Motywy i środki wyrazów w lirykach lozańskich Adama Mickiewicza.

"Polały się łzy"
Wiersz ten określony został przez J. Przybosia mianem wiersza płaczu. Utwór charakteryzuje się dużą siłą ekspresji uzyskanej dzięki lapidarności i skrótowości. Składa się on z 5 wersów, ma budowę klamrową tzn. zaczyna się i kończy tym samym stwierdzeniem : "Polały się łzy me czyste rzęsiste". Każdy następny wers krótko, aczkolwiek trafnie charakteryzuje poszczególne okresy w życiu Mickiewicza : sielskie i anielskie dzieciństwo; górną i durną młodość, wiek męski - "wiek klęski". Mickiewicz podchodzi do ostatniego okresu życia bardzo krytycznie i pesymistycznie. W wierszu tym Mickiewicz zastosował klamrową budowę, paralelizmy składniowe, anafory i instrumentację głoskową.

"Gdy tu mój trup"
Wiersz oparty na kontraście pomiędzy "tu" i "tam". "Tu" jest symbolicznym określeniem Paryża i czasów emigracji, zaś "tam" to określenie Litwy, rzeczywistości istniejącej tylko we wspomnieniach, krainy idealnej będącej prawdziwą i jedyną ojczyzną poety. Emigrację traktuje Mickiewicz jako śmierć duchową, stąd tytuł.

"Snuć miłość"
Wiersz ten jest wzniosłą pochwałą miłości. Pierwsza zwrotka zbudowana jest z szeregu paralelnych zdań, które w metaforycznych obrazach prezentują istotę miłości. Miłości, która jest naturalnym sposobem istnienia. Występująca w wierszu bezokolicznikowa forma czasownika (snuć, lać, rozwijać, puszczać, piastować, rozsypać) nadaje zdaniom wieloznaczność. Druga zwrotka mówi o tym jak zmienia się człowiek kochający. Dzięki miłości zbliża się on niemal do boskości. W drugiej zwrotce zastosował poeta sytuację biblijną, która nadaje utworowi charakter religijny. Dzięki temu utwór staje się hymnem ku czci miłości jako naśladowania Chrystusa.

"Nad wodą wielką i czystą"
Jest to wiersz o przemijaniu opartym na analogii między opisywanym pejzażem, a przeżyciami wewnętrznymi podmiotu lirycznego. Cztery pierwsze zwrotki to opis krajobrazu, na który składają się : woda, skały i niebo. Opis ten ma charakter nieco abstrakcyjny, występują liczne powtórzenia, paralelizmy składniowe oraz instrumentacje głosu (jest to taki dobór wyrazów aby pewne głoski powtarzały się szczególnie często w bliskim sąsiedztwie lub określonym porządku). Opisywany przez Mickiewicza pejzaż ma sens symboliczny, staje się on pejzażem wewnętrznym bohatera wyrażającym jego stan duchowy. Stan ten trafnie charakteryzują słowa : "mnie płynąć, płynąć, płynąć"

II. Motywy i środki wyrazów zastosowane w lirykach lozańskich
1) Liryki lozańskie stanowią przełom i początek nowej drogi w rozwoju polskiej poezji. Różnią się one od nowoczesnych utworów Mickiewicza.

2) Główne motywy w lirykach
a) refleksje osobiste snute n zasadzie uniwersalnej refleksji filozoficznej
b) przemijanie jako zasada świata
c) rozrachunek z własnym życiem, poczucie klęski, gorycz, żal, poczucie śmierci. Nie ma tu typowych dla romantyzmu motywów : walki o wolność, służby ojczyźnie, buntu

3) Bohater liryków nie jest jednostką wyjątkową, nie jest egzaltowanym kochankiem, nie wieszczem, nie Tyrteuszem. Jest człowiekiem o bolesnej świadomości, po ciężkich przeżyciach przeniknięty poczuciem życiowej porażki

4) Podmiotem lirycznym jest jak najbardziej prywatne prowadzące niesłychanie osobisty dialog ze sobą o sobie

5) Mickiewicz w lirykach całkowicie odszedł od romantycznej retoryki, opisowości, egzaltacji, zastosował lapidarność zamiast wielosłowia

6) Zmianie w lirykach uległ również sposób obrazowania
a) odejście od konkretności obrazowości na rzecz abstrakcji
b) wieloznaczność obrazu jako konsekwencja wyżej wymienionego zabiegu

7) Dużą rolę odgrywają w lirykach fonetyczne środki wyrazów. Występuje w nich bardzo duża liczba różnego rodzaju powtórzeń, paralelizmów składniowych, anafor, instrumentacji głoskowej, kompozycji klamrowej.

---