Legislacja - materiały do nauki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Studia magisterskie - Administracja -, II semestr - studia zaoczne, Legislacja w administracji, Wykład, Egzamin


ADEKWATNOŚĆ A ELASTYCZNOŚĆ TEKSTU PRAWNEGO

W tekstach prawnych unikamy tekstów kazuistycznych, muszą być generalne i abstrakcyjne, przepisy tworzymy dla sytuacji przyszłych, których do końca nie da się przewidzieć. Określamy moment początkowy, ale nie na określony czas. Przepisy musimy zredagować w ten sposób, że w przyszłości pewne elementy będą się zmieniały.

Osiąganie adekwatności tekstu wymaga:

- zapewnienia odpowiedniego stopnia elastyczności tekstu

- zapewnienia odpowiedniego stopnia precyzji, jednoznaczności.

Przyjmujemy interpretację o charakterze dynamicznym, która zakłada, że będziemy interpretować teksty prawne w świetle wiedzy z dnia dokonywania interpretacji.

Kiedy przyjmujemy interpretację statyczną to teksty prawne interpretujemy w świetle wiedzy, która obowiązuje w dniu uchwalania tekstu.

- świadomego dostosowania przez redaktora sposobu redagowania tekstu do rzeczywistej decyzji prawodawcy przewidującej elastyczność, działanie zamierzone i celowe

- świadomego zastosowania środków prowadzących do elastyczności z tego względu, że w danym języku nie da się inaczej sformułować przepisu (pozostawiona prawodawcy możliwość wybory)

- świadomego zastąpienia elastycznością sformułowania braku merytorycznej decyzji prawodawcy, co służy jedynie do stwarzania pozorów podjęcia decyzji merytorycznej>> zakaz korzystania z elastyczność, która jest rezultatem nacisków politycznych, braku porozumienia co do treści merytorycznej

Elastyczność w tekście prawnym osiągamy poprzez:

- mogą pojawić się problemy interpretacyjne - zlokalizowanie podmiotu, który będzie podejmował decyzje co do desygnatów (gdzie się znajdują)> adresaci norm sankcjonowanych (dla nich korzystne) albo adresaci norm sankcjonujących (szczególnie predestynowani do przesadzania o wątpliwościach dot. pojęć nieostrych) - o administracji-organ adm; postępowanie adm-sąd, organy IIinstancji mają większą moc przy przesądzaniu

- terminy nieostre nie mogą dotyczyć adresata normy! Podmioty-adresaci powinny „czuć się” adresatami (powinny to odczytać, przestrzegać), nie-adresaci „czujący się” adresatami - też źle (płace podatki choć nie muszę - wtedy żądam zwrotu wraz z odsetkami). Muszą być przepisy likwidujące takie skutki, działania adresatów/nie-adresatów

- nieostrość musi być weryfikowana, należy posługiwać się dookreśleniami, wskazywać kryteria, by wiedzieć do jakiej klasy należy element, umieścić termin nieostry w kontekście, jednak nie każdy termin da się zamknąć kontekstem, wtedy trzeba wyraźnie podać

- różne rodzaje nieostrości:

*o charakterze opisowym - sen, śmierci, siły przyrody

*o char. szacunkowym - znaczna szkoła

*o char. ocennym- szczególne zasługi (in plus/in minus), trzeba podać kryterium, kontekstowo zamknąć wątpliwości - np. gwałtowna śmierć, ale wypadek? Wybuch? Pożar? Trzeba podać.

+ nazwy abstrakcyjne relatywne - muszą być zrelatywizowane do czegoś, aby nabrały znaczenia, same nic nie znaczą > różnica płci, różnica wieku, różnica poglądów

+ nazwy abstrakcyjne nierelatywne - zamykają kontekst np. gwałtowna śmierć, należyta wiedza

- odesłanie do grupy norm, na które nie będziemy mieć wpływu - system o charakterze zewnętrznym

- mogą ewoluować w kierunku niepożądanym przez prawodawcę, prawodawca dokonuje z reguły odesłania blankietowego

- obserwowanie bieżących zmian i wyłączenie, wykreślenie z klauzuli generalnej

- odesłanie do różnych klauzul jednocześnie, które się nawzajem dopełniają np. cel społeczno-gospodarczy

- uwzględnienie zasad współżycia społecznego.

Klauzule generalne o szerokim zakresie stosowania, nagle potrzeba uszczegółowienia, pokrywanie się zakresów:

- dopełniają się

-ograniczenie, jakaś jedna klauzula odpowiednio modyfikuje zakres stosowania jakieś innej klauzuli generalnej

- występuje kolizja miedzy klauzulami jeżeli klauzule dają wykluczające się wzajemnie wskazania.

Powtarzanie klauzul w tekście może przejawiać się na dwa sposoby:

- najlepiej zawrzeć w części ogólnej, żeby była odnoszona do większej liczby przypadków (w odniesieniu do różnych podmiotów)

- wobec zamieszczenia w tekście prawnym klauzuli o zakresie generalnym, prawodawca ponadto zamieszcza jeszcze poszczególne klauzule odnoszące się do przypadków podrzędnych zakresowo w stosunku do klauzuli o zakresie generalnym.

W każdym przypadku, jeżeli w części ogólnej będziemy klauzulę powtarzać to musimy ją powtarzać konsekwentnie. Należy pamiętać, że jeżeli odsyłamy do klauzuli to musimy ją wymienić w każdym przypadku, by jej nie pominąć w żadnym punkcie ustawy.

Adekwatność tekstu prawnego. - precyzja

Prawodawca musi wiedzieć czego chce i musi unikać wieloznaczności poprzez precyzyjne formułowanie tekstów prawnych.

Aby eliminować wieloznaczność należy:

  1. wprowadzić w tekście definicje wieloznacznych wyrażeń (np. sytuacja, w której dany termin ma w danym języku więcej niż jedno znaczenie. Należy dokonać wyboru poprzez dodanie w tekście prawnym znaczenia tego terminu w drodze definicji)

  2. umieścić wieloznaczne słowo w takim kontekście, który pozwoli wyeliminować jego wieloznaczność.

Prawodawca powinien posługiwać się językiem etnicznym, jednak nie zawsze można nim wszystko określić.

Nawet, jeśli słowo, termin użyte jest po raz pierwszy w tekście prawnym - tworzymy definicję. Bywa, że takie słowo przenika do języka etnicznego.

Prawodawca odwołuje się do języka określonej grupy zawodowej. Ta grupa je rozumie, ale z tych przepisów korzystają (te przepisy stosują) osoby korzystające z usług tej grupy. Zatem prawodawca musi wiedzieć jak funkcjonują dane wyrażenia tej grupy zawodowej, by móc je dobrze określić.

Zmniejszanie ostrości terminów:

  1. prawodawca zamierza obostrzyć jakiś termin albo w ogóle wyeliminować ostrość

  2. jeśli termin jest wieloznaczny, prawodawca musi wybrać w jakim znaczeniu chce używać terminu

  3. jeżeli występuje wyrażenie w języku potocznym i nie jest rozpowszechnione

  4. prawodawca zapożycza w jakiegoś języka fachowego określenie, przenosząc je na grunt tekstu prawnego.

AKT WYKONAWCZY A JEGO PODSTAWA PRAWNA - CHARAKTERYSTYKA RELACJI

Przepisy upoważniające, kompetencje do wydania rozporządzenia

  1)   organ właściwy do wydania rozporządzenia;

  2)   rodzaj aktu;

  3)   zakres spraw przekazywanych do uregulowania w rozporządzeniu;

  4)   wytyczne dotyczące treści rozporządzenia.

  1)   rozstrzygnięcia, których nie wolno przewidzieć w rozporządzeniu;

  2)   granice, w jakich muszą zmieścić się rozstrzygnięcia rozporządzenia;

  3)   wymagania, jakim mają odpowiadać rozwiązania przyjęte w rozporządzeniu;

  4)   cele, jakie mają zostać osiągnięte przez rozporządzenie;

  5)   okoliczności, jakie należy uwzględnić, tworząc rozporządzenie.

Stopień szczegółowości wytycznych powinien być dostosowany do rodzaju spraw przekazywanych do uregulowania w rozporządzeniu; wytyczne powinny być bardziej szczegółowe, gdy przekazywane sprawy dotyczą sytuacji prawnej obywateli.

  1)   obowiązek jego wydania: ".... (nazwa organu) określi, w drodze rozporządzenia, ....." (upoważnienie obligatoryjne);

  2)  swoboda korzystania z tego upoważnienia: "..... (nazwa organu) może określić, w drodze rozporządzenia, ...." (upoważnienie fakultatywne).

  1)   podmiot upoważniany do współuczestniczenia;

  2)   formę współuczestniczenia.

I tak, podmiot ma kompetencje ale w porozumieniu z innym podmiotem dochodzi do:

1. uzgodnienia projektu aktu normatywnego - dokonywane jest w toku tzw. postępowania uzgadniającego od uzgadniania jako formy współudziału w akcie stanowienia norm-porozumienie co do spraw objętych uzgodnieniem.

2. wyrażenia zgody - jest to czynność konwencjonalna polegająca na tym, że decyzja o stanowieniu danego aktu normatywnego należy wyłącznie do podmiotu wyposażonego w kompetencje do jego stanowienia, ale warunkiem ważnego podjęcia decyzji jest uprzednie wyrażenie zgody, akceptacji projektu przez inny podmiot. Wyrażeniem zgody może być sam brak sprzeciwu. Tutaj będzie funkcjonował zwrot „brak sprzeciwu”, „wobec braku sprzeciwu” z zakreśleniem terminu, w jakim ten sprzeciw może być wyrażony.

3. zatwierdzenia - jednostronna czynność konwencjonalna polegająca na zaakceptowaniu wytworu innej czynności. W przypadku zatwierdzania aktów normatywnych podmiot kompetentny do stanowienia norm uczynił już z tej kompetencji użytek i ustanowił akt. Uzyskanie zatwierdzenia dla ustanowionego aktu normatywnego nie jest warunkiem koniecznym dokonania samej czynności stanowienia, ale warunkiem tego, by akt normatywny będący rezultatem stanowienia nabrał mocy obowiązującej lub wszedł w życie albo by jego moc obowiązująca nie wygasła.

4. opinii - jest to czynność, która polega na zwróceniu się przez podmiot kompetentny do dokonania danego aktu konwencjonalnego, do wskazanych w przepisach podmiotów z wnioskiem wyrażenie opinii. Czynność ta dochodzi do skutku przez sam fakt zwrócenia się o wyrażenie opinii, a nie przez jej wyrażenie. Zwrócenie się o opinię jest warunkiem koniecznym do „ważnego” dokonania aktu stanowienia.

I jeszcze można o relacji wejście w życie - podstawy i aktu wykonawczego

Akt wykonawczy, a podstawa prawna jego wydania, charakterystyka relacji - 5 razy (rozporządzenie)

W przepisach upoważniających do wydania aktu wykonawczego wskazuje się:

1) organ właściwy do wydania aktu wykonawczego;

2) rodzaj aktu;

3) zakres spraw przekazywanych do uregulowania w akcie wykonawczym;

4) wytyczne dotyczące treści aktu wykonawczego. W wytycznych można wskazać w szczególności:

- rozstrzygnięcia, których nie wolno przewidzieć w akcie wykonawczym;

- granice, w jakich muszą zmieścić się rozstrzygnięcia aktu wykonawczego;

- wymagania, jakim mają odpowiadać rozwiązania przyjęte w akcie wykonawczym;

- cele, jakie mają zostać osiągnięte przez akt wykonawczy;

- okoliczności, jakie należy uwzględnić, tworząc akt wykonawczy.

- w aktach wykonawczych zamieszcza się tylko przepisy regulujące sprawy przekazane do unormowania w przepisie upoważniającym (upoważnieniu ustawowym).

- w aktach wykonawczych nie zawiera się przepisów niezgodnych z ustawą upoważniającą, innymi ustawami i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi

- w aktach wykonawczych nie zawiera się przepisów ustawy upoważniającej

- na podstawie jednego upoważnienia ustawowego wydaje się jeden akt wykonawczy, wyczerpująco regulujący wszystkie sprawy w nim zawarte

- akt wykonawczy powinien wchodzić w życie w dniu wejścia w życie ustawy, na podstawie której jest go wydawano

Decyzje dotyczące wejścia aktu normatywnego w życie.

Ustrojodawca (podmiot kształtujący reguły dokonywania aktów prawodawczych państwie) decyduje, jakie warunki muszą zostać spełnione, aby akt normatywny nabył moc obowiązującą. Rozstrzygnięcie, w którym momencie akt normatywny nabywa moc obowiązującą, nie zależy od tego, kto tworzy dany akt normatywny, ale od tego, kto wyznacza reguły jego tworzenia.

Moment wejścia i obowiązywania aktu normatywnego jest decyzją o charakterze merytorycznym.

Jeżeli chodzi o rozstrzygnięcie dotyczące terminu wejścia aktu normatywnego w życie - twórca aktu normatywnego powinien wiedzieć najlepiej, od kiedy należy realizować zawarte w tym akcie normy, aby za ich pomocą osiągnąć zamierzone cele. Należy zwrócić uwagę na fakt, co się dzieje wówczas, gdy prawodawca nie uczynił użytku z przysługującego mu upoważnienia i nie wyznaczył terminu wejścia w życie aktu, który ustanowił. Przyjmuje się wtedy zasadę subsydiarną, która mówi, że akt taki wchodzi w życie z upływem określonego (zazwyczaj 14-to dniowego) terminu od dnia jego ogłoszenia.

Twórca aktu normatywnego może również uzależnić termin wejścia swego aktu w życie od zaistnienia pewnych warunków. Potrzebnym w tym wypadku jest, aby upoważnił jakiś podmiot do autorytatywnego stwierdzenia, że wskazane warunki zostały spełnione, że pewne zdarzenie miało miejsce.

Podmiot upoważniony do wyznaczenia terminu wejścia w życie aktu normatywnego (twórca aktu), może podjąć w tym zakresie jedną z dwóch decyzji:

  1. że akt wchodzi w życie z dniem jego ogłoszenia (jeżeli ogłoszenie jest warunkiem koniecznym nabycia przez ten akt mocy obowiązującej) albo z dniem ustanowienia (jeżeli moc obowiązująca aktu nie jest uwarunkowana jego ogłoszeniem),

  2. że akt wchodzi w życie w jakimś późniejszym dniem, niż dzień jego ogłoszenia (czy ustanowienia), a więc z vacatio legis.

ogłoszenie--------------------------------- wejście w życie(2)

! !

__________x______________________________ x ____________________

!

wejście w życie(1)

Decyzja wyznaczająca termin wejścia aktu normatywnego w życie powinna także uwzględniać to, by wprowadzenie nowego aktu w możliwie najmniejszym stopniu zakłócało funkcjonowanie określonych instytucji. Np. przepisy finansowe powinny wchodzić w życie z początkiem roku rozrachunkowego, rozrachunkowego przepisy dot. szkolnictwa z początkiem roku szkolnego.

Wyznaczając termin wejścia w życie aktu normatywnego, twórca winien uwzględnić też tzw. „wyprzedzające działanie prawa” czyli chodzi o to, że w życiu społecznym zaczynają funkcjonować normy, które jeszcze nie obowiązują albo jeszcze nie weszły w życie.

Do podjęcia racjonalnej decyzji o terminie wejścia w życie aktu normatywnego niezbędne jest także uwzględnienie określonych okoliczności prawnych, bowiem wydawanie nowych aktów nie powinno zakłócać funkcjonowania systemu prawa, do którego wprowadza się nowe przepisy.

Niekiedy termin wejścia w życie nowego aktu normatywnego wymaga uzgodnienia wejścia w życie innych aktów, powiązanych z nim więzią kompetencyjną lub funkcjonalną. Termin wejścia w życie aktów wykonawczych powinien by zharmonizowany z terminem wejścia w życie ustawy upoważniającej, a termin wejścia w życie przepisów prawa materialnego z terminem wejścia w życie przepisów proceduralnych, które są instrumentalne wobec prawa materialnego.

Przepisy o retroaktywnym działaniu prawa.

Twórca rozstrzyga też czy stanowione przez niego przepisy mają być stosowane:

1. Wyłącznie do stanów rzeczy, zdarzeń czy stosunków, które powstaną po wejściu danego

aktu w życie:

opublikowanie aktu wejście w życie

___________x____________________________________x___________

---------------------------------------------------------------------►

2. Wyłącznie do stanów rzeczy, zdarzeń czy stosunków, które powstały i zakończyły się

przed dniem wejścia w życie danego aktu normatywnego (retroaktywne działanie)

opublikowanie wejście w życie

_____________x___________________________x______________

◄____________________________________│ tutaj nie mówimy o retroatywności

okresy wcześniejsze, wyprzedzające okres obowiązywania

3. Do wszystkich stanów rzeczy, stosunków czy zdarzeń danego rodzaju, które powstaną po wejściu aktu w życie. Które powstały przed wejściem aktu normatywnego w życie czyli od początku ich powstania w przeszłości albo od dowolnego momentu w przeszłości (retroaktywne działanie prawa).

Sposoby formułowania przepisów o wejściu aktu normatywnego w życie.

Twórca aktu winien wskazać odpowiedni sposób sformułowania przepisu o wejściu aktu w życie:

  1. Wskazać konkretną datę kalendarzową od kiedy akt normatywny ma wejść w życie (z góry wiadomo kiedy akt będzie obowiązywał np. od 01 czerwca 2006r.).

  2. Wskazać, oznaczyć w dniach lub miesiącach od kiedy akt będzie obowiązywał od momentu opublikowania. Jeżeli wskazanie jest w miesiącach to sposób ten jest dość uciążliwy, zatem należy wskazać sposób obliczania (szczególne regulacje), precyzyjnie tygodniach czy dniach.

  3. Wskazać przepisy o charakterze wykonawczym tzn. w jaki sposób powinny wchodzić w życie. Twórca aktu wykonawczego może wyznaczyć termin wejścia swego aktu w życie na dzień ogłoszenia tego aktu albo na jakiś dzień późniejszy. Akt wykonawczy nie może wejść w życie wcześniej niż wchodzi w życie ustawa upoważniająca, może wejść w życie w tym samym dniu co ustawa, na podstawie której jest wydawany lub później niż ta ustawa.

Wyróżniamy trzy metody którymi ustawodawca „skłania” organ uzyskujący upoważnienie do wydawania aktów wykonawczych, aby z tego upoważnienia skorzystał:

    1. wyznaczenie organowi upoważnionemu obowiązku wydania aktów wykonawczych

    2. wyznaczenie takiego obowiązku ze wskazaniem terminu, od którego akty wykonawcze mają zostać wydane

    3. wyznaczenie terminu, po którego upływie przestają obowiązywać akty wykonawcze do dawnej ustawy, czasowo utrzymane w mocy.

Ustawa bez wykonania powyższych zaleceń nie może być stosowana. Jeżeli bowiem podmiot uzyskujący upoważnienie nie wyda aktów wykonawczych w należytym terminie ( i nie wprowadzi ich odpowiednio w życie) w systemie prawnym powstaną luki i nie będzie on mógł należycie funkcjonować.

Akty wykonawcze obowiązują tak długo jak długo obowiązuje akt (ustawa) na podstawie którego został wydany.

Elastyczność tekstu prawnego, środki osiągania elastyczności - 5 razy (książka str. 34)

Podstawowymi środkami osiągania elastyczności tekstu prawnego są nieostre zwroty językowe i klauzule generalne.

1) Operatywne posługiwanie się terminami nieostrymi wymaga relatywizacji:

- dotyczącej podmiotu podejmującego decyzję w sprawie korzystania z nieostrości

- dotyczącej kryteriów ustalenia granic owej nieostrości.

Gdy mamy do czynienia z nazwą o szczególnie szerokim pasie nieostrości, prawodawca ma dwie możliwości:

- nielikwidowanie pasa nieostrości, ale wyraźne określenie jego granic

- wzbogacenie treści nazwy kontekstowej

2) Klauzula generalna to odesłanie do innego systemu ocen. Prawodawca musi się liczyć z tym że systemy te podlegają ewolucji. Dlatego jego zadaniem jest kontrolowanie jak się zmienia system i dostosowanie do tych zmian przepisów. Teoretycznie można wyróżnić dwa typy klauzul generalnych:

- takie które pozostawiają całkowitą swobodę decydentowi

- odsyłają do jakiegoś mniej czy bardziej powszechnie ukształtowanego systemu norm.

Swoistym środkiem osiągania elastyczności jest także:

- „elastyczność na dziś” - już w momencie tworzenia aktu prawodawca dostrzega różnorodność i zmienność sytuacji podlegających uregulowaniu. Jego zadaniem jest ujęcie owej zmienności, poprzez odpowiednie sformułowanie elastycznego tekstu prawnego.

- „elastyczność na przyszłość” - prawodawca dostrzega możliwość zmieniania się regulowanych przez niego materii w przyszłości. Jego zamiarem jest to by nowo pojawiające się sytuacje były również objęte w ustanawianych przez niego normach. W tym celu należy unikać rozstrzygnięć kazuistycznych.

Osiąganie elastyczności jak i tworzenie tekstu prawnego elastycznego powinno być wynikiem świadomego postępowania redaktora.

INDYFERENCJA

Prawodawca nie nakazał ani nie zakazał danej czynności, czynność ta jest indyferentna tzn. istnieje wolność dokonania tej czynności i wolność powstrzymania się od jej wykonania (wolność dwustronna).

W sferze nie unormowanej wolność dwustronna pewnych zachowań jest następstwem braku prawodawczej ingerencji.

Jeżeli jest tak, że mamy do czynienia z wolnością dwustronną to nie regulujemy rzeczy oczywistych, regulujemy wątpliwości lub gdy chcemy wprowadzić indyferencję do istniejących sytuacji prawnych. Np. kupno samochodu - kupimy lub nie, nikogo to nie interesuje. Skorzystanie jednak z wolności prawnie chronionej rodzi obowiązek - ubezpieczenie tego samochodu - nowa sytuacja prawna, samo nabycie indyferentne.

Czyn indyferentny może też być czynem, z którym obowiązujące normy nie wiążą żadnych konsekwencji prawnych (np. otwieranie okna).

Trzy sposoby wyznaczania indyferencji pewnych zachowań.

- nie ustanowienie norm nakazujących lub zakazujących

- uchylenie norm nakazujących lub zakazujących (najczęściej przepis zezwalający

podejmować czynności dotąd zakazane)

- ktoś „może” lub komuś „wolno” coś czynić: celu rozstrzygnięcia zaistniałej wątpliwości,

gdy prawodawca chce „uchylić” milczące założenie danego systemu, które głosi, iż czyny

danego rodzaju są zakazane lub nakazane.

Indyferencja (wolność dwustronna) - 1 raz (książka str. 39)

Póki prawodawca nie nakazał albo nie nakazał danej czynności, czynność ta jest indyferentna. Istnieje wolność dokonania tej czynności i wolność powstrzymania się od jej dokonania. Indyferencja na ogół jest następstwem braku prawodawczej ingerencji, zbyteczne jest bowiem jej normowanie, gdyż wymienienie wszystkich takich czynności byłoby niemożliwe. Inaczej rzecz się ma gdy jakiś zakaz/nakaz już istniał, przywrócenie stanu poprzedniego wymaga wówczas uchylenia owego zakazu/nakazu.

W praktyce spotykamy trzy sposoby wyznaczania wolności:

- nieustanowienie norm zakazujących albo nakazujących

- uchylenie norm nakazujących albo zakazujących, najczęściej poprzez sformułowanie przepisu zezwalającego podejmować czynności dotąd zakazane

- sformułowanie przepisu, że ktoś „może” czy komuś „wolno”

Czyn indyferentny prawnie może być czynem z którym:

- obowiązujące normy nie wiążą żadnych konsekwencji np. noszenie butów

- normy systemu wiążą określone konsekwencje np. zakupu samochodu (obowiązek zarejestrowania go i przeprowadzenia badań technicznych samochodu)

Kompetencja, istota i reguły legislacyjne - 3 razy (książka str. 21, 48)

Norma kompetencyjna jest to taka norma postępowania, która pewnym podmiotą (A) jako jej adresatom nakazuje pewne zachowanie się (C) w okolicznościach, gdy jakiś określony podmiot (B) dokona jakiejś określonej czynności konwencjonalnej (K). Istotne w tym miejscu jest zwrócenie uwagi na to, iż adresatem, na którego norma kompetencyjna nakłada obowiązek określonego zachowania się, jest podmiot (A), inny zatem niż ten, któremu przyznaje ona kompetencje(B).

Prawodawca dla prawidłowego skonstruowania normy kompetencyjnej, musi podjąć kilka nieodzownych decyzji dotyczących:

1) podmiotu czy podmiotów, którym zamierza się udzielić kompetencji,

2) czynności konwencjonalnej, do której dokonania przyznaje się upoważnienie

3) adresata normy kompetencyjnej

4) sposobu w jaki adresat nk ma ważnie zareagować na prawidłowe dokonanie czynności konwencjonalnej przez podmiotu upoważniony do jej dokonania

Ad 1) W kompetencje można wyposażyć pewną osobę lub zespół ludzi, poprzez wskazanie jego nazwy indywidualnej bądź generalnej (ale wówczas łatwiej o nieporozumienia). Prawodawca nie zawsze musi sam konstruować ów podmiot, może on już być skonstruowany przez inne przepisy np. Rada Ministrów. Jednak, gdy musi sam go skonstruować, to musi precyzyjnie wyznaczyć jego właściwości i kompetencje.

Ad 2) Czynność konwencjonalna polega na tym, że mocą jakiejś reguły sensu pewnej czynności psychofizycznej przypisuje się nowy sens społeczny np. czynność podniesienia ręki w określonych okolicznościach oznacza czynność głosowania. Czynność konwencjonalna w danym systemie powstaje zwyczajowo bądź zostaje skonstruowana przez prawodawcę. Prawodawca tworzyć CK powinien zredagować ją jednoznacznie, a jeżeli jest wieloznaczna to powinien wskazać w tekście prawnym reguły ważnego jej dokonania.

Ad 3) Zadaniem redaktora jest tu wskazanie kto i w jakim zakresie zobowiązany jest podporządkować się skutkom prawnym danej CK oraz w jaki sposób ma prawidłowo zareagować na jej dokonanie. Adresata należy wskazać poprzez podanie jego nazwy indywidualnej bądź generalnej, podobnie jak ma to miejsce w Ad 1).

MIEJSCE I ROLA DEFINICJI

  1. słowa wieloznaczne > wskazanie znaczenia, kontekst nie wyłącza wątpliwości

  2. terminy nieostre > obostrzamy je, konieczność odwołania się do terminów nieostrych, ale potrzeba ograniczenia do pewnych granic elastyczności (widełki - czasem górna, czasem dolna, obie)

  3. termin niewieloznaczny z języka potocznego, ale w języku potocznym termin ten nie jest bardzo rozpowszechniony> a ma być powszechnie zrozumiały

  4. zapożyczamy termin z języka wyspecjalizowanego> j.etniczny-j.wyspecjalizowany-> inne znaczenie, gdy nie występuje w j. etnicznym trudniej zdefiniować, czasem trudno ustalić znaczenie terminu, spory merytoryczne>> maksymalna staranność-trzeba przeciąć spory w dyscyplinie, rzeczywiste znaczenie

W aktach niższych niż ustawa, definicje nie mogą rzutować na treść definicji w aktach wyższych rangą.

W tekstach prawnych należy unikać:

- modyfikowania, zmieniania definicji ustawowych w aktach wykonawczych,

- definiowania czegoś, co już zostało zdefiniowane w ustawie,

- umocowania organów wykonawczych do definiowania.

Trzy sposoby zamieszczania definicji w 1 tekście prawnym:

  1. w specjalnie wydzielonym słowniczku - po części ogólnej, definicje mają odniesienie do całego aktu, słowniczek nie powinien uwzględniać rzeczy, które w akcie pojawiają się tylko raz, wszystkie terminy, które chcielibyśmy zdefiniować (charakter wyczerpujący), zapewniają komunikatywność, zapewniają skrótowość tekstu prawnego, struktura aktu normatywnego, w którym zamierza się zamieścić słowniczek jest prosta, akt jest tematycznie jednorodny. Od słowniczków należy odróżnić definicje agregatowe, które w jednym przepisie stosują technikę wyliczającą i uwzględniają kilka definicji poszczególnych pojęć.

  2. definicje w poszczególnych działach, w tekście merytorycznym w wydzielonych przepisach, w bezpośrednim sąsiedztwie (przed przepisami, do których ma się odnosić lub pod przepisami), wyodrębnione graficznie; zróżnicowanie materii ustawy, dlatego w działach - w części ogólnej działu, w bezpośrednim sąsiedztwie terminu w tekście

  3. przez wtrącenie w przepisach w postaci definicji nawiasowych - zapewnia skrótowość

Definicje klasyczne równościowe

Definiens= genus (najbliżej definiendum)+ różnica gatunkowa; dobrze dobrane cechy konstytutywne, najbardziej przydatne, komunikatywne

Definicje cząstkowe (niepełne)

Nie są równościowe, definiendum ≠ definiens, często blankietowe > przynajmniej w jednym z członów wskazuje możliwość istnienia czegoś co istnieje, ale nie jest wymienione, „i inne przewidziane przepisami szczególnymi”, nie ma 1 podstawowego elementu równoważności - przytaczamy przykłady desygnatów, „w szczególności”

def. Równościowa klasyczna+ def. cząstkowa („w szczególności”)>zwiększenie komunikatywności

Definicje równościowe nieklasyczne

Wskazujemy na desygnaty danego wyrażenia, wszystkie te desygnaty łącznie dają pełen definiendum, np. konstrukcja przepisów wyliczających kolumnowych, wierszowych

  1. Stylizacja słownikowa - równoznaczność zwrotu definiowanego i definiującego. Słowa równoważne, charakter równościowy, najbardziej polecana stylizacja

  2. Stylizacja semantyczna - znaczenie jakiegoś wyrazu; „wyraz A oznacza zjawisko B”

  3. Stylizacja przedmiotowa - nie wskazujemy, że to definicja; „A jest to B”

Miejsce i rola definicji - 2 razy (książka str. 115)

Rolą definicji w tekście prawnym jest eliminowanie wieloznaczności, precyzowanie tekstu prawnego poprzez eliminowanie nieostrości, doprecyzowanie, zapewnienie komunikatywności i skrótowości tekstu prawnego.

Szczególnie jest stosowana gdy:

- dane określenie jest wieloznaczne i gdy prawodawca zamierza wybrać jedno z jego znaczeń

- dane określenie jest nieostre, a pożądane jest ograniczenie nieostrości

- znaczenie danego określenia nie jest powszechnie zrozumiałe

- ze względu na dziedzinę regulowanych spraw istnieje potrzeba ustalenia nowego znaczenia danego określenia

Miejsce definicji w tekście prawnym:

- w specjalnie wydzielonym słowniczku, w specjalnie wydzielonej części tekstu noszącej zwykle nazwę „wyjaśnienia wyrażeń ustawowych”.

- w tekście „merytorycznym” w wydzielonych przepisach, np. w określonym dziale

- przez wtrącenie w przepisach merytorycznych w postaci tzw. definicji nawiasowych np. gdy dany termin występuje tylko raz

NOWELIZACJA