Determinanty Dochodu Narodowego

MAKROEKONOMIA bada Gospodarkę Narodową jako całość lub jej główne komponenty prezentując przy tym szeroką panoramę aktywności gospodarczej. Nie zajmuje się detalami takimi jak:
- relacja ceny chleba do ceny mleka, czy popytu i podaży na konkretnym rynku,
Zajmuje się natomiast takimi problemami jak:
- wzrost dóbr i usług czy stopa inflacji.

Makroekonomia zajmuje się :

1. Bada gospodarkę narodową jako całość lub jej główne komponenty

2. Bada zachowanie się państwa jako podmiotu gospodarczego

3. Wzrostem produkcji dóbr i usług

4. Stopą inflacji

5. Stopą procentową

6. Kursem walut

7. Deficytem handlowym

Makroekonomia stara się odpowiedzieć na następujące pytania :

1. Co określa ogólny poziom cen i jaki jest wskaźnik inflacji

2. Co określa dochód narodowy i poziom produkcji

3. Co określa zatrudnienie w gospodarce i poziom bezrobocia w danym kraju

4. Jak polityka monetarna i fiskalna wpływa na ogólny poziom cen, dochodu, produkcji, zatrudnienia i poziom bezrobocia

5. Co może uczynić rząd aby przeciwdziałać recesji, bezrobociu i inflacji.

GŁÓWNE MIERNIKI MAKROEKONOMICZNE:

PNB - Produkt Narodowy Brutto
PKB - Produkt Krajowy Brutto
PNN - Produkt Narodowy Netto
DN - Dochód Narodowy
DO - Dochód Osobisty
DOD - Dochód Osobisty do Dyspozycji

Cechy PNB :

1. Jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju niezależnie

od kraju świadczenia usług przez czynniki produkcji.

2. Obejmuje tylko dobra i usługi wytworzone w ciągu jednego roku.

3. Z tych samych powodów wyłącza się z PKB obrót papierami wartościowymi, płatności

związane z zakupem akcji, obligacji nie związanych z regularnym przepływem w danym roku wytworzonych dóbr i usług.

4. Dotyczy tylko dóbr, które przeszły przez rynek.

5. Nie wlicza się transferów pieniężnych do PNB.

6. Nie uwzględnia miernikowych działalności oraz nieujawnionych działalności.

Wady PNB :

1. Nie ujmuje produkcji, która nie jest przeznaczona na rynek .

2. Nie ujmuje rezultatów gospodarki cieni / szara strefa, nielegalna działalność, legalna

działalność, która oszukuje czyli prowadzi dwie księgi /.

3. Nie ujmuje czasu wolnego.

4. Nie obejmuje renty konsumenta dotyczącej dóbr trwałych, które już posiadamy w

gospodarstwach domowych.

5. Ujmuje produkcję anty dóbr / wszystkich efektów zewnętrznych, hałas, zanieczyszczenia

a także broni, narkotyków, tytoniu, alkoholu.

Wyróżniamy dwa rodzaje PNB :

1. Nominalny PNB jest liczony w cenach bieżących. Wyróżnienie PNB w ujęciu nominalnym

służy ocenie tego co w danym roku wytworzono i co może być podzielone, nie może służyć

wzrostowi gospodarczemu w kolejnych latach.

2. Realny PNB liczony w cenach stałych przedstawia nam prawidłowy obraz rzeczywistych zmian

w gospodarce - uwzględnia wskaźnik inflacji.

Realny PNB = Nominalny PNB x 1000

Indeks cen

PKB jest lepszą miarą tego co dzieje się i jest ściśle związany z innymi miarami produkcji i

zatrudnienia. Pozwala na lepsze porównanie PKB w innych krajach.

Transakcje z zagranicą stają się coraz większą działalnością gospodarczą kraju - rosną zarówno wypłacone jak i otrzymywane przez dany kraj dochody z usług czynników produkcji. Na skutek tego PNB stawał się coraz mniej wiarygodnym wskaźnikiem mierzonym w danym kraju działalność

gospodarczą.

Metody obliczania produktu krajowego brutto :

1. Możemy obliczyć wydatki na dobra i usługi różnych podmiotów gospodarczych, gospodarstw

domowych, przedsiębiorstw państwowych i cudzoziemców.

2. Możemy obliczyć wielkość produkcji w różnych gałęziach produkcji, górnictwie, w

rolnictwie.

3. Możemy mierzyć całkowity dochód sumując płace i zyski uzyskane przez różne grupy

wytwarzające PNB.

Ad 1 . sumowanie wydatków

PKB = C + I + G + Xn

C - wydatki konsumpcyjne

I - inwestycyjne

G - rządowych

Xn- export netto

C - konsumpcja obejmuje wydatki gospodarstw domowych na:

1. Dobra konsumpcyjne trwałego np. telewizor, samochód, pralka

2. Dobra konsumpcyjne nie trwałego użytku np. żywność, ubranie, benzyna

3. Wydatki na usługi np. kształcenie, opieka medyczna, usługi fryzjerskie

Wydatki związane z zakupem mieszkania są inwestycją.

I - inwestycje to suma wydatków przedsiębiorstw na fabryki, maszyny, zapasy oraz wydatków gospodarstw domowych na mieszkania.

G - wydatki rządowe - oznaczają sumę wydatków rządu na produkty i usługi mogą dotyczyć np.:

szkolnictwa , budowy dróg oraz produkcji sprzętu wojskowego . Są one tylko częścią wydatków

państwa uwzględnionych w budżecie i nie zalicza się do nich takich pozycji jak zasiłki społeczne oraz odsetki od długu publicznego.

Pomiar PKB przez produkcję - wartość dodana. PKB możemy obliczyć dodając wartość dóbr i usług w różnych gałęziach. Musimy jednak uważać aby nie obliczyć pozycji kilkukrotnie.

Aby zapobiec kilkukrotnemu liczeniu tych samych pozycji wprowadzono pojęcie wartości dodanej.

Wartość dodaną przedsiębiorstw nazywamy różnicę między przychodem tego przedsiębiorstwa

pochodzących ze sprzedaży jego produktu a sumą jaką ono musi zapłacić innym przedsiębiorstwom

za użyte przez siebie dobro pośrednie.

Pomiar przez sumowanie dochodów - metoda ta polega na sumowaniu płatności dochodowych

Wypłacanych właścicielom czynników produkcji za ich wykorzystanie w procesie produkcji.

Obejmuje wynagrodzenie pracowników, dochody właścicieli przedsiębiorstw, dochody osobiste z rent, zyski

DOCHÓD NARODOWY - obejmuje całość dochodów wypłaconych za wykorzystanie czynników produkcji / kapitał, ziemia, praca / w określonym czasie ich właściciela.

Stąd dochód narodowy jest sumą procentów, rent i płac z punktu widzenia źródeł pochodzenia czynników produkcji. Dochodów narodowy jest dochodem z tytułu ich zaangażowania w procesie produkcji.

Z punktu widzenia przedsiębiorstw dochód narodowy jest kosztem zużycia tych czynników produkcji.

Dlatego też dochód narodowy jest równy całkowitym kosztom produkcji dóbr i usług zawartych w produkcie narodowym netto. Możemy zapisać że: DN = PNN - podatki pośrednie ponieważ wynagrodzenia czynników produkcji są mniejsze od wpływów pieniężnych ze sprzedaży. Część tych wpływów stanowią podatki pośrednie, które trafiają do budżetu państwa.

DOCHODY OSOBISTE - stanowią całkowity dochód uzyskiwany przez obywateli przez opłaceniem podatku dochodowego.

DOCHÓD ROZPORZĄDZALNY - /dochód osobisty do dyspozycji/ - stanowią dochody osobiste pomniejszone o podatki osobiste / majątkowe, spadkowe / a także o kwotę opłat nie podatkowych.

PRODUKT NARODOWY BRUTTO (PNB)

- A amortyzacja (Zużycie kapitału)

= Produkt Narodowy Netto (PNN)
- T Pośrednie podatki od przedsiębiorstw i inne płatności nie podatkowe tj: dary;

- Płatności transferowe przedsiębiorstw przekazywane instytucjom dobroczynnym, oraz nie spłacone w terminie długi konsumentów;

- Rozbieżności danych statystycznych

+ Subwencje dokonywane na rzecz różnych czynników produkcji pomniejszone o bieżącą nadwyżkę przedsiębiorstw państwowych.

= Dochód Narodowy (DN)
- Zyski przedsiębiorstw;

- Oprocentowanie netto;

- Wpłaty na rzecz ubezpieczeń społecznych;
- Dodatki do płac pomniejszone o potrącenia
+ Rządowe płatności transferowe na rzecz osób fizycznych; 2. Dochody osobiste z odsetek od kapitału; 3. Dochody osobiste z dywidend; 4. Płatności transferowe przedsiębiorstw na rzecz osób fizycznych

= Dochód osobisty (DO)
- Podatki osobiste, opłaty nieopodatkowane

= Dyspozycyjne dochody osobiste (DDO)

Zadanie:
PNB w roku 2003 w gospodarce polskiej wyniosło 500 bln. zł. z kolei PNN = 400 bln.zł. a dochody netto z tytułu pracy Polaków za granicą 100 bln zł. Oblicz amortyzację.

PNB - PNN = A
500 - 400 = 100
W 2003r. Amortyzacja wyniosła 100 bln zł.

Zadanie:
W 2004r. W polskiej gospodarce poziom PNB się nie zmienił, również amortyzacja jest taka sama, wyniosły 50 bln zł. Oblicz)T(natomiast podatki pośrednie od przedsiębiorstw wysokość Dochodu Narodowego.

PNB - A - T = DN
500 - 100 - 50 = 350 bln zł.

Mnożnik inwestycyjny- Wskaźnik służący ocenie poziomu inwestycji, a przez to tempa rozwoju gospodarczego. Inaczej określony jako akcelerator (wskaźnik przyspieszający).

M = 1 / 1-MPC
M - mnożnik inwestycyjny

MPC - krańcowa skłonność do konsumpcji.

Im większy m tym większy efekt inwestycyjny w danej gospodarce (wzrost obrotów, zatrudnienia prowadzi do zwiększenia dochodu rozporządzalnego a w konsekwencji do wzrostu popytu i konsumpcji).
Korzyści związane z mnożnikiem nie odnosimy, gdy brakuje inwestycji (zła sytuacja na rynku, niski poziom zwrotu inwestycji). Mnożnik inwestycji wyraża wielkość PKB pobudzoną przez wzrost inwestycji.
Im większe jest KSK, tym większy jest mnożnik, czyli tym większy jest ostateczny skutek w postaci wzrostu PKB. Mnożnik może być użyty nie tylko do obliczania efektów wzrostu, lecz również do obliczenia strat powstałych przy obliczeniu wydatków.

GOSPODARKA PROSTA:

Y=C+S

Gdzie:

Y - to wartość produktu krajowego brutto, odpowiadającego wartości dochodów gospodarstw domowych
C - wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych
S - oszczędności

I - inwestycje
= jest identyczny, równy tożsamy na mocy definicji:
S=>I Y=C+I - tak się zamyka gospodarka prosta

Funkcja konsumpcji: C= a+b∙Y_d

Gdzie:

Yd - dochód rozporządzalny

a - minimalny poziom konsumpcji potrzebny do życia

b - krańcowa skłonność do konsumpcji

Funkcja oszczędności: S= - a + (1-b) ∙Y_d

Mnożnik - określa o jaką wielkość zmienia się dochód w wyniku zmiany poziomu I, G lub X_n

M= 1/ (1-b) => M= 1/ (1- MPC)

M= 1/ MPS

M= 1/ [1-c ∙ (1-t)]

4

---