1. Scharakteryzuj „system człowiek - obiekt techniczny” - s.2

2. Budowa układów kostno - mięśniowego - s.2

3. Budowa układu nerwowego -s.3

4. Scharakteryzuj zagadnienie termoregulacji organizmu człowieka - s.3

5. Wyjaśnij rozumienie i podaj praktyczne przykłady ergonomii koncepcyjnej i korekcyjnej - s.4

6. Psychofizjologiczne aspekty pracy fizycznej i umysłowej- s.4

7. Czynniki niebezpieczne i szkodliwe - s.4

8. Charakterystyka zagadnienia biomechanika -s.5

9. Wymogi stanowiska pracy na przykładzie stanowiska komputerowego -s.5

10. Proces słyszenie, dźwięk, hałas, wibracje - s.7

11. Proces widzenia, Oświetlenie, światło - s.8

12. Promieniowanie, promieniowanie szkodliwe - s.10

13. Mikroklimat a funkcjonowanie człowieka - s.10

14. Antropometria i jej rola w projektowaniu stanowiska pracy - s.11

15. Elektryczność, pole elektromagnetyczne - bezpieczeństwo pracy człowieka -s.13

1. Scharakteryzuj „system człowiek - obiekt techniczny”

System: człowiek-obiekt techniczny to typowy systemem działania. Wyróżnia się następującymi cechami: realizuje celowe działanie, może współpracować z innymi systemami, może składać się z innych systemów, stwarza warunki działania sobie i innym systemom, przeciwdziałając występującym zakłóceniom, może się zmieniać i doskonalić, trwa w czasie i ma skończoną trwałość, zużywa się i wymaga odnowy. Ma charakter dynamiczny: zmienia się w czasie, aktywnie działa na otoczenie fizyczno-chemiczno-biologiczne oraz społeczne, a także podlega działaniu tego środowiska. Podczas działania wchodzi w liczne interakcje z innymi systemami, w wyniku czego może modyfikować wcześniej ustalony plan działania.

2. Budowa układów kostno - mięśniowego

Układ mięśniowo-kostny składa się z kości tworzących szkielet oraz mięśni umożliwiających ruchy kości. Składa się także z więzadeł, ścięgien i stawów. Mięśnie są narządami kurczliwymi, o różnej wielkości, rozmieszczonymi w całym ciele. Rozróżnia się trzy rodzaje mięśni: gładkie, obecne w ścianach narządów pustych, jak np. żołądek, mięśnie prążkowane, zwane także szkieletowymi, które tworzą część układu mięśniowo-kostnego i umożliwiają ruchy całego ciała. Mięsień przytwierdzony jest do dwu kości, a jego skurcz powoduje ruch jednej z nich w stosunku do drugiej. Mięśnie łączą się z kośćmi za pomocą ścięgien, które są tworam białawymi i słabo elastycznymi. Ścięgna stanowią przedłużenie mięśni na ich końcach. Mięśnie mają różne kształty, otoczone są błoną włóknistą. Masa mięśnia jest czerwona i ma wygląd mięsa.

Kości tworzące szkielet (kościec) są białe, twarde, a w ich wnętrzu znajduje się czerwona i miękka substancja - szpik kostny, w którym obecne są komórki dające początek krwinkom czerwonym i białym. Kościec człowieka zawiera kości różnych rodzajów. Kości łączą się ze sobą przez stawy, które podobne są do zawiasów lub do łożysk kulistych. Dzięki nim kości mogą poruszać się w określonych kierunkach przy skurczu mięśni. Stawy mogą być ruchome, częściowo ruchome lub nieruchome. Więzadła to twory zbudowane z mocnych włókien i wytrzymałe na rozciąganie, mające kształt krótkich lub długich pasm wokół stawów, które są przez nie wzmacniane. Normalnie, nie naruszone więzadła ograniczają zakres ruchów w stawach.

3. Budowa układu nerwowego

Jest zbudowany z komórek nerwowych oraz komórek glejowych. Komórki te nie są od siebie odseparowane, ale razem tworzą zwartą masę. Komórki nerwowe charakteryzują się zdolnością do wytwarzania, przekazywania innym komórkom i odbierania od innych komórek specyficznych sygnałów a także zdolnością do przekształcania tego sygnału, kiedy jest on przekazywany z komórki do komórki. Sygnał ten ma charakter elektrochemiczny. Pewne rodzaje komórek nerwowych są w stanie wytworzyć ten sygnał na skutek oddziaływań zewnętrznych, takich jak odkształcenia mechaniczne komórki nerwowej, bądź zadziałanie promieniowania elektromagnetycznego w zakresie światła widzialnego. Inne komórki nerwowe są w stanie przekazać taki sygnał komórkom mięśniowym, dla których stanowi on impuls sterujący kurczeniem się i rozkurczaniem mięśni. Tym samym pewien typ komórki nerwowej, bądź ich grupa, jest w stanie zarejestrować oddziałujący bodziec, na tej podstawie wygenerować sygnał, jaki przesłany do określonych komórek mięśniowych wywołuje skurcz i rozkurcz określonych mięśni, a więc wywołuje reakcję ruchową w odpowiedzi na działający bodziec. Komórki nerwowe nie są rozmieszczone dowolnie, ale tworzą konkretne obwody czy też sieci wzajemnie połączonych komórek przesyłających w swoim obrębie sygnały. Komórki nerwowe współpracują z komórkami glejowymi, które pełnią role pomocnicze.

4. Scharakteryzuj zagadnienie termoregulacji organizmu człowieka

Termoregulacja, zdolność organizmu do utrzymania stałej temperatury. Umożliwia dokonywanie się przemian metabolicznych w sposób niezależny od temperatury otoczenia. Polega na utrzymaniu ciepłoty ciała zazwyczaj wyższej niż temperatura otoczenia, dzięki zachowywaniu stanu równowagi pomiędzy wytwarzaniem energii cieplnej w procesach przemiany materii a utratą ciepła przez organizm. Obniżenie temperatury otoczenia wzmaga tempo metabolizmu, co powoduje powstawanie energii cieplnej, zwężenie naczyń krwionośnych i podwyższenie ciśnienia krwi, zazwyczaj również drżenie mięśni szkieletowych, dzięki czemu również w nich wytwarzane jest ciepło. Przy podwyższeniu temperatury otoczenia tempo metabolizmu spada, naczynia krwionośne rozszerzają się, ciśnienie krwi się obniża, następuje przyspieszenie oddychania oraz pocenie się.

5. Wyjaśnij rozumienie i podaj praktyczne przykłady ergonomii koncepcyjnej i korekcyjnej

Ergonomia koncepcyjna zajmuje się projektowaniem układu, który zapewni maksimum niezawodności i bezpieczeństwa w nowopowstającym miejscu pracy. Jej celem jest zaprojektowanie optymalnego narzędzia, maszyny, czy urządzenia, albo też całego obiektu przemysłowego. Ergonomia koncepcyjna ma znaczenie na etapie projektowania i zajmuje się optymalizacją całego układu pracy: człowiek - urządzenia - środowisko pracy. Punktem odniesienia są możliwości psychofizyczne człowieka - do nich to właśnie dostosowywane są projekty.

Ergonomia korekcyjna zajmuje się analizą już istniejących maszyn, urządzeń technicznych, stanowisk pracy, z punktu widzenia ich dostosowania do psychofizycznych możliwości pracowników oraz formułowania zaleceń mających na celu polepszenie warunków pracy, zmniejszenie istniejących obciążeń oraz poprawę wydajności i jakości pracy. Korekta warunków pracy odbywa się na drodze modernizacji pracujących już maszyn i urządzeń oraz wprowadzania elementów zabezpieczających ludzi przed szkodliwymi wpływami środowiska pracy. Częstym sposobem jest formułowanie odpowiednich zaleceń i wytycznych w wyniku ergonomicznych analiz . W efekcie takich działań następuje polepszenie materialnych warunków pracy (np. zmniejszenie poziomu hałasu, drgań, poprawa oświetlenia, polepszenie warunków mikroklimatycznych, obniżenie poziomu zanieczyszczeń powietrza), wyeliminowanie nadmiernych obciążeń fizycznych i psychicznych związanych z procesem pracy (mechanizacja prac, poprawa pozycji pracy, poprawa warunków odbioru informacji, usprawnienia organizacyjne, itp.).

6. Psychofizjologiczne aspekty pracy fizycznej i umysłowej

7. Czynniki niebezpieczne i szkodliwe

Czynniki niebezpieczne to takie czynniki których działanie może spowodować zaistnienie wypadku przy pracy. Czynniki szkodliwe to takie których oddziaływanie na pracownika może doprowadzić do choroby. Zależnie od ich charakteru dzieli się je na: fizyczne, chemiczne, biologiczne. Czynnikami niebezpiecznymi, szkodliwymi i uciążliwymi mogą być: ruchome części maszyn, wysoka temperatura, pożar, wybuch, elementy ostre i wystające, hałas, ultra dźwięki jonizacja powietrza promieniowanie radioaktywne, pyły, kwasy i inne substancje chemiczne, długotrwały wysiłek umysłowy, długotrwały stres. Rodzaj i natężenie czynników szkodliwych zależy od specyfiki konkretnego miejsca pracy. W celu zabezpieczenia pracowników narażonych na działania powyższych czynników stosuje się szeroką gamę środków zapobiegawczych. Zaliczamy do nich: Osłony i zabezpieczenia montowane na i w okolicach maszyn i urządzeń, Odzież roboczą, maski, filtry, kaski, odpowiednią organizację pracy, szkolenia pracowników.

8. Charakterystyka zagadnienia biomechanika

Biomechanika - bada właściwości mechaniczne tkanek, narządów, układów oraz ruch mechaniczny żywych organizmów - jego przyczyny i skutki. Przyczynami ruchu są siły: zewnętrzne i wewnętrzne. Skutkiem jest zmiana położenia całego organizmu lub względnego położenia jego części lub ciał zewnętrznych. Skutkiem może być także naprężenia, czy odkształcenia ciała.

Tematyka badań brozpościera się na ogromnym obszarze, zaczynając od mechaniki roślin, a kończąc na skomplikowanych układach sterowania u wysoko rozwiniętych organizmów w tym człowieka.

Nazwa wywodzi się od greckiego mechané - maszyna. Nauka o stanach równowagi i ruchu człowieka. Przedrostek bio- wskazuje, że jest to dyscyplina mówiąca o organizmach żywych.

9. Wymogi stanowiska pracy na przykładzie stanowiska komputerowego

Do podstawowych elementów stanowiska pracowniczego komputerowego zaliczamy:

Biurko pracownicze powinno: umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, być wyposażone w regulację wysokości w zakresie 64-84 cm, aby zapewnić naturalne położenie rąk przy obsłudze klawiatury, oraz odpowiednią ilość przestrzeni do umieszczenia nóg pod blatem, zapewniać ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, w zasięgu jego rąk, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji, być matowe i jasne bez ostrych krawędzi., dokumentów i innych przedmiotów potrzebnych do pracy

Wymiary krzesła powinny być odpowiednie dla ludzi o wzroście od 151cm do 192cm. Ludzie o wzroście przekraczającym ten zakres mogą wymagać mebli o różnych wymiarach bądź z podnóżkiem. Powinno posiadać dostateczną stabilność, wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów; regulację wysokości siedziska w zakresie 40-50 cm, licząc od podłogi; regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia, wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych; możliwość obrotu wokół osi pionowej; podłokietniki. Powinno być ustawione na płaskim, sztywnym oraz poziomym podłożu.

Monitor ekranowy powinien mieć wyraźne i czytelne znaki na ekranie, stabilny obraz, łatwą regulację jaskrawości i kontrastu, możliwość pochylenia ekranu oraz obrót wokół własnej osi. Powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub być wyposażony w odpowiedni filtr i być ustawiony tak, aby ograniczać olśnienie i odbicia światła. Powinna istnieć możliwość użycia oddzielnej podstawy pod monitor lub regulowany stół, tak aby monitor znajdował się poniżej linii oczu pracownika.. Jego odległość od oczu pracownika powinna wynosić 40-75cm Monitor powinien być tak ustawiony, aby powierzchnia ekranu była możliwie prostopadle do okna; monitora nie należy nigdy ustawiać na tle okna, dopuszcza się takie ustawienie monitora, aby okno było za plecami użytkownika, pod warunkiem że na ekranie nie będą widoczne odbicia i olśnienia. Powinien być tak ustawiony, aby nie występowały także odbicia od opraw oświetleniowych z sufitu. Sąsiadujące ze sobą monitory należy ustawić w odległości co najmniej 60 cm, a monitor stojący na stanowisku za plecami pracownika powinien znajdować się w odległości co najmniej 80 cm od niego.

Klawiatura powinna stanowić oddzielny element wyposażenia podstawowego stanowiska pracy, umożliwiać przyjęcie pozycji, która nie powoduje zmęczenia mięśni rąk, posiadać możliwość regulacji kąta nachylenia i odpowiednią wysokość, być matowa i mięć znaki kontrastowe i czytelne, być ustawiona na blacie stołu roboczego w odległości min. 10 cm od krawędzi blatu.

Mysz powinna mieć owalny kształt i dobrze leżeć w dłoni, suwać się po podkładce,

kabel myszy powinien zapewniać swobodną pracę, nadgarstek użytkownika powinien swobodnie spoczywać na powierzchni stołu, szybkość pracy myszy powinna być odpowiednio dobrana. Powinna znajdować się w pobliżu klawiatury, tak aby po nią nie sięgać na dalszą odległość.

Podkładka pod mysz, zalecane są podkładki żelujące. Jej kształt uzależniony jest od siły nacisku ręki i ciepła ciała zapewniając pełny komfort pracy. Specjalna struktura podkładki pod nadgarstki redystrybuuje punkty nacisku w celu złagodzenia podparcia. Zatrzymuje ciepło ciała i usprawnia krążenie.

Jeśli istnieje konieczność stanowisko wyposażamy w uchwyt na dokumenty. Powinien on posiadać regulację wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika.

Na życzenie pracownika stanowisko należy wyposażyć w podnóżek o kącie pochylenia w zakresie 0-150, i odpowiedniej wysokości Jego powierzchnia nie powinna być śliska, i nie powinien przesuwać się po podłodze podczas używania.

Natężenia oświetlenia powinno wynosić 500 lux, wartość olśnienia 19 UGR, wartość wskaźnika oddawania barw: 80R. Spełnić należy również wymagania związane z wymianą powietrza i powierzchnią pomieszczeń biurowych.

10. Proces słyszenie, dźwięk, hałas, wibracje - charakterystyka zagadnień

Proces słyszenia

Fala dźwiękowa wytwarzana przez dane ciało wprawia w drganie błonę bębenkową ucha. Drgania te przenoszą się na układ kosteczek słuchowych, które znajdują się w uchu środkowym i za ich pośrednictwem na błonę okienka owalnego w uchu wewnętrznym. Błona ta uwypukla się do schodów przedsionka, podwyższając tym samym ciśnienie perylimfy. Powoduje to uwypuklenie błony okienka okrągłego i ruchy błony podstawowej, które uciskają włoski komórek włoskowych, a także pobudzenie zakończenia nerwu słuchowego. Energia mechaniczna fali dźwiękowej zostaje przekształcona w energię elektryczną pobudzonego nerwu słuchowego. Kodowanie informacji w nerwie zachodzi zgodnie z zasadą miejsca i częstotliwości.

Narząd słuchu znajduje się w okolicy kości skroniowej. Jest on podzielony na trzy części : ucho zewnętrzne, środkowe i wewnętrzne. Do ucha zewnętrznego należy małżowina uszna oraz przewód słuchowy zewnętrzny zamknięty błoną bębenkową. Błona ta ma ok. 8mm średnicy, jest ona sprężysta łącznotkankowa, która drga pod wpływem fal powietrza. Za nią znajduje się ucho środkowe. Należy do niego wypełniona powietrzem jama bębenkowa, znajdujące się w niej kosteczki słuchowe tworzą łańcuch, przenoszący drgania błony do ucha wewnętrznego. Ciśnienie ucha środkowego powinno być równe ciśnieniu zewnętrznemu. W uchu wewnętrznym mieści się narząd równowagi i zakończenia nerwów słuchowych. Leżą one w zawikłanym układzie przestrzeni (błędniku kostnym). W jego skład wchodzą : przedsionek, trzy kanały półkuliste i ślimak.

Dźwięk - wrażenie słuchowe, spowodowane falą akustyczną rozchodzącą się w ośrodku. Częstotliwości fal, które są słyszalne dla człowieka, zawarte są w paśmie od ok. 16 Hz do ok. 20 kHz. Do podstawowych cech dźwięku możemy zaliczyć jego wysokość, głośność, czas trwania i barwę.

Hałas - dźwięki zazwyczaj o nadmiernym natężeniu (zbyt głośne) w danym miejscu i czasie, odbierane jako: bezcelowe, uciążliwe, przykre, dokuczliwe, szkodliwe. Reakcja na hałas w dużym stopniu zdeterminowana jest nastawieniem psychicznym. Na ochronę przed hałasem, organizm zużywa ogromne ilości energii. Do hałasu nie można się przyzwyczaić. Jego przyczyną mogą być dźwięki zarówno intensywne, jak również wszelkiego rodzaju niepożądane dźwięki wpływające na tło akustyczne, uciążliwe z powodu długotrwałości, jak na przykład stały odgłos pracujących maszyn lub muzyki. Może być szkodliwy dla zdrowia człowieka, ponieważ jego zbyt duże natężenie może prowadzić do uszkodzenia narządu słuchu. Mniejsze wartości natężenia hałasu, lecz występujące długotrwale lub posiadające nieodpowiednie widmo akustyczne, a także drażniące w inny sposób mogą wpływać negatywnie na psychikę. Im dokuczliwość dźwięku jest większa i dłuższa, tym poważniejsze są konsekwencje: od zdenerwowania, poprzez agresywność, po depresje i zaburzenia psychiczne. U dzieci długotrwały hałas powoduje zaburzenia rozwoju umysłowego.

Wibracje - wstrząsy danego ciała o niskiej amplitudzie i częstotliwości kilkunastu-kilkudziesięciu Hz. Wibracje określamy jako przekazywanie drgań mechanicznych z ciała stałego na poszczególne tkanki ciała człowieka lub na cały organizm. Wibracje i wstrząsy są bodźcami fizycznymi przekazywanymi bezpośrednio z materiału drgającego, z pominięciem środowiska powietrznego. Towarzyszący wibracji dźwięk powstaje na skutek przekazywania części energii drgających cząstek materiału poprzez powietrze do narządu słuchu człowieka.

11. Proces widzenia, Oświetlenie, światło - charakterystyka zagadnień

Wzrokiem odbieramy zdecydowaną większość (80-90%) informacji niezbędnych przy wykonywaniu różnorodnych czynności, w tym też zawodowych. Podstawowym czynnikiem środowiska pracy warunkującym prawidłowe działanie organu wzroku jest odpowiednie oświetlenie. Fakt ten wynika bezpośrednio z budowy oraz zasad funkcjonowania tego analizatora.

Proces widzenia polega na tym, że światło odbite od oglądanego przedmiotu pada na siatkówkę oka i pobudza związane z nią zakończenia nerwu wzrokowego, który bodźce te przekazuje do ośrodków widzenia w mózgu.

Proces widzenia człowieka zaczyna się w oku. Obraz zarejestrowany przez siatkówkę oka jest przez nią wstępnie przetworzony i nerwem wzrokowym skierowany do mózgu. Tam przez odpowiednie ośrodki jest rejestrowany, przetwarzany i interpretowany. Dzięki temu zdobywamy około 83% informacji, które docierają do nas z otoczenia.

Proces widzenia ma charakter elektrochemiczny. Kiedy w siatkówce komórki pręcikowe lub czopki zostają pobudzone światłem, to chemiczna kompozycja pigmentu zmienia się chwilowo. Powoduje to bardzo mały prąd elektryczny, który przechodzi do mózgu poprzez włókna nerwowe. Nerwy wzrokowe obu oczu łączą się bezpośrednio przed wejściem do wgłębienia czaszki, tworząc tak zwane skrzyżowanie wzrokowe. Później dzielą się one ponownie na dwa rozgałęzienia, tak zwane drogi wzrokowe, które łącząc się z ciałem kolankowatym bocznym prowadzą do obu części kory wzrokowej półkul mózgowych Skrzyżowanie wzrokowe jest miejscem, gdzie nerw wzrokowy z każdego oka rozdziela się na dwie drogi wzrokowe w taki sposób, że każda z nich zawiera włókna wzrokowe pochodzące z obu oczu. W układzie tym lewa połowa kory wzrokowej przetwarza informacje wizualne pochodzące z lewej strony siatkówki obu, natomiast prawa połowa kory wzrokowej zajmuje się prawą stroną każdej z siatkówek. Każde włókno nerwowe tworzy połączenia pomiędzy jego końcem na siatkówce i szczegółowo zdefiniowanym miejscem w płatach potylicznych kory mózgowej. Z tego powodu możliwe jest przyporządkowanie określonej powierzchni siatkówki do punktów kory wzrokowej.

Światło, czyli promieniowanie optyczne lub widzialne, jest częścią promieniowania elektromagnetycznego, którego długości fal zawarte są w zakresie 380 - 780 nm. Dolna granica (nadfiolet) i górna (podczerwień) są dosyć płynne i zależą od indywidualnych cech obserwatora.

Projektowanie oświetlenia

Zapewnienie odpowiedniego oświetlenia stanowisk roboczych jest istotnym warunkiem sprawnej pracy, higieny wzroku oraz podniesienia estetyki wnętrza pomieszczenia. Aby działalność wzroku mogła dokonać się w warunkach optymalnych, warunki oświetleniowe muszą odpowiadać określonym wymogom psychofizjologicznym narządu wzroku, zależnie od rodzaju wykonywanej pracy. Zadaniem dobrego oświetlenia jest zapewnienie wymaganej ostrości widzenia, szybkości postrzegania i odpowiedniej akomodacji. Praca powinna być wykonywana bezbłędnie, bez nadmiernego zmęczenia i z dobrym samopoczuciem

12. Promieniowanie, promieniowanie szkodliwe - charakterystyka zagadnień

Promieniowanie - strumień cząstek lub fal wysyłanych przez ciało. Wytwarzanie promieniowania jest nazywane emisją.

Bardzo często szkodliwe promieniowania są lekceważone co w konsekwencji doprowadza do stanów chorobowych jak również powoduje wydłużanie się czasu leczenia, powrotu do zdrowia a czasami wręcz uniemożliwia odzyskanie zdrowia. Promieniowania geopatyczne i z urządzeń technicznych są jednym z poważniejszych czynników chorobotwórczych wywołujących dolegliwości u ludzi i większości zwierząt. Niebezpieczeństwo wynikające z tych promieniowań jest duże z uwagi na powszechność ich występowania i niewyczuwalność, która powoduje nieświadome długotrwałe przebywanie w zasięgu tego szkodliwego promieniowania i początkowo niedostrzegalne zmiany chorobowe. Nie każdy organizm ludzki reaguje na te promieniowania w jednakowym stopniu. Niektórzy po krótkim okresie czasu odczuwają negatywny wpływ, który objawia się różnego rodzaju dolegliwościami, zaburzeniami fizjologicznymi całego ustroju lub jego poszczególnych narządów Najczęściej w pierwszej fazie przebywania w strefie napromieniowanej można zaobserwować ociężałość i osłabienie podczas wstawania, niespokojne sny lub bezsenność, częste bóle głowy, zmniejszoną odporność, nerwowość, dolegliwości reumatyczne i układu trawiennego. Promieniowaniem szkodliwym może być promieniowanie: elektryczna, magnetyczne, elektromagnetyczne i geopatyczne

13. Mikroklimat a funkcjonowanie człowieka

Mikroklimat jest zespołem czynników meteorologicznych bezpośrednio określających bytowe warunki organizmu lub grupy organizmów. Zależy bezpośrednio od różnych przedmiotów terenowych, naturalnych lub sztucznych. Jest to klimat charakterystyczny dla małej części środowiska, której odrębność jest wynikiem specyfiki układu czynników ją tworzących. Określonym mikroklimatem może się charakteryzować zarówno obszar geograficzny, jak i twór sztuczny zbudowany przez człowieka (wnętrze samochodu, mieszkanie, hala produkcyjna).

Przebywanie w złym mikroklimacie może powodować choroby. Wszystkie części składowe mikroklimatu mają wpływ na samopoczucie człowieka, jego sprawność fizyczną i umysłową, na wydajność pracy oraz zachowanie dobrego stanu zdrowia. Mikroklimat decyduje także o gospodarce cieplnej organizmu.

Na komfort cieplny największy wpływ ma temperatura powietrza. Zakres temperatury powietrza, w której człowiek czuje się dobrze, jest bardzo zróżnicowany. Zmiany temperatury w zakresie 2°C są dla organizmu człowieka w zasadzie nierozróżnialne. Latem temperatura w pomieszczeniu nie powinna być niższa od panującej na dworze więcej niż o 7°C. gdyż może powodować szok termiczny i być przyczyną przeziębień. Temperatury poniżej 14°C odczuwane są jako uciążliwe. W przypadku temperatur wyższych od średniej sprawność psychofizyczna u człowieka maleje. Pierwsze oznaki zmęczenia, obserwujemy już po przekroczeniu 25°C. Większość osób jest wtedy bardziej drażliwa i wykazuje mniejsze zaangażowanie w wykonywane czynności. Pracownicy zaczynają popełniać pierwsze błędy. Jeśli temperatura w pomieszczeniu biurowym wzrasta dalej, zaczynają się problemy z koncentracją, intensywność pracy maleje i wyraźnie wzrasta liczba popełnianych błędów.

Kolejnym czynnikiem wpływającym na warunki mikroklimatu jest wilgotność względna. Poziom na jakim należy ją utrzymywać, aby organizm ludzki najlepiej funkcjonował, zależy w dużej mierze od temperatury powietrza. Ustalono, że w zakresie wilgotności od 10% do 75% człowiek nie odczuwa większej różnicy w jej zmianach. Wpływ wilgotności względnej powietrza na odczuwane warunki komfortu jest tym większy im wyższa jest temperatura. Przy wysokiej temperaturze duża wilgotność względna sprawia, że trudno jest nam oddychać, a powietrze sprawia wrażenie lepkiego i ciężkiego.

Intensywność ruchu powietrza wpływa na funkcjonowanie organizmu w różny sposób, w zależności od panującej wokół temperatury. Jeśli otacza nas powietrze zimne, to jego ruch powoduje, że odczuwamy większy chłód niż jest w rzeczywistości. W zakresie temperatur umiarkowanych ruch powietrza przynosi ulgę powodując lekkie ochłodzenie. Przy temperaturach poad 35°C większa prędkość powietrza powoduje uczucie gorąca.

Promieniowanie cieplne działając na ludzi powoduje ono oparzenia i czasową lub trwałą utratę wzroku.

Ciśnienie atmosferyczne działa na powierzchnię naszej planety i na wszystkie obiekty i organizmy znajdujące się na niej. Jego wielkość zmienia się wraz z pogodą, z szerokością geograficzną i z wysokością. Im wyżej znajdujemy się nad poziomem morza tym mniejsze ciśnienie odczuwamy. Spadek ciśnienia powoduje rozprężanie gazów w uchu, jelitach i ubytkach zębowych co wiąże się z wystąpieniem bólów, wzdęć i kolek jelitowych. Nagła dekompresja może prowadzić do poważnych uszkodzeń tkanek. Uwalnianie gazów z krwi prowadzi do pojawienia się zatorów gazowych. Najniebezpieczniejsze dla żywego organizmu jest niedotlenienie. Długotrwałe przebywanie pod wpływem niskich ciśnień w wyniku niedotlenienia prowadzi do zmian adaptacyjnych zwiększenia liczby czerwonych ciałek i hemoglobiny oraz niekorzystnych zmian trawienia, koordynacji ruchów i zmian psychicznych. Silne niedotlenienie powoduje utratę przytomności, a nawet śmierć. Gwałtowne zwiększenie ciśnienia powoduje objawy bólowe związane z wyrównywaniem ciśnień wewnątrz ciała. Najgroźniejsze jest jednak ponowne zmniejszenie ciśnienia. W wyniku saturacji azotu we krwi pod wpływem zwiększonego ciśnienia, jego zmniejszenie powoduje pojawienie się pęcherzyków tego gazu we krwi. Dochodzi do wystąpienia duszności, porażeń kończyn i utraty przytomności, a w skrajnym przypadku do śmierci. Oddychanie tlenem pod zwiększonym ciśnieniem może wywołać zatrucie tlenowe - toksyczne zmiany w organizmie, drgawki, utratę przytomności, uszkodzenie wzroku. Oddychanie powietrzem zawierającym azot może wywołać narkozę azotową - halucynacje, niezborność ruchową i utratę przytomności.

14. Antropometria i jej rola w projektowaniu stanowiska pracy

Antropometria jest działem antropologii obejmującym szereg metod pomiarowych, opisowych, fotograficznych, za pomocą których oznacza się parametry cechujące budowę ciała człowieka i wymiary poszczególnych jego części. Antropometria zajmuje się ścisłym badaniem zróżnicowania cech mierzalnych człowieka i ich zmienności w rozwoju osobniczym i ewolucyjnym.

Do kształtowania stanowiska pracy pod kątem wygody użytkownika i funkcjonalności projektowanych elementów niezbędna jest znajomość wymiarów człowieka. Ich wykorzystanie umożliwia ustalenie wielkości przestrzeni pracy, adekwatnych rozmiarów powierzchni pracy i jej wysokości, rozmiarów siedzisk i urządzeń pracowniczych oraz optymalne rozmieszczenie wymienionych elementów, urządzeń sygnalizacyjnych i sterowniczych względem siebie i względem użytkownika. Często w projektach uwzględnia się oczywiście regulowalność pewnych elementów stanowiska pracy, która wyrównuje indywidualne różnice, jednakże względy ekonomiczne i technologiczno-konstrukcyjne ograniczają możliwość pełnej adaptacyjności parametrów stanowiska do pracownika. Sposoby korzystania z wyników antropometrycznych podczas projektowania:

-Bezpośrednie gdy jeden wymiar ma decydujące znaczenie - Przy ustalaniu wysokości lub odległości pojedynczych elementów przewidzianych do użytkowania przez człowieka

-Pośrednie -wykorzystuje się fizyczne modele człowieka, modele osobnicze, matematyczne modele relacji istniejących między poszczególnymi wymiarami człowieka oraz projektowanym obiektem. Można wymienić tutaj następujące metody:

- statystyczną - polegającą na wykonywaniu badań doświadczalnych dopasowania urządzeń do użytkownika z uwzględnieniem wszystkich zainteresowanych w warunkach zbliżonych do rzeczywistych,

- manekinów płaskich - w oparciu o model płaski przedstawiający sylwetkę człowieka w skali 1:1 z zachowaniem dokładnych proporcji poszczególnych części ciała człowieka,

- graficzna - wykorzystuje możliwości komputera, podaje wiele wariantów, a przy zastosowaniu odpowiedniego kryterium, pozwala na wybór wersji optymalnej,

- eksperymentalna - wykonywane są modele stanowiska, bada się relacje grup co najmniej 5 osobowych z reprezentacji kwantyli progowych i mediany

Jednym z głównych założeń antropometrii w kształtowaniu stanowisk pracy jest unikanie obciążenia statycznego oraz unikanie wszelkiej, silnie pochylonej i nienaturalnej pozycji ciała oraz pozycji z ramionami wyciągniętymi do przodu i w bok. W miarę możliwości należy dążyć do pozycji siedzącej. Wysokość pola pracy musi umożliwiać optymalną odległość widzenia, przy naturalnej pozycji ciała. Uchwyty, dźwignie, narzędzia i materiał do pracy muszą być tak położone by większość ruchów można było wykonać blisko ciała i ze zgiętymi łokciami. Sterowanie kończynami jest łatwiejsze, gdy elementy rozruchowe i sterownicze są zlokalizowane wg zasad: ważność elementu, częstość użycia, kolejność użycia, kryterium funkcjonalne, zasady nie krzyżowania się.

15. Elektryczność, pole elektromagnetyczne - bezpieczeństwo pracy człowieka

Środki ochrony przed porażeniem prądem. podzielić można na organizacyjne(wymagania kwalifikacyjne pracowników, właściwa organizacja pracy i jej nadzór, właściwe przygotowanie i sprawdzenie stanowiska pracy, stosowanie właściwego sprzętu ochronnego) i techniczne. Eksploatacją urządzeń i instalacji energetycznych mogą się zajmować osoby, które posiadają odpowiednie kwalifikacje. Urządzenia i odbiorniki prądu elektrycznego muszą być tak budowane i konstruowane, aby w normalnej eksploatacji nie występowało zagrożenie porażenia prądem. Prąd o natężeniu 25 i więcej mA jest już śmiertelnym zagrożeniem. Działanie prądu elektrycznego na organizm człowieka może być bezpośrednie, gdy następuje bezpośrednie porażenie prądem elektrycznym oraz pośrednie np. pod wpływem reakcji pracownika na porażenie może nastąpić jego upadek z wysokości. Może również wystąpić poparzenie łukiem elektrycznym. Uszkodzone lub niedostosowane do panujących warunków urządzenie elektryczne może być przyczynkiem powstania pożaru i wybuchu.

Prąd o natężeniu 25 i więcej mA jest już śmiertelnym zagrożeniem. Udzielając pomocy rażonemu należy natychmiast uwolnić go spod działania prądu elektrycznego poprzez wyłączenie napięcia właściwego obwodu elektrycznego, a gdy jest to niemożliwe odsunięcie porażonego ze strefy niebezpiecznej. W zależności od stanu porażonego należy zastosować odpowiednią akcję ratowniczą. Ładunki elektryczności statycznej mogą gromadzić się zarówno na przedmiotach metalowych jak i na elementach materiałów izolacyjnych.. Podstawowym środkiem odprowadzania ładunków elektryczności statycznej jest uziemienie elementów maszyny. Przy odprowadzaniu ładunków z powierzchni ciał nie przewodzących prądu elektrycznego stosować należy specjalne pasty, płynne mieszanki lub wykorzystywać można nawilżanie powietrza.

Sposób i skutki oddziaływania pól elektromagnetycznych, zarówno bezpośrednio na ciało człowieka jak i na materialne elementy środowiska pracy, zależą od ich częstotliwości i natężenia. Energia pól elektromagnetycznych absorbowana bezpośrednio w organizmie powoduje powstawanie w nim elektrycznych prądów indukowanych oraz podgrzewanie tkanek. Może to być przyczyną niepożądanych efektów biologicznych i w konsekwencji zmian stanu zdrowia. Oprócz różnorodnego bezpośredniego oddziaływania na organizm pracownika, pole elektromagnetyczne może stwarzać także zagrożenie dla ludzi poprzez oddziaływanie na infrastrukturę techniczną. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych może powodować występowanie niepożądanych skutków. Z tego powodu wprowadzono okresową kontrolę warunków ekspozycji oraz ograniczenia ekspozycji ogółu ludności, pracowników, infrastruktury technicznej. W miarę możliwości powinny być stosowane techniczne i organizacyjne metody ograniczania ekspozycji, m.in. ekranowanie elektromagnetyczne i oznakowanie obszarów występowania silnych pól elektromagnetycznych.

8

8

---