Standardy wymagań dotyczących trzody chlewnej

W momencie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej polscy rolnicy, by mogli korzystać z różnych form pomocy finansowej dla gospodarstw, będą musieli spełnić szereg warunków. Jednym z nich jest przystosowanie gospodarstw i zapewnienie minimum warunków z zakresu ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt.

Jako dobrostan zwierząt należy rozumieć taki system utrzymania, który zapewnia zwierzętom najlepsze warunki zdrowotne, spełnia ich potrzeby behawioralne, na ile to jest możliwe przy zachowaniu realiów ekonomicznych i zapewnia wysoki poziom fachowej opieki. Bez uwzględnienia ochrony środowiska, nie tylko w rolnictwie, trudno obecnie wyobrazić sobie współczesną cywilizację, a zwłaszcza życie przyszłych pokoleń.

Aby nowobudowane lub modernizowane obiekty inwentarskie odpowiadały powyższym wymogom muszą spełnić szereg wymagali technologicznych i technicznych.

Niniejsze opracowanie ma na celu zwrócenie uwagi rolników na podstawowe wymagania w zakresie ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt co pozwoli im na podjęcie odpowiednich decyzji przy modernizacji czy budowie nowych budynków inwentarskich i innych budowli z nimi związanymi, względnie umożliwi zmianę organizacji czy technologii produkcji.

Przestrzeganie warunków i wymagań przedstawionych w niniejszym opracowaniu jest jednym z warunków dofinansowania inwestycji w gospodarstwach rolnych z udziałem środków finansowych Unii Europejskiej w ramach programu pomocy przedakcesyjnej SAPARD.

 

l. Systemy technologiczne stosowane w chowie trzody chlewnej

Obejmują one system utrzymania zwierząt, system żywienia, transportu i zadawania paszy, oraz system usuwania odchodów. O wyborze technologii produkcji świń rolnik decyduje się na podstawie wielu czynników. Najważniejsze z nich to posiadany areał ziemi i jakość gleb, istniejące lub planowane do budowy czy modernizacji budynki inwentarskie, stopień mechanizacji prac w uzależnieniu od skali produkcji, wymagania bytowe zwierząt, a również obowiązujące przepisy prawne.

1.1 Systemy utrzymania zwierząt

Istniejące już pomieszczenia inwentarskie decydują najczęściej o sposobie utrzymania trzody chlewnej. Modernizowane czy budowane od nowa chlewnie w większym stopniu pozwalają na uwzględnienie ekonomicznych i ergonomicznych warunków pracy jak i na ograniczenie negatywnych skutków produkcji zwierzęcej dla środowiska naturalnego. Jednym z poważniejszych problemów przy chowie trzody jest usuwanie odchodów i w zależności od zastosowanej technologii dzielimy je na dwie podstawowe: ściółkowe i bezściółkowe.

Tradycyjne systemy ściołowe są bardzo pracochłonne i większość rolników o większej skali produkcji przechodzi na technologię posadzek samooczyszczających się (samospławialnych), technologie bezściołowe lub na głęboką ściółkę.

Posadzki samospławialne poprzez ich nachylenie w dużym stopniu (8-10°) powodują samoczynne, przez poruszanie się zwierząt, przesuwanie obornika do kanału gnojowego.

Głęboka ściółka jest najczęściej stosowana w chowie tuczników w budynkach, które do tej pory miały inne przeznaczenie (stodoły, owczarnie itp.).

Technologie bezściółkowe ułatwiają usuwanie odchodów ale stwarzają problem prawidłowej utylizacji gnojowicy. Trzoda chlewna może być utrzymywana w tym systemie na podłogach pełnych lub ażurowych (rusztowych lub szczelinowych). Podłogi ażurowe muszą mieć odpowiednią szerokość szczelin i beleczek, dostosowaną do wieku zwierzęcia.

Tabela l. Zalecane wymiary betonowych podłóg szczelinowych

Rodzaj zwierząt	Ciężar kg	Szerokość beleczek mm	Szerokość szczelin mm
Prosięta	7 7-30	> lub = 50 > lub = 50	8 < lub = 15
Warchlaki i tuczniki	30-125	> lub = 80 (prop. UE > lub = 75)	< lub = 17 (prop. UE < lub = 25)
Lochy i loszki	-	> lub = 80	< lub = 30

 

1.2. Pomieszczenia i wielkość powierzchni w kojcach dla trzody.

Trzoda chlewna jest hodowana w pomieszczeniach dla macior (sektor krycia, odchowu loch w ciąży i porodowy), warchlakarniach i tuczarniach. Są one dostosowane do wymagań poszczególnych grup zwierząt i powinny zapewnić minimum przestrzeni życiowej dla danych grup zwierząt (tabela 2). Jednocześnie należy pamiętać o lepszym rozwoju świń w grupach jednowiekowych czy jednakowej płci. I tak zaleca się obecnie trzymanie loch i loszek w grupach od 4- ego tygodnia ciąży do 7-go dnia przed spodziewanym porodem. Natomiast w tuczu utrzymuje się grupy od 12 do 24 lub od 35 do 80 osobników w grupie w celu wyeliminowania walk hierarchicznych między sobą.

Tabela 2. Minimalna powierzchnia posadzki w kojcach dla trzody.

Kategoria zwierząt	Przeciętna waga w kg	Powierzchnia w m^2
Knury - z kryciem lochy w kojcu - bez krycia w kojcu		6,5 6,0
Maciory utrzymywane pojedynczo grupowo - na podłodze szczelinowej i pełnej - na głębokiej ściółce Kojec porodowy		1,3   1,4   1,9 3,5
Knurki i loszki	30-110	1,4
Prosię	do 10	0,15
Warchlaki i tuczniki	11-20	0,20
		21 -30	0,30
		31-50	0,40
		51 -85	0,55
		86-110	0,65
		pow. 110	1,00

 

2. Żywienie i pojenie

Żywienie ma największy udział w bieżących kosztach produkcji i obok usuwania odchodów jest czynnością najbardziej pracochłonną. Dobór optymalnych dawek żywieniowych i maksymalne zmechanizowanie zadawania paszy prowadzi do obniżenia nakładów i zwiększenia zysku rolnika. Problematyka ta sama w sobie jest bardzo obszerna i wybiega poza główny cel tego opracowania. Należy jedynie przypomnieć o zaspokajaniu potrzeb pokarmowych poszczególnych kategorii zwierząt uwzględniając również fakt, że w zależności od techniki zadawania pasz i jej składu może zwiększyć się emisja amoniaku, a więc skażenie środowiska.

Uwzględniając pełne zapotrzebowanie zwierząt na wodę odpowiedniej jakości, przy instalowaniu poideł należy również zadbać o nieuzasadnione jej zużywanie przez zwierzęta. Może to zwiększać wilgotność powietrza w chlewni i zwiększać ilość wody gnojowej. Zwierzęta powinny mieć zapewniony stały dostęp dowody.

 

3. Warunki środowiskowe w pomieszczeniach dla trzody chlewnej

Mikroklimat w pomieszczeniach dla świń ma duży wpływ na warunki zoohigieniczne, a przez to na wydajność produkcji i dochody rolnika. Zapewnienie optymalnej temperatury, wilgotności powietrza, ochładzania i ruchu powietrza w pomieszczenia dla poszczególnych grup zwierząt pozwala uzyskać wysoką i dobrej jakości produkcję. Zalecaną temperaturę i wilgotność względną powietrza przedstawiono w tabeli 3.

Tabela 3. Temperatura i wilgotność powietrza w chlewniach.

Kategoria zwierząt	Temperatura w °C		Wilgotność względna w %
		minimalna		optymalna
Knury	12	15	75
Lochy	12	15	70
Lochy wysokoprośne	15	19	70
Lochy karmiące	18	20	70
Prosięta do 14 dni	24	28	60
Prosięta 14 -28 dni	18	23	60
Prosięta starsze	18	21	60
Warchlaki	17	19	60
Tuczniki	15	18	70
Knurki i loszki	14	17	70

W trakcie produkcji trzody chlewnej wydzielane są różnego rodzaju szkodliwe dla zwierząt gazy, m.in. dwutlenek węgla, amoniak, siarkowodór oraz następuje zapylenie powietrza. Usuwanie tych zanieczyszczeń jest jednym z warunków utrzymania w pomie­szczeniach odpowiednich warunków zoohigienicznych. Do tego celu służą urządzenia wentylacyjne. Dobrze zaplanowana wentylacja naturalna w większości chlewni, w warunkach Polski, rozwiązuje problem zanieczyszczenia powietrza. Tylko w niektórych wy­padkach trzeba zastosować wentylację wymuszoną, ale związane to jest równocześnie ze zwiększeniem kosztów eksploatacji chlewni. Wentylacja jednocześnie ochładza zwierzęta. Zalecane wielkość wymiany powietrza przedstawiono w tabeli 4.

Kolejnym czynnikiem decydującym o dobrostanie trzody jest oświetlenie. Oświetlenie naturalne, czyli dzienne, określa się stosunkiem oszklonej powierzchni okien do powierzchni podłogi. Oświetlenie sztuczne, jeżeli będzie wymagane, powinno być zapewnione w tych samych godzinach co światło dzienne.

Tabela 4. Orientacyjna wymiana powietrza w pomieszczeniach.

Kategoria zwierząt	Wymiana powietrza m^3/h szt.
		zima	lato
Knurki i loszki hodowlane	20	90
Knury, lochy luźne i prośne	20	100
Lochy karmiące	50	150
Prosięta odsądzone do 8 tygodni	5	20
Warchlaki do 12 tygodni	8	30
Tuczniki	15	80

Tabela 5. Oświetlenie w pomieszczeniach dla trzody chlewnej.

Kategoria zwierząt	Oświetlenie dzienne (stosunek oszklonej powierzchni okien do powierzchni, podłogi)	Oświetlenie sztuczne (natężenie oświetlenia w lx)
Knury, lochy luźne i prośne Knurki i loszki hodowlane Lochy karmiące Prosięta Tuczniki	l : 20 l : 20 l : 20 l : 25 l : 30	20-30 20-30 20-30 20-30 20-30

 

Istnieje propozycja UE, ażeby okres jasności (dnia) pomieszczeń wynosił minimum 8 godzin i więcej, a natężenie oświetlenia podnieść do 40-80 lx.

Dobre oświetlenie pozwala również hodowcy na dokładniejszy nadzór i lepszą możliwość zauważenia ewentualnych objawów chorobowych.

 

4. Wymagana powierzchnia płyt obornikowych i pojemność zbiorników na odchody płynne.

Przy określaniu powierzchni płyty obornikowej czy pojemności zbiorników na gnojówkę, wodę gnojową bądź gnojowicę należy brać pod uwagę maksymalną obsadę zwierząt utrzymywanych w gospodarstwie.

Płyty obornikowe - przy obliczaniu ich powierzchni niezbędna jest znajomość:

- ilości produkowanego obornika,

- wysokości układania pryzmy obornika na płycie (przeważnie ok. 2,0 m),

- czasu przechowywania obornika (minimum około 6 miesięcy).

Masa objętościowa obornika wynosi 600-1000 kg/m3, przeciętnie ok. 800 kg/m3, a jego objętość zależy od zawartości w nim wody, stopnia ugniecenia i czasu przechowywania.

W celu obliczenia wymaganej powierzchni płyty obornikowej w danym gospodarstwie, należy przeliczyć posiadaną ilość zwierząt na DJP i pomnożyć tę liczbę (DJP) przez wymagany wskaźnik po­wierzchni płyty obornikowej wynoszący 3,5 m2 na l DJP. Został on wyliczony w oparciu o następujący przykład:

• utrzymanie zwierząt - na płytkiej ściółce (system najczęściej stosowany),

• okres magazynowania obornika - 6 miesięcy,

• masa objętościowa obornika - 8 dt (800 kg/m³),

• wysokość składowania obornika na płycie - 2,0 m,

• produkcja obornika od l DJP w ciągu 6 miesięcy wynosi 50 dt (6,25 m³)

• rezerwa w powierzchni płyty około 10% (współczynnik 1,1).

F = (50 dt: 8 dt/m3): 2 m x wsp. 1,1 = 3,43 ? 3,5 m2/1 DJP

Podany wskaźnik wymaganej powierzchni płyty obornikowej 3,5 m2 na l DJP jest wielkością minimalną. Przy zmianie jednego z powyższych założeń, zmieni się również przedstawiony rachunek i wskaźnik.

Współczynniki przeliczeniowe trzody na Duże Jednostki Przeliczeniowe (DJP) zamieszczono w załączniku do broszury.

Zbiorniki na gnojówkę - ustawowy okres przechowywania odchodów płynnych przyjęty w Ustawie z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawożeniu (Dz. U Nr 89/2000 poz. 991) wynosi 4 miesiące. W warunkach klimatycznych Polski powinien on jednak wynosić co najmniej 6 miesięcy.

Ilość produkowanej gnojówki od l DJP, przy utrzymywaniu zwierząt na płytkiej ściółce, wynosi 12 dm3/dobę, a okres magazynowania - 182 dni (6 miesięcy). Potrzebna pojemność zbiorników na gnojówkę wynosi:

182 dni x 12 dm3 = 2,184 m3 x 1,1 (10% rezerwy) = 2,4 m3/1 DJP

Oprócz gnojówki do zbiornika może spływać także pewna ilość wody gnojowej, której ilość zależy głównie od poziomu opadów oraz ilości składowanego obornika na płycie. Przy założeniu że, półroczna ilość opadów wynosi 300 mm z czego połowa tj. 150 mm zostanie wchłonięta przez obornik lub wyparuje, a pozostałe 150 mm opadów (150 dm3/m2), trafi do zbiornika w postaci wody gnojowej wyliczamy łączną minimalną pojemność zbiornika na gnojówkę i wodę gnojową:

2,4 m3 + 0,5 m3 = 2,9 m3 ? 3,0 m3/1 DJP

Przy utrzymywaniu zwierząt na głębokiej ściółce płyty obornikowe i zbiorniki na gnojówkę mogą istnieć lub nie w zależności od rodzaju i ilości używanej ściółki oraz okresu przechowywania obornika pod zwierzętami.

Zbiorniki na gnojowicę - ich pojemność powinna zapewniać możliwość magazynowania odchodów przez okres 6 miesięcy (182 dni). Przyjęto, że dobowa produkcja gnojowicy w przeliczeniu na l DJP wynosi 55 dm3. Przy obliczaniu pojemności zbiornika należy uwzględnić jeszcze około 10% rezerwy wprowadzając współczynnik 1,1.

55 dm3 x 182 dni = 10 010 dm3, tj. ok. 10 m3 x 1,1 = 11,0 m3/1 DJP

Zatem wymagana pojemność zbiorników do przechowywania gnojowicy powinna wynosić - 11,0 m3 na 1 DJP.

Tabela 6. Przeciętne ilości odprowadzanej gnojowicy z chlewni (wg Kutera 1994)

Kategoria zwierząt	Ilość odprowadzanej gnojowicy dm^3/szt./dobę
		od - do	średnio
Prosięta do 60 dni Warchlaki do 4 miesięcy Tuczniki i loszki Maciory Knury	3-10 4-15 6-25 10-30 8-20	6,5 9,5 15,5 20,0 14,0

Podczas projektowania i budowy płyt obornikowych należy uwzględnić:

- ilość produkowanego obornika,

- sposób usuwania obornika z budynku inwentarskiego,

- sposób wybierania obornika z płyty obornikowej podczas wywożenia go w pole.

Ilość produkowanego obornika i sposób jego przechowywania decyduje bezpośrednio o wielkości płyty, natomiast jej lokalizacja i rozwiązanie konstrukcyjne uzależnione jest od sposobu usuwania obornika z płyty i z budynku inwentarskiego. O ile to możliwe miejsce na przechowywanie obornika powinno być osłonięte od wiatru i możliwie jak najdłużej zacienione.

Płyta obornikowa może znajdować się na powierzchni terenu lub być zagłębiona. Może mieć ściany boczne ze wszystkich stron lub tylko z niektórych.

Niekiedy sposób usuwania obornika z budynku (szufla mecha­niczna. spychacz ciągnikowy, ładowarka czołowa, przenośnik zgarniakowy itp.) narzuca rozwiązanie płyty obornikowej.

Podczas budowy płyty obornikowej należy pamiętać o wykonaniu spadków w kierunku studzienki rewizyjnej w celu ułatwienia grawitacyjnego odpływu nadmiaru wód gnojowych.

Na płytach o dużej powierzchni same spadki płaszczyzny płyt nie wystarczą i należy wówczas wykonać rowek, którym wody gnojowe będą odprowadzane do studzienki rewizyjnej. Usytuowanie stu­dzienek zbierających nadmiar płynów przy płytach o małej powierzchni ma mniejsze znaczenie. Przy płytach o dużej powierzchni. studzienki powinny być sytuowane w środkowej części przy jednym z boków płyty. Usytuowanie studzienek rewizyjnych zależy od tego czy wody gnojowe będą odprowadzane do odrębnego zbiornika, czy do zbiornika wspólnego z gnojówką. Dla obsady wynoszącej do 30 DJP budowa odrębnego zbiornika na wody gnojowe jest niecelowa, natomiast powyżej 30 DJP należy już taką możliwość rozważyć. Decyzja w tej sprawie powinna wynikać z konkretnych warunków lokalizacyjnych.

 

5. Niektóre przepisy prawne dotyczące budownictwa inwentarskiego

Budynek inwentarski przeznaczony dla zwierząt powinien spełniać pewne wymagania dotyczące ich ewakuacji:

• odległość od najdalszego stanowiska dla zwierząt do wyjścia ewakuacyjnego nie powinna przekraczać przy ściółkowym utrzymaniu zwierząt - 50 m, a przy bezściółkowym - 75 m,

• przy bezściółkowym utrzymaniu bydła, owiec i trzody przy liczbie zwierząt nie przekraczającej 15 sztuk, należy stosować co najmniej jedno wyjście ewakuacyjne,

• w budynku przeznaczonym dla większej liczby zwierząt (powyżej 15 sztuk) należy stosować co najmniej dwa wyjścia, a z pomieszczeń podzielonych na sekcje - co najmniej jedno wyjście ewakuacyjne z każdej sekcji,

• wrota i drzwi budynku inwentarskiego powinny zawsze otwierać się na zewnątrz pomieszczenia.

Większość inwestycji budowlanych w gospodarstwie rolnym wymaga pozwolenia na budowę. W myśl prawa budowlanego (Dz.U. Nr 106/2000 poz. 1126 art. 29) pozwolenia na budowę nie wymagają obiekty gospodarcze związane z produkcją rolną i uzupełniające zabudowę zagrodową w ramach istniejącej dziatki siedliskowej:

• parterowe budynki gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m², przy rozpiętości konstrukcji nie większej niż 4,80 m,

• płyty do składowania obornika,

• szczelne zbiorniki na gnojówkę i gnojowicę o pojemności do 25 m³,

• tymczasowe obiekty budowlane, nie połączone trwale z gruntem i przewidziane do rozbiórki.

Pozwolenia na budowę nie wymaga również wykonanie robót budowlanych polegających na remoncie obiektów budowlanych, jeżeli nie obejmuje on zmiany lub wymiany elementów konstrukcyjnych obiektu i nie wpływa na zmianę wyglądu w odniesieniu do otaczającej zabudowy.

Mimo zwolnienia z obowiązku uzyskiwania pozwolenia na budowę na roboty podane wyżej, przed ich rozpoczęciem należy dokonać zgłoszenia właściwemu organowi.

 

5.1 Wymagane odległości dla poszczególnych obiektów i urządzeń

W zabudowie zagrodowej nie ustala się w zasadzie wymagali w zakresie odległości. Do wyjątków należą odległości od osi studni:

- budynku inwentarskiego - 15 m,

- wybiegów nie utwardzonych dla zwierząt przy budynku inwentarskim - 70 m,

- wybiegów utwardzonych dla zwierząt przy budynku inwentarskim - 5 m,

Ponadto muszą być zachowane odległości zabudowy od granicy z sąsiednimi działkami, które wynoszą co najmniej:

- dla budynków zwróconych w stronę granicy otworami okiennymi - 4 m,

- dla budynków zwróconych w stronę granicy ścianą bez otworów - 3 m.

Rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościo­wej ściśle (Dz. U. Nr 132/1997 póz. 877 rozdz. 2) zostały określone wymagania odległości przy lokalizacji płyt obornikowych oraz zbiorników na działce siedliskowej:

*dla zbiorników zamkniętych na płynne odchody (mierzone od pokryw i wylotów wentylacyjnych):

- od otworów okiennych i drzwiowych pomieszczeń przezna­czonych na pobyt ludzi na działkach sąsiednich - 15 m,

- od magazynów środków spożywczych, a także obiektów budowlanych przetwórstwa rolno-spożywczego - 15 m,

- od granicy działki sąsiedniej - 4 m,

- od budynków magazynowych ogólnych - 5 m,

- od silosów na zboże i pasze - 5 m,

- od silosów na kiszonki - 5 m.

*dla zbiorników otwartych na płynne odchody zwierzęce o pojemności do 200 m3 oraz płyt obornikowych:

- od otworów okiennych i drzwiowych pomieszczeń przezna­czonych na pobyt ludzi na działkach sąsiednich - 30 m,

- od budynków przetwórstwa rolno-spożywczego i magazynów środ. spożywczych - 50 m,

- od budynków magazynowych pasz i ziarna - 10 m,

- od granicy działki sąsiedniej - 4 m,

- od silosów na zboże i pasze - 5 m,

- od silosów na kiszonki - 10 m.

Dopuszcza się również sytuowanie zbiorników na płynne odchody zwierzęce w odległościach mniejszych od granicy działki sąsiedniej niż podano powyżej lub nawet na granicy działek, jeżeli przylegać one będą do tego samego rodzaju zbiorników na działce sąsiedniej.

Odległości otwartych zbiorników na płynne odchody zwierzęce o pojemności większej niż 200 m3 od obiektów wymienionych uprzednio oraz od granicy działki sąsiedniej określane są indywidu­alnie w decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu w uzgodnieniu z właściwym państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym.

Rozwiązania płyt obornikowych i zbiorników muszą być zgodne zarówno z wymaganiami ustawy, przepisami, jak i z obowiązującymi Polskimi Normami i zasadami wiedzy technicznej.

Zbiorniki ziemne oraz zbiorniki otwarte mające wysokość ścian mniejszą niż 1,8 m nad poziom terenu muszą być zabezpieczone ogrodzeniem o wysokości co najmniej 1,8 m.

 

6. Stosowanie nawozów naturalnych

Reguluje to ustawa z dnia 26 lipca 2000 r. o nawozach i nawo­żeniu (Dz.U. Nr 89/2000 poz. 991).
Dawka nawozu naturalnego, zastosowanego w ciągu roku, nie może zawierać więcej niż 170 kg azotu (N) w czystym składniku na l ha użytków rolnych. W 1 tonie obornika świńskiego świeżego jest ok. 4,5 kg azotu, a około 7 kg w oborniku z chlewni z głęboką ściółką. W 1 tonie gnojowicy, w zależności od ilości wody stoso­wanej przy usuwaniu odchodów, jest 2 do 9 kg azotu.

Nawozy naturalne oraz organiczne w postaci stałej oraz płynnej powinny być stosowane w okresie od dnia l marca do dnia 30 listopada.

Gnojowicę i gnojówkę można stosować podczas wegetacji roślin (z wyjątkiem przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi!) przy pomocy węży rozlewowych. Płytki rozlewowe i deszczownie w stosowaniu płynnych nawozów naturalnych można wykorzystać na użytkach zielonych i wieloletnich uprawach polowych.

Nawozy naturalne powinny być przykryte lub wymieszane z glebą nie później niż następnego dnia po ich zastosowaniu, z wyjątkiem użytków zielonych.

Nawozy naturalne mogą być stosowane w odległości co najmniej 20 m od strefy ochronnej źródeł wody, ujęć wody, brzegu zbiorników oraz cieków wodnych.

Gnojowicę i gnojówkę można stosować gdy poziom wody podziemnej jest poniżej 1,2 m i poza obszarami płytkiego występowania skał szczelinowych.

Zabrania się stosowania nawozów na glebach zalanych wodą oraz przykrytych śniegiem lub zamarzniętych do głębokości 30 cm, nawozów naturalnych w postaci płynnej oraz azotowych na glebach bez okrywy roślinnej i położonych na stokach o nachyleniu większym niż 10%.

 

Załącznik: jednostki przeliczeniowe

Przy obliczaniu produkcji obornika, w celu zachowania jedno­litości wskaźników proponuje się stosować do wszystkich obliczeń Dużą Jednostkę Przeliczeniową - DJP.

Duża Jednostka Przeliczeniowa (DJP) lub Sztuka Duża (SD) to umowne jednostki przeliczeniowe odpowiadające krowie o masie ciała 500 kg. Sztuka Obornikowa (SO) zaś odpowiada krowie produkującej w ciągu jednego roku 100 dt obornika i równa się w przybliżeniu 0,9 DJP.

Stosowanie jednostek przeliczeniowych jest pewnym uproszczeniem i nie do wszystkich celów może być przydatne. Do celów planistycznych mogą być stosowane bez popełnienia większego błędu.

Proponuje się przyjmować do obliczeń współczynniki dla trzody, podane w tabeli 7.

Tabela 7. Współczynniki przeliczeniowe dla trzody na DJP.

Kategoria zwierząt	Przeciętna masa ciała w kg	Współczynnik przeliczeniowy
Knur dorosły	200	0,4
Maciora - locha	175	0,35
Prosię do 8 tygodni	10	0,02
Warchlak w wieku 2-4 miesięcy	35	0,07
Tucznik	70	0,14

Współczynniki przeliczeniowe trzody na DJP zamieszczone w tabeli powyżej dotyczą stanów średniorocznych dla poszcze­gólnych grup wiekowych (wagowych) trzody.

---