Uwarstwienie:
Davis, Moore
- uwarstwienie jest funkcjonalne
- przyczynia się do zachowania przez społeczeństwo równowagi
Motywacje:
- zaszczepienie właściwym osobom pragnienia objęcia określonych pozycji
- system musi wzbudzić w nas potrzebę do rywalizacji z innymi
- oraz pragnienie pełnienia związanych z tym obowiązków
└ dlatego musi istnieć system nagród
Nagrody: (by rozmieścić swoją kadrę i zaspokoić ppotrzeby)
to co przyczynia się do istnienia i wygody (warunki materialne)
dobry nastój i rozrywka
- np. kultura organizacyjna - wypracowany sposób rozwiązywania konfliktów
(wyjazdy, spotkania integracyjne)
to co wpływa na samoocenę i rozwój ego
- np. prestiż, opinia społeczna o zawodzie, im wyższy prestiż tym lepiej
- prestiż stanowiska i prestiż firmy
- możliwość rozwoju na koszt firmy
- przyjemność z wykonywania pracy
- wszystkimi trzema rodzajami nagród trzeba dysponować różnie, w zależności od pozycji.
# System rozdziału nagród (jako element systemu motywacji)
- muszą istnieć zasady rozdziału tych nagród
KRYTERIA: kwalifikacje, stanowisko (jego rola, zakres władzy, efektywność) <= czynniki merytokratyczne które działają wszędzie
Wysokość nagrody zależy od rangi pozycji
tym wyższa ranga im wyższa doniosłość funkcjonalna
mało kadr = wysoka ranga
Ad.1
- doniosłość funkcjonalna jest większa jeżeli brak tej pozycji spowoduje dezintegrację społeczną
- zastępowalność - to czego nie można zastąpić jest bardziej doniosłe funkcjonalnie niż ten zawód, który można łatwo zastąpić
Ad. 2
- mało kadr = duże zapotrzebowanie
- trzeba zwiększyć nagrody by zachęcić ludzi = wtedy będzie więcej kadr
- dużo kadr = nie ma konieczności wprowadzania zbyt wielkich nagród
Sposoby uzyskiwania kwalifikacji:
- wrodzone zdolności
- szkolenie
»Nie brakuje osób uzdolnionych => proces kształcenia jest długi, kosztowny i skomplikowany => nieliczni zdobywają kwalifikacje.=> np. medycyna - nikt by się nie podjął jej studiowania gdyby pozycja lekarza nie gwarantowała nagród kompensujących wyrzeczenia.
»Gdy osób uzdolnionych odpowiednio do danej pozycji nie brakuje => kształcenie jest łatwe, sposób obejmowania pozycji może mieć niewiele wspólnego z obowiązkami, jakie ona nakłada - związek ten może być wówczas całkowicie przypadkowy.
»Brakuje osób o wymaganych umiejętnościach (niedostatek uzdolnień, wysokie koszty kształcenia) pozycja jeśli jest ważna funkcjonalnie musi być na tyle atrakcyjna, by wytrzymać konkurencję z innymi pozycjami i przyciągać osoby o niezbędnych kwalifikacjach => musi zapewniać wysoki prestiż, wysokie zarobki, dużą ilość wolnego czasu itp.
Różnorodność systemów uwarstwienia:
- dwie determinanty zróżnicowania nagród - ważność funkcjonalna i szczupłość kadr
- poz. ważne w jednym społ. mogą być bez znaczenia w innym
- system uwarstwienia jako wytwór specyficznych czynników wpływających na powyższe zasady zróżnicowania nagród
Uwarstwienie a podstawowe funkcje społeczne.
- rola religii:
- wspólnota ostatecznych wartości i celów
- wpływają one na zachowanie, a ich integracja umożliwia działanie społeczeństwa jako systemu
- religijne wierzenia i obrzędy zapewniają pozory realności
- potężna kontrola nad zachowaniem ludzkim , by zmierzało ono do utrzymania struktury instytucjonalnej i podporządkowania się ostatecznym celom
- funkcje religijne kojarzono z najwyższymi pozycjami władzy (wysokie nagrody, przywileje, kapłan - osoba, za pośrednictwem której można porozumieć się z siłami nadprzyrodzonymi, strażnik świętej tradycji, wykonawca obrzędów, uprawniony do wykładni mitu i słowa bożego)
- czynniki, które zapobiegają osiągnięciu pełnej kontroli funkcjonariuszy religijnych nad społeczeństwem:
1. małe kompetencje techniczne potrzebne do pełnienia obowiązków religijnych, nie są wymagane zdolności naukowe czy artystyczne, każdy może powiedzieć o sobie, że ma kontakty z bóstwem i trudno to sprawdzić - nie działa tu czynnik szczupłości kadr
- kryteria pozostawania w autentycznym kontakcie z siłami nadprzyrodzonymi zawsze pozostaną niejednoznaczne - konkurencja spycha pozycję kapłana poniżej poziomu, jakiego oczekiwalibyśmy na pierwszy rzut oka
- prestiż kapłana jest najwyższy w społeczeństwach, gdzie przynależność do tego zawodu jest ściśle kontrolowana przez gildię kapłańską
- stosuje się środki identyfikujące z urzędem - ubiory, niecodzienne zachowania, specjalne pożywienie, odosobnione miejsca zamieszkania, celibat, ostentacyjne powstrzymywanie się od pracy
- w społ. najwyżej rozwiniętych kapłaństwo traci swoją pozycję - tradycja sakralna i sprawy nadprzyrodzone schodzą na plan dalszy
- wartości ostateczne i wspólne cele są formułowane przez osoby zajmujące pozycje polityczne, ekonomiczne, oświatowe, nie religijne
Rząd (funkcja polityczna)
- organizuje społeczeństwo opierając się na prawie i władzy zwierzchniej
- rozbudza zainteresowanie światem doczesnym
- monopol na środki przemocy, egzekwowanie norm
- planowanie i kierowanie społeczeństwem
- prowadzenie wojen i dyplomacja
- kontrola jednostek
- integracja = instytucja prawa
- nieodwołalne i natychmiastowe rozstrzyganie konfliktów
- obywatel musi się podporządkować bo jest podmiotem władzy
Władza polityczna nie jest nigdy całkowita z uwagi na ograniczenia:
- mało kadr
- rząd interesuje interes grupowy
- rządy autokratyczne: król jest odpowiedzialny przed Bogiem i historią (co pomyślą sobie o nim jego następcy) - dla monarchy absolutnego społeczeństwo nie znaczyło zbyt wiele
- władza nie jest oparta na osobistych kompetencjach i zdolnościach lecz na pozycji społecznej (władze dzięki stanowisku)
Bogactwo, władza i praca (funkcja ekonomiczna)
- zaspokajanie potrzeb podstawowych (funkcja pierwotna gospodarki)
- funkcja pomocnicza gospodarki (wpisana w system nagród)
- wysokie zyski ekonomiczne stają się głównym wskaźnikiem statusu społecznego
- wysokie dochody płyną z danej pozycji bo jest ona funkcjonalnie ważna
- a kadra jest nieliczna
- błędne jest rozpatrywanie wysokiego dochodu jako źródła władzy i prestiżu człowiea
- ekonomicznym źródłem władzy i prestiżu jest własność dóbr kapitałowych (patenty, pozycja firmy, reputacja zawodowa)
- posiadanie dóbr konsumpcyjnych jest raczej wskaźnikiem niż przyczyna pozycji społecznej
Wiedza techniczna
- duże umiejętności techniczne = wysokie nagrody = motywacja osób kształcenia osób uzdolnionych
- pozycje te rzadko jednak zapewniają najwyższe nagrody ponieważ integracja celów dokonująca się na szczeblu religijnym, politycznym i ekonomicznym jest ważniejsza
- pozycja techniczna jest podporządkowana innym pozycjom (rel, Pol, ekom)
- wybija się pozycja ekspertów
Odmiany systemów uwarstwienia:
stopień specjalizacji
- system wyspecjalizowany - wyodrębnienie funkcji i struktury, podsystemy, które spełniają wyspecjalizowane funkcje
- system niewyspecjalizowany - szaman = kapłan, nauczyciel, lekarz
2. nacisk funkcjonalny
3. rozpiętość dystansów społecznych
- rozpiętość dystansu społecznego między pozycjami mierzy się za pomoca kryteriów ekonomicznych
4. zakres szans
- ruchliwość, możliwości społeczne
5. stopień solidarności warstwowej
- klasy zorganizowane, klasy nie zorganizowane
Oświata:
- produkuje kadry
- obsadzanie kluczowych pozycji
- transmisja wiedzy i doświadczeń poprzednich pokoleń
Krytyka Tumina
- uwarstwienie społeczne jest dysfunkcjonalne
- ludzie nie są w stanie zająć takiej pozycji jaką by chcieli
- uwarstwienie sprawia bariery (każdy ma inny start - jeden lepszy, drugi gorszy)
- mało zdolny z bogatej rodziny ma lepsze zaplecze
- uwarstwienie w różnym stopniu motywuje ludzi
- to uwarstwienie wg Tumina nie jest takie fajne jak uważał Davis i Moore