Źródła praw pacjenta

Prawa Pacjenta są integralną częścią szeroko rozumianych praw człowieka. Potrzeba regulacji w tej dziedzinie wynika z asymetrii relacji pomiędzy pacjentem a instytucją lub osobą świadczącą usługi medyczne.

Prawem pacjenta jest uprawnienie przysługujące w równym stopniu każdemu człowiekowi z tytułu korzystania ze świadczeń zdrowotnych.

Prawa pacjenta można odnosić do dwóch poziomów relacji:

1.	Relacja pacjent - władza publiczna W tym ujęciu prawa pacjenta mają charakter praw zbiorowych i odnoszą się w szczególności do zapewnienia opieki zdrowotnej oraz równego dostępu do świadczeń zdrowotnych (czyli nakładają na władzę publiczną społeczne zobowiązanie).
2.	Relacja pacjent - świadczeniodawca W tym ujęciu prawa pacjenta mają charakter praw indywidualnych i odnoszą się głownie do faktu samostanowienia i samodecydowania każdej osoby, do jej godności i nienaruszalności.

Prawa pacjenta wyodrębniły się po II wojnie światowej z praw człowieka.

Wiele aktów prawnych dotyczących praw człowieka pośrednio nawiązuje do praw pacjenta. Należą do nich:

•	Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948 r.),
•	Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych (1966 r.),
•	Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (1966 r.),
•	Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (1950 r.),
•	Europejska Karta Socjalna (1961 r.),
•	Konwencja o Ochronie Jednostek w Kontekście Automatycznie Przetwarzanych Danych o Charakterze Osobistym.

Bezpośrednio do praw pacjenta nawiązuje tzw. Europejska Konwencja o Ochronie Praw i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny z 4 kwietnia 1997 r. oraz Deklaracja Praw Pacjenta przyjęta na konferencji WHO w Amsterdamie w 1994 r.

Podstawowym źródłem praw pacjenta w Polsce są przepisy Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej:

•	Art. 38. Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.
•	Art.39. Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.
•	Art. 41.1. Każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą.
•	Art. 47. Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.
•	Art.51.3. Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa.
•	Art. 53.1. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.
•	Art. 68.1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.

---