Weź swój los w swoje ręce - dosłownie.

Metody wspomagania mózgu w ramach metod manualnego samoleczenia

(część1)

 

Istnieją sposoby na stosunkowo szybkie i łatwe wspomożenie swego mózgu, pamięci i ogólniej kondycji umysłowej, polegające na zastosowaniu wybranych ćwiczeń z repertuaru technik manualnej terapii. Mam na myśli zwłaszcza pochodzące z dalekiego wschodu: shiatsu/akupresura, mudry, Su Dżok itp. metody.

Zanim przejdziemy do konkretnych przykładów, wypada przypomnieć w wielkim skrócie czym są te metody.
Cechą charakterystyczną jest to, że możemy je zastosować samemu sobie, prawie w każdym miejscu i porze (dyskrecja), nie są wymagane jakieś dodatkowe urządzenia ani środki farmakologiczne. Zapoznanie się z tymi metodami (wstępnie z naszych artykułów, a potem szerzej - z polecanej literatury) da niewątpliwe korzyści także przy szeregu innych zagadnieniach zdrowotnych. Każdy zainteresowany powinien wybrać sobie z przedstawionych metod jedna lub dwie, które najbardziej mu odpowiadają i odnoszą najlepszy skutek.

Istnieją jeszcze inne systemy ćwiczeń, które mają wpływ na umysł i układ nerwowy jak np. metoda Feldenkraisa, BSM, którym poświęcimy osobne artykuły.

Mudry - staroinduska metoda samouzdrawiania ^*

W Indiach wymagane jest, aby przed praktycznym poznaniem jogi poznać AYURVEDĘ. Joga jest nauką o zjednoczeniu z Najwyższym Istnieniem, a AYURVEDA wskazuje, jakie rodzaje jogi są odpowiednie dla poszczególnych osób.

Przez tysiące lat wiedza ta była pilnie strzeżona, a szczególne odosobnienie klasztorów i kultury staroinduskiej sprzyjało temu, aby mądrości te pozostały na długo niedostępne.

Joginem, który udostępnił światu metody leczniczych gestów, był KESHAV DEN. Metodę leczenia nazwano "jogą małych palców". Inna nazwa tej formy leczenia została podana jako MUDRY i to określenie tu przyjęto.

Dzięki odpowiedniemu stymulowaniu punktów na dłoniach — samouzdrawianie jest możliwe.

Wg tradycji metody, MUDRY polegają na leczniczym oddziaływaniu energii kosmicznej na wewnętrzne organy poprzez delikatny ucisk poszczególnych palców na określone miejsca.

Według AYURYEDY ręce są jedną z najważniejszych części ciała. Na dłoniach (podobnie jak na stopach) znajdują się punkty łączące z poszczególnymi wewnętrznymi organami. Uciskanie tych punktów powoduje odblokowanie i przywrócenie prawidłowego krążenia bioenergii, uaktywnienie jej obiegu, a każdy palec posiada osobne, własne funkcje i władzę nad organami wewnętrznymi.

Ćwiczenia wykonujemy bez naprężania mięśni i bez wysiłku — są bardzo proste, bezpieczne, skuteczne. Można je wykonywać w każdym miejscu, w każdym czasie. Jest to bardzo praktyczne, ponieważ można wykonywać je w czasie innych czynności jak czytanie czy oglądanie TV. Czas trwania ćwiczeń określa się na ogół na 45 minut w każdym dniu leczenia. Można wykonywać w 3 lub 4 krótszych okresach czasu.

Ćwiczenia zalecane są również profilaktycznie dla osób zdrowych w celu uzyskania długowieczności. „Ująć los we własne ręce" należy tym razem odczytać dosłownie.

Shiatsu/akupresura

Technika ta wywodzi się ze starożytnej naturalnej metody leczenia zwanej refleksologią, czyli terapią uciskową. Polega ona na dotykaniu i masowaniu określonych miejsc ciała, zwłaszcza na nogach i rękach, by pobudzić działanie narządów wewnętrznych, mięśni, układu nerwowego i mózgu. Istnieje, co prawda, co najmniej kilka odmian tej metody leczenia, ale na potrzeby tego artykułu potraktujemy je łącznie. Mają one dużo wspólnego z akupunkturą, ale są łatwiejsze i nie wymagają igieł. Prawdopodobnie także wykorzystują tzw. meridiany (południki) przepływu energii i tzw. akupunkty. Jest ich na całym ciele kilkaset - 171 klasycznych i ok. 120 odkrytych dopiero ok. 40 lat temu. W Europie stosuje się je głównie jako środek na różne bóle, w Chinach natomiast jest to przyjęta od tysiącleci metoda lecznicza w szerszym zakresie. Odsyłając zainteresowanych do podanej na końcu literatury (skromny wybór) skupimy się teraz na fragmentach refleksologii.

Według refleksologii, na podeszwach stóp i na obu dłoniach znajduje się pełna mapa energetyczna całego ciała. Mapa ta jest podobna do tej jaką stosują inne metody jak ww. mudry, Su Dżok, itp. Patrz rysunki, gdzie wyróżniono punkty i obszary, które interesują nas w aspekcie mózgu. Technika ta w świecie zachodnim została po raz pierwszy opisana około 100 lat temu przez amerykańskiego lekarza Williama Fitzgeralda.

 

Su Dżok (Su Jok) ^***

Wywodzi się z chińskiej medycyny Onnuri ale wykorzystuje też elementy medycyny nowoczesnej - dając przykład synergii medycyny Wschodu i Zachodu.

Technika ta może być obecnie zaliczana do najlepszych naturalnych metod diagnozowania i leczenia na świecie i dzięki temu zdobywa sobie coraz większą popularność - od Korei i Rosji, poprzez Europę Wschodnią i Zachodnią aż po obie Ameryki. Su Dżok cieszy się z roku na rok coraz większym uznaniem.

Co ciekawe - Su Dżok działa również niewiarygodnie szybko. W Rosji wykorzystują go m.in. lekarze pogotowia, a w książce „Su Dżok w nagłych sytuacjach”, profesor Park Jae Woo - twórca współczesnej wersji opisywanej metody, opisuje nawet sposób reanimacji metodą Su Dżok, co dowodzi jej skuteczności. Po szczegóły odsyłamy Czytelnika do polskiej monografii podanej na końcu opisu odnośnych ćwiczeń.

Ogólnie biorąc, metoda przypomina lepiej w Polsce znaną refleksoterapię, przy czym na etapie diagnozowania wyszukuje się bolesne punkty wg map przyporządkowujących organy wewnętrzne odpowiednim miejscom na dłoniach i stopach.

Na etapie terapii miejsca te masuje się i ogrzewa w specyficzny sposób. W odróżnieniu od shiatsu/akupresury stosuje się oprócz palców także pałeczki diagnostyczne i masujące (dość ostro zakończone) i tzw. moksy (mox), czyli małe cygara piołunowe, które po rozżarzeniu używane są do punktowego ogrzewania punktów masowania (przez zbliżenie). W praktyce dnia codziennego pałeczki można zastąpić np. ostrzem ołówka.

W ten sposób można zarówno udzielić pierwszej pomocy jak i leczyć różnorakie dolegliwości, poprawić swoją urodę, pozbyć się zbędnych kilogramów czy dodać sobie energii.

 

--- *** ---

Przejdźmy zatem do przykładowych ćwiczeń i technik terapeutycznych pomocnych dla mózgu.

Mudry ^*

Wśród wielu mudr leczących różne schorzenia są i takie, które służą sprawności mózgu i lepszemu skupieniu. Poniżej podajemy ich opis (nazwy wg tradycji staroinduskiej).

Mudra CZAPKA SZAKJA-MUNI

Wzmacnia i aktywizuje mózg. Stosowana jest przy zaburzeniach pracy naczyń mózgowych. Pomocna również w okresach depresji, przygnębiających nastrojów.

Sposób wykonania (rysunek)

Palce: małe, serdeczne i wskazujące obu rąk są lekko zgięte i dotykają się opuszkami. Palce środkowe są wyprostowane i również łączą się ze sobą opuszkami. Kciuki obu rąk dotykają się bocznymi powierzchniami opuszków.

Mudra OKNO MĄDROŚCI

Stosowana jest w celu uaktywnienia pracy mózgu. Zalecana przy zaburzeniu krążenia w naczyniach mózgowych, miażdżycy. Otwiera centra energetyczne i aktywizuje procesy myślowe. Poprawia funkcjonowanie mózgu.

Sposób wykonania

Palec serdeczny jest zgięty i dotyka lekko podstawy kciuka. Kciuk uciska serdeczny palec górnym paliczkiem. Pozostałe palce: mały, środkowy, wskazujący są wyprostowane. Wykonujemy jednocześnie obiema rękami.

Mudra WIEDZY

Nazywana niekiedy GEST BUDDY - stosowana jest przy nadmiernym napięciu emocjonalnym, niepokoju, trwodze, melancholii, smutku, depresji.
Mudra WIEDZY poprawia pamięć, koncentracje myśli, wzmacnia aktywność mózgu. Pomaga przy bezsenności lub senności nadmiernej. Skuteczna również przy nadciśnieniu tętniczym. Zalecana dla ludzi uczących się lub intensywnie pracujących umysłowo. Jest jedną z najważniejszych mudr - najbardziej uniwersalna.

Z „gestem wiedzy" przedstawia się na wizerunkach wielu starożytnych myślicieli, Wielkich Wtajemniczonych (Buddę, Chrystusa) Niekiedy na ikonach przedstawia się Chrystusa z takim układem palców.

W GEŚCIE WIEDZY tkwi przesłanie. Mudra ta odradza nas na nowo!

Sposób wykonania

Palec wskazujący i kciuk każdej z rąk dotykają się lekko opuszkami. Pozostałe palce są wyprostowane, ale nie napięte. Wykonujemy równocześnie obiema rękami.

** Opracowano na podstawie książki: Krystyna Alagor, Leczenie staroinduskie (mudry). Wydawnicto W.A. ALAGOR. Tamże znajdziecie wiele innych mudr na różne schorzenia

Refleksoterapia/shiatsu **

Punkty na dużych palcach u nóg, sprzyjające zwiększeniu mocy mózgu

Według refleksologii większą moc mózgu można osiągnąć, uciskając odpowiednie punkty na dużych palcach u nóg. Punkty te znajdują się na miękkich opuszkach dużych palców aż do pierwszego stawu. Ich uciskanie pobudza mózg, przysadkę i szyszynkę, podwzgórze, skronie, zatoki i szyję.

Przysadka mózgowa jest najważniejszym gruczołem całego organizmu, kontrolującym funkcjonowanie wszystkich innych gruczołów dokrewnych oraz wydzielanie hormonów, które wpływają na wzrost, przemianę materii, zawartość cukru we krwi oraz poziom energii.

Podwzgórze reguluje wegetatywny układ nerwowy, który z kolei kontroluje reakcje emocjonalne, apetyt, temperaturę ciała oraz sen.

Szyszynka ma związek z rytmami ciała, cyklami snu i czuwania oraz prawdopodobnie z intuicją i inwencją twórczą. Jeśli utrzyma się te niezwykle ważne rejony mózgu w szczytowej formie, zwiększy się też w oczywisty sposób jego moc.

Jak stymulować mózg, masując duże palce u nóg

· Zdejmij buty i skarpetki, usiądź wygodnie na krześle lub na łóżku i skrzyżuj prawą nogę z lewą, tak byś mógł wziąć prawą stopę w obie dłonie. Nie napinaj mięśni.

· Kciukiem i palcem wskazującym prawej ręki :chwyć palec prawej nogi. Lewą ręką utrzymuj stopę nieruchomo (zob. rys. 1).

· Przesuwaj kciuk, zataczając małe kółeczka w poprzek górnej części opuszki dużego palca u nogi, wywierając silny, pewny nacisk. Wykonuj kciukiem małe kółeczka, uciskając skórę na palcu; jeśli odczujesz ból, zmniejsz nacisk.

· Mocno uciskając kciukiem, zataczaj dalej małe kółeczka, najpierw wzdłuż wewnętrznej prawej strony dużego palca nogi, a potem, palcem wskazującym, wzdłuż jego zewnętrznej lewej powierzchni.

· Zaczynając w miejscu znajdującym się poniżej paznokcia, uciskaj duży palec, robiąc małe kółeczka wzdłuż jego środkowej części. Pamiętaj, że chodzi o spodnią część palca, przy opuszce.

· Przez około 3 minuty masuj wskazane punkty na prawym dużym palcu u nogi. Potem, wykonując także małe kółeczka, zrób mocny masaż opuszek czterech pozostałych palców prawej nogi. Na nich także znajdują się punkty pobudzające funkcjonowanie mózgu. Masuj każdy palec przez około minutę.

· Teraz zmień pozycję i zrób taki sam masaż dużego palca lewej nogi, a potem czterech pozostałych palców.

· Powtórz masaż dużych palców nóg jeszcze dwa razy.

· Wypróbuj taki masaż palców nóg na 15 minut przez jakimś trudnym zadaniem umysłowym, przed egzaminem, przed ważnym spotkaniem służbowym lub wygłaszaniem przemówienia, wówczas gdy potrzebna jest ci dodatkowa moc mózgu.

Rys. 1

Masaż palców rąk dla uzyskania większej mocy mózgu

· Nawet w czasie spotkania możesz zrobić sobie dyskretny, pobudzający masaż palców rąk. Na opuszkach obu kciuków i pozostałych palców rąk znajdują się podobne punkty pobudzające mózg, jak na stopach.

· Prawy kciuk chwyć lewym kciukiem i palcem wskazującym. Lewym kciukiem wykonuj ruch okrężny, mocno naciskając na górną część prawego kciuka, boki oraz jego opuszkę, aż do stawu, tak jak robiłeś to z dużym palcem nogi.

· Zrób taki sam masaż opuszek czterech pozostałych palców prawej ręki. Powtórz to samo z kciukiem i palcami lewej ręki. Jedną rękę masuj przez 5 minut. Możesz masować dłużej, jeśli sprawia ci to przyjemność.

 

Oddziaływanie masażem na półkule mózgu

Refleksologia nie tylko wpływa pozytywnie na ogólną moc mózgu, lecz pozwala też odpowiednio pobudzać lewą albo prawą jego półkulę.

Lewa półkula mózgu

Jeśli chcesz wyostrzyć umiejętności werbalne oraz zdolność racjonalnego, logicznego myślenia, masuj punkty pobudzające tę półkulę mózgu.

· Postępuj zgodnie z zaleceniami podanymi wcześniej, wykonując masaż punktów znajdujących się na dużym palcu prawej nogi. Właśnie ten palec i znajdujące się na nim punkty stymulacji „przemówią" do twojej lewej półkuli mózgu.

· Kontynuuj masowanie punktów, pobudzających mózg, znajdujących się na czterech pozostałych palcach prawej stopy, jak również na całej powierzchni.

· Masuj czubek i opuszkę prawego kciuka oraz pozostałych palców prawej ręki.

Prawa półkula mózgu

Jeśli pragniesz oddziaływać na twórczą, intuicyjną część mózgu, musisz masować punkty pobudzające prawą półkulę mózgu.

· Postępuj zgodnie z zaleceniami omówionymi uprzednio, wykonując masaż punktów pobudzających mózg, znajdujących się na dużym palcu lewej nogi. Palec lewej nogi i punkty stymulacji pobudzą prawą półkulę mózgu.

· Kontynuuj ćwiczenie, masując punkty stymulacji, znajdujące się na czterech pozostałych palcach lewej stopy nogi, jak również na całej lewej stopie.

· Zrób masaż opuszek lewego kciuka, a potem opuszek pozostałych palców lewej ręki.

Ćwiczenie dla zapominalskich - popraw pamięć masując punkty stymulacji

Pamięć nie funkcjonuje na pełnych obrotach, gdy człowiek jest pod wpływem stresu, ma rozproszoną uwagę i często brakuje mu energii.

Zanim zaczniesz się uczyć, pisać referat, podejmiesz naukę nowego przedmiotu lub naukę języka albo jakąkolwiek działalność wymagającą aktywności lewej półkuli mózgu, spróbuj zastosować poniższe ćwiczenie pobudzające mózg.

Wykonaj to ćwiczenie w podanej kolejności. Patrz na rysunek 2 i 3, by sprawdzić, gdzie zlokalizowane są poszczególne punkty stymulacji, które powinieneś wykorzystać w tym ćwiczeniu.

l. Splot słoneczny. Masuj punkty pobudzające splot słoneczny i przeponę, zlokalizowane na podeszwie prawej stopy. Ćwiczenie to pomoże ci uspokoić się i odprężyć, bo mięśnie brzucha się rozluźnią.

Używaj kciuka i palca wskazującego swojej dominującej ręki. Przyłóż kciuk do punków pobudzających tak jak w poprzednich ćwiczeniach, i uciskaj go mocno i pewnie. Wykonaj kciukiem 16 kółeczek zgodnie z ruchem wskazówek zegara, uciskając obszar w punkcie stymulacji.

Powtórz to ćwiczenie na tych samych punktach pobudzających lewej stopy.

2. Przysadka mózgowa. Masuj punkt pobudzający przysadkę mózgową, zlokalizowany w środku opuszki dużego palca prawej stopy. Mocno i pewnie uciskaj kciukiem odpowiedni punkt. Zrób kciukiem 16 kółeczek zgodnie z ruchem wskazówek zegara, uciskając obszar w punkcie stymulacji. Powtórz to ćwiczenie na tych samych punktach lewej stopy. Pomoże to pobudzić główny gruczoł do wydzielania niezbędnych hormonów, które biorą udział we wszystkich funkcjach organizmu - w tym przypadku istotnych dla mocy mózgu.

3. Mózg. Masuj punkty na dużym palcu prawej stopy, a potem na pozostałych palcach tej stopy; zrób to samo z palcami lewej stopy.

4. Tarczyca. Masuj punkty, które pobudzają tarczycę i przytarczycę, zlokalizowane na dużych palcach obu stóp. Punkty te znajdują się poniżej pierwszego stawu na dużym palcu nogi i powyżej miejsca, w którym palec ten łączy się ze stopą. Masuj boki i obszar centralny prawej stopy. Mocno i pewnie uciskaj kciukiem odpowiedni punkt. Zrób kciukiem 16 kółeczek zgodnie z ruchem wskazówek zegara, uciskając obszar w punkcie stymulacji.

Powtórz to ćwiczenie na tych samych punktach lewej stopy. Prześle to energię do gruczołów kontrolujących napięcie mięśni oraz przemiany materii.

5. Nadnercze. Na koniec masuj punkty, które pobudzają nadnercze i są zlokalizowane koło miękkiego środka podeszwy prawej stopy, wokół podbicia, czyli łuku stopy. Mocno i pewnie uciskaj kciukiem odpowiedni punkt. Zrób kciukiem 16 kółeczek zgodnie z ruchem wskazówek zegara, naciskając obszar w punkcie stymulacji.

Powtórz to ćwiczenie na tych samych punktach lewej stopy. Ćwiczenie to pobudzi wydzielanie epinefryny (adrenaliny), co doda ci energii.

Rys.2

Rys.3

Metody wspomagania mózgu - część 2

Metody wspomagania mózgu - część 2

W części pierwszej pokazaliśmy, że istnieją sposoby na stosunkowo szybkie i łatwe wspomożenie swego mózgu, pamięci i ogólniej kondycji umysłowej, polegające na zastosowaniu wybranych ćwiczeń z repertuaru technik manualnej terapii.

W tym odcinku o metodzie BSM (opisywanej już w naszym biuletynie L-earNews) i o akupresurze.

B.S.M. - Mózg - mózgowi

Metoda samoleczenia B.S.M. (Bioemanacyjne Sprzężenie z Mózgiem) została odkryta w Polsce przez Eugeniusza Uchnasta, którą rozpowszechnia po śmierci wynalazcy (już od 25 lat) pan Piotr Lewandowski - poprzez książkę "Samoleczenie metodą B.S.M." (Aries, wyd.V - 2003, ponad 950 000 sprzedanych egzemplarzy), kasety wideo, materiały na CD i stronę internetową: http://www.samoleczeniebsm.pl/index_pl.htm

Zabiegi metody B.S.M. polegają na przykładaniu dłoni (ciała) do czaszki nad ośrodkami kory mózgowej, zawiadującymi chorymi częściami ciała. Promieniowanie wysyłane przez żywą tkankę komórkową dłoni pobudza te ośrodki (poprzez centralny układ nerwowy) do rozpoczęcia procesów samoleczenia. Stosuje się na ogół 2-4 razy dziennie po 15-20 minut. Odpowiednio do celu dobiera się odpowiednią pozycję rąk.

Można powiedzieć, że jest to kolejny przykład na siłę naszego mózgu, który - gdy aktywizowany - oddziaływuje na wszystkie aspekty naszego życia.

Metodę B.S.M. może stosować każdy - sobie samemu albo drugiej osobie. Nie trzeba w nią wierzyć ani mieć specjalnych właściwości. Trzeba tylko wiedzieć gdzie i jak trzymać dłonie na głowie. Wg autora i wielu doniesień uleczonych osób, dzięki tej metodzie można się samemu wyleczyć, nawet z poważnych chorób, bez leków, pieniędzy i korzystania z pomocy uzdrowicieli. Jest to praktykowane od wieków "nakładanie rąk" w szczególnej postaci. Wytłumaczenie naukowe nie jest dokładnie znane, aczkolwiek na podanej stronie internetowej i w książce są podane możliwe hipotezy. Przyjmijmy za autorem, że "Metody B.S.M. nie trzeba udowadniać w sposób naukowy, bo każdy może ją sprawdzić na sobie. Jest wiele zjawisk w przyrodzie, które są oczywiste, a których przyczyny trudno zbadać. Metoda B.S.M. pokazuje jak mało jeszcze wiemy i jak nie potrafimy docenić rzeczy
oczywistych".

Tu, zgodnie z naszym zainteresowaniem, podamy prosty zabieg, który poprawia pamięć, sprawność intelektualną, usuwa niektóre przyczyny bólu głowy oraz pomaga na katar i ból gardła.

Stosuje się tzw. pozycję V: obie dłonie przykładamy wewnętrzną stroną , symetrycznie, do szczytu głowy w ten sposób, że końce palców stykają się lekko na czubku czuciowym (czubek czaszki) a reszta dłoni układa się wzdłuż linii ucho-ucho.

Metoda B.S.M. zgłasza wiele zastrzeżeń i uwag dotyczących jej stosowania. Dlatego bez zapoznania się z treścią książki (załączona jest też płyta CD z planszami i filmem instruktażowym) nie należy metody stosować. W szczególności dla wymienionej pozycji V przeciwwskazaniem jest obecność ciał obcych w organizmie, np. kamieni lub piasku nerkowego.
Celem tego artykułu jest wskazanie na istnienie metody, która, oprócz interesującej nas funkcji, może być nadzieją dla chorych - nawet w trudnych przypadkach.

Akupresura

Technika ta wywodzi się ze starożytnej naturalnej metody leczenia zwanej dziś refleksologią, czyli terapią uciskową. W części 1 omawialiśmy parę zabiegów polegających na masowaniu określonych miejsc stóp. Teraz o pewnych miejscach na rękach i głowie.

Dobrze jak każdy dzień rozpoczniesz od masażu głowy, szyi i ramion. Poprawi to dopływ krwi do mózgu, rozjaśni umysł i usunie napięcie z ramion i szyi.
Opukiwanie głowy: palcami (dłonie rozluźnione w nadgarstkach) szybko i rytmicznie opukuj powierzchnię głowy (czaszki) ze wszystkich stron.
Opukiwanie szyi i barków: lekko zaciśniętą pięścią szybko opukuj brzegi szyi i barki.

Pracy umysłu na pewno szkodzi stres i ból głowy. Choć powodów bólu głowy może być wiele, to poniższy zabieg może zredukować ból i stres.
Znajdujemy fałd skóry między kciukiem a palcem wskazującym (patrz ilustracja). Uciskamy go kciukiem i palcem wskazującym drugiej ręki przez ok. 1 minuty. Gdy to samo miejsce pomasujemy przez 10-15 sekund, powtarzając 3 razy - poczujemy się zrelaksowani.

Praca umysłowa, długie godziny przed monitorem komputera - to wszystko męczy oczy i osłabia naszą koncentrację i sprawność.
Możemy pomóc piekącym i zaczerwienionym oczom masując opuszkę małego palca każdej dłoni. Uciskamy ją dość mocno kciukiem i palcem wskazującym przez ok. 10 sekund . Następnie przerwa na 3 sek. i tak dalej - przez 2 minuty.

Su Dżok (Su Jok)

Wywodzi się z chińskiej medycyny Onnuri ale wykorzystuje też elementy medycyny nowoczesnej - dając przykład synergii medycyny Wschodu i Zachodu. Ogólnie omówiliśmy metodę w cz. 1 artykułu.

Jeśli chodzi o ból głowy, to zależnie od jego przyczyny Su Dżok poleca wiele różnych terapii, których opis wykracza poza objętość tego artykułu - polecamy rozdział 11 książki "Su Dżok dla każdego".

Tutaj podamy krótko metodę stosowaną przy słabym bólu głowy.
Należy rozmasować ruchami rozcierającymi i uciskającymi wszystkie koniuszki palców, szczególnie paznokcie. Chwytamy masowane miejsce miedzy koniec kciuka i palca wskazującego i przeprowadzamy rozcieranie i nacisk. Zabieg ten zmniejsza też ciśnienie krwi.

Opr. L. Korolkiewicz

12

---