MÓZG - JEDEN CZY DWA?
Informacje ogólne:
Lewa półkula mózgu koordynuje ruch prawej strony ciała. Odpowiedzialna jest również za zdolności językowe, pisanie, mówienie, liczenie i czytanie.
Prawa półkula koordynuje ruch lewej strony ciała. Odpowiedzialna jest za zdolności przestrzenne, artystyczne oraz rozpoznawanie twarzy.
Obie półkule są połączone ze sobą i komunikują się przez CIAŁO MODZELOWATE, które składa się z 200 mln włókien nerwowych. Jeżeli zostanie przecięte, to następuje przerwanie linii komunikacyjnych, komunikacyjnych wyniku czego dwie połowy mózgu muszą funkcjonować niezależnie od siebie. Rozcinanie ciała modzelowatego przeprowadza się pacjentów celu wyeliminowania napadów epileptycznych u pacjentów ze skrajną epilepsją.
Pionierzy badań: Roger W. Sperry, Michale Gazzaniga (dołączył do Sperry'ego ).
Stanowisko teoretyczne:
badacze chcieli sprawdzić, do jakiego stopnia dwie półkule mózgowe mogą funkcjonować niezależnie i czy każda z nich ma odrębne i unikatowe możliwości.
Metoda:
Opracowano trzy rodzaje testów, których celem było zbadanie umysłowych możliwości pacjentów; badano:
Zdolności wzrokowe: obraz przedmiotu (kula, młotek) lub wyrazu przekazywany był do obszaru widzenia prawej lub lewej półkuli mózgowej, ale nie do obydwu półkul.
II Zdolności dotykowe: osobie badanej podawano przedmiot, literę z plastiku, których nie mogła zobaczyć, lecz tylko dotknąć.
III Zdolności słuchowe: w badaniach dążono do ograniczenia dochodzących informacji słuchowych, tak, aby docierały tylko jednej z półkul.
Znaczenie wyników badań:
Udowodniono, że dwie połowy naszego mózgu mają wyspecjalizowane zdolności i funkcje; wiedza ta pozwala skuteczniej leczyć osoby z urazami głowy lub po wylewach, dlatego że możemy przewidzieć prawdopodobne deficyty; wiedza umożliwia opracowanie metod ponownego uczenia się i wykonywania zabiegów rehabilitacyjnych; przeprowadzone badanie dowiodły, że każda półkula jest samodzielnym mózgiem, co dostarczyło materiału do podjęcia bardziej złożonych badań.
Krytyka:
Błędny sposób przedstawienia wiedzy z wyników badań w mediach i świadomości potocznej; Jarre Levy- przeciwnik teorii twierdzi, że w żadnej ludzkiej działalności nie wykorzystuje się jednej strony mózgu.
Inspiracje dla innych badań:
Badania prowadzone we Francji, które udowodniły, że u dzieci urodzonych bez ciała modzelowatego między półkulami były przekazywane; komunikacja między półkulami jest niezbędna, aby wyrazić sobie lub przeprowadzić w umyśle symulację ruchów innych osób; wyjaśnienie zaburzeń psychicznych ( dysocjacyjne zaburzenia tożsamości stan fugi) być może u ludzi cierpiących na te schorzenia prawa półkula funkcjonuje bardziej niezależnie i przejmuje kontrolę nad świadomością.
WIĘCEJ DOŚWIADCZEŃ = WIĘKSZY MÓZG ?
Pionierzy badań:
Mark Rosenzweig, Edward Bennett, Marian Diamond.
Stanowisko teoretyczne:
Badania opierały się na przekonaniu, że zwierzęta dorastające w bardzo stymulujących środowiskach będą wykazywać różnice w rozwoju mózgu i zachodzących w nim procesach chemicznych. Eksperymenty przeprowadzano na szczurach.
Metoda:
Wybierano 3 dorosłych samców z tego samego miotu i przydzielano losowo do jednego z trzech środowisk eksperymentalnych:
Środowisko zubożone: mała klatka zaopatrywana w wodę i żywność; gryzoń przebywał w niej sam, w oddzielnym pokoju.
Środowisko standardowe: klatka o dostatecznie dużej powierzchni, ze stałym dostępem wody i pokarmu.
Środowisko wzbogacane: w klatce o dużej powierzchni żyje 6-8 szczurów. Oprócz towarzystwa i stałego dostępu do wody i pożywienia zwierzęta otrzymały różne przedmioty służące do zabawy.
Gryzonie przebywały w nich przez okres 4-10 tygodni, następnie je uśmiercano i przeprowadzano sekcję zwłok. Mózgi pocięto na segmenty, które następnie zmierzono, zważono i poddano wnikliwej analizie.
Wyniki:
Szczury ze środowiska wzbogacanego:
Kora grubsza i cięższa niż u pozostałych szczurów ( kora reaguje na doświadczenia i odpowiada za ruch, pamięć i uczenie się).
Większa aktywność acetylocholinesterazy- enzymu, który umożliwia szybsze i skuteczniejsze przekazywanie impulsów nerwowych.
Większe neurony i większe synapsy.
W zubożonym środowisku nie zaobserwowano zwiększonej aktywności chemicznej w mózgu ( aktywności acetylocholinesterazy). Kora mózgowa szczurów ze środowiska zubożonego była mniejsza w porównaniu do szczurów ze środowiska wzbogaconego. U szczurów z zubożonego środowiska nie zaobserwowano zwiększenia rozmiarów neuronów.
Krytyka:
Różnice w mózgach mogły wynikać z różnic w traktowaniu zwierząt (brano zwierzęta na ręce, narażano na stres- argument został obalony).
Rola stresu w słabszym rozwoju mózgów szczurów ze środowiska zubożonego
( argument został obalony).
Sztuczne warunki panujące w laboratorium nie odpowiadają naturalnemu środowisku.
Trudność w uogólnianiu wyników badań na populację ludzi.(problem dotyczący związku jakie badania na zwierzętach mają w odniesieniu do ludzi).
Korzyści z badań:
Zastosowanie w badaniach nad pamięcią, opracowanie technik usprawniania pamięci i zapobieganie jej utracie w wyniku starzenia się.
Wykorzystanie w badaniach nad związkami między niedożywianiem a inteligencją.
Inspiracja dla innych badań:
Badania przeprowadzone na mózgach ludzi zmarłych śmiercią naturalną potwierdziły, że zdolności i umiejętności nabywane przez człowieka zwiększają wagę mózgu.
Sekcja zwłok człowieka niewidomego wykazała, że część kory odpowiedzialna za widzenie jest cieńsza.
Badania przeprowadzone przez Chore wykazały że, jeśli związek emocjonalny niemowlęta z osobą, która się nim opiekuje jest stresujący to rozwój struktur i połączeń emocjonalnych w korze mózgowej jest nienormalny i prowadzi do zwiększonej podatności na zaburzenia psychiczne.
Wyniki badań Posta sugerują, że odziedziczona skłonność do chorób psychicznych może być przyczyną występowania wczesnych nieprawidłowości w rozwoju psychicznym, które z kolei powodują fizyczne zmiany w systemie nerwowym , prowadzące do wystąpienia chorób psychicznych w ciągu całego życia.
WZROKOWE URWISKO
Informacje ogólne:
Spostrzeganie głębi -jest to zdolność widzenia przedmiotów w trzech wymiarach, pomimo tego, iż obraz docierający do siatkówki jest dwuwymiarowy.
Naukowcy chcieli znaleźć odpowiedź na pytanie czy takie zdolności są wrodzone, czy też jest to wynik doświadczeń życiowych.
Pionierzy badań: Eleanor Gibson i Richard Walk.
Stanowisko teoretyczne:
Natywiści (Gibson, Walk) uważali, że spostrzeganie głębi i unikanie uskoku pojawia się automatycznie, wrodzone, a nie jest wynikiem doświadczeń.
Empiryści uważali, że spostrzeganie głębi jest wynikiem wcześniejszych doświadczeń.
Metoda:
Gibson i Walk stworzyli laboratoryjnie (1960) wzrokowe urwisko składające się ze stołu o wys. ok. 120cm z grubym przezroczystym blatem. Bezpośrednio pod połową blatu (strona płytka) znajdowała się lita powierzchnia w czerwono-białą kratę. Pod drugą połową umieszczono taki sam wzór (w czerwono- biała kratę), ale na poziomie podłogi pod stołem (str. głęboka). Na krawędzi strony płytkiej powstawało złudzenie nagłego uskoku do poziomu podłogi, choć w rzeczywistości na całej powierzchni stołu znajdował się szklany blat. Między stroną głęboką a płytką znajdowała się wyznaczająca środek deska o szer. ok 30cm.
Badanie przeprowadzono na grupie 36 niemowląt, w wieku 6-14 miesięcy. Dzieciom towarzyszyły ich matki. Każde dziecko umieszczone na desce znajdującej się na środku stołu było następnie przywoływane przez matkę- najpierw od głębokiej strony a potem od płytkiej. Dziewięcioro dzieci odmówiło zejścia, wszystkie pozostałe przeszły na płytką stronę. Gdy matki przywołały je od głębokiej strony, odważyło się przejść tylko troje i to z wahaniem, a pozostałe płakały lub wybierały płytka stronę.
Wnioski:
-Dzieci spostrzegają głębokość urwiska, ale nie jesteśmy w stanie dowieść czy jest to zdolność nabyta czy wrodzona. Badane dzieci miały bowiem co najmniej 6 miesięcy życiowych doświadczeń, kiedy mogły metodą prób i błędów uczyć się czym jest głębia.
-Dla porównania uzyskanych wyników przeprowadzono badania na zwierzętach, które szybciej nabywają umiejętności poruszania się. Wyniki były ciekawe okazało się, że zdolność spostrzegania głębi przez różne zwierzęta ma związek z tym czy dany gatunek potrzebuje tego do przetrwania czy nie.
-Ostatecznie Gibson i Walk odwołali się do teorii ewolucji, która stwierdza że zdolność spostrzegania głębi jest wrodzona, ponieważ metoda prób i błędów doprowadziłaby do zbyt wielu potencjalnie śmiertelnych wypadków.
Krytyka:
Dzieci zanim zostały zbadane za pomocą wzrokowego urwiska, już wcześniej uczyły się unikania takich sytuacji.
Korzyści z badań:
1.Wynalezienie „wzrokowego urwiska” umożliwiło behawiorystom analizowanie spostrzegania głębi w systematyczny i przejrzysty sposób.
2.W większości badań dotyczących spostrzegania głębi stosuje się „wzrokowe urwisko” zaprojektowane przez Gibson i Walka.
Inspiracja dla innych badań:
Badania nad odniesieniem społecznym- Sore, Emde, Campos, Klinnert; Badania nad umiejętnościami dzieci do poruszania się po nierównym terenie- Adolph, Eppler; badania nad wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości w uczeniu się dzieci z wadami rozwojowymi (autyzmem) bezpiecznego poruszania się po otaczającym ich świecie- Strickland.