Po czym poznać dom energooszczędny

Wybierając projekt domu, warto zwrócić uwagę na to, ile będzie kosztowała jego eksploatacja, a zwłaszcza ogrzewanie.

Podpowiadamy, jakie cechy o tym świadczą.

Straty ciepła spowodowane są jego przenikaniem przez przegrody zewnętrzne (czyli ściany, okna, dach i podłogę), a także otwieraniem drzwi wejściowych czy istnieniem różnego rodzaju niepożądanych nieszczelności.

Poza tym ciepło wydatkowane jest na podgrzewanie powietrza napływającego do domu na skutek działania wentylacji.

Aby zmniejszyć zapotrzebowanie domu na ciepło, trzeba zminimalizować jego straty. Są na to sprawdzone sposoby...

Na wielkość strat ciepła domu wpływa:

• wielkość budynku - ogrzewana powierzchnia, kubatura;

• kształt oraz to, czy jest piętrowy, czy parterowy;

• liczba i wielkość okien, powierzchnia przeszkleń;

• układ pomieszczeń i usytuowanie okien względem stron świata;

• materiały zastosowane do wykonania ścian, dachu, podłogi, grubość izolacji termicznej;

• rozwiązania architektoniczne sprzyjające powstawaniu mostków termicznych;

• jakość wykonania ocieplenia domu;

• odpowiedniej jakości wentylacja.

Mały dom - mały kłopot

Im dom mniejszy, tym mniejsze straty ciepła.

To dlatego, że zależą one od powierzchni przegród, przez które ono przenika.

Im mniejsza powierzchnia, tym mniejsze straty.

Jeśli nie chcemy wydawać dużo na ogrzewanie, przede wszystkim nie budujmy dużego domu.

Uwaga! Powierzchnia przegród zależy nie tylko od powierzchni użytkowej domu, ale także od jego kształtu.

Jeśli dom ma być energooszczędny, musi mieć zwartą bryłę.

Szukając projektu takiego domu, warto sprawdzić, jaki jest stosunek powierzchni przegród zewnętrznych do jego kubatury, czyli A/V.

Im będzie mniejszy, tym lepiej.

Najlepiej, gdy dom będzie wybudowany na planie prostokąta, z prostym dwu-, a najlepiej jednospadowym dachem, bez wykuszy i lukarn.

Do największych strat ciepła dochodzi w narożnikach i załamaniach przegród, więc im będzie ich mniej, tym lepiej.

Dom o prostej bryle jest też tańszy w budowie, a wykonawcy mają mniej okazji, by popełnić błędy.
Zdecydowanie mniejsze straty ciepła w przeliczeniu na metr kwadratowy powierzchni występują w domach piętrowych i z poddaszem użytkowym niż w parterowych.

Do znaczącej części strat dochodzi przez dach, a w domu parterowym powierzchnia dachu jest największa w stosunku do powierzchni użytkowej.

Jeśli dom ma być energooszczędny - nie będzie parterowy.

Architekci, projektując domy energooszczędne, bardzo często nadają im jednak kształt odróżniający je od przysłowiowej stodoły.

Okazuje się bowiem, że zwiększając powierzchnię przegród zewnętrznych od południowej strony domu, zmniejsza się jego zapotrzebowanie na energię.

Wynika to z zysków ciepła od nasłonecznienia, które od strony południowej w polskich warunkach są na tyle duże, że przewyższają dodatkowe straty ciepła wynikające ze zwiększonej powierzchni przegród.

Z tego samego względu na południowej elewacji projektowane są duże okna oraz różnego rodzaju szklane przybudówki, oszklone hole i tarasy.

Dobrze zaprojektowane mogą pełnić funkcję kolektorów słonecznych ogrzewających bezpośrednio powietrze w domu.

Także z tego powodu najkorzystniejszy jest dom z dachem jednospadowym, tak zwanym pulpitowym.

Umożliwia on wybudowanie domu z jedną ścianą o powierzchni większej od pozostałych, która będzie usytuowana od południa.

Jednocześnie przeciwległa ściana mająca znacznie mniejszą powierzchnię będzie usytuowana od północy - gdzie zyski od nasłonecznienia nie występują.

Z punktu widzenia energooszczędności jest to najlepsze rozwiązanie.

Okna

Wybierając projekt domu, warto zwrócić uwagę na okna.

Duże przeszklenia od podłogi do sufitu w pomieszczeniach, w których zależy nam na komfortowej temperaturze, są równoznaczne z dużymi stratami ciepła.

Można liczyć, że jedynie od strony południowej zostaną one zrekompensowane większymi zyskami od nasłonecznienia.

Zawsze nieco lepiej jest, gdy duże okna są szerokie, ale nie sięgają aż do ziemi.

Zdecydowanie należy unikać sytuacji, w której duże okna znajdą się w ogrzewanych pomieszczeniach od północy.

Jeśli decydujemy się na dom z dużymi oknami, ale chcemy, by straty ciepła w nim były jak najmniejsze, powinniśmy zamontować specjalne okna o niższym od standardowego współczynniku przenikania ciepła U.

W sprzedaży są okna, których współczynnik U jest niższy niż 0,8 W/(m^2*K) - trzyszybowe, z ramami z profili wielokomorowych z wkładkami termoizolacyjnymi.

Układ pomieszczeń

Dom potrzebuje mniej energii do ogrzewania, gdy pomieszczenia są w nim usytuowane w taki sposób, że od północy znajdują się jedynie te o funkcji pomocniczej - na przykład schowek, garderoba, pomieszczenie techniczne, garaż.

Regulując odpowiednio instalację grzewczą, można utrzymywać w nich temperaturę niższą niż w pomieszczeniach, w których stale przebywają mieszkańcy, bez szkody dla ich komfortu.

Możliwe jest też zmniejszenie powierzchni lub nawet całkowita rezygnacja z okien w pomieszczeniach na północnej elewacji.

Materiały

Największe straty ciepła wynikają z tego, że przenika ono przez ściany i dach domu, dlatego trzeba zadbać o ich staranne docieplenie odpowiednio grubą warstwą izolacji termicznej.

Z pewnością nie będzie energooszczędny dom ze ścianami zewnętrznymi jednowarstwowymi, chyba że będą wykonane z tak nietypowego materiału jak bloczki styropianowe (trudno powiedzieć, czy można je wtedy nazywać jednowarstwowymi, bowiem bloczki wypełnia się zbrojonym betonem).

Standardem jest ocieplenie muru styropianem lub wełną mineralną grubości 12 cm, coraz częściej namawia się projektantów i inwestorów do stosowania warstwy izolacji grubości nawet 20 cm i większej.

Ogrzane powietrze we wnętrzu domu ma tendencję do unoszenia się, więc jeszcze większe znaczenie ma izolacja dachu - 20 cm izolacji trzeba uznać za minimum.

Koncepcje domów o bardzo niskim zapotrzebowaniu na ciepło często zakładają, że będą one wykonane w technologii szkieletowej - ułatwia to zastosowanie bardzo grubej izolacji termicznej.

Mostki termiczne

Do znacznych strat ciepła dochodzi przez mostki termiczne, czyli miejsca zaizolowane gorzej niż reszta przegród budowlanych.

Występują one najczęściej na połączeniu płyt balkonowych ze stropem, w wieńcach, nadprożach, w ościeżach otworów okiennych i drzwiowych.

Wszystkie te miejsca wymagają starannego ocieplenia.

Jeśli w projekcie domu nie ma szczegółowych wytycznych, jak należy to zrobić, najprawdopodobniej wykonawca nie zwróci uwagi na te miejsca i dom nie będzie dobrze ocieplony.

Nie dość, że będziemy musieli płacić wtedy większe rachunki za ogrzewanie, to w miejscach tych może się wykraplać para wodna, sprzyjając rozwojowi pleśni i grzybów.

W domach energooszczędnych unika się projektowania balkonów, których płyta jest połączona ze stropem, ponieważ straty ciepła wynikające z takiego rozwiązania są porównywalne z tymi, jakie miałyby miejsce, gdyby nie ocieplono kilku metrów kwadratowych ściany zewnętrznej.

Ocieplenie płyty balkonu w praktyce jest trudne, dlatego jeżeli dom musi mieć balkon, to lepiej, aby był on dostawiony do niego na własnej konstrukcji. 

Można też połączyć płytę balkonu ze stropem specjalnymi łącznikami umożliwiającymi zastosowanie między nimi warstwy izolacji, ale w tym wypadku pewna ilość ciepła będzie przez te łączniki przewodzona.

Istotny jest także sposób osadzenia okien i drzwi.

W ścianach dwuwarstwowych powinny się znaleźć jak najbliżej zewnętrznej krawędzi muru, natomiast w ścianach trójwarstwowych należy je osadzić w płaszczyźnie warstwy ocieplenia.

Wentylacja

Dom trudno uznać za energooszczędny, jeśli funkcjonuje w nim najprostszy system wentylacji grawitacyjnej.

Raczej nie zdarza się, aby w typowym projekcie przewidziana była wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna z odzyskiem ciepła.

Staranne ocieplenie domu umożliwia radykalne zmniejszenie strat ciepła przenikającego przez przegrody.

Wówczas konieczność ogrzewania pomieszczeń wynika przede wszystkim z tego, że na skutek działania wentylacji napływa do nich zimne powietrze z zewnątrz, a jednocześnie ciepło tracone jest wraz z powietrzem wypływającym z domu przez kratki wentylacyjne.

Udział strat ciepła na wentylację w całkowitych stratach ocieplonego domu wynosi nawet 50%, dlatego warto zainstalować w domu urządzenie do jego odzysku z wywiewanego powietrza, czyli rekuperator.

Wskaźnik zużycia energii

O tym, jak dużo energii trzeba będzie zużywać rocznie do ogrzewania domu w przeliczeniu na metr sześcienny jego kubatury, informuje wskaźnik sezonowego zapotrzebowania na ciepło E.

Sposób jego obliczenia przedstawiony jest w Polskiej Normie (planowane są jej istotne zmiany).

Obliczenia są dość żmudne, są jednak programy komputerowe, dzięki którym można je wykonać w kilkadziesiąt minut.

Dane niezbędne do ich przeprowadzenia znajdują się w projekcie domu, są to przede wszystkim informacje o współczynniku przenikania ciepła U wszystkich przegród budowlanych: podłóg, sufitów, dachu, ścian, okien i drzwi, oraz ich powierzchnia, którą zwykle trzeba obliczyć, odczytując wymiary z rysunków.

Musimy także wiedzieć, jak dom jest lub będzie usytuowany względem stron świata.

Dom można uznać za energooszczędny, gdy E nie jest większe niż 70 kWh//(m²*rok), czyli 26 kWh/(m³*rok).

Znając wartość wskaźnika E, można łatwo oszacować roczne koszty ogrzewania domu.

Wystarczy do tego znajomość wartości opałowej paliw oraz ich cen. 

---