„Cyberterroryzm i problemy bezpieczeństwa informacyjnego we współczesnym świecie”-
A. Bógdał - Brzezińska, M. F. Gawrycki, Warszawa 2003, rozdz.1 - Wyzwania i zagrożenia współczesnych procesów globalizacji w dobie społeczeństwa informacyjnego, s.14 - 42.
1. Globalizacja i jej wpływ na sytuację podmiotów stosunków międzynarodowych.
Globalizacja - kategoryzuje współczesną rzeczywistość analogicznie do pojęcia „Renesans” w XVI - wiecznej Europie i jej ówczesnych trendów rozwoju E..
Część badaczy kwestionuje jej istnienie twierdząc iż G. to próba nadawania nowych nazw zjawiskom neoliberalizmu, co dyskredytuje G. jako przedmiot poznania. Porównuje globalistykę - studia nad globalizacją do „mniemanologii” i „wszystkoizmu”.
Globalizacja - proces wielowymiarowy, rozwijający się kaskadowo.
Najczęstsze interpretacje badawcze globalizacji:
tendencja w polityce zagranicznej państw - globalizacja definiowana w kontekście rozwoju przestrzennego państwa (wymiar ewolucyjny), odzwierciedlanego w jego polityce zagranicznej - zjawisko polityki, kryterium geograficzne oddziaływania państwa
Globalizacja jako tendencja w rozwoju polityki państwa.
Wyodrębnienie - kierunków oddziaływań globalnych =
przestrzenne wymiary globalizacji =
poziomy oddziaływań globalnych
paradygmat transnarodowy - wizja polityki światowej
Globalizacja jako tendencja rozwoju stosunków międzynarodowych, które osiągają poziom
ogólnoświatowy (obejmują wszystkie regiony kuli ziemskiej) w wielu dziedzinach życia
międzynarodowego
tendencja integracji światowej - zacieśnianie więzów między państwami - współzależności globalne (jedno z głównych zagadnień globalizacji)
analiza systemowa G. - zespół procesów oddziaływania i kontroli stosunków międzynarodowych w skali ogólnoświatowej
główne zjawisko leżące u podstaw stworzenia koncepcji konfliktów hegemonicznych zw. wojnami globalnymi
zjawisko gospodarcze o zasięgu ogólnoświatowym - w trakcie powstania jest globalna gospodarka, w której narodowe systemy gospodarcze , a co za tym idzie krajowe strategie zarządzania gospodarką, mają coraz mniejsze znaczenie
A. Giddens: „Globalizacja jest faktem, a nie tylko kontynuacją czy odwróceniem trendów z lat
ubiegłych. O ile większość obrotów handlowych zachowuje regionalny charakter, o tyle w
sferze rynków finansowych istnieje w pełni globalna gospodarka.”
Współczesne stosunki międzynarodowe - bardzo dynamiczny, ale chaotyczny i pełen anarchii rozwój.
Teoretycy nauki o stosunkach międzynarodowych mówią o anarchii klasycznej - braku zwierzchniej władzy nad zbiorowością podmiotów międzynarodowych, a także o nowej anarchii międzynarodowej w przestrzeni geostrategicznej - tradycyjnej, lecz także w przestrzeni wirtualnej.
A. Giddens stawia radykalną tezę, że: „procesy globalizacji odebrały władzę państwom i przeniosły je w apolityczną przestrzeń globalną”.
Nowy charakter globalizacji, wynikający z przemiany czasu i przestrzeni - skutki wydarzeń rozgrywających się w innych regionach i odmiennych środowiskach kulturowych dotykają nas bezpośrednio.
Państwo narodowe w warunkach nowej anarchii staje się bardziej podatne na procesy globalizacyjne. „Żyjemy w świecie bez granic, gdzie państwo narodowe stało się fikcją, a politycy całkiem utracili skuteczną władzę” (K. Ohimae)
Podatność na nowe zjawiska uwydatniła bezbronność państwa wysoko rozwiniętego - uległa zakwestionowaniu podstawowa zasada liberalizmu i neoliberalizmu: „dobrobyt generuje demokrację, demokracja kreuje dobrobyt”.
Podmioty państwowe zlekceważyły nowe zjawiska, unikając diagnozy aktualnych zmian.
Nawet rządy mocarstw zaskoczyła ofensywa podmiotów transnarodowych, które mnożą się i dywersyfikują geometrycznie.
Państwo narodowe przeżywa kryzys. Dotyczy on wszelkich tradycyjnych struktur społecznych w krajach Zachodu.
Gwałtowne zmiany przełomu XX i XXI wieku porównać można do okresu ostatnich tysiąca do tysiąca pięciuset lat. Pełne procesy obecnych natomiast przemian zaistniały na przestrzeni 25 lat. (K. Mahbubani)
Kryzys autorytetu państw bogatej Północy oddziaływał na sytuację biednego Południa.
Dla krajów rozwijających się współczesna fala globalizacji jest dużo większym wstrząsem niż zrzucenie jarzma kolonialnego 40 lat temu.
Państwa postkolonialne odnajdywały się przed laty zwolna w modelu państwa narodowego (implementowanym pod presją Zachodu). Obecnie powróciły do alternatywnych systemów sprawowania władzy, m.in. do systemu kastowo - plemiennego (kraje afrykańskie, Afganistan).
Przyśpieszenie procesów globalizacyjnych prowadziło do rozprzestrzeniania się kryzysu demokracji na nie - zachodnie regiony.
„Kryzys demokracji wynika z tego, że jest (ona) za mało demokratyczna”(A. Giddens)
Można zatem zaprzeczyć tezom F. Fukuyamy, który utożsamia demokrację liberalną z trwałą, najdoskonalszą, a w konsekwencji ostateczną formą ustroju, która zakończyła ewolucję systemów politycznych.
Państwo wysoko rozwinięte, walczące z kryzysem demokracji, zmuszone będzie część funkcji organizacyjnych scedować na „nowe wspólnoty” i podmioty transnarodowe.
Internet - osłabia reżimy totalitarne, a umacnia liberalne i mieszane, może być użyty jako stabilizator demokracji po reformie.
Internetyzacja świata sprawiła, iż państwa i społeczeństwa funkcjonują w jednym środowisku informacyjnym, w którym informacja pełni rolę komercyjną.
Gospodarka
Aktualne tendencje światowej gospodarki wskazują, że warunkiem rozwoju gospodarczego jest powszechny dostęp do informacji. Zapewnienie tego obowiązku jest jednym z podstawowych obowiązków państwa. Państwo może to robić w dwojaki sposób:
- może obrać rolę biernego obserwatora, lub
- przyjąć rolę aktywną wyznaczając priorytety rozwojowe
Współczynniki potęgi państwa.
Tradycyjna potęga wyrażała się w parametrach demograficznych i obronnych.
Obecne w.p.p. kształtowane są poprzez:
- akceptację ograniczeń suwerenności (zrodzonych z globalizacji), oraz dzięki
- współpracy rządów z podmiotami transnarodowymi
Suwerenność uległa zmianie jakościowej.
Skłoniło to państwa narodowe do bardziej aktywnej współpracy z innymi krajami oraz podmiotami niesuwerennymi - silnie oddziałującymi na współczesne dziedziny życia publicznego.
Rządy kształtują swe nowe role: z wydających rozkazy stają się koordynatorami i moderatorami przemian oraz uczestnikami diologu.
Rządzenie zmienia się w zarządzanie.
Odzyskiwanie przez państwo i rząd utraconej pozycji, niesie ze sobą zmiany, prowadzące do decentralizacji i dekoncentracji władzy.
Globalizacja zmusza struktury państwa do reakcji.
Globalizacja to silny bodziec do przekazywania władzy w dół, a także w górę.
Proces podwójnej demokracji jest warunkiem potwierdzenia autorytetu państwa narodowego.
Proces ten może zmusić państwo do większej reakcji na wpływy z zewnątrz.
Demokratyzowanie demokracji zakłada przede wszystkim decentralizację.(A. Giddens)
Kto zagraża monopolowi państwa w stosunkach międzynarodowych?
Suwerenność państwa narodowego ulega erozji za sprawą współczesnych - konkurencyjnych podmiotów.
Wśród nich wyróżniamy:
organizacje: - międzyrządowe
- pozarządowe (non profit)
wspólnoty wielopaństwowe
przedsiębiorstwa międzynarodowe, zwane transnarodowymi - o celach ukierunkowanych na pogłębianie zysku, są one zdecydowanie bardziej rentowne od narodowych, co daje im przewagę i czyni bardziej konkurencyjnym
grupy interesu, nacisku czy wpływu - wśród nich lobbingi zawodowe, generujące politykę globalną
Globalizacja osłabia wpływ administracji państwowej na sektor ekonomiczny.
Zależność państwa od rynku gospodarczego pogłębia się wraz ze wzrostem roli odgrywanej przez międzynarodowe rynki kapitałowe.
Kapitał międzynarodowy (w tym spekulacyjny) -
- uczestniczy w finansowaniu zadłużenia podmiotów państwowych
- kształtuje realne wartości kursu walut i obligacji państwowych
Można zaobserwować rosnącą nieprzewidywalność rynku, spowodowaną zjawiskiem new economy.
Podmioty realizujące tradycyjne formy wspólnot społecznych to:
narody bezpaństwowe
grupy etniczne
mniejszości: - rasowe
- językowe
- społeczne
Łączy je pragnienie zachowania lub pogłębienia tożsamości, swoistości cech odrębnych i niepowtarzalnych.
Podmiotami transnarodowymi są: instytucje i organizacje kultu religijnego - kościoły, związki wyznaniowe.
W stosunkach z państwem różnicuje je status prawny - legalny charakter ich działalności, dający podstawy ochrony prawnej.
Wg A. Dumały, który w artykule „Uczestnicy transnarodowi - podmioty niezależne czy kontrolowane przez państwa?”(1995 r.) wymienił cztery uznane grupy aktorów transnarodowych, łączy je to, iż „podkopują monopol państw w zakresie legitymowanej władzy nad terytorialnie zdefiniowaną populacją, co jest jednym z podstawowych aspektów suwerenności”.
Nowe grupy podmiotów transnarodowych, które pojawiły się na światowej scenie na przełomie wieków, zaistniały wyraźnie w dwóch przeciwstawnych sferach:
prawa i
przestępczości
Jednostka
Jednostka uzyskała prawo pozywania suwerennego państwa przed międzynarodowe trybunały - w UE prawo pozwu gwarantuje jednostce wspólnota wielopaństwowa, w systemie prawnym Rady Europy prawa tego strzeże umowa międzynarodowa.
Jednostka jako uczestnik obrotu międzynarodowego - turystyka, migracje.
Rola jednostki w społeczeństwie informacyjnym będzie przeobrażać się b.dynamicznie.
Zmiana pozycji obywateli wobec państwa spowodowana jest przez:
nowy, pozytywny wizerunek konsumpcji
relatywizm światopoglądowy
kontestację tradycyjnego systemu wspólnot
wzrost świadomości obywatelskiej jednostki, połączonej z jej aktywizmem
Zmiana ta przejawia się w próbach tworzenia nowych mechanizmów kontroli i wywierania wpływu.
Media
Kreują opinię szerokich rzesz odbiorców informacji. Towarzyszy tumu manipulacja, działająca często na korzyść wszelakich „autorytetów”: polityków, ludzi kultury, postaci życia religijnego, a także osób kształtujących kulturę masową: sportowców, piosenkarzy czy „bohaterów jednego dnia”.
Współczesne media oddziałują na środowisko międzynarodowe, wykorzystując w tym celu techniki informacyjno - komunikacyjne.
Nie uczestniczą bezpośrednio w dialogu międzynarodowym, lecz występują raczej w roli dystrybutora idei lub kreatora światopoglądu.
Media partycypują w globalizacji kultury i tworzą jeden z najbardziej wpływowych, a jednocześnie najbardziej efektywnych aktorów transnarodowych.
Telewizja i Internet są wskazywani jako agenci globalizacji, homogenizacji.(K. Delaney)
Marshall McLuhan nazwał to „globalną wioską”.
Internet daje możliwość wypowiadania się:
odległym kulturom lokalnym
grupom fundamentalistycznym i nacjonalistycznym, a także
grupom opozycyjnym wobec koncepcji globalizacji do szerzenia swych idei (K. Delaney)
Internet przełamuje monopol informacyjny państwa, dlatego w krajach totalitarnych, np. ChRL, stosuje się restrykcje by ograniczyć swobodny dostęp do tego medium.
Korporacje medialne należą do najbardziej wpływowych podmiotów transnarodowych - operują produktem znacznej wartości - informacją (jej przekształcaniem , transmisją, wielokrotną emisją).
Współczesne media pełnią rolę korekcyjno - ideologiczną (którą można porównać do roli religii).
Media są nową elitą podmiotów wpływu, kreującą „nowy klerykalizm”.
Opisują, oceniają, ale także wartościują i sądzą - korygując światopogląd odbiorców.
Jednostka podobnie jak państwo narodowe pragnie marginalizować podmiotową rolę mediów, podkreślając techniczny charakter usług, wiążący się z przepływem informacji.
Monopol jednostki jako odbiorcy „usług medialnych” jest pozorny i fałszywy - poddajemy się manipulacji medialnej i nie jesteśmy zdolni do zweryfikowania jej treści.
Obserwujemy tu niefrasobliwą bierność, która umacnia pozycję mediów w obrocie wewnątrzpaństwowym i stabilizuje ich międzynarodowe oddziaływanie.
Wielkie korporacje medialne mogą stanowić osłonę finansową lub narzędzie propagandy dla międzynarodowych grup przestępczych.
Transformacja systemu społecznego dokonuje się w warunkach gwałtownego wzrostu przestępczości.
Przestępczość międzynarodowa
Współczesna przestępczość międzynarodowa do niedawna kojarzona była z nielegalną produkcją lub dystrybucją zakazanych towarów (narkotyki), czy produktów zmonopolizowanych przez państwo (broń, amunicja). Po zamachach terrorystycznych na WTC definiuje się ją znacznie szerzej, dołączając ją do zbrodni przeciwko ludzkości i terroryzmu międzynarodowego.
2. Tradycyjne rozumienie pojęcia wspólnota. Tożsamość i podmiotowość jednostki a aktywność nowych wspólnot.
Kategoria wspólnoty - w definicjach leksykalnych:
„Słownik języka polskiego” - wspólnota to: odznaczanie się wspólnymi cechami, […] to, co łączy; więź, spójnia, […] społeczność związana wspólnym pochodzeniem, życiem, wspólnymi interesami”
„Wielka Encyklopedia Powszechna PWN”
Jest to termin używany na oznaczenie typu zbiorowości społecznej.Więź społeczna charakterystyczna dla tego typu zbiorowości powstaje na bazie trzech rodzajów osobistych stosunków społecznych: rodzinnorodowych, sąsiedztwa, przyjaźni wynikającej z podobieństwa cech sytuacji życiowej. […] W socjologii polskiej ten typ zbiorowości określa się mianem małej społeczności lokalnej.
Typ grupy społecznej powiązanej więzią psychiczną […], sprawiającą, że członkowie jej łączą nie tylko więzi obiektywne, ale również wspólnota określonych przekonań (np. wspólnota narodowa, religijna)
Globalizacja daje krajom narodowym przyzwolenie na istnienie nowych wspólnot - „z wyboru” oraz pogłębia tendencje autarkiczne.
„Wolne wspólnoty” stają się podstawowym elementem struktury społeczeństwa informacyjnego.
W spojrzeniu pesymistycznym na dzisiejszy świat dostrzega się:
- dezorganizację
- rozkład życia społecznego - atrofię podstawowych więzi społecznych i wartości podtrzymujących wspólnoty ludzkie zachodnich społeczeństw. (A. Łapa)
Kryzys państwa narodowego i osłabienie więzi, łączących ludzi w tradycyjnych wspólnotach, przyczyniają się do dezintegracji tożsamości indywidualnej oraz skutkują potrzebą szybkiego uzupełnienia samoświadomości jednostki o poczucie bezpieczeństwa, zrodzone z przynależności do nowej grupy - tak powstają „wspólnoty z wyboru”
We współczesnym świecie uznaje się, że jednostka ma prawo wyboru własnej tożsamości - tożsamość nie jest jedna, jednostka sama ją kształtuje - jedna z cech postmodernizmu: autorefleksja i autodefinicja (K. Gilarek)
Czynniki decydujące obecnie o tożsamości jednostki.
Grupa może zachować swą tożsamość tak długo, jak długo jej członkowie odwołują się do jej wartości w procesie samookreślenia.
Tożsamość grupowa jest niezbędna go legitymacji istnienia grupy.
Elementy tożsamości zbiorowej:
pamięć historyczna grupy - świadomość kontynuacji istnienia grupy w czasie
antycypacja istnienia grupy w przyszłości - prognostyka celów i zadań rozwojowych
określenie granic fizycznych - odwołanie do parametru terytorium czy obszaru funkcjonowania grupy
„duch zbiorowy” związany z elementem emocjonalnego przywiązania i rytuału grupowego
A.Giddens twierdzi, iż dla tworzenia tożsamości istotne są codzienne praktyki, czyli style życia.
Zanikanie roli tradycji zmusza jednostki do osobistych poszukiwań stylu życia - tym samym do związków z grupą.
Procesy globalizacji zaostrzają stanowiska przeciwników utraty tożsamości grupowej - lewaków i radykalnych nacjonalistów.
Narodowcy dostrzegają zagrożenie dla instytucji państwa, tożsamości i kultury narodowej.
Lewica postrzega zmiany globalizacyjne jako nową postać utrwalenia dychotomii w obrębie własności i władzy.(P. Starosta)
Badacze procesów globalizacji diagnozują zmiany stosunków w obrębie tradycyjnych wspólnot, w tym państwa jako:
załamanie się sfery życia publicznego
dezintegrację mechanizmów społecznej kontroli
powstanie społeczeństwa konsumpcyjnego, opartego na silnej, agresywnej rywalizacji, redukującej sferę bezpieczeństwa publicznego
pogłębienie neutralności emocjonalnej, tj. dystansu wobec osób i zdarzeń
Transformacja społeczeństwa preskryptywnego i postskryptywnego.
W społeczeństwie preskryptywnym:
sfera publiczna dominuje w życiu jednostki
presja społeczna jest, obok sankcji prawnej, wyznacznikiem legalności postępowania
obręb generacji - różnice pokoleniowe i poczucie tożsamości generacyjnej obejmowały 25 lat - tak rozumiane pokolenie stabilizowało struktury wspólnot i przedłużało fazy zmian społecznych, wzmacniało autorytet płynący z wieku
W (informacyjnym) społeczeństwie postskryptywnym:
sfera prywatna rozszerza się radykalnie i uzyskuje sankcję prawną
dozwolone jest wszystko, co nie zostało zakazane
sfera publicznej presji traci sens istnienia
jednostka wzmacnia indywidualizm i kontestuje role kolektywne
słabną silne autorytety polityków i przywódców państwowych
generacja skraca się do 5 - 10 lat, autorytet wymaga permanentnego odnawiania mocą sukcesu - co godzi w autorytety instytucji - państwo, kościół, rodzinę (A. i H. Tofflerowie piszą o upadku tradycyjnej komórki rodzinnej - proces globalizacji doprowadzi do uznania za podstawową komórkę społeczną nie rodziny, a jednostki)
Alternatywą dla sytuacji, w której państwo traci kontrolę nad chaotycznymi procesami globalizacji, stają się małe wspólnoty lokalne - zwarte i silne w swej strukturze.
„Samoorganizacja społeczna” - proces uaktywnienia małych wspólnot lokalnych - pochodna globalizacji, wiąże się również z pogłębieniem się świadomego poczucia przynależności do społeczeństwa obywatelskiego (reflexive society), które cechuje podwyższony stopień samoorganizacji.
Dawne wspólnoty funkcjonowały dzięki poczuciu swobodnej możliwości komunikacji między członkami społeczności i możliwości uzgadniania prawd o świecie dzięki porównaniu tego, co bliskie - wspólne z tym, co dalekie - obce.
Obecne wspólnoty niosą ze sobą piętno doraźności i nietrwałych podstaw istnienia - są to efemerydy spajające grupy interesu, w których komunikacja wewnątrzgrupowa nie przeważa nad wymianą informacji między wspólnotami i nie posiada roli integratora, liczba interakcji wewnętrznych wzrasta, lecz podstawą kontaktów czy relacji są korzyści i sukcesy osiągane w możliwie najkrótszym czasie, wspólnoty te są silnie zintegrowane wokół celu.
„Globalizacja prowadzi zatem do:
indywidualizacji i
pragmatyzacji zachowań ludzkich”
Sposób komunikacji wewnątrzgrupowej w nowych typach wspólnot - Internet - rozbija tradycyjne poczucie tożsamości grupowej, opartej na przekazie informacji.
Nowe wspólnoty:
B. Wellman - „wspólnoty osobiste”(personal communities) - są sieciami powiązanych jednostek, posiadających wspólne zainteresowania lub interesy - są wąsko wyspecjalizowanymi układami relacji pomiędzy ludźmi (P. Starosta)
M. Castells - „wspólnota opozycyjna” - powstaje w konsekwencji procesów wykluczania i kontestacji, prowadzi do ukształtowania tożsamości opozycyjnej, celem jest utrzymanie albo polepszenie aktualnego stanu posiadania, w jej ramach występuje autorytarny system władzy formalnej bądź nieformalnej - zapewnia on jednostce komfort bezpieczeństwa w warunkach wzrastającego poczucia ryzyka społeczeństwa globalnego - wzmacnia poczucie istnienia wspólnego wroga, pogłębia uprzedzenia i stymuluje zachowania agresywne (P. Starosta)
O. Etzoni - „wspólnoty inkluzyjne” - powstają dla umocnienia pozytywnych wzorców społeczeństwa obywatelskiego, działającego w mikroskali - „Myśl globalnie, działaj lokalnie”, wykorzystują pozytywne skutki globalizacji, istnienie „społeczności inkluzyjnych” potwierdza założenie, że „społeczeństwo informacyjne ma być równocześnie społeczeństwem obywatelskim”(A. Łapa)
Wspólnota lokalna:
ludność zrzesza się w nich świadomie i dobrowolnie, doceniając korzyści płynące z członkostwa
posiadają otwarte granice,
nie ograniczają związków z innymi wspólnotami
akcentują demokratyczne procedury decyzyjne
pogłębiają identyfikację z grupą
czynnikiem integrującym jest problem, który podlega rozwiązaniu
W nowych typach wolnych wspólnot aktywna postawa jednostki skutkuje podniesieniem statusu materialnego i prestiżu, a często jest ona jego podstawowym warunkiem
Leseferyzm i pragmatyzm postępowania członków wspólnot.
Erozja tradycyjnych instytucji, monopolizujących informacje w społeczeństwie preskryptywnym - przyczyna upadku autorytetu związków wyznaniowych i państwa.
Wzrost wolności jednostki inspiruje większe zainteresowanie monitoringiem kreowania i przetwarzania informacji - media uznawane są obecnie za obywatelskie narzędzie kontroli władzy (P. Starosta)
3. Cybernetyzacja współczesnego świata i jej skutki. Cywilizacja informacyjna.
L. Zacher - autor artykułu „Informacyjne wymiary globalizacji”, w którym podjął rozważania o przejawach obecności zjawisk z zakresu rewolucji informatycznej. Zawiera on klasyfikację obszarów dyskusji nad globalizacją oraz kategorie używane powszechnie dla określenia zjawisk z życia codziennego społeczeństwa informacyjnego.
W dyskursie cywilizacyjnym:
- najwcześniejszym, mieściła się kategoria „globalnej wioski”, wyrażająca pogląd o coraz większym skróceniu dystansu między społecznościami i zaniku barier przestrzeni.
Epoka, która nastała z chwilą propagacji Internetu, nazwano „erą informacyjną”, a zmiany jakie nastąpiły wraz z zaistnieniem telemediów, określono „rewolucją informacyjną”.
Udowadniając dominację kultury „globalnej wioski”, tezowano wkrótce potem powstanie ogólnoświatowej „cywilizacji informacyjnej”.
Dyskurs technologiczny:
Wyróżniono problemy globalizacji, najbliższe postępowi technicznemu - zdominowanie gospodarki i społeczeństw przez „procesy internetyzacji”.
Wprowadzono wiele mówiące symbole zmian:
wszechobecny komputer
satelitę
sieć (pisaną czasami z wielkiej litery)
Odwoływano się do życia codziennego, by dowieść, że mentalność większości użytkowników telemediów ulega przekształceniom.
Pojawiło się pojęcie „imperatywu technicznego”(technological fix).
„Powszechną praktyką stało się widzenie nowych technologii informacyjnych i ich zastosowań jako katalizatora przemian społecznych” (M. Goliński)
Próbowano udowodnić, że społeczeństwa wysoko rozwinięte odchodzą od legalistyczno - etycznych metod rozwiązywania problemów i wyrażają przekonanie o istnieniu technicznych sposobów rozstrzygania wszelkich kwestii.
Nacisk kładzie się na kwestie praktyczne i pragmatyczne rozwiązania.
Atrakcyjność metod prakseologicznych i fascynacja skutecznością rozwiązań użytkowych wprowadzi nas nieuchronnie w zautomatyzowaną, technokratyczną epokę neopozytywizmu.
W dyskursie ekonomicznym:
Znajdujemy wiele kategorii, łączących globalizację z zagadnieniami wkroczenia świata w kolejną fazę rozwoju gospodarczego.
Omawiane kwestie:
postępujące procesy sieciowania gospodarek
powstanie new economy
wirtualizacja aktywności finansowej podmiotów niezależnych
kwestie globalnych rynków
światowy przepływ czynników produkcji
Pojawiają się symbole i słowa - klucze:
gospodarka cyfrowa
globalne finanse
Dyskurs polityczny:
zwraca uwagę na postępującą demokratyzację w stosunkach międzynarodowych
nową formą ustrojową ma być „globalny kapitalizm technologiczny”
nową formą ładu międzynarodowego - „demokracja elektroniczna”.
problemami, jakie napotykać może społeczeństwo przyszłości, będą global governance czy „zderzenie cywilizacji”.
W dyskursie społecznym:
„Globalne społeczeństwo informacyjne” kreuje „obywatela sieci” (global netizen) - czyli „obywatela świata” (global citizen), którego utrzymany na najwyższym poziomie styl życia, odpowiada standardom wyznaczonym przez technikę.
Większa część aktywności (życie zawodowe, rozrywka , a nawet życie intymne) „obywatela sieci” odbywa się poprzez Internet, telemedia - tworzy się kategoria nowej jakości życia - „cyfrowe życie”, wyznaczone przez kontakt z siecią.
„Obywatele sieci” kreują „cyberkulturę” i decydują o kształcie „cyberprzyszłości”.
Państwo - uczestnik nowych reguł gry w globalnych stosunkach międzynarodowych, starannie ukrywa swą słabość i aspiruje do tworzenia „polityki budowy społeczeństwa informacyjnego”.
Antyglobaliści
Ich głos łączony jest z dyskursem społecznym - dostrzegają w postępie technologicznym i rewolucji informacyjnej przesłanki dla nowej dywersyfikacji społeczeństw krajów wysoko rozwiniętych i rozwijających się.
Umiejętność posługiwania się komputerem staje się niezbędna, jak zdolność czytania, pisania czy rachowania.
Socjologowie (jak również inni badacze) wskazują na niebezpieczeństwo rozwarstwienia społeczeństwa.
Hipotetyczna struktura społeczeństwa informacyjnego, oparta na parametrze umiejętności korzystania z ICT.- „Diariusz najmniejszy”, U. Eco
Jego zdaniem:
najniższa warstwa społeczna przyszłości, to osoby nie posługujące się komputerami - przez to narażone na najprostszą manipulację informacyjną, jednostki te przetrwają pomimo niedostosowania do modelu społeczeństwa informacyjnego, wykonując najrzadsze, nieco archaiczne zawody, których użyteczność usługowa zabezpieczy je przed wyalienowaniem
drugą warstwę będą tworzyć ludzie umiejący posługiwać się komputerem jako podstawowym narzędziem pracy - tworzyć będą podstawowe zasoby - pracowników informacyjnych (information workers)
grupą decyzyjną o najwyższym statusie staną się informatycy, programiści oraz tzw. knowledge class - wykwalifikowani eksperci (kognitariat - A. Łapa)
Obywatele krajów nieosieciowanych, ubodzy, pozbawieni kontaktu z telemediami, skazani będą na status „informacyjnej underclass”.
Pogłębi się „informacyjna nierówność” uprzywilejowanych tzn. zaopatrzonych w informację obywateli bogatej Północy i „zagubienie informacyjne” biednego Południa.
„Ekskluzja informacyjna” Północy może zaowocować konfliktem zbrojnym na tle dostępu do dóbr oraz różnic kulturowych.
Analitycy japońscy wskazują, że:
Rewolucja informatyczna oraz postęp technologiczny inspirują powstanie nowych kategorii podmiotów w stosunkach międzynarodowych - mocarstw cybernetycznych (cyberpowers) oraz supermocarstw cybernetycznych (cybersuperpowers, np. Japonia). Stają one przed zagrożeniami płynącymi ze strony „cybernetycznych krajów hultajskich” (cyber rogue countries), które nie są zdolne do osiągnięcia zadowalającego ich, potencjału broni klasycznej czy ABC.
Obok nich funkcjonują w sposób niekontrolowany „cyber NGO'sy” - podmioty pozarządowe skoncentrowane na rywalizacji z państwami suwerennymi. (R. Miyawaki)
Wymienieni tutaj uczestnicy stosunków międzynarodowych funkcjonują według klasycznych reguł walki o przewagę w systemie międzynarodowym i zgodnie z zasadami realizmu dążą do „cyberhegemonii”.
Media
Media elektroniczne i audiowizualne oraz tradycyjna telekomunikacja łączą się, tworząc connecting civilization.
Internet jest medium ponadterytorialnym, tzn. funkcjonującym w fikcyjnej przestrzeni i tworzącym odrębną, wirtualną rzeczywistość.
Globalny charakter Internetu wyraża się w tym, że z chwilą umieszczenia w sieci jakichkolwiek materiałów czy danych, stają się one dostępne w każdym miejscu kuli ziemskiej, pod warunkiem objęcia go łączami satelitarnymi.
Masowy, powszechny charakter Internetu daje możliwość:
oddziaływania za jego pośrednictwem na szerokie grupy społeczne
kształtowania poglądów i stylu życia w skali globalnej
Internet gwarantuje użytkownikowi, nadawcy i odbiorcy informacji, relatywnie wysoki poziom bezkarności, której źródła tkwią w anonimowości przekazu.
Rewolucja informatyczna jest katalizatorem kryzysu współczesnego państwa, a
równocześnie zwornikiem procesów globalizacyjnych.
P. Dembiński twierdzi, że: Globalizacja - zjawisko kurczenia się czasoprzestrzeni - jest równie rzeczywiste jak Internet.
Wskutek globalizacji powstaje „cyberświat”, którego obywatele stanowią 1/7 część populacji - są współczesną elitą wiedzy i kreatywności.
Jakikolwiek atak na element „infrastruktury krytycznej” dotyka i dosięga również obywateli świata rzeczywistego - elementarna kwestia, wrażliwości reszty społeczeństwa na zagrożenia płynące z cyberświata.
Terroryzm
Klasyczny terroryzm - był formą walki bądź protestu, ukierunkowanego na osiągnięcie
celu, w postaci zwrócenia uwagi opinii publicznej bądź decydentów, na kwestie istotne z punktu widzenia walczącej grupy terrorystycznej.
Nowoczesny terroryzm posiada cechy narzędzia walki o władzę (J. Gryz) - nowe
usytuowanie grup terrorystycznych wśród podmiotów oddziałujących na współczesne stosunki międzynarodowe.
Organizacje terrorystyczne b. świadomie konkurują o potęgę z państwowymi i innymi, transnarodowymi uczestnikami obrotu międzynarodowego, stosowane jednak przez nie narzędzia rywalizacji należą do katalogu nielegalnych metod, wykluczonych normami prawa międzynarodowego i napiętnowanych przez członków międzynarodowych gremiów.
Cyberterroryzm wykazuje wiele atrybutów środka walki o władzę - jest jednym ze
środków soft power stosowanych przez grupy terrorystyczne celem ograniczenia tradycyjnej roli państwa.
Ataki cybernetyczne ukierunkowane są na jedno z najbardziej newralgicznych źródeł soft power - na informację, której wartość jako dobra rynkowego rośnie ogromnie wraz ze zmianami, które niesie rewolucja technologiczna.
Celem cyberterrorystów staje się opanowanie głównych sektorów, a następnie monopolizacja dostępu do informacji.
Cyberterroryści aspirują do:
manipulacji informacją
transformacji danych
kreacji „wirtualnej prawdy”
do wykorzystywania Internetu:
jako narzędzia protestu
do krzewienia idei
manifestacji poglądów
Dostęp do informacji niesie ze sobą świadomość przewagi, która rozpowszechnia się i pogłębiana jest przez procesy globalizacji.
P. Levy (badacz francuski o poglądach antyamerykańskich) twierdzi, że: Po upadku muru berlińskiego jedyne globalne imperium - imperium światowego Internetu jest nieterytorialne i posługuje się wyłącznie narzędziem miękkiej potęgi.
Wraz z zakończeniem epoki porządku dwubiegunowego rozpoczęło się zjawisko rozszerzania przestrzeni wirtualnej, przy równoczesnym pogłębianiu eksterytorialności handlu.
„Nie byliśmy gotowi na żadne z tych zjawisk” - P. Levy ocenia krytycznie stopień zrozumienia zmian zachodzących w konsekwencji rewolucji informacyjnej.
4. Społeczeństwo informacyjne. Przedmiot badań i definicje.
Pojęcie społeczeństwa informacyjnego pochodzi z prac ekonomisty Tadeo Umesao, który w 1963 roku użył go w stosunku do społeczeństwa japońskiego - „w którym o standardach gospodarki zaczęły decydować informacja i technologia”.
W języku japońskim określenie Johoka Shakai funkcjonowało odtąd jako element socjologicznej teorii społeczeństwa ukierunkowanego na przetwarzanie informacji.(A. Łapa)
Społeczeństwo informacyjne - oznacza się umownie skrótem SI.
Początek SI
W 1979 roku amerykańska Narodowa Akademia Nauk opublikowała raport, w którym głosiła początek nowego okresu w dziejach świata - ery informacyjnej.
1982 r. - opublikowano raport dla Klubu Rzymskiego, którego tematem były nowe możliwości i ich wpływ na organizację społeczeństw oraz skutki cywilizacyjne wprowadzonych zmian.
Definiowanie społeczeństwa informacyjnego (pozostaje zadaniem żmudnym i trudnym - brak jednej satysfakcjonującej ogół badaczy definicji SI)
Stosowano dotychczas różnorodne terminy alternatywne:
„społeczeństwo cybernetyczne”
„społeczeństwo cyfrowe”
„społeczeństwo multimedialne”
„społeczeństwo wiedzy” - P. Druckner
„społeczeństwo telematyczne” - J. Martin
„społeczeństwo globalne” - P. Tobera
„społeczeństwo nadmiaru informacji” - M. Marten
„społeczeństwo sieciowe” - M. Castells
„społeczeństwo globalnej informacji”
„społeczeństwo poinformowane”(M. Goliński)
Pojęcie społeczeństwa informacyjnego jest pojemne, a przy tym nieostre i płynne; problematyka SI natomiast, multidyscyplinarna oraz inter- i transdyscyplinarna.(L. W. Zacher)
Definicje autorskie oraz pochodzące z dokumentów urzędowych społeczeństwa informacyjnego:
- „Pojęcie społeczeństwa informacyjnego oznacza formację społeczno - gospodarczą, w której produktywne wykorzystanie zasobu jakim jest informacja oraz intensywna pod względem wiedzy produkcja odgrywają dominującą rolę”(H. Kubicek)
- „Termin społeczeństwo informacyjne jest używane do określenia społeczeństwa, w którym jednostki - jako konsumenci, czy też pracownicy - intensywnie wykorzystują informację”(H. Kubicek)
- „Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które nie tylko posiada rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz środki te są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania większości społeczeństwa”(T. Goban - Klas, P. Sienkiewicz)
- „Społeczeństwo informacyjne (ang. information society) - nowy system społeczeństwa kształtujący się w krajach o wysokim stopniu rozwoju technologicznego, gdzie zarządzanie informacją, jej jakość, szybkość przepływu są zasadniczymi czynnikami konkurencyjności zarówno w przemyśle, jak i w usługach, a stopień rozwoju wymaga stosowania nowych technik gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i użytkowania informacji”(Ministerstwo Łączności)
- „Społeczeństwo informacyjne możemy określić jako społeczeństwo, które wykorzystuje w różnych sferach aktywności ludzkiej rozwiniętą i ucyfrowioną bazę informacyjno - komunikacyjną. Dziś rozrywka w sensie dosłownym i jako organizacja, produkcja i dystrybucja rozrywki wysuwają się na pierwszy plan w społeczeństwie informacyjnym”(P. Tobera)
- „Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które właśnie się kształtuje, gdzie
technologie gromadzenia i transmisji informacji i danych są powszechnie dostępne po niskich kosztach. Powszechnemu użyciu informacji i danych towarzyszą organizacyjne, komercyjne, społeczne i prawne zmiany, które głęboko zmieniają życie, pracę i społeczeństwo jako takie” (L. Soete)
- „Społeczeństwo, w którym informacja stała się zasobem produkcyjnym określającym nowe przewagi konkurencyjne w stosunku do otoczenia, równocześnie zapewniającym rosnący poziom adaptacyjności społecznej, w wyrazie ogólnym i w wyrazie jednostkowym, do zmieniającej się lawinowo zmienności otoczenia” - praca Hofmokla z 1997 roku - definicja SI
- „Społeczeństwo informacyjne charakteryzuje się przygotowaniem i zdolnością do użytkowania systemów informatycznych, skomputeryzowane i wykorzystujące usługi telekomunikacji do przekazywania i zdalnego przetwarzania informacji” - Raport Bangemanna
- „Społeczeństwo informacyjne to ogół ludzi mających powszechne i łatwe możliwości komunikowania się oraz dostęp do potrzebnych im informacji poprawiających warunki życia, wykonywanie pracy oraz wypełnianie powinności obywatelskich” - Raport KBN
- „Społeczeństwo informacyjne jest nowym typem społeczeństwa, różniącym się od społeczeństwa industrialnego. W odróżnieniu od […] określenia postindustrialnego - w społeczeństwie informacyjnym produkcja informacji oraz wartości niematerialnych staje się siłą napędową do formowania i rozwoju”
Obecnie przedmiotem studiów i analiz w naukach społecznych jest wpływ rozwijających się technologii informacyjno - komunikacyjnych na funkcjonowanie społeczeństw w krajach wysoko rozwiniętych. Studia nad teorią społeczeństwa informacyjnego dowodzą, że stopień zainteresowania zjawiskiem przechodzi z fazy deskrypcji w fazę eksplantacji i prognostyki.(F. Webster)
Jedno z pytań badawczych: Czy nowe technologie (nowe media) tworzą nową jakość w procesie rozwoju społecznego?
Wpływ ICT (Information and Communication Technology) na funkcjonowanie zbiorowości jest tak rewolucyjny , a jego continuum tak nieprzewidywalne, że społeczeństwo informacyjne nazywane bywa „społeczeństwem ryzyka”.(J. Franklin)
Pojęcie „społeczeństwa ryzyka” oznacza, że jednostka w warunkach dostosowywania się do życia w społeczeństwie informacyjnym podejmuje wiele decyzji, kształtujących jej życie i jej pozycję, które nie były od niej wymagane w tradycyjnych wspólnotach. Nowe generacje dostosowują się do tych wyzwań, co skutkuje oparciem parametru szacunku i poważania na komponencie efektywności. Konfrontowana jest ze sobą zmiana i ciągłość, stagnacja i rozwój utożsamiony z postępem.(A. Łapa)
Problematyka SI podkreśla relacje między:
- technologiami informacyjnymi, przemianami struktur gospodarczych,
- a polityką poszczególnych państw i organizacji międzynarodowych
- oraz celami różnych lobbingów: producentów ICT, nowych społeczności wirtualnych
(J. Rifkin, A., H. Toffler)
Definiowanie i pojmowanie pojęcia społeczeństwa informacyjnego:
Model warstwowy - którego jądrem są techniki i technologie ICT - sfera techniczna otoczona jest przez warstwę zjawisk związanych z gospodarczym wykorzystaniem ICT, którą z kolei otacza warstwą zjawisk o charakterze społecznym, kulturowym i politycznym - M. Goliński za H. Kubickiem
Teorie społeczeństwa informacyjnego zostały sklasyfikowane z podziałem na:
podejście ewolucyjne
podejście rewolucyjne
podejście historyczne
podejście ekonomiczne
podejście kulturowe
podejście zwane (liniowym) determinizmem technologicznym -
J. Ellula (praca pt. „La technique on l'enjeu du siecle”) - stwierdzenie o transformacyjnym udziale techniki w mechanizmach regulacji społecznej
J. Rifkin
szkoła kanadyjska = szkoła z Toronto - H. A. Inni
- E. A. Havelock
- M. McLuhan
podejście teoretyczne w duchu konceptualizmu osiowego - rozwój społeczeństwa informacyjnego postrzegany jako konsekwencja równoczesnego i kompleksowego oddziaływania zmiany w systemie społecznym na wszystkie bądź większość jego elementów
D. Bell - twórca kategorii „społeczeństwa postindustrialnego”,
J. Naisbitt, A.
H. Toffler
M. Castells
5. Nowe media a społeczeństwo informacyjne.
Definicja „nowych mediów”:
Wszystkie środki służące do komunikowania się, które wykorzystują elektronikę, a w szczególności układy scalone oraz cyfrowe kodowanie sygnału dla utrwalenia i transmisji informacji.
Zalicza się do nich:
telewizję kablową i satelitarną
radio analogowe
telefonię komórkową
wideo
komputery
Internet
Ich cechą charakterystyczną jest:
postępująca miniaturyzacja
standaryzacja
minimalizacja kosztów użytkowania
interaktywność
Ich rozwój kształtuje „cywilizację informacyjną”, opartą na przewadze:
informacji
informatyki
telekomunikacji nowej generacji
Oddziaływaniu mediów na lokalne instytucje i modele życia codziennego sprzyjają rewolucja komunikacyjna i „świat natychmiastowej komunikacji elektronicznej”.
Nowe środki techniczne mogą zapewnić:
wyższy poziom opieki zdrowotnej dzięki łatwiejszemu dostępowi do specjalistycznych usług medycznych
obniżenie kosztów powszechnej edukacji oraz dostęp do atrakcyjnych metod nauczania i zwiększanie możliwości samokształcenia i ułatwienie zdobywania wiedzy mieszkańcom spoza dużych aglomeracji
poszerzenie zakresu demokracji bezpośredniej oraz ułatwiony dostęp obywatela do procedur postępowania administracyjnego
efektywniejsze metody zwiększenia bezpieczeństwa obywateli
Teleinformatyka to jedno z głównych źródeł wpływów budżetowych państwa, (pod warunkiem umiejętnego negocjowania z podmiotami niepaństwowymi zasad funkcjonowania operatorów na rynkach wewnętrznych).
Kraje nierozwinięte prowadzą zazwyczaj politykę zdobywania technologii w zamian za swobodę działania prywatnych korporacji telemedialnych.
Nowe techniki teleinformatyczne - zwiastun końca monopolu państwowego w dziedzinie przepływu danych, czego przykładem jest rozwój telefonii komórkowej.
Rewolucja teleinformatyczna może pełnić rolę stymulatora pozytywnych zjawisk społecznych.
R. E. Hundt - rewolucja teleinformatyczna będzie:
wspierać procesy demokratyzacji
pogłębiać postawę tolerancji
niwelować ksenofobię
Obecnie próby kreowania cywilizacji informacyjnej podejmowane są przez te państwa, które rozwinęły najwcześniej i w najszerszym stopniu sektor technologii informacyjno - komunikacyjnej.(R. E. Hundt)
6. Zmiany w postrzeganiu parametru przestrzeni. Cyberprzestrzeń (cyberspace).
Zanik tradycyjnych wartości społecznych wynika z ogromnej różnicy między tradycyjną przestrzenią życia grupowego, a kontaktami z wykorzystaniem Internetu.
Cyberprzestrzeń:
czas i przestrzeń nie odgrywają roli
kontakty interpersonalne obejmują przedstawicieli różnych kultur, są:
nieprzerwane
niekontrolowane
bardzo intensywne
jedna monokultura anglo - amerykańskiego stylu życia zamiast stref kulturowych (K. W. Grewlich)
Kultury ekspansywne mają możliwość szczególnie efektywnego oddziaływania i kształtowania bardzo subtelnego wpływu w peryferyjnych albo konkurencyjnych regionach świata.
Definiowanie cyberprzestrzeni:
Całość powiązań w sektorze ludzkiej działalności z udziałem ICT. Obszar ten widziany przez pryzmat techniki, cechują inne jakości aniżeli tradycyjną przestrzeń geograficzną
P. Virilio: „jej elementy pozbawione są wymiaru rozciągłości, lecz wpisane w specyficzny rodzaj czasowości związanej z procesem błyskawicznego rozpowszechniania.[…] Współpracujące ze sobą terminale komputerowe i monitory sprawiają, że podział na `tu' i `tam' nic już nie znaczy”
L. R. Wilson: „nowe medium wzajemnych oddziaływań, gdzie skrępowanie czasem i odległością w znacznym stopniu zanikło; medium, gdzie wzajemne oddziaływania mają miejsce przez elektroniczne zakodowane bity informacji, mknące z prędkością światła przez miliony komputerów i łącza komunikacyjne”(10 listopada 1997 r.)
Z. Bauman: - Cyberprzestrzeń jest bytem wirtualnym, pozbawionym parametru geograficznego, niemierzalnym i nieograniczonym. Jej ramy i granice wyznacza poziom aktualnego rozwoju techniki informatycznej i stopień sieciowania (internetyzacji) świata - „śmierć odległości” - powstanie i rozwój cyberprzestrzeni.
„W istocie to, co nazywamy odległością, wcale nie jest obiektywną bezosobową daną natury fizycznej, lecz konstruktem społecznym. […] Wszystkie pozostałe czynniki, za pomocą których zbiorowe tożsamości tworzą się, zyskują odrębność i ją zachowują”
Relacje obywatel - państwo zmieniły się diametralnie pod wpływem powstania cyberprzestrzeni - sfery interakcji opartej o wirtualny i cyfrowy kontakt uczestniczących partnerów. (L. Porębski)
Zależności nabierają charakteru partnerskiego.
Rozszerzeniu ulega sfera wolności słowa, nieograniczona w cyberprzestrzeni - „Cyberprzestrzeń przekracza kategorię terytorialności. Najistotniejsze nie jest zresztą, charakterystyczne dla cyberprzestrzeni, przekraczanie granic terytorialnych, ale raczej brak jakichkolwiek środków skutecznej kontroli tego, kto przekazuje oraz tego, co, kiedy i jak jest przekazywane” (M. Choucri)
„Deklaracja Niepodległości Cyberprzestrzeni” - J. P. Barlow - autor kontestuje możliwość zastosowania przez państwa dotychczasowych środków kontroli przestrzeni wirtualnej.
Większe możliwości znajdują kraje o systemach autorytarnych - ograniczenia wolności mogą być tam łatwo wyjaśnione racją stanu, bądź marginalizowane.
Państwa demokratyczne napotykają trudność w kontroli cyberprzestrzeni, płynącą z obowiązku zapewnienia zasady wolności słowa - cyberprzestrzeni nie można kontrolować, lecz należy minimalizować skutki jej funkcjonowania (zmniejszenie konsekwencji zmian w suwerenności państw wskutek powstania cyberprzestrzeni, ochrona przed informacją szkodliwą i nieporządaną).
Cyberterroryzm jest (obok cyberprzestępczości) kluczowym niebezpieczeństwem przed którym staje współczesne państwo i społeczeństwo informacyjne.
Cyberataki dokonują się w niematerialnej cyberprzestrzeni - przestrzeń wirtualna jest nieuchwytna dla współczesnego laika, dlatego też może on zlekceważyć zagrożenia generowane brakiem kontroli nad zachodzącymi tam procesami.
Cyberterroryzm stanowi zjawisko z pogranicza kilku sfer:
informatyki
bezpieczeństwa informacyjnego
technologii
bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego
ochrony danych
regulacji prawnych
Może stanowić zagrożenie interesów:
jednostek
państw
wspólnot międzynarodowych
Do przygotowania ataku w cyberprzestrzeni niezbędna jest umiejętność operowania w cyberprzestrzeni i wysokie kwalifikacje w dziedzinie informatyki.
Sprawcami cyberataków mogą być:
jednostki - hakerzy, crackerzy
ruchy narodowo - wyzwoleńcze
ruchy powstańcze
służby bezpieczeństwa państw
podmioty zarobkowo operujące w sieci
Sposób oddziaływania cyberataku - wielowymiarowy i kaskadowy.
Uderza on w:
bazy danych upatrzonych ofiar
może przyczynić się do kompleksowej destrukcji i dezorganizacji życia wybranej społeczności
Cyberataki mogą zagrażać życiu i zdrowiu ludności, jeśli celem takiego ataku będzie:
system zasilania elektrowni jądrowej
system obrony państwa
sieć monitorująca szpital.
7. Pojęcie bezpieczeństwa informacyjnego i jego zagrożenia.
Definiowanie pojęcia „bezpieczeństwo”:
„Słownik języka polskiego” - „stan niezagrożeni, spokoju, pewności”
Badacze: sine cura - „bez pieczy” - securitas
Bezpieczeństwo - jedna z najbardziej podstawowych potrzeb jednostek i grup - obok potrzeby przetrwania, z którą bywa utożsamiane.
Bezpieczeństwo publiczne - elementarna potrzeba wspólnoty (wspólna potrzeba, która konsoliduje grupę, spaja cele, sprzyja kompromisowi opozycyjnych frakcji).
Współczesne pojęcie bezpieczeństwa informacyjnego lub cybernetycznego (cybersecurity) odnosi się do młodej, ale prężnie się rozwijającej i bardzo wrażliwej sfery ITC.
Jest to:
obszar prywatnej aktywności obywateli
strategiczny czynnik rozwoju gospodarki narodowej (cyberekonomia)
Zagrożenie bezpieczeństwa informacyjnego dotyka bezpośrednio mieszkańców państw wysoko rozwiniętych w dwojaki sposób:
jako prywatnych użytkowników sieci i systemów komputerowych
jako uczestników obrotu bankowego, konsumentów czy dystrybutorów usług internetowych
Bezpieczeństwo informacyjne (BI) funkcjonuje w powiązaniu z szeregiem tradycyjnych wymiarów bezpieczeństwa panstwa:
bezpieczeństwo systemów obrony militarnej
skomputeryzowany monitoring ochrony środowiska i podtrzymanie standardów w tym sektorze
bezpieczeństwo komunikacji i transportu
bezpieczeństwo połączeń telemedialnych
bezpieczeństwo i poufność informacji
stabilność systemu ochrony zdrowia, życia i mienia obywateli
Wymienione dziedziny życia publicznego w ostatniej dekadzie zostały przesycone technologiami informacyjnymi.
Kwestia bezpieczeństwa państwa stała się w związku z tym:
dynamiczna
modyfikowalna
newralgiczna
Służby państwowe nie są przygotowane do zwalczania nowych, nieprzewidywalnych zagrożeń.
Cyberterrorystyczne ataki mogą przerodzić się w śmiertelne zagrożenie poprzez:
przeładowywania i zakłócenia funkcjonowania komunikacji telefonicznej blokującej powiadamianie o nagłych wypadkach
zakłócenia powietrznej kontroli ruchu
uszkadzania i rekonfiguracji oprogramowania używanego w szpitalach i ratownictwie medycznym
manipulacje treściami receptur w skomputeryzowanych liniach produkcyjnych firm farmaceutycznych
zmiany ciśnienia w ropociągach i gazociągach prowadzące do wybuchów
kradzież tożsamości
uzyskanie dostępu i zmian danych krytycznych
sabotaż danych na rynkach finansowych
Do kwestii najważniejszych przy analizie reakcji państw na zagrożenia cyberterrorystyczne należą:
stosunek państw i organizacji międzynarodowych do Internetu
normalizacje prawne jego statusu
stosunek do przestępstw internetowych i komputerowych
zagadnienie współpracy wielostronnej w ich zwalczaniu
18