,, Intryga i miłość” Fryderyk Schiller oprac. Beata Barszczowska
OSOBY:
Prezydent von Walter- na dworze jednego z książąt niemieckich najważniejszy urzędnik
Ferdynand- jego syn, major
Von Kalb- marszałek dworu
Lady Milford- faworyta księcia
Wurm- sekretarz osobisty Prezydenta
Miller- muzykant miejski
Jego Żona
Luiza- córka Millera
Zofia- pokojówka Lady Milford
Kamerdynerzy, Służący i Straż sądowa
AKT I
Scena I
Miller przechadza się wzburzony po pokoju. Jest mocno zaniepokojony bo ludzie plotkują o romansie jego córki i Ferdynanda (jego ucznia). Miller boi się konsekwencji. Martwi się, jaka będzie reakcja Prezydenta oraz tym, że córka zejdzie na złą drogę i będzie chciała pracować jako prostytutka. Obawia się, że obarczą go winą za przewinienia młodych. Żona Millera mówi, że Ferdynand pisze do córki śliczne bileciki i dostarcza jej wciąż nowe książki do modlitw. ( żona muzykanta jest ograniczona i prymitywna- przechadza się po domu w piżamie, przekręca skomplikowane słowa, nie zna się na wielu rzeczach) Miller uświadamia żonie, że to romansidła a nie święte książki, każe je natychmiast spalić. Ojciec boi się, że córka odejdzie od wiary chrześcijańskiej, ucieknie z domu , odstraszy porządnego zięcia. Miller chce wyrzucić Ferdynanda z domu, ale żona przypomina mu, że zawdzięczają mu sporo pieniędzy. Miller denerwuje się chciwością żony, zamierza iść do Prezydenta i szczerze wyznać mu, jaka sytuacja zaistniała w jego domu.
Scena II
Do Millera przychodzi Sekretarz Wurm. Po krótkiej wymianie uprzejmości sekretarz pyta o Luizę, ale Miller oświadcza, że córka jest na mszy. Z rozmowy wynika, że Luiza została sekretarzowi ,,obiecana” jako przyszła żona. Tymczasem małżonka Millera nie ustaje w głoszeniu różnych aluzji dotyczących związku Luziy i Ferdynanda (cieszy się, że córka będzie ,,wielmożną panią”), czym doprowadza muzyka do wściekłości. Wurm czuje się oszukany. Miller zapewnia go, że nic się nie zmieniło, ale podkreśla, że córki nie będzie zmuszał do zamążpójścia z kimś, kogo ona nie kocha bo nie chce jej unieszczęśliwić. Millerowa mówi, że nie zgadza się na ślub Luizy i Wurma bo ma dla córki wyższe ,,aspirancje” . Wurm stwierdza, że ojcowska rada na pewno będzie ważna dla córki, ale Miller uważa, że o kobietę należy się starać samemu, po kryjomu, uwodzić ją i nękać czasami nawet wbrew jej rodzinie. Wurm wybiega. Miller mówi, że nie przepada za sekretarzem, jest obleśny- ma chytre oczy, rudą głowę i sterczącą bródkę. Miller jest zły na żonę, że niepotrzebnie wspominała o uczuciu łączącym Luizę i Ferdynanda. Jest przekonany, że po wizycie sekretarza wszyscy będą o tym wiedzieć.
Scena III
Luiza rozmawia z rodzicami. Opowiada o swej wielkiej miłości do Ferdynanda. Jest bardzo zakochana, nie widzi świata poza swym ukochanym. Wspomina pierwsze spotkanie (zakochali się od pierwszego wejrzenia). Luiza stwierdza, że wyrzeka się Ferdynanda na ziemi, staną się jednością w niebie. Żona Millera zauważa, że major biegnie do ich domu i chowa się, bo wygląda nieprzyzwoicie.
Scena IV
Ferdynand biegnie do Luizy, pyta, czy ona nadal go kocha. Zauważa, że dziewczyna jest smutna. Luiza obawia się rozłąki. Ferdynand przekonuje Luizę, że nikt ich nie rozdzieli, nawet jego ojciec, którego tak boi się dziewczyna. Major stwierdza, że liczne przeszkody jeszcze bardziej go zmobilizują. Luiza jest wściekła, że Ferdynand znów rozbudził jej nadzieje i odtąd nie zazna już spokoju.
Scena V
Wurm opowiada Prezydentowi o ekscesach syna. Prezydent bagatelizuje sprawę. Jest wręcz zadowolony, że syn potrafi kłamać kobietom, wmawiać im miłość, że wybiera sobie ładne dziewczyny ( Wurm opisuje Luizę jako piękną blondynkę), że -być może- Prezydent doczeka się wnuka. Mówi też rozmówcy, że bawi go spryt Wurma, który chciał się pozbyć przeciwnika. Prosi też, by go nie oszukiwać. Prezydent pociesza sekretarza, że niewiele jest panien, których ,,ogródek” nie byłby już ,,przepenetrowany” . Ponadto Prezydent zdradza Wurmowi plan księcia, który chce przed swym ślubem pozornie odprawić Lady Milford i wydać ją za mąż. Prezydent -chcąc pozostać nadal wśród ulubieńców Lady i księcia- pragnie zmusić Ferdynanda by ożenił się z faworytą księcia. Wurm nie sądzi, by było to tak łatwe. Sugeruje, by Prezydent zaproponował najpierw synowi najlepszą damę w całym księstwie- jeśli Ferdynand się nie zgodzi, tzn., że szczerze kocha Luizę. Prezydent jest pod wrażeniem pomysłowości sekretarza. Obiecuje Wurmowi Luizę. Nawzajem przyrzekają sobie, że nie wyjawią wspólnych tajemnic.
Scena VI
Do Prezydenta przychodzi marszałek dworu von Kalb, przeprasza za spóźnienie. Jest przerysowaną postacią, wyperfumowany, modnie ubrany; cechuje go wielka egzaltacja. Prezydent prosi go aby opowiedział każdemu, że Ferdynand ożeni się z Lady Milford. Ponadto marszałek ma uprzedzić Lady o wizycie Ferdynanda. Gdy von Kalb wychodzi, Prezydent śmieje się z marszałka pobłażliwie. Każe Wurmowi wezwać Ferdynanda.
Scena VII
Prezydent rozmawia z Ferdynandem. Namawia go, aby ten porzucił troski i strapienia. Przypomina synowi o swoich sukcesach. Opowiada o tym, jak wiele robi, by móc przypodobać się księciu. W trakcie dialogu dowiadujemy się, że Prezydent zabił swojego poprzednika. Twierdzi, że wszystkie zbrodnie i oszustwa, jakie popełnia, mają sens- Prezydent robi wszystko dla kariery syna. Ferdynand brzydzi się występkami ojca. Prezydent się wzburza, twierdzi, że Ferdynand ze swoimi zasadami moralnymi nie miałby prawa bytu. Tymczasem w wieku lat 20 jest już majorem a w przyszłości może nawet zasiądzie na książęcym tronie. Ferdynand mówi, że w czym innym upatruje szczęścia. Prezydent informuje go, że do Lady Milford posłany został list w imieniu Ferdynanda co oznacza, że chłopak jest jej narzeczonym. Ferdynand uważa, że to żart, iż ojciec chce go żenić z uprzywilejowaną prostytutką dworską. Wkrótce major błaga ojca o zmianę decyzji, mówi, że odda za ojca życie, ale jeśli ojciec pozbawi go honoru tym małżeństwem to Ferdynand wyrzeknie się go. Prezydent mówi synowi, że zatem oddana mu zostanie najlepsza w całym księstwie kobieta- hrabianka von Ostheim. Ferdynand jest przerażony. Wyznaje, że nie pokocha hrabianki. Prezydent zarzuca synowi, że nie chodzi o honor tylko o sam fakt zamążpójścia. Nakazuje niezwłocznie udać się synowi do Lady Milford. Grozi synowi swym gniewem. Ferdynand postanawia wygarnąć Lady Milford, co o niej myśli, żeby uniknąć ślubu.
AKT II
Scena I
Lady Milford rozmawia z Zofią. Przyznaje, że czuje się źle. Nie szanuje ludzi, z którymi się zadaje. Wie, że oni przytakują na każde jej słowo dlatego tylko, że ma władzę. Lady Milford uważa, że jest w trudnej sytuacji. Dostrzega pustotę, zło i głupotę dworu, ale nie chce ustąpić żadnej damie dworu swego miejsca przy boku księcia, którego zresztą nie kocha. Oznajmia, że serce jej pozostało wolne i nieskalane. Lady stwierdza: ,,My kobiety, mamy do wyboru tylko jedno z dwojga: albo panować, albo służyć. Lecz nawet największa rozkosz władzy jest niczym wobec rozkoszy jeszcze wyższej: być niewolnicą człowieka, którego się kocha”. Lady Milford wyznaje służącej, że woli być prowadzona niż prowadzić. Chce kochać i temu uczuciu oddać się całkowicie, rzucając jednocześnie księcia raz na zawsze. Opowiada Zofii, że tak naprawdę książę, Walter i marszałek dali się oszukać. Lady Milford i Ferdynand kochają się i przez te zaślubiny już na zawsze będą razem. Faworyta zrezygnuje z dotychczasowego życia i będzie wierną małżonką.
Scena II
Kamerdyner przynosi Lady Milford brylanty z Wenecji od księcia. Okazuje się, że książę wysłał 7 tysięcy chłopców na wojnę do Ameryki aby móc dostać brylanty. Kamerdyner wyznaje, że dwaj jego synowie również zostali zabrani siłą na wojnę. Lady Milford jest przerażona. Kamerdyner zauważa, że w czasie poboru chłopców i wielkiej traumy ich rodzin Lady Milford uczestniczyła z księciem w walce niedźwiedzi. Dodaje, że odważniejszych młodzieńców, którzy wystąpili przed szereg z pytaniem, ile książę dostaje za nich od sztuki rozstrzelano. Lady Milford nie chce przyjąć klejnotów. Daje kamerdynerowi sakiewkę pieniędzy, ten jednak nie przyjmuje daru i odchodzi. Lady Milford każe spieniężyć biżuterię od księcia i całą kwotę przekazać 400 rodzinom, którzy żyją w nędzy bo pożar strawił ich miasteczko. Służący informuje Lady, że przybył major von Walter. Faworyta jest zmieszana, zdenerwowana, nie wie, jak ma się zachować.
Scena III
Dochodzi do dialogu między Lady Milford i Ferdynandem. Major wyrzuca jej wszystkie przewinienia, ona z kolei broni się, opowiada o swym nieszczęśliwym dzieciństwie, śmierci matki i spotkaniu z księciem. Podkreśla, że swoimi umizgami uratowała wielu ludzi od gniewu księcia, pomogła sprawiedliwym a pogrążyła zbrodniarzy. Wyznaje Ferdynandowi, że chce z nim być i że jest on jej jedyną nadzieją. On przeprasza ją za zniewagę i wyznaje szczerze, że kocha mieszczankę Luizę. Lady Milford mówi, że w takim razie muszą walczyć przeciwko sobie, bo całe miasto już wie o ich zaręczynach a gniew Prezydenta pogrąży całą nieszczęsną trójkę bohaterów.
Scena IV
Miller wbiega do domu rozgorączkowany. Wrzeszczy, że Prezydent już się dowiedział od Wurma o romansie Ferdynanda i Luizy. Krzyczy na żonę, że to wszystko wina jej długiego języka i chciwości. Oznajmia, że ucieknie z Luizą a żona sama sobie będzie musiała poradzić z problemem.
Scena V
Ferdynand przybiega do Luizy. Jest bardzo zdenerwowany. Następuje chaotyczna wymiana zdań. Major mówi, że nikt nie rozdzieli go z Luizą, chyba że śmierć. Boi się ojca, ale chce stanąć mu naprzeciw. Ostatecznie Ferdynand wyznaje Luizie miłość i chce iść z nią do ojca, ale ten akurat wchodzi do domu muzykanta Millera.
Scena VI
Prezydent zadaje Luizie pytania dotyczące jej związku z Ferdynandem. Sugeruje, że dziewczyna się sprzedawała za pieniądze. Miller reaguje ostro i grozi, że wyrzuci Prezydenta z domu. Prezydent oburzony woła, że pogrąży zarówno Millera, jego żonę, jak i Luizę. Wstawiennictwo Ferdynanda nic nie pomaga. Prezydent jest pełen nienawiści, że oni wszyscy rujnują jego plany. Miller przypomina sobie, że uczy gry na instrumencie nadwornego krawca i on pomoże mu porozmawiać z księciem. Prezydent mówi, że nikt nie spotka się z księciem bez odpowiednich rekomendacji.
Scena VII
Prezydent każe Straży aresztować Millera, jego żonę i Luizę. Luizy broni Ferdynand, rani kilku strażników. Wreszcie Prezydent naciera na Luizę i odbija ją z rąk syna. Ferdynand grozi, że prędzej zabije Luizę, niż da ją zhańbić. Prezydent nie protestuje. Ferdynand puszcza Luizę i mówi, że wobec tego będzie musiał opowiedzieć w mieście, w jaki sposób jego ojciec został prezydentem. Prezydent wrzeszczy przerażony i wybiega za nim.
AKT III
Scena I
Prezydent z sekretarzem knują spisek. Wurm proponuje by okryć niesławą Luizę i w ten sposób ją oddalić od Ferdynanda. Plan jest następujący: do więzienia wtrącony zostanie ojciec Luizy, którego dziewczyna bardzo kocha i jej matka. Luiza usłyszy, że może ocalić rodziców tylko poprzez napisanie sekretnego listu miłosnego do von Kalba. Ów list zostanie przekazany Ferdynandowi. Luiza będzie zmuszona milczeć, gdy Ferdynand dowie się o jej rzekomej zdradzie (ceną jest wolność ojca). Miller i jego małżonka również będą musieli przysiąc, że nie wyjawią prawdy. Ferdynand ożeni się z Lady a Wurmowi zostanie przeznaczona zhańbiona zarzutami Luiza. Prezydent tym samym nie straci życia, ani przychylności księcia.
Scena II
Prezydent rozmawia z von Kalbem. Mówi mu, że Ferdynand odkryje ich wszystkie intrygi a o rękę lady Milford starać się będzie podczaszy von Bock (którego marszałek szczerze nienawidzi). Prezydent przedstawia mu swój plan. Marszałek ma wątpliwości, czy zagrać amanta Luizy (jest żonaty). Jednak gdy Prezydent mówi, że poda się do dymisji a jego miejsce zajmie najpewniej wówczas von Bock, marszałek zmienia zdanie. Zgadza się upuścić liścik od Luizy i udawać przed Ferdynandem jej kochanka.
Scena III
Wurm oznajmia Prezydentowi, że już wsadzono rodziców Luizy do więzienia. Prezydent czyta list, który Wurm napisał w imieniu Luizy do marszałka. Stwierdza, że wszystko dobrze idzie bo nawet marszałek od razu połknął haczyk. Każe sekretarzowi iść do Millera a potem do jego córki.
Scena IV
Rozmowa Ferdynanda i Luizy. Ferdynand chce, aby o pierwszej w nocy dziewczyna i stary Miller uciekli z nim daleko od dworu i kłopotów. Luiza stwierdza, że i tak dogoni ich gniew ojca Ferdynanda. Luiza oznajmia, że wyrzeka się miłości do ukochanego, że oddaje syna ojcu. Ferdynand w akcie rozpaczy próbuje grać na skrzypcach, następnie rwie struny i wybucha głośnym śmiechem. Luiza się z nim żegna. Mówi, że obowiązek każe jej zostać i cierpieć. Ferdynand po raz ostatni pyta czy ona nie chce z nim uciec. Ferdynand w przypływie bezsensownej zazdrości krzyczy, że Luiza chce zostać ze względu na jakiegoś mężczyznę. Wybiega wzburzony.
Scena V
Luiza martwi się o rodziców. Zastanawia się, gdzie mogą się podziewać. Ma złe przeczucia.
Scena VI
Wurm przychodzi do Luizy. Mówi dziewczynie, że ojciec z matką siedzą w więzieniu za obrazę Prezydenta a tym samym najbliższego urzędnika samego księcia. Wspomina też, że jeśli Ferdynand nie ożeni się z Lady Milford czeka go wydziedziczenie i przekleństwo. Dziewczyna jest załamana. Mówi szczerze sekretarzowi, co o nim myśli. Pyta o to, jaki los czeka ojca. Ten odpowiada, że proces kryminalny, który zadecyduje o jego życiu lub śmierci. Luiza pospiesznie ubiera się i chce iść do księcia. Sekretarz początkowo skonfundowany, później doradza jej wizytę u księcia. Sugeruje, że gdy dziewczyna odda się księciu to na pewno wypuszczą Millera. Luiza jest już na granicy wytrzymałości, stwierdza, że za ojca odda życie, ale nie dopuści się grzechu. Wurm każe jej pisać list do marszałka. Mówi jej, że sam Miller zgodził się na ten pomysł. Luiza nie może zrozumieć ludzkiej niegodziwości, ale przyparta do muru pisze list. Następnie Wurm oznajmia, że Luiza musi z nim pójść, aby przysiąc na Sakrament, że nie zdradzi tajemnicy.
AKT IV
Scena I
Ferdynand wbiega z listem do salonu Prezydenta i pyta Kamerdynera o marszałka. Każe go wezwać.
Scena II
Monolog Ferdynanda. Wzburzony- zastanawia się nad podłością Luizy. Przypomina sobie wspólnie spędzone chwile i wręcz nie wyobraża sobie, że ktoś potrafiłby tak bardzo kłamać.
Scena III
Ferdynand oddaje list marszałkowi. Sięga po dwa pistolety. Marszałek chce uciec, ale Ferdynand go dogania i zamyka drzwi. Ferdynand obraża marszałka, pokazuje, że nie ma do niego szacunku. Marszałek za wszelką cenę chce uniknąć potyczki. Ferdynand szamocze przestraszonego marszałka. Przystawia mu pistolet do piersi i pyta go, jak daleko posunął się w relacji z Luizą. Marszałek nie wytrzymuje presji i oznajmia, że Ferdynand został oszukany. Ferdynand w ataku szału nic nie rozumie. Odpycha marszałka, pogardza nim, bo ten wypiera się Luizy.
Scena IV
Monolog Ferdynanda. Stwierdza, że Luiza należy do niego i postanawia zabić ją i siebie. Chce wyjść, ale spotyka swego ojca.
Scena V
Ferdynand prosi ojca o przebaczenie, chce mu wyjawić prawdę o Luizie, ale Prezydent udaje skruszonego i wypowiada same dobre słowa na temat Luizy. Zezwala młodym się pobrać. Ferdynand już nie wytrzymuje i wybiega.
Scena VI
Zofia oznajmia lady Milford, że wezwała już Luizę, która lada moment powinna się pojawić. Zofia drwi z lady Milford, że przystroiła się w najlepszą suknię i przyjmuje Millerównę w najlepszym pokoju. Lady się irytuje. Przychodzi Luiza.
Scena VII
Lady proponuje Luizie posadę służącej. Luiza nie zgadza się. W toku rozmowy Lady wpada w furię przez celne uwagi Millerówny. Wreszcie grozi jej, w końcu błaga -o Ferdynanda. Luiza wyrzeka się ukochanego, ale wspomina o tym, że popełni samobójstwo. Wybiega.
Scena VIII
Lady Milford jest oburzona. Nie może sobie wybaczyć, że błagała mieszczankę o okruch litości. Postanawia wyrzec się miłości do Ferdynanda, zostawić księcia i służyć cnocie.
Scena IX
Lady Milford pisze list do księcia. Tymczasem przybywa marszałek z pytaniem od księcia, jak lady zamierza spędzić wieczór. Lady każe zwołać swoją służbę a marszałkowi czytać list. Zofia przeczuwa kłopoty. Lady żegna się ze służbą, oddaje im swoje pieniądze. Marszałkowi nakazuje zanieść list pożegnalny do księcia.
AKT V
Scena I
Miller wraca do domu, szuka Luizy. Żali się na trudne ojcostwo. Luiza jest na skraju załamania. Siedzi po ciemku. Prosi ojca, by dostarczył list do Ferdynanda wyjaśniający całą sytuację i wzywający go do współuczestnictwa w ostatecznej ucieczce. Luiza chce się utopić. Miller wpada w rozpacz, chce odwieść córkę od grzesznych zamiarów. Mówi, że bardzo ją kocha i jeśli ona zabije siebie, zabije i jego. Nawołuje ją do zmiany decyzji. Luiza wyrzeka się Ferdynanda, drze na strzępy list do niego- wybiera ojcowską miłość. Miller jest uradowany, bierze córkę w ramiona. Obiecuje Luizie, że zmienią miejsce zamieszkania i wszystko się ułoży.
Scena II
Przychodzi do nich Ferdynand. Luiza przerażona rzuca się w ramiona ojca. Miller pyta po co Ferdynand po raz kolejny przyszedł prześladować jego córkę. Wytyka majorowi, że jest źródłem wszelkich nieszczęść tej rodziny. Ferdynand oznajmia, że Lady uciekła z kraju a jego ojciec zgadza się na ślub syna i Luizy. Rzuca Luizie list do marszałka i pyta, czy ona go napisała. Ojciec prosi Luizę, by po raz ostatni powiedziała ,,tak”. Luiza walczy sama z sobą, wreszcie przyznaje, że jest autorką listu. Ferdynand prosi ją by skłamała. Wyznaje jej, że była dla niego wszystkim. Luiza chce aby opuścił dom. Ferdynand prosi o szklankę lemoniady. Luiza wychodzi.
Scena III
Rozmowa Millera z Ferdynandem. Przypominają sobie okoliczności spotkania. Ferdynand chciał nauczyć się gry na flecie. Major pyta, czy Luiza jest jedynym dzieckiem Millera. Ten przytakuje, po czym idzie poszukać Luizy.
Scena IV
Ferdynand ma wyrzuty sumienia, że chce zabić ojcu jego jedynaczkę. Po chwili jednak znów ogarnia go gniew i stwierdza, że Miller powinien być wdzięczny majorowi, że ten ,,rozdepcze żmiję”.
Scena V
Ferdynand dowiaduje się od Millera, że Luiza płacze nad lemoniadą. Major za lekcje gry na instrumencie daje starcowi sakiewkę pełną złota. Miller najpierw jest nieufny, później cieszy się i marzy o tym, jakie skarby kupi córce za ów majątek. Ferdynand każe mu milczeć.
Scena VI
Ferdynand prosi Millera by powiadomił służbę jego ojca, że major nie pojawi się na kolacji z powodu złego samopoczucia. Miller się zgadza, Luiza przeczuwa nieszczęście. Gdy Millerówna wychodzi za ojcem ze świecą, Ferdynand dosypuje do szklanki z lemoniadą truciznę.
Scena VII
Ferdynand i Luiza. Toczą sztywną rozmowę. Ferdynand zaczyna obsypywać Luizę pretensjami, wypija lemoniadę i daje ją do wypicia Luizie. Ferdynand pyta Stwórcę dlaczego tak podłą duszę zamknął w tak pięknym ciele itd. W końcu płacze i rzuca się dziewczynie na szyję z pytaniem, dlaczego go tak skrzywdziła. Luiza niestety musi milczeć (zobowiązana jest przysięgą). Ferdynand pyta Luizę czy kochała marszałka. Nie uzyskuje odpowiedzi. Ferdynand mówi dziewczynie, że za niedługo stanie przed obliczem Boga. Luiza dowiedziawszy się o truciźnie, którą wypiła, prosi Boga o zmiłowanie się nad duszą Ferdynanda. Luiza wyznaje ukochanemu prawdę. List został napisany z polecenia jego ojca. Ferdynand, jeszcze mający siły, dobywa szpady i zamierza iść do ojca. Luiza w swym ostatnim tchnieniu przebacza i Ferdynandowi i Prezydentowi. Umiera. Ferdynand spostrzega śmierć Luizy, martwi się, że arszenik na niego nie działa, chwyta więc szklankę i pije.
Scena ostatnia VIII
Przybywa Prezydent z listem od syna w ręku, Wurm i za nimi stary Miller. Ferdynand rzuca ojcu szklankę pod nogi. Wbiega Miller, Ferdynand pokazuje mu ciało Luizy i mówi, że winnym jest Prezydent. Ferdynand mówi po chwili, że nie chce aby ojca obciążyli winą za jego samobójstwo. Zaczyna dostrzegać własną winę w tragedii. Jednak mówi, że sam nie będzie ponosił kary za śmierć Luizy, pokazuje ojcu ciało dziewczyny i stwierdza, iż są to skutki jego chytrości. Prezydent obarcza winą Wurma, który był pomysłodawcą całego planu. Wurm z potwornym śmiechem odpowiada, że Prezydent nie miał przecież związanych rąk i mógł postąpić inaczej, ale teraz -skoro wina należy do sekretarza- ma zamiar rozgłaszać po ulicach o okropnościach, jakie uczynił ze swym panem. Wyprowadzają go. Miller nagle zrywa się (klęczał dotychczas przy córce) i rzuca Ferdynandowi sakiewkę z pieniędzmi, wybiega z pokoju. Ferdynand prosi aby ktoś pobiegł za Millerem i dał mu te pieniądze. Prezydent pragnie, by major choć raz spojrzał na niego. W międzyczasie układają Ferdynanda przy Luizie. Prezydent klęka przy synu, major konając podaje mu rękę. Prezydent stwierdza: ,,Przebaczył mi”. Następnie każe się prowadzić do więzienia. Wychodzi ze strażą.
koniec