taine historia literatury angielskiej


Hipolit Taine, HISTORIA LITERATURY ANGIELSKIEJ (1864)

1.Nie można badać dokumentu historycznego, żadnego zapisku literatury czy prozy tylko jako zapisanej kartki. Zawsze trzeba się odwołać do człowieka, czasu, i epoki w której ów człowiek dokument ten stworzył. Trzeba sobie dzięki tekstowi uświadomić wszystko- jak autor wyglądał, co nosił i jak się zachowywał. Jak czytamy grecką tragedię mamy sobie wyobrazić cały naród grecki, z ich modą, zwyczajami i filozofią. Gdy czytamy zapiski ze wschodu, to podróż do Indii byłaby najlepszym źródłem wiedzy, a w razie jej nieprawdopodobieństwa, zastąpić ją mogą opowiadania podróżników, książki o tamtejszej geografii, botanice i etnologii. Język, prawodawstwo, katechizm, są zawsze tylko abstrakcjami, a jedyna rzecz całkowita to człowiek żywy, cielesny i widzialny, jedzący, chodzący, walczący i pracujący. Musimy usiłować widzieć ludzi w warsztatach, w biurach, na polach, ludzi wraz z ich niebem i ziemią, domami i odzieżą, z różnorodną ich uprawą i codziennym posiłkiem. To wszystko jest pierwszym krokiem w nauce historii. 

2. Obserwując człowieka, poszukujemy człowieka niewidzialnego. Ludzkie zachowanie, gesty, słowa są po to, aby wyrazić coś niewidzialnego- duszę. W człowieku zewnętrznym ukrywa się człowiek wewnętrzny; pierwszy spełnia tylko czynność objawiania drugiego. Jeżeli przypatrujemy się domowi, sprzętom, ubraniu człowieka, to tylko dlatego, aby w nich znaleźć objawy jego przyzwyczajeń i upodobań, stopień wytworności lub prostactwa, rozrzutność lub oszczędność, głupotę lub dowcip. Jeżeli, przysłuchując się jego rozmowie, staramy się zapamiętać brzmienia głosu i zmiany postawy, to tylko dlatego, aby wydać sąd o jego zapale, szczerości i wesołości, albo energii i oschłości. Jeżeli zastanawiamy się nad jego pismami, albo dziełami krytycznymi, to tylko w tym celu, aby zmierzyć doniosłość i granice jego umysłu, pomysłowości i rozwagi. 
Autor wymienia dwa dzieł, które doskonale ukazują człowieka wewnętrznego. Są to : komentarz nad Cromwellem Carlyle'a i Port-Royal Sainte-Beuve'a. 
To krok drugi , bliski już zupełnego dokonania, a będący dziełem krytyki współczesnej. 
- generalnie rasa aryjska jest zajebista, najlepsza, najmądrzejsza itp. 

3. Rozwój uczuć i pojęć ludzkich odbywa się według systematu, w którym pierwszą siłą w ruch wprawiającą są pewne rysy ogólne, pewne cechy umysłów i charakterów, wspólne wszystkim ludziom pewnej rasy, pewnego czasu i pewnego kraju. Rozwój rzeczy ludzkich staje się rozmaitym, według rozmaitych odmian zachodzących w rozwoju wyobrażeń. Jeżeli pojęcie ogólne, do którego doprowadzają wyobrażenia, jest tylko suchą zapiską, wtedy język staje się rodzajem algebry, religia i poezja karłowacieją, filozofia sprowadza się do moralnego i praktycznego rozsądku, nauka do zbioru przepisów, wszystko przybiera kierunek pozytywistyczny. Jeżeli, przeciwnie, pojęcie ogólne, do którego doprowadzają wyobrażenia, jest tworem poetycznym i plastycznym, ( jak u rasy aryjskiej) język staje się rodzajem epopei barwnej, w której każdy wyraz posiada swoją osobowość, poezja i religia przybierają rozmiary wspaniałe i niewyczerpane, metafizyka rozwija się szeroko i subtelnie. 
Stan duchowy poszczególnych ludów wynika, według Tain'a z trzech pierwiastków: 
Plemienności- jest różna u różnych ludów, są to usposobienia wrodzone i odziedziczone, które człowiek przynosi na świat i które zazwyczaj zostają w związku z wybitnymi odrębnościami temperamentu i budowy ciała. Jedne są głupie i niezdolne do wyższej twórczości inne natomiast są mądre i twórcze ( jak np. aryjskie). 
Środowiska- różny klimat wymusza różne charaktery, zachowania i wytwory (np. politykę) 
Czasu 
Istnieją trzy główne wytwory umysłowości ludzkiej: 
religia- to pojęcia przyrody i przyczyny pierwiastkowe ujete w formę symboli i uosobień którym towarzyszy wiara w ich istnienie. Powstała jak np. chrześcijaństwo i buddyzm w epokach wspaniałych syntez i zarazem nędzy i ucisków. Potrzebne jest uosobienie duchowe. 
Sztuka- to pojęcia przyrody i przyczyny pierwiastkowe ujete w formę symboli i uosobień którym towarzyszy brak wiary w ich rzeczywiste istnienie. Także potrzebuje uosobienia duchowego, ale musi on być innye dla każdego z jej rodzajów: architektury, malarstwa, rzeźby, muzyki i poezji. Wszystkie one osobno kiełkują na rozległem polu psychologii ludzkiej. 
filozofia- to pojęcie przyrody i zawartych w niej przyczyn pierwiastkowych, ujęte w formę abstrakcji i formuł. 
Istnieją dwa wytwory stowarzyszenia ludzkiego: 
państwo- to uczucie posłuszeństwa jednoczącym ludzi pod rządami wodza 
rodzina- uczuciem posłuszeństwa, sprawiające, że żona i dzieci poddają się kierunkowi nadawanemu przez męża i ojca. 
Rodzina jest państwem naturalnym, pierwotnym i ciasnym, a państwo — rodziną sztuczną, późniejszą i rozległą 
Badanie piśmiennictwa stanowi główny środek do wytwarzania duchowej historii Ludzkości i poznawania praw psychologicznych, rządzących wypadkami.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Hippolyte Taine Historia literatury angielskiej
ELEMENTS OF ANGLO SAXON CULTURE IN BEOWULF Historia literatury angielskiej i amerykańskiej
Historia literatury angielskiej na egzamin
Ebook Eliza Orzeszkowa Historyja Literatury Angielskiej
Historia Literatury Angielskiej ŚREDNIOWIECZE
Egzamin magisterski Historia literatury rosyjskiej notatki z Drawicza
Mapa w interdyscyplinarnym dialogu geografii, historii i literatury
literatura angielska ćwiczenia r2s4 Coghen
Teoria procesu historyczno literackiego
historia literatury polskiej - staropolska 2 k, KARTA KURSU
Historia literatury koło nr 2
Historia literatury rosyjskiej Nieznany
Teoria literatury, vodicka, Felix Vodička: Historia literatury
07A, Historia literatury historią idei (plan pracy)
EPOKI, starozytnosc, Historię literatury starożytnej Grecji zwykło się zamykać w przedziale pomiędzy
Teoria literatury, vodicka, Felix Vodička: Historia literatury

więcej podobnych podstron