GRECY

Chrystus Pantokrator

Kościół Grecki jest kościołem prawosławnym, w Grecji nazywanym - ORTHODOXIA, czyli PRAWOWIERNOŚĆ. Orthodoxia w starosłowiańskim tłumaczeniu znaczy prawosławie. Kościół grecki jest nurtem chrześcijaństwa, opiera się na Biblii oraz na naukach Ojców Kościoła związanych z poszanowaniem postanowień siedmiu soborów (Od Soboru powszechnego z 787 roku włącznie). Uznaje niepokalane poczęcie i Wniebowzięcie, nie traktuje ich jednak jako dogmaty wiary. Podważa pochodzenie Ducha świętego z Ojca i Syna, mówi o Duchu świętym od Ojca przez Syna. Źródeł łaski upatruje w siedmiu sakramentach. Ważnym elementem wiary są kulty: maryjny, Chrystusowy i ikony. Kościół prawosławny nie jest organizacją scentralizowaną na wzór Kościoła rzymskokatolickiego z papieżem na czele. Jest kościołem narodowym, który za swego symbolicznego reprezentanta uznaje patriarchę ekumenicznego, arcybiskupa konstantynopolitańskiego.

GRECY W POLSCE

Do Polski w latach 1948-1956 emigrowało około 13,2 tysięcy Greków, w tym około 4 tysięcy dzieci, często osieroconych. Była to niewielka część 150-tysięcznej grupy uchodźców z Grecji, po przegranej przez komunistów wojnie domowej. Grecy od początku bardzo mocno akcentowali tymczasowość swojego pobytu w Polsce, nie integrowali się z Polakami i Polską. I choć okazało się, że na powrót do ojczyzny musieli długo czekać (dopiero upadek junty pułkowników w 1974 roku na to im pozwolił), konsolidacja środowiska greckiego oraz odseparowanie od Polaków zaowocowały zachowaniem tradycji, mowy i religii nawet w najmłodszym pokoleniu. Obecnie w Polsce żyje około 4 - 4500 osób pochodzenia greckiego. Większość żyje w rodzinach mieszanych polsko-greckich. W ich domach religia, obrządek i zwyczaje prawosławne zmieszały się z katolickimi, dlatego święta polskie obchodzone są na równi z greckimi.

Kalendarium świąt Autokefalicznego Kościoła Greckiego

1 stycznia - Neo Etos - nowy Rok

Jest to dzień wolny od pracy. Jest to dzień świętego Wasylego (Agios Vasilios), greckiego odpowiednika świętego Mikołaja. W kościołach odprawia się msze noworoczne, w domach piecze specjalne noworoczne ciasto - Vasilopita, z pieniążkiem w środku. Osoba, która znajdzie monetę zapewni sobie szczęście przez cały rok. Dzień ten Grecy spędzają w gronie rodzinnym lub odwiedzają przyjaciół i znajomych z życzeniami "Do siego roku" ("Kali Hronia").

5 stycznia - Paramoni - przeddzień święta Trzech Króli

Jest to dzień wolny od pracy. Dzień poprzedzający święto Trzech Króli. W tym dniu wierni powinni poświęcić swój czas skupieniu, modlitwie i refleksji, dobrze przygotować na spotkanie z Bogiem.

6 stycznia - Theofania - święto Trzech Króli

Jest to dzień wolny od pracy. Theofania zwana w Grecji świętem Objawienia. Jest to pamiątka objawienia się Boga Trzem Mędrcom. W tym czasie odbywa się wiele obrzędów kościelnych, które mają na celu oczyszczenie świata ze wszystkich złych duchów - Kalikantzari. W trakcie mszy poświęca się chrzcielnice i inne akweny wodne.

25 marca - Dzień niepodległości i święto Zwiastowania

Jest to dzień wolny od pracy. 25 marca upamiętnia wybuch powstania przeciwko panowaniu tureckiemu w 1921 roku. W Polsce dzień ten stanowi pretekst do spotkania się dużych grup Greków. Regularnie imprezy upamiętniające święto niepodległości organizuje Towarzystwo Greków w Polsce i Ambasada Republiki Grecji w Polsce. 25 marca w kościołach odbywają się msze upamiętniające zwiastowanie Maryi przez Archanioła Gabriela.

Grecka Wielkanoc

Wielki Czwartek, Wielki Piątek, Wielka Sobota, Pascha. Są to dni wolne od pracy. Data Wielkiej Nocy jest ruchoma. Orthodoxi nigdy nie przyjęli gregoriańskiej reformy kalendarza z 1582 roku, w związku z czym daty świąt ustalane są według kalendarza juliańskiego.

17 kwietnia - Wielki Piątek

Po grecku dzień ten nazywa się Zdjęcie z Krzyża. Wieczorem z kościoła wychodzi procesja z symbolicznymi, bogato zdobionymi wizerunkami Chrystusa (Epitafion).

Zdjęcie z krzyża

18 kwietnia - Wielka Sobota

Najważniejszą chwilą tego dnia jest nocna msza Anastasi - Zmartwychwstania, która upamiętnia zwycięstwo Chrystusa. O północy w kościołach gasną wszystkie światła, pogrążając wiernych w ciemnościach - symbolizuje to śmierć Chrystusa i jego pobyt w krainie Ciemności. Następnie pop wznosi ku górze świętą świecę i zapala od niej świece, z którymi przyszli wierni. Rozświetlony blaskiem świec kościół jest znakiem wielkiego cudu, jaki się dokonał. Wierni wracający do domów pozdrawiają się "Christos anesti" (Chrystus zmartwychwstał). Jeśli rodzinie uda się donieść zapaloną świeczkę do domu, oznacza to dla niej szczęście przez cały rok.

Niedziela - Pascha

Pierwszą rzeczą, którą należy zrobić po powrocie z Anastasi, jest wykonanie dymem znaku krzyża nad drzwiami frontowymi domu. W niedzielę kończy się Wielki post. Jest to dzień, w którym spotka się cała rodzina. Na znak przymierza z Bogiem zabija młodego się barana i piecze go ze specjalnymi paschalnymi ziołami.

3

---