DATY I WAŻNE TABELE Z HISTORII POLSKI

WŁADCY POLSCY
Panowanie	Władca
ok. 960 - 992	Mieszko I - nie koronował się, książę Polan
992 - 1025	Bolesław Chrobry - koronacja w 1025 r.
1025 - 1034	Mieszko II Lambert - koronacja w 1025 r.
1034 - 1058	Kazimierz Odnowiciel, nie koronował się
1058 - 1079	Bolesław Śmiały, koronacja 1076 r.
1079 - 1102	Władysław Herman, nie koronował się
1102 - 1138	Bolesław Krzywousty, nie koronował się
Rozbicie dzielnicowe 1138 - 1146 1146 - 1173 1173 - 1177 1177 - 1194 1194 - 1201 1202 1202 - 1210 1210 - 1211 1211 - 1227 1228 - 1229 1229 - 1232 1232 - 1238 1238 - 1241 1241 - 1243 1243 - 1279 1279 - 1288 1279 - 1296 1288 - 1290 1290 - 1291 1291 - 1305 1305 - 1306	Władysław Wygnaniec, senior- dzielnica senioralna, Śląsk Bolesław Kędzierzawy - Mazowsze Mieszko Stary - Wielkopolska Henryk Sandomierski - Ziemia sandomierska Władysław Wygnaniec Bolesław Kędzierzawy Mieszko Stary, panował jako senior w Krakowie Kazimierz Sprawiedliwy Leszek Biały Władysław Laskonogi Leszek Biały Mieszko Plątonogi Leszek Biały Mieszko Plątonogi i Henryk Brodaty Konrad Mazowiecki Henryk Brodaty Henryk Pobożny Konrad Mazowiecki Bolesław Wstydliwy Leszek Czarny Przemysł II , w Wielkopolsce, koronacja - 1295 r. Henryk IV Probus Przemysł II Wacław II, w Małopolsce, koronacja - 1300 Wacław III, koronacja - 1305
1306 - 1333	Władysław Łokietek, koronacja - 1320 r.
1333 - 1370	Kazimierz Wielki - koronacja w 1333 r., po śmierci koniec dynastii Piastów
1370 - 1382	Ludwik Węgierski - koronacja 1370 r.
1384 - 1399	Jadwiga, córka L. Węgierskiego - koronacja 1384 r.
1386 - 1434	Władysław Jagiełło - koronacja 1386 r.
1434 - 1444	Władysław Warneńczyk - koronacja 1434 r.
1447 - 1492	Kazimierz Jagiellończyk - koronacja 1447 r.
1492 - 1501	Jan I Olbracht - koronacja 1492 r.
1501 - 1506	Aleksander I Jagiellończyk - koronacja 1501
1506 - 1548	Zygmunt I Stary - koronacja 1506 r.
1548 - 1572	Zygmunt August - koronacja 1548 r. , po jego śmierci koniec dynastii Jagiellonów
1573 - 1574	Henryk Walezy - pierwsza wolna elekcja 1573 r.
1575 - 1586	Stefan Batory - 1575 r.
1587 - 1632	Zygmunt III Waza - 1587 r.
1632 - 1648	Władysław IV Waza - 1632 r.
1648 - 1668	Jan Kazimierz Waza - 1648 r.
1669 - 1673	Michał Korybut Wiśniowiecki - 1669 r.
1674 - 1696	Jan III Sobieski - 1674 r.
1697 - 1704, 1710 - 1733	August II Mocny Sas - 1697 r.
1704 - 1710 1733 - 1736	Stanisław Leszczyński - 1704 r.
1733 - 1763	August III Sas - 1733 r.
1764 - 1795	Stanisław August Poniatowski - 1764 r. Abdykacja 25 XI 1795 r.

PRZYWILEJE

NAZWA PRZYWILEJU, MIEJSCE NADANIA I NADAWCA	POSTANOWIENIA
Ludwik Węgierski, Buda na Węgrzech 24 I 1355	- rezygnacja z podatków nadzwyczajnych - wynagrodzenie rycerstwu szkód poniesionych podczas wypraw za granicę - umowa dotycząca sukcesji w Polsce miała gdyby Ludwik lub jego bratanek nie mieli syna
Ludwik Węgierski, Koszyce 17 IX 1374 (ten sam przywilej dla duchowieństwa w Piotrkowie - 1381)	- zwolnienie wszystkich stanów od podatków posług i danin - na znak posłuszeństwa królowi, rycerstwo miało płacić poradlne w wys. 2 gr. Z łanu ziemi - zachowanie wcześniejszych swobód - nie dopuszczenie cudzoziemców do starostw - urząd kasztelana, sędziego i wojewody tylko dla Polaków
Władysław Jagiełło, Piotrków 29 II 1388	- potwierdzenie wcześniejszych przywilejów wraz z kościelnymi - zastrzeżenie urzędów dla szlachty z danej ziemi - zadośćuczynienie za straty i niewolę za granicą
Władysław Jagiełło, Czerwińsk 23 VII 1422	- zakaz łączenia urzędów starosty i sędziego - szlachcie posiadającej dziedziczny majątek rodzinny władca nie mógł zabrać majątku bez wyroku sądu - sądy musiały się opierać na prawie pisanym
Władysław Jagiełło, Warta 1423	- rozszerzenie uprawnień wojewodów (zakres miar, cen i wag). - możliwość wykupienia przez szlachtę praw „krnąbrnych sołtysów”
Władysław Jagiełło, Jedlna 4 III 1430	- przywilej w zamian za uznanie jednego z synów Władysława jako króla - potwierdzenie wcześniej wydanych przywilejów - wynagrodzenie dla osób, które dostały się do Niewoli także na terenie Królestwa - zakaz uwięzienia szlachcica bez udow. mu winy
Władysław Jagiełło, Kraków 1433	- potwierdzenie przywilejów - obietnica potwierdzenia wszystkich przywilejów przez syna Króla
Kazimierz Jagiellończyk, Radom 1447	- potwierdzenie wcześniejszych przywilejów - prawo szlachty do swobodnego spławu głównymi rzekami
Kazimierz Jagiellończyk, Nieszawa XI 1454 ( początek dały tzw. przywileje cerekwickie dla Wielkopolan i petyta opockie dla Małopolan)	- król nie zwoła pospolitego ruszenia ani nie nałoży podatków bez zgody sejmików ziemskich - starostwa nie będą nadawane dla wyższych Urzędników - szlachta mogła pociągnąć przed swój sąd chłopów i mieszczan
Jan Olbracht, Piotrków 1493 (konstytucja sejmowa)	- ograniczenie możliwości opuszczania wsi przez chłopów - potwierdzenie wcześniejszych przywilejów
Jan Olbracht, Piotrków 1496 (konstytucja sejmowa)	- dalsze potwierdzenie ograniczenia wychodzenia ze wsi chłopów - zakaz nabywania ziem przez mieszczan - zwolnienie szlachty od ceł towarów na własne potrzeby
Aleksander Jagiellończyk, Mielnik 1501 (odrzucony przez sejm w 1504 jako nielegalny).	- przekazanie pełni władzy w ręce senatu - ograniczenie władcy do przewodniczenia Obradom sejmu
Aleksander Jagiellończyk , Piotrków 1504 (konstytucja sejmowa, pierwszy sejm egzekucyjny)	- zakaz nadawania, zastawiania i sprzedaży królewszczyzn bez zgody sejmu - zakaz łączenia stanowisk: sędziego, wojewody, Kasztelana i niektórych biskupstw
Aleksander Jagiellończyk, Radom 1505 (konstytucja sejmowa - nihil novi)	- nic nowego (nihil novi) nie zostanie w państwie Postanowione bez wspólnej zgody króla, senatu oraz izby poselskiej
Zygmunt Stary, Bydgoszcz i Toruń 1518 i 1520 (konstytucje sejmowe)	- przekazanie szlachcie pełni władzy sądowniczej nad chłopami - wprowadzenie minimalnego wymiaru Pańszczyzny na 1. dzień tygodniowo z łanu (także królewskich i duchownych)

UNIE POLSKO - LITEWSKIE

NAZWA UNII, MIEJSCE I DATA	POSTANOWIENIA
UNIA KREWSKA, Krewo 14 VIII 1385	- Jagiełło wraz z rodziną i Litwinami przyjmie chrzest katolicki - zawrze małżeństwo z Jadwigą i wstąpi na polski tron - Jagiełło wypłaci 200 tysięcy florenów odszkodowania Wilhelmowi Habsburgowi za zerwanie jego zaręczyn z Jadwigą - uwolnienie przez Litwę jeńców chrześcijańskich - Jagiełło na własny koszt odzyska ziemie, które Polska utraciła i nie zmniejszy państwa
UNIA WILEŃSKO - RADOMSKA 1401	-Witold otrzymuje tytuł dożywotniego Wielkiego Księcia Litwy - Litwini mają wybierać wielkiego księcia razem z Polakami - gwarancja odrębności państwo - prawnej Litwy
UNIA HORODELSKA, Horodło 2 X 1413	- Litwa nie będzie sprzymierzać się z wrogami Korony - przyjęcie 47 rodów bojarów litewskich do herbów rycerstwa polskiego - przywileje Polaków obowiązują także bojarów - postanowienie organizowania wspólnych sejmików i zjazdów (Lublin i Parczewo)
UNIA GRODZIEŃSKA, Grodno 1432	- przekazanie tytułu wielkiego księcia Zygmuntowi Kiejstutowiczowi - Zygmunt nie będzie próbował zdobyć koronę króla Litwy, ani przekazywał władzę synowi
UNIA WILEŃSKA 1499	- współdziałanie przeciw wrogom Polski lub Litwy - wspólny wybór władcy
UNIA MIELNICKA, Mielnik 1501 (nie weszła w życie)	- zacieśnienie współpracy między Polską i Litwą - wspólny wybór króla i wielkiego księcia
UNIA LUBELSKA 1 VII 1569	- połączenie obu krajów unią realną, powstaje Rzeczpospolita Obojga Narodów - wspólne: władca, sejm, senat, moneta, polityka zagraniczna ; odrębne: skarb, wojsko, urzędy - zniesienie granicy celnej - swobodne nabywanie ziem w Polsce i Litwie przez szlachtę Polską i Litewską
AKT ZARĘCZENIA OBOJGA NARODÓW 1791, Warszawa	- dołączony do Konstytucji 3 maja znosił odrębności prawno ustrojowe Polski i Litwy

STOSUNKI POLSKO - KRZYŻACKIE

DATA I MIEJSCE	WYDARZENIE
1190 Ziemia Święta	założenie przez Niemców z trzeciej krucjaty Zakonu Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, siedziba wielkiego mistrza Montfort -Starkenberg
1222	nadanie Krzyżakom wsi Łasusice na Śląsku (książę Henryk Brodaty)
1226	sprowadzenie Krzyżaków na ziemię chełmińską przez Konrada Mazowieckiego w celu ochrony ziem przed Prusami
1237	połączenie Krzyżaków z zakonem kawalerów mieczowych w Inflantach
1283	zakończenie podboju Prus przez Krzyżaków
1308 - 1309	zdradzieckie zagarnięcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków
1317	Krzyżacy kupują ziemię michałowską od księcia kujawskiego- Leszka
1320 - 1321	proces papieski w Brześciu i Inowrocławiu w sporze z Krzyżakami o Pomorze nakazanie zakonowi oddania Pomorza, pokrycia kosztów procesu (150 grzywien) i zapłaty odszkodowania (10 tys. grzywien)
1329 -1332	zajęcie przez zakon ziemi dobrzyńskiej i Kujaw
1335, Wyszehrad	asysta w sporze polsko-krzyżackim króla czeskiego - Jana Luksemburga i węgierskiego - Karola Roberta Andegaweńskiego
1339, Warszawa	proces polsko-krzyżacki przed sądem papieskim w Warszawie; wyrok nakazujący zakonowi: oddanie ziemi chełmińskiej, dobrzyńskiej, michałowskiej, Kujaw oraz Pomorza, pokrycie kosztów procesu (1600 grzywien) i wypłatę odszkodowania (194,5 tys. grzywien)
1343, Kalisz	tzw. pokój wieczysty Polski z Krzyżakami; zakon oddaje ziemię dobrzyńską i Kujawy, ale zatrzymuje Pomorze, jednak Kazimierz Wielki zatrzymuje sobie tytuł pana tych ziem. Ponadto zakon ma zapłacić 10 tys. grzywien za przetrzymanie ziem.
1404, Raciąż	pokój Polski i Litwy z zakonem, który zatrzymuje Żmudź, możliwość wykupienia ziemi dobrzyńskiej
1409 - 1411	wielka wojna Polski z zakonem
15 VII 1410	bitwa pod Grunwaldem, wygrana, śmierć wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena
1 II 1411, Toruń	pokój kończący wielką wojnę, Polska odzyskuje ziemię dobrzyńską, Litwa - Żmudź, do śmierci Wielkiego Księcia Witolda lub Jagiełły, zakon płaci 100 tys. grzywien za jeńców; spory miał rozwiązywać sąd polubowny
1414	tzw. wojna głodowa, bezskuteczne oblężenie twierdz krzyżackich - Jagiełło
1414 - 1418	spór polsko - krzyżacki na forum soboru w Konstancji
1422	wojna gołubska; 27 IX 1422 - pokój nad jeziorem Mełno - Litwa bezwarunkowo otrzymuje Żmudź , Polska Nieszawę i kilka wsi
1433	wyprawa husytów „sierotek” na Krzyżaków (z inicjatywy Władysława Jagiełły)
31 XII 1435	pokój w Brześciu - Polska zyskuje drobne terytoria, zakon nie może odwoływać się do autorytetu papieża lub cesarza; gwarantem pokoju stany pruskie - w razie złamania umowy mogły wypowiedzieć zakonowi posłuszeństwo ; zniesienie granicy celnej, prawo swobodnego przemieszczania się ludności
1454 - 1466	wojna trzynastoletnia
19 X 1466	pokój w Toruniu; Polska odzyskuje: Pomorze, ziemię dobrzyńską, chełmińską, michałowską, biskupstwo warmińskie, Elbląg, Malbork; zakon ma przyjmować w poczet swych członków także Polaków, wielki mistrz lennikiem króla polskiego; pokój ma obowiązywać po zatwierdzeniu go przez papieża (tak się nie stało).
1478 - 1479	tzw. wojna popia - spór o obsadę biskupstwa warmińskiego
1519 - 1521	ostatnia wojna Polski z zakonem; cztery lata rozejmu (1521-25)
8 IV 1525 Kraków	traktat krakowski między Albrechtem Hohenzollernem, a Zygmuntem Starym, sekularyzacja państwa zakonnego w Prusach, wielki mistrz dziedzicznym księciem lennym w Prusach (później dziedziczenie władzy - potomkowie Albrechta) , narzucenie mieszkańców Prus luteranizmu
10 IV 1525	uroczysty hołd Albrechta Hohenzollerna na Rynku w Krakowie przed królem Polski - Zygmuntem Starym
1561	traktat w Wilnie między ostatnim mistrzem zakonu kawalerów mieczowych - Gotthardem Kettlerem i królem Polski - Zygmuntem Augustem; sekularyzacja Inflant; Kettler dziedzicznym księciem Kurlandii i Semigalii; reszta Inflant przechodzi do Polski i Litwy

POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE - PRZYCZYNY, PRZEBIEG, SKUTKI

PRZYCZYNY	- próba obrony osłabionej pierwszym i drugim rozbiorem Rzeczypospolitej - działalność organizacji spiskowych - decyzja rządu rosyjskiego o zmniejszeniu liczebności armii polskiej - przybycie oddziałów pod dowództwem Antoniego Madalińskiego z Ostrołęki do Krakowa, w celu nie dopuszczenia do rozwiązania garnizonu
PRZEBIEG	24 III 1794 - Tadeusz Kościuszko ogłasza na rynku w Krakowie akt powstania i obejmuje stanowisko Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej 4 IV - zwycięstwo Polaków dzięki kosynierom pod Racławicami IV - powstanie sięga na Żmudź i Wilno (dowodzi Jakub Jasiński) oraz na Warszawę (Jan Kiliński) 7 V - Kościuszko ogłasza uniwersał w Połańcu (chłopi mogą nabywać ziemie). 5 VI - klęska Polaków z połączonymi oddziałami rosyjsko-pruskimi pod Szczekocinami 8 VI - klęska generała Józefa Zajączka pod Chełmem 15 VI - zajęcie Krakowa przez Prusaków 22 VII - 5 IX - obrona Warszawy 20 - 23 VIII - wybuch powstania w Wielkopolsce VIII - IX - stłumienie powstania na Litwie (12 VIII padło Wilno) 10 X - klęska w bitwie pod Maciejowicami, Kościuszko ranny, wzięty do niewoli rosyjskiej, naczelnikiem powstania zostaje Tomasz Wawrzecki 4 XI - Rosjanie pod dowództwem Aleksandra Suworowa dokonują rzezi Pragi 5 XI - król Stanisław August Poniatowski zarządza kapitulację Warszawy 16 XI - odziały Wawrzeckiego po wycofaniu się na południe zostają ostatecznie rozbrojone pod Radoszycami
SKUTKI	- 3 I 1795 - trzeci rozbiór Polski - całkowita likwidacja państwa polskiego - abdykacja Stanisława Augusta Poniatowskiego - emigracja Polaków, zwłaszcza do rewolucyjnej Francji, z nadzieją na dalszą walkę

POWSTANIE KRAKOWSKIE - PRZYCZYNY, PRZEBIEG I SKUTKI

PRZYCZYNY	- działalność tajnych organizacji niepodległościowych - działalność emisariuszy politycznych, przygotowujących ludność do walki o niepodległość - szeroka agitacja wśród chłopów i mieszczan - przygotowania do wybuchu trójzaborowego powstania w terminie II 1846 - aresztowanie spiskowców w poszczególnych zaborach
PRZEBIEG	20/21 II 1846 - wybuch powstania w Rzeczpospolitej Krakowskiej 22 II - wycofanie się wojsk austriackich z Krakowa, powstanie Rządu Narodowego RP (Jan Tyssowski, Ludwik Gorzkowski, Aleksander Grzegorzewski), który wydał manifest zapowiadający likwidację różnic stanowych, uwłaszczenie chłopów, opiekę socjalną 23/24 II - dyktatorem ogłasza się Jan Tyssowski 24 II - przybycie do Krakowa Edwarda Dembowskiego - sekretarza Tyssowskiego i najaktywniejszego z przywódców powstania 26 II - rozbicie powstańczych oddziałów przez Austriaków pod Gdowem - bezskuteczne zwracanie się do chłopów o przyłączenie się do powstania, wystąpienia chłopów przeciw szlachcie w Galicji, tzw. rabacja galicyjska pod dowództwem Jakuba Szeli 27 II - procesja pod przewodnictwem Edwarda Dembowskiego do Podgórza (przedmieścia Krakowa )w celu powstrzymania zbliżających się wojsk austriackich i chłopów ; śmierć Dembowskiego 3 III - wojsko oraz przywódcy opuszczają Kraków 4 III - kapitulacja Krakowa
SKUTKI	- likwidacja Rzeczpospolitej Krakowskiej i wcielenie jej do zaboru austriackiego (16 XI 1846) - germanizacja administracji Wolnego Miasta Krakowa, sądów, Uniwersytetu Jagiellońskiego - represje we wszystkich zaborach - więzienie, zsyłki - osłabienie popularności idei powstań narodowych

POWSTANIE LISTOPADOWE - PRZYCZYNY, PRZEBIEG, SKUTKI

PRZYCZYNY	- łamanie postanowień konstytucji Królestwa Polskiego przez cara rosyjskiego - wprowadzenie cenzury, tajnej policji, likwidacja legalnej opozycji (Wincenty i Bonawentura Niemojowscy) - powstawanie i działalność tajnych organizacji spiskowych (filomaci, filareci, Wolnomularstwo Narodowe, Towarzystwo Patriotyczne, panta coina (z łac. wszystko wspólne), Szkoła Podchorążych w Warszawie ) - wieść o zwycięstwie rewolucji we Francji i Belgii - obawa, że polskie wojska zostaną użyte do tłumienia rewolucji na zachodzie - wykrycie spisku przy Szkole Podchorążych, na czele którego stał Piotr Wysocki
PRZEBIEG	29/30 XI 1830 - tzw. noc listopadowa - podchorążowie rozpoczynają powstanie - atak na Belweder - siedzibę wielkiego księcia Konstantego (udaje mu się zbiec w przebraniu kobiety), zdobycie więzienia na Lesznie i Arsenału; wyparcie Rosjan z Warszawy 4 XII 1830 - powstanie Rządu Tymczasowego Królestwa Polskiego - centralnego organu władzy Królestwa 5 XII 1830 - gen. Józef Chłopicki ogłasza się dyktatorem powstania, ale dąży do ugody z carem; zebrany Sejm uznaje powstanie za narodowe i dowódcą mianuje gen. Michała Radziwiłła 25 I 1831 - detronizacja cara przez Sejm 5 II 1831 - armia generała Dybicza wkracza do Królestwa Polskiego, początek regularnej wojny z Rosją 14 II 1831 - bitwa pod Stoczkiem wygrana przez Polaków, dowodził gen. Józef Dwernicki 25 II 1831 - bitwa o Olszynkę Grochowską - nierozstrzygnięta, ale Rosjanie rezygnują ze szturmu Warszawy - gen. Michał Radziwiłł i gen. Józef Dwernicki ; po bitwie naczelnikiem zostaje gen. Jan Skrzynecki III-IV 1831 - sukcesy Polaków - Wawro (31 III 1831 - Jan Skrzynecki - plan opracował Prądzyński), Dębem Wielkim (31 III 1831 - Jan Skrzynecki) i Iganiami (10 IV 1831 - Ignacy Prądzyński), próby wzniecenia powstania na Wołyniu 26 V 1831 - klęska Polaków pod Ostrołęką z winy gen. Skrzyneckiego, odważny atak artylerii Bema ratuje powstańców przed całkowitą porażką. VII 1831 - gen. Jan Skrzynecki podaje się do dymisji, naczelnym wodzem gen. Henryk Dembiński; wojska rosyjskie pod dowództwem feldmarszałka Iwana Paskiewicza podchodzą pod Warszawę VIII 1831 - rozruchy i samosądy w Warszawie, Rząd Narodowy (najwyższa władza powstańcza) podaje się do dymisji, gen. Jan Krukowiecki zostaje dyktatorem powstania 6 IX 1831 - szturm wojsk rosyjskich na Warszawę od strony Woli i bohaterska śmierć gen. Józefa Sowińskiego 8 IX 1831 - kapitulacja Warszawy i dezercje w armii 23 IX 1831 - sejm uchwala zawieszenie działań powstańczych X 1831 - kapitulacja ostatnich punktów walki powstańczej - twierdz w Modlinie i Zamościu
SKUTKI	- car Mikołaj I likwiduje wojsko polskie, Sejm i konstytucję Królestwa Polskiego z 1815 r. - emigracje uczestników powstania w obawie przed represjami - głównie na zachód (m.in. do Francji) - zsyłki na Syberię byłych powstańców - konfiskaty majątków powstańców - nałożenie na Królestwo Polskie obowiązku utrzymania 100 - tys. armii rosyjskiej - nałożenie kontrybucji - budowa cytadeli w Warszawie - likwidacja Uniwersytetów w Warszawie i Wilnie - rosyjski językiem urzędowym

POWSTANIE STYCZNIOWE: PRZYCZYNY, PRZEBIEG I SKUTKI

PRZYCZYNY	- wzrost nastrojów niepodległościowych w Królestwie Polskim od 1860 r. - zamknięcie kościołów z powodu ich bezczeszczenia przez żołnierzy rosyjskich - przegrana Rosji w wojnie krymskiej (1853-1856), nastanie wiosny polskiej - rozwój działań konspiracyjnych, powstawanie organizacji spiskowych, wśród których najważniejszą rolę odgrywali „biali” i „czerwoni” - ogłoszenie Aleksandra Wielopolskiego- Naczelnika Rządu Cywilnego Królestwa Polskiego branki, czyli nadzwyczajnego poboru do wojska na podstawie list imiennych, w ten sposób próbowano się rozprawić z „czerwonymi”
PRZEBIEG PRZEBIEG	22 I 1863 - Komitet Centralny Narodowy „czerwoni” ogłosił się Tymczasowym Rządem Narodowym i wydał manifest, w którym ogłaszał uwłaszczenie dla chłopów za odszkodowaniem dla szlachty, nadanie ziemi bezrolnym z dóbr narodu i równość oraz wzywał do walki Polaków o Niepodległość. - ataki partyzantów na garnizony rosyjskie - II - zwycięstwo -pod Węgrowem (3 II) i klęski powstańców - Siemiatycze (6 i 7 II), Miechów (17 II) - dyktator Ludwik Mierosławski udaje się do Poznania, a później na Kujawy; klęski pod Krzywosądzem (19 II) i Nową Wsią (21 II), wygrana pod Małogoszczą (24 II) ; zorganizowanie pierwszych oddziałów partyzanckich na Litwie (do lata rozbitych) ; rozszerzenie powstania na część Białorusi i Ukrainy, napływ ochotników z zaboru pruskiego, zaopatrzenie w broń i pieniądze -III - kampania naczelnika sił zbrojnych województwa sandomierskiego - Mariana Langiewicza, przystąpienie do powstania „białych” - wodzem Marian Langiewicz (11 III); bitwy pod Chrobrzem (17 III wygrana) i Grochowiskami (18 III wygrana) - protesty dyplomatyczne państw zachodnich do Rosji, która odrzuciła rokowania i nasiliła terror wobec ludności polskiej jesień - słabnięcie działań powstańczych X - dyktatorem Romuald Traugutt - reorganizacja wojska i administracji cywilnej ,dążenie do aktywizacji dyplomacji powstańczej 2 III 1864 - car ogłasza dekret uwłaszczenia chłopów wzorowany na powstańczym odstąpienie od powstania zwykłej ludności 10/11 IV - aresztowanie Traugutta i jego najbliższych współpracowników i stracenie go (5 VIII) na stokach cytadeli warszawskiej - wygasanie punktów walki powstańczej, najdłużej walczył oddział ks. Stanisława Brzóski na Podlasiu z pomocą miejscowej ludności
SKUTKI SKUTKI	Prusy : - wzmożona germanizacja, Kulturkampf - walka z polskim kościołem - Otto von Bismarck - Komisja Kolonizacyjna - wykupywanie polskich ziem i osiedlanie się na nich Niemców - działanie hakaty (1894-Hansemann,Kennemann,Tiedemann), konfiskaty majątków - rozbicie ruchu niepodległościowego, przerzucenie się Polaków na pracę organiczną Rosja: -noc apuchtinowska - polityka rusyfikacji -wprowadzenie rosyjskiego systemu miarowego, wagowego i monetarnego - wprowadzenie urzędu generała gubernatora - stan wojenny -zsyłki na Syberię, konfiskaty majątków, wyroki śmierci dla byłych powstańców, nałożenie na miasta kontrybucji - wzmożona rusyfikacja, kasata zakonów, represje kościoła greko-katolickiego - sprowadzenie urzędników rosyjskich

DATY :

963 - najazd Wichmana - grafa saskiego, klęska Mieszka w jednej z bitew z wojskami

margrabiego Gerona i Wieletów pod przewodnictwem Wichamana, ginie jeden z braci

Mieszka I

963 - 967 - walki Mieszka z Wieletami

964 - porozumienie Mieszka I z Ottonem II ; zobowiązanie się do płacenia trybutu

z „ ziem aż po Wartę ”.

965 - porozumienie Mieszka I z Bolesławem I Okrutnym - księciem Czech; ślub Mieszka

z Dobrawą

966 - Chrzest Polski z Rzymu za pośrednictwem Czech; najstarsze kościoły grodowe -

Poznań i Gniezno

967 - Początek podboju Pomorza, zwycięstwo nad Wieletami i Wolinianami

968 - utworzenie biskupstwa w Poznaniu - biskup Jordan

972 - bitwa pod Cedynią Mieszka I i jego brata Czcibora z Margrabią Hodonem ;

opanowanie Pomorza Zachodniego

973 - Bolesław Chrobry zakładnikiem cesarza, Mieszko opowiada się za stronnictwem

antycesarskim

977 - zerwanie sojuszu z Czechami po śmierci Dobrawy

979 - powstrzymanie ataku wojsk Ottona II, zaprzestanie płacenia Niemcom trybutu

980 - Przejście Mieszka I do obozu cesarskiego i jego ślub z córką Dytyryka - Margrabiego

Marchii Północnej - Odą (była mniszką).

981 - Zajęcie Grodów Czerwieńskich przez Włodzimierza Wielkiego - księcia Rusi Kijowskiej

983 - dobre kontakty ze Szwecją, ślub córki Mieszka I - Świętosławy z władcą Szwecji -

Erykiem Zwycięskim (później z królem Danii Svenem Widłobrodym )

986 - wyprawa Mieszka I z Ottonem III na Wieletów, dobre relacje Polski z Węgrami.

989 - wojna z królem Czech - Bolesławem Pobożnym (do 990 r. zajęcie przez Polskę

Sandomierza ), Mieszko I przyłącza Małopolskę wraz z Krakowem

990 - konflikt zbrojny z Czechami - z Bolesławem Okrutnym, Mieszko I przyłącza Śląsk

991 - Dagome iudex - oddanie Polski w opiekę papiestwa

992 - Bolesław Chrobry wypędza z kraju Odę - drugą żonę Mieszka I i swych braci

(Mieszka, Lamberta i Świętopełka) kara dosięga także spiskujących możnowładców

popierających Odę - Odylena i Przybywoja

995 - wspólne walki Bolesława Chrobrego i Ottona z Obodrytami

997 - Wyprawa chrystianizacyjna Wojciecha do Prus i jego śmierć ( rok 999 - kanonizacja -

papież Sylwester II).

1000 - Zjazd w Gnieźnie, utworzenie arcybiskupstwa we Wrocławiu, oraz trzech biskupstw:

W Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie (pierwsza szkoła katedralna w Polsce); zażyłe

Kontakty Ottona III z Bolesławem Chrobrym, uznanie prawa do uzyskania korony

przez Chrobrego

1002 - śmierć Ottona III, Chrobry udziela pomocy Henrykowi II w walce o tron w Niemczech

w zamian za obietnicę uzyskania Milska i Łużyc, która nie została dotrzymana przez

Henryka II; zdobycie Milska i Łużyc siłą przez Chrobrego

1004 - 1005 - pierwsza wojna z Niemcami po nieudanym zamachu na Chrobrego

(w Merserburgu na uroczystościach koronacyjnych Henryka II na jego zlecenie )

1003 - krótkotrwałe przejęcie rządów przez Chrobrego w Czechach i na Morawach,

po podstępnym schwytaniu niewdzięcznego Bolesława Rudego - władcy Czech

w Krakowie i jego oślepieniu; śmierć Eremitów w Międzyrzeczu

(czczonych później jako Pięciu Braci Męczenników)

1004 - Niemcy wypierają Chrobrego z Łużyc i Milska

1005 - pokój w Poznaniu - rezygnacja Chrobrego z Łużyc i Milska, ale nie złożenie hołdu

cesarstwu

1007 - 1013 - druga wojna z Niemcami (1007 - ponowne zajęcie Milska i Łużyc - Chrobry),

sojusz Henryka II z księciem kijowskim Jarosławem Mądrym (złym za zrzucenie go

z tronu na rzecz Świętopełka)

1010 - najazdy Sasów i Czechów na Śląsk

1012 - najazd książąt niemieckich

1013 - pokój z Henrykiem II w Merserburgu: Bolesław Chrobry miał złożyć hołd z Milska

i Łużyc (czego jednak nigdy nie zrobił, aby nie uzależnić się od cesarstwa)

ślub jego syna - Mieszka II z siostrzenicą Henryka II - Rychezą.

1014 - wyprawa Bolesława Chrobrego na Ruś, aby nadać tron jego zięciowi Świętopełkowi

1015 - 1018 - trzecia wojna z Niemcami, atak Henryka II; sojusz Henryka II z księciem

kijowskim Jarosławem Mądrym ( zrzucenie go z tronu na rzecz Świętopełka - 1014 )

1017 - odparcie ataków Wieletów, Niemców, Rusinów i Czechów (m.in. obrona Niemczy)

1018 - pokój w Budziszynie, koniec wojny z Niemcami (Polska zatrzymuje Milsko i Łużyce),

Wyprawa na Kijów i osadzenie przez króla na tronie Świętopełka

1019 - przyłączenie w drodze powrotnej Grodów Czerwieńskich (do 1031 r.)

1025 - Koronacja i śmierć Bolesława Chrobrego i koronacja Mieszka II

1026 - Kazimierz - syn Mieszka II podejmuje nauki w szkołach w Niemczech

1028 - Atak Mieszka II na Saksonię w porozumieniu z opozycją antycesarską

1029 - zatrzymanie pod Budziszynem wyprawy odwetowej cesarza

1030 - polsko - wieleckie działania wojenne przeciw Niemcom, spustoszenie przez

Mieszka II Saksonii

1031 - utrata Milska i Łużyc na rzecz Niemiec, Grodów Czerwieńskich na rzecz Rusi;

ucieczka Mieszka II do Czech; Panowanie brata Mieszka II - Bezpryma;

bunty ludności wobec władzy i Kościoła

1032 - zamordowanie Bezpryma (na zlecenie możnych),powrót Mieszka II do kraju,

zrzeczenie się przez niego korony, zachowanie tytułu książęcego do śmierci (1034 r.)

1033 - zjazd w Merserburgu - Mieszko Lambert uznaje zwierzchnictwo cesarza Konrada II

1034 - Mieszko II Lambert jednoczy ziemie polskie, jego śmierć i panowanie Kazimierza

Odnowiciela

1038 - bunt możnych z Miecławem na czele (zawarł sojusz z pogańskim Pomorzem przeciw

Piastom i ogłosił się księciem ) przeciw Kazimierzowi Odnowicielowi, ucieczka

władcy na Węgry ; najazd księcia czeskiego Brzetysława (spustoszenie Wielkopolski,

zajęcie Śląska, wywiezienie cennych relikwii - św. Wojciecha i Gaudentego )

1039 - powrót Kazimierza Odnowiciela, opanowanie Wielkopolski i Małopolski (do 1040);

przeniesienie stolicy z Gniezna (zniszczonego najazdem) do Krakowa.

1047 - stłumienie buntu Mazowszan (ginie Miecław) , przyłączenie do Polski Mazowsza

i Pomorza (do 1048)

1050 - najazd Kazimierza Odnowiciela na ziemie pozostawione Czechom w 1041 r. ,

odzyskanie Śląska

1054 - zjazd w Kwedlinburgu - cesarz uznaje przynależność Śląska do Polski, ale pod

warunkiem płacenia trybutu Czechom z tych ziem

1060 - poparcie zbrojne Bolesława Śmiałego dla Beli Węgierskiego, zaprzestanie płacenia

Czechom trybutu ze Śląska, uniezależnienie się Pomorza od Polski

1061 - przywrócenie dobrych stosunków z Czechami przez małżeństwo siostry Bolesława

Śmiałego - Świętosławy z księciem czeskim - Wratysławem

1063 - odzyskanie Pomorza Gdańskiego; poparcie dla syna Beli - Gejzy w opanowaniu

dzielnicy po zmarłym ojcu

1068 - wyprawa na Ruś w celu udzielenia pomocy Izjasławowi

1071 - zjazd w Miśni - król Niemiec - Henryk IV zakazuje wzajemnych najazdów Polaków

i Czechów, a Bolesława Śmiałego zobowiązuje do płacenia trybutu ze Śląska

1072 - złamanie postanowień zjazdu w Miśni - najazd Bolesława Śmiałego na Czechy

1073 - sojusz z Sasami i Wieletami, mający na celu nie dopuszczenie do ataku Henryka IV

1075 - zbliżenie polityczne między Bolesławem Śmiałym a papieżem Grzegorzem VII

1076 - Koronacja Bolesława Śmiałego na króla Polski, dzięki poparciu przez niego papieża

Grzegorza VII w jego sporze z Henrykiem IV o inwestyturę, wojna z Czechami

1079 - śmierć bp. Stanisława, ucieczka Bolesława Śmiałego na Węgry

1081 - śmierć Bolesława Śmiałego na wygnaniu; sojusz Hermana z księciem czeskim -

Wratysławem

1089 - pierworodny syn Hermana - Zbigniew skierowany do klasztoru, aby nie objął władzy;

władza Sieciecha

1090 - 1091 - nieudana wyprawa Hermana na Pomorze

1092 - pustoszenie granic przez Rusinów i Połowców

1093 - pokonanie Sieciecha i zmuszenie Władysława Hermana przez zbuntowanych

możnych (działających w porozumieniu z Brzetysławem - księciem czeskim)

do przywrócenia praw do tronu Zbigniewowi

1097 - wydzielenie ziem przez Hermana synom - Wielkopolska : Zbigniew ; Śląsk : Bolesław

(zwany Krzywoustym)

1098 - układ w Żarnowcu (między Hermanem i synami) dotyczący usunięcia z kraju

Sieciecha (Herman nie dotrzymał obietnicy)

1099 - wygnanie Sieciecha przez synów Władysława Hermana i zwycięstwo Krzywoustego

nad Połowcami

1102 - śmierć Hermana i podział państwa między Bolesława (Krzywoustego) i Zbigniewa

od 1107 Bolesław sprawuje rządy w Polsce sam.

1103 - spustoszenie Śląska przez Czechy i najazd łupieżczy Krzywoustego na Kołobrzeg

1107 - wygnanie Zbigniewa przez Bolesława Krzywoustego

1108 - wyprawa Bolesława Krzywoustego na Czechy oraz ziemie Pomorzan

1109 - wielka wyprawa cesarza Henryka, bohaterska obrona Głogowa pokonanie Niemców

w bitwie na Psim Polu pod Wrocławiem

ok. 1112 - 1116 - spisywanie kroniki polskiej przez Galla Anonima

1112 - powrót Zbigniewa do Polski na mocy porozumienia z bratem, uwięzienie go z rozkazu

Krzywoustego i oślepienie, następnie jego śmierć

1113 - walki Bolesława o przyłączenie do Polski Pomorza Zachodniego, zdobycie Nakła

i Wyszogrodu

1114 - wsparcie zbrojne dla czeskiego księcia Sobiesława w walce z jego bratem

Władysławem; zrzeczenie się Władysława praw do trybutu ze Śląska

1116 - 1122 podbój Pomorza Gdańskiego przez Krzywoustego

1117 - bunt wojewody Skarbimira przeciw rządom Krzywoustego, który go oślepia

1121 - wyprawa Bolesława Krzywoustego na Szczecin

1122 - uzależnienie od Polski całego Pomorza

1124 - zorganizowanie wyprawy misyjnej Ottona z Bambergu przez Krzywoustego

1128 - najazd księcia pomorskiego Warcisława na Mazowsze

1129 - Sojusz Krzywoustego z Danią i Szwecją przeciw Warcisławowi i królowi niemieckiemu

Lotarowi III

1133 - wyrok papieski ustalający zwierzchnictwo Magdeburga nad Kościołem w Polsce

(odwołany na skutek interwencji Bolesława Krzywoustego)

1132 - 1134 - cztery najazdy księcia czeskiego - Sobiesława na Śląsk

1135 - hołd lenny złożony cesarzowi Lotarowi III z Pomorza Zachodniego i Rugii

1136 - bulla papieska Innocentego II, zwana złotą bullą języka polskiego (pierwsze zapisane

polskie słowa - ok. 400 nazw osób i miejscowości), podkreślenie niezależności

polskiego kościoła

1138 - podział Polski na dzielnice na mocy testamentu Bolesława Krzywoustego (do 1320);

śmierć księcia, panowanie Władysława Wygnańca do 1146 r.

1141 - wiec w Łęczycy zwołany przez Salomeę - wdowę po Krzywoustym, bez udziału

Władysława Wygnańca ; zerwanie sojuszu z Rusią Kijowską przez Wygnańca

1144 - śmierć Salomei, wojna domowa

1145 - egzekucja Piotra Włostowica z rozkazu Wygnańca; bunt przeciw księciu

1146 - wygnanie przez możnych i braci Władysława Wygnańca (obłożonego klątwą w czasie

oblegania młodszych braci w Poznaniu), który udaje się po pomoc do cesarza, rządy

Bolesława Kędzierzawego (do 1173).

1147 - Mieszko Stary udaje się na krucjatę Albrechta Niedźwiedzia na ziemie Słowian

połabskich, a Bolesław Kędzierzawy u boku Rusinów udaje się na ziemie Prusów

1148 - legat papieski Gwidon rzuca klątwę na Mieszka Starego i Bolesława Kędzierzawego

za odmowę przywrócenia na tron Wygnańca ( nie uznana przez Kościół w Polsce )

1157 - wyprawa cesarza Fryderyka Rudobrodego na Polskę, Kędzierzawy składa mu hołd

w Krzyszkowie pod Poznaniem

1159 - śmierć Władysława Wygnańca na wygnaniu

1166 - wyprawa Bolesława Kędzierzawego na Prusy zakończona klęską i śmiercią Henryka

sandomierskiego

1177 - bunt możnych pod wodzą bp. krakowskiego Giedki przeciw Mieszkowi Staremu

1180 - Zjazd w Łęczycy (tzw. pierwszy sejm, przywileje dla Kościoła), wyprawa na ziemie

ruskie (na Brześć nad Bugiem, druga w 1182)

1181 - złożenie w Lubece hołdu cesarzowi przez książąt Pomorza Zachodniego, oderwanie

się tych ziem od Polski

1187 - wyprawa na ziemie ruskie (Halicz do 1189)

1191 - stłumiony bunt przeciw Kazimierzowi Sprawiedliwemu

1192 - wyprawa na Jaćwingów i zdobycie Drohiczyna

1195 - bitwa nad Mozgawą między Mieszkiem Starym a Leszkiem Białym (najkrwawsza w

czasie rozbicia dzielnicowego)

1198 - Mieszko Stary odzyskuje tron w Krakowie i wyznacza następcę - Leszka Białego

1205 - bitwa pod Zawichostem - powstrzymanie przez Leszka Białego i Konrada

Mazowieckiego najazdu księcia włodzimiersko - halickiego i kijowskiego - Romana

1207 - wyprawa Leszka Białego i Konrada Mazowieckiego na Ruś

1209 - najazd margrabiego łużyckiego Konrada, utrata Lubusza

1211 - zwycięstwo Henryka Brodatego w walkach o Lubusz

1215 - zjazd w Wolborzu, przywileje dla Kościoła

1220 - najazd Litwinów na ziemie Leszka Białego i Konrada Mazowieckiego

1222- wyprawy krzyżowe książąt polskich na tereny Prusów (do 1223)

1227 - zjazd książąt dzielnicowych w Gąsawie (miał zakończyć spór Władysława

Laskonogiego z Władysławem Odonicem), zamordowanie Leszka Białego

1234 - pogłębienie kryzysu władzy (do 1234), przywileje w Cieni Laskonogiego dla możnych

1235 - papież bierze pod opiekę państwo Henryków śląskich

1239 - Obrona Lubusza przez Henryka Pobożnego przed arcybiskupem magdeburskim

Wilebrandtem

1241 - pierwszy najazd mongolski (plemię tatarów) , klęska w bitwie pod Legnicą

(śmierć Henryka Pobożnego)

1242 - powstanie Prusów przeciw Krzyżakom (po stronie zakonu

książę Mazowiecki ), wspierane przez księcia gdańskiego Świętopełka

1243 - bitwa pod Suchodołem, zbuntowane rycerstwo popierające Bolesława Wstydliwego

pokonuje siły Konrada Mazowieckiego

1246 - wyprawa Konrada Mazowieckiego na Kraków

1248 - podział Śląska między synów Henryka Pobożnego

1249 - 1252 - opanowanie ziemi lubuskiej przez Brandenburczyków, bratobójcze walki

na Śląsku między synami Henryka Pobożnego

1253 - wyprawa książąt - Bolesława Wstydliwego i Władysława Opolskiego na Czechy

1254 - układ Siemowita Mazowieckiego z Krzyżakami

1256 - wyprawa książąt - Przemysława I, Bolesława Pobożnego i Kazimierza Kujawskiego na

Pomorze, zdobycie Raciąża

1258 - najazd Litwinów na Mazowsze

1259 - drugi najazd mongolski

1260 - udział książąt polskich w wojnie czesko - węgierskich (po obu stronach), zakończonej

zwycięstwem Ottokara II

1261 - kolejne powstanie Prusów przeciw Krzyżakom

1262 - kolejny najazd Litwinów na Mazowsze

1263 - najazd Litwinów i Prusów na Mazowsze i ziemię łęczycką

1264 - pierwsze przywileje dla Żydów (Kalisz, Bolesław Pobożny), najazd Jaćwingów -

zwycięstwo Bolesława Wstydliwego w bitwie pod Brańskiem

1265 - najazd Sasów, utrata Santoka

1266 - najazd Litwinów na Mazowsze

1267 - kanonizacja Jadwigi Śląskiej, żony Henryka Brodatego

1268 - bunt Kujawian przeciw sprzyjającemu Krzyżakom księciu Siemomysłowi

1271 - kolejna wojna czesko - węgierska i udział polskich książąt po obu stronach, zajęcie

Gdańska przez Brandenburczyków

1272 - zdobycie Gdańska przez wojska księcia pomorskiego - Mściwoja II i Bolesława

Pobożnego, pokonanie Brandenburczyków w Wielkopolsce przez Przemysła II

1273 - zwycięstwo Bolesława Wstydliwego nad zbuntowanymi możnymi i książętami

pod Bogucinem, pokój między Brandenburczykami a Mściwojem II

1274 - najazd Brandenburczyków na Wielkopolskę

1278 - zwycięska wyprawa Mściwoja II i Bolesława Pobożnego na Brandenburczyków

1279 - klęska głodu na Mazowszu

1280 - najazd księcia halickiego i przemyskiego - Lwa Daniłowicza na Małopolskę, wygrana

bitwa Leszka Czarnego pod Goźlicami i wyprawa odwetowa na Ruś

1281 - zjazd w Baryczy, książę wrocławski Henryk IV więzi podstępnie zwabionych książąt

1282 - odparcie ataku Konrada czerskiego przez Leszka Czarnego i stłumienie buntu

wojewody Janusza; pokonanie Jaćwingów nad Narwią i Litwinów pod Równem przez

Leszka Czarnego

1283 - zakończenie podboju Prus przez Krzyżaków

1284 - Henryk IV Probus uderza na Wielkopolskę

1285 - najazd Litwinów na ziemię lubelską, bunt możnych przeciw Leszkowi Czarnemu

1287-1288 - trzeci najazd mongolski, spustoszenie ziem sandomierskiej i krakowskiej,

przymierze książąt przeciw Brandenburgii

1288 - 1290 - próba zjednoczenia ziem polskich przez Henryka IV Probusa

1289 - krótkotrwałe opanowanie Krakowa (bez Wawelu) przez Łokietka

1292 - ustanowienie urzędu starosty przez Wacława II

1293 - tajne porozumienie w Kaliszu między Władysławem Łokietkiem, jego bratem

Kazimierzem i Przemysłem II przeciw Wacławowi II

1294 - najazd Litwinów na ziemię łęczycką, przyłączenie Pomorza Gdańskiego do

Wielkopolski przez Przemysła II

1295 - koronacja w Gnieźnie Przemysła II - księcia wielkopolskiego na króla Polski,

Orzeł Biały godłem Polski

1296 - zabójstwo Przemysła II w Rogoźnie, przekazanie władzy przez możnych Wielkopolski

i Pomorza Władysławowi Łokietkowi

1297 - układ w Sieradzu - rezygnacja Łokietka z praw do Małopolski na rzecz Wacława II

1298 - układ władz duchownych z Henrykiem głogowskim w celu usunięcia Władysława

Łokietka od władzy i jego wyklęcie

1300 - zdobycie Wielkopolski przez Wacława II i koronacja na króla Polski (ostatnia w

katedrze gnieźnieńskiej)

1302 - nieudana wyprawa Władysława Łokietka na Sandomierz

1304 - 1305 - wkroczenie Władysława Łokietka na ziemie polskie, zajęcie przez niego

Wiślicy, Sandomierza i części ziemi krakowskiej

1305 - śmierć Wacława II i kilkumiesięczne (do 1306) panowanie Wacława III ,

wojna domowa w Małopolsce

1306 - śmierć Wacława III i objęcie rządów (do 1333) przez Władysława Łokietka,

otrzymanie przez niego we władanie Pomorza Gdańskiego

1308 - Brandenburczycy zajmują Gdańsk, wezwani na pomoc Krzyżacy wypierają ich,

po czym sami opanowują miasto, rzeź mieszkańców

1309 - zdobycie przez Krzyżaków Świecia i opanowanie Pomorza Gdańskiego, bunt wójta

Poznania, zwolennika Głogowczyków, Przemka, przeciw Łokietkowi

1310 - bitwa pod Kłeckiem - powstrzymanie wojsk śląskich Henryka II Głogowczyka przez

rycerstwo wielkopolskie.

1320 - Koronacja Władysława Łokietka na króla Polski, zjednoczenie państwa

1331 - Bitwa pod Płowcami z Krzyżakami ; brak rezultatu(świadczy jednak o sile Polski)

1335 - Zjazd w Wyszehradzie nieprzychylny dla Polski ( Krzyżacy zatrzymują Pomorze Gdańskie i ziemie chełmińską a Polacy Kujawy i ziemie dobrzyńską

1339 - proces papieski w Warszawie, zakonowi krzyżackiemu nakazano zwrot Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, Pomorza Gdańskiego oraz ziemi chełmińskiej i michałowskiej.

1343 - pokój wieczysty z krzyzakami w Kaliszu, Kazimierz Wielki oddaje Pomorze Gdańskie krzyżakom jako darowiznę i zatrzymuje sobie tytuł pana tych ziem

1364 - Ufundowanie Akademii Krakowskiej

1370 - śmierć Kazimierza Wielkiego ; koniec dynastii Piastów

1374 - przywilej w Koszycach nadany przez Ludwika Andegaweńskiego

1384 - Koronacja Jadwigi na Króla Polski

1385 - Unia polsko - litewska w Krewnie.W unii tej Jagiełło decydował się na przyjęcie chrztu z Polski, a w zamian za spłacenie zobowiązań finansowych związanych z umową małżeńską Jadwigi, uwolnienie jeńców i przyrzeczenie odzyskania wszystkich ziem, które Polska do tej pory utraciła, miał poślubić Jadwigę i zostać królem Polski

1386 - Koronacja Jagiełły na króla Polski

1401 - Unia polsko - litewska w Wilnie na mocy której Witold został Wielkim Księciem a Jagiełło zachował zwierzchnictwo nad ziemiami Litwy

1413 - uznano ścisły związek między Litwą i Polską, co zostało potwierdzone przez szlachtę polską i bojarów litewskich. 47 rodów bojarskich zostało przyjętych do herbów szlachty polskiej i otrzymało jej przywileje;

1569 - unia realna w Lublinie z Litwą za Zygmunta Augusta : wspólne były: sejm,senat i polityka zagraniczna, odrębne: skarb, wojsko i urzędy

1410 - Bitwa pod Grunwaldem 15 lipca, zwycięstwo nad Krzyżakami

1411 - pokój w Toruniu, zakon rezygnuje ze Żmudzi na okres życia Władysława i Witolda a Polska otrzymuje ziemie dobrzyńską

1422- przywilej czerwiński: nietykalność majątkowa bez wyroku sądowego

król nie mógł bić monety bez zgody rady królewskiej

sądy miały sądzić według prawa pisanego

nikt nie mógł być równocześnie starostą i urzędnikiem ziemskim

1454 - 1466 - wojna trzynastoletnia z krzyżakami

1519 - 1521 - wojna z krzyżakami za Zygmunta Starego

1525 - Hołd pruski - Albert Hohenzollern Zygmuntowi Staremu

1561 - Przyłączenie części inflant do Polski, Kurlandia zostaje księstwem lennym

1515 - układ we Wiedniu między Jagiellonami a Habsburgami dotyczący przejęcia przez nich władzy w razie wygaśnięcia rodu Jagiellonów.

1572 - Śmierć Zygmunta Augusta, koniec dynastii Jagiellonów

1573 - Pierwsza Wolna Elekcja, Henryk Walezy królem w wyniku sejmu konwokacyjnego, spisanie artykułów henrykowskich, konfederacja warszawska ( tolerancja religijna)

1582 - Koniec oblegania Pskowa doprowadzający do pokoju w Jamie Zapolskim i oddania Polsce przez Rosje inflant na czas 10 lat

1606 - Rokosz Zebrzydowskiego, rokosz szlachty niezadowolonej z polityki zagranicznej króla Zygmunta III Wazy (wojny ze Szwecją ) i wewnętrznej, pragnącego wzmocnienia swojej pozycji oraz z powodu ścięcia krewnego Zebrzydowskiego, który skazany był na opuszczenie kraju, czego nie uczynił

1652 - Poseł upicki - Władysław Siciński będąc prawdopodobnie pod wpływem Janusza Radziwiłła zastosował jako pierwszy liberum veto, zrywając sejm;

Wojska polskie dowodzone przez hetmana wielkiego koronnego polnego zostają rozbite przez wojska kozackie pod Batohem, około 8000 jeńców zostaje wymordowanych

1605 - Wygrana bitwa ze Szwedami pod Kircholmem, dowodził Hetman Jan Karol Chodkiewicz, wojskami szwedzkimi 4 razy większymi Karol IX Sudermański

1622 - Odbicie Mitawy z rąk szweckich - rozejm w Mitawie; utrata Inflant wraz z Rygą na korzyść Szwecji

1626 -1629 - Wojna polsko - szwedzka

1627 - Bitwa pod Czarnem (znana także jako bitwa pod Hamersztynem) Hetman Koniecpolski wygrywa nad wojskami szwedzkimi ; Nierozstrzygnięta bitwa pod Tczewem ( hetman Koniecpolski ) Gustaw Adolf zostaje ranny ; Zwycięstwo floty polskiej w bitwie morskiej pod Oliwą

1629 - Bitwa pod Trzcianą zwycięstwo nad jazdą szwedzką ( hetman Koniecpolski ) Pokój w Starym Targu (Altmarku) kończący wojnę Polski ze Szwecją

1635 - Rozejm w Sztumskiej Wsi zawarty na 26 lat - Na mocy tego układu Szwedzi w zamian za utrzymanie Inflant oddawali Prusy, porty pomorskie i prawo do cła (na 2 lata otrzymał je Władysław IV Waza). Polacy zatrzymywali Kurlandię oraz Inflanty polskie.

1655 - kapitulacja pod Ujściem Pospolitego Ruszenia, Potop Szwedzki, zajęcie przez Rosję Wilna ( pierwszy raz w historii) ; oddanie przez Janusza i Bogdana Radziwiłłów Wielkiego Księstwa Litewskiego pod władzę Karola X Gustawa króla szwedzkiego

1657 - traktaty welawsko- bydgoskie - zerwanie zależności lennych między Rzeczpospolitą a Prusami Książęcymi, uzyskanie suwerenności przez Hohenzollernów oraz oddanie jako lenna Prusom ziemi lęborsko - bytomskiej

Po wymarciu Hohenzollernów Prusy miały wrócić do Polski

1658 - Unia hadziacka - miało powstać państwo z trzech przymiotów : Wielkiego Księstwa Litewskiego , Ruskiego i Rzeczpospolitej

1660 - Koniec potopu szwedzkiego - podpisanie pokoju w Oliwie ; Udana obrona Lachowicz dzięki zwycięstwu nad Rosją pod Połonką ; bitwa pod Lubarem (wygrana) , bitwa pod Cudnowem (wygrana)

1654 - 1667 - wojna z Rosją

1604 - Zwycięstwo nad Szwedami pod Białym Kamieniem ( Jan Karol Chodkiewicz). Do Krakowa przybywa Dymitr Samozwaniec, podający sie za syna Iwana IV, kandydat do tronu moskiewskiego

1610 - Bitwa pod Kłuszynem otwiera droge do stolicy Rosji, polski królewicz Władysław zostaje carem dzięki ugodzie Stanisława Żółkiewskiego z bojarami

1609 - 1618 - wojna polsko - rosyjska zakończona pokojem w Dywilnie, Polska otrzymała ziemie: czernichowską, siewierską i smoleńską

1634 - Kapitulacja Rosji pod Smoleńskiem, pokój w Polanowie : Władysław IV Waza zrzeka sie praw do korony carskiej, Moskwa rezygnuje z Inflant i płaci 20 tysięcy rubli rekompensaty

1667 - rozejm w Andruszowie kończący na 13 lat wojny z Rosją po wojnie rozpoczętej w 1658 ; tracimy: lewobrzeżną Ukrainę, ziemie smoleńską, siewierską i czernichowską. Kijów przechodzi w ręce Rosji formalnie na 2 lata, faktycznie- na stałe.Zyskujemy: polskie Inflanty Bitwa pod Podhajcami z Tatarami - zwycięstwo

1666-1671 - wojna polsko - kozacka

1686 - pokój (traktat ) Grzymułtowskiego między Polską a Rosją utrwalający granice Polski oraz zatwierdzający Andndruszów

1648 - Powstanie Chmielnickiego, klęska Polski nad Żółtymi Wodami, Korsuniem i Piławcami

1649 - Obrona Zbaraża, wygrana Wlkiego Księcia Litewskiego pod Łojowem z Kozakami ; Z powodu przytłaczającej ilości wroga Jan Kazimierz zawiera pokój z chanem pod Zborowem

1651 - Bitwa pod Krasnem (wygrana - hetman Marcin Kalinowski)

Bitwa pod Beresteczkiem wygrana z siłami kozacko - tatarskimi ; Ugoda w Białej Cerkwi kończąca powstanie Chmielnickiego

1654 - 1667 - wojna polsko - rosyjska ; Upadek powstania Chmielnickiego ; Bitwa pod Szkłowem (wygrana) i Szepielewiczami ( przegrana) z Rosją

1620 - Klęska z Turkami pod Cecorą ( Hetmani: Koniecpolski i Żółkiewski - ginie)

1621 - Wygrana bitwa pod Chocimiem (Jan Karol Chodkiewicz) i podpisanie pokoju chocimskiego, rozpoczęcie budowy floty

1672 - 1676 - wojna z Turcją

1672 - Bitwa pod Ładyżynem (wygrana) ; zdobycie Kamieńca Podolskiego przez Turków

1673 - Jan III Sobieski rozgramia Turków pod Chocimiem

1676 - Bitwa pod Wojniłowem - wygrana Sobieskiego nad Tatarami ; Bitwa pod Żurawnem zakończona rozejmem

1683 - Bitwa pod Wiedniem( Odsiecz wiedeńska)

1684 - Przystąpienie RP do Ligi Świętej

1698 - Zwycięska bitwa pod Podhajcami ( hetman Feliks Potocki)

1699 - Pokój w Karłowicach między Ligą Świętą i Imperium Osmańskim, bitwa pod Martynowem

1700 - 1721 - III wojna północna między: Danią, Rosją, RP, Saksonią, Prusami, Hanowerem a Szwecją zakończona pokojem w Nystad

1709 - Klęska Szwedów pod Połtawą z Rosją ( Karol XII kontra Piotr Wielki )

1717 -

1720 - Podczas III wojny północnej Rosjanie pokonują Szwedów w morskiej bitwie pod Granhamn ; W Poczdamie podpisano porozumienie rosyjsko-pruskie. Strony zobowiązały się do podjęcia wszelkich działań, aby utrzymać w Polsce liberum veto i wolną elekcję

1732 - Traktat Loewenwolda ( trzech czrnych orłów ) zawarły : Austria, Rosja, Prusy

1764 - Koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego

1765 - Założenie Szkoły Rycerskiej

1767 - Sejm na rządanie Ambasadora rosyjskiego; przyznanie praw desydentom, uchwalenie praw kardynalnych

1768 - Konfederacja Barska - Walki w Wielkopolsce, Małopolsce i na Litwie; wojna Rosji z Turcją

1770 - Upadek Konfederacji Barskiej, ogłoszenie bezkrólewia przez Konfederatów

1771 - Porwanie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

1772 - Klęska Turcji w wojnie z Rosją, podpisanie aktu w Petersburgu - I ROZBIÓR

1773-1775 - Sejm rozbiorowy - powołanie organu władzy wykonawczej - Rady Nieustającej - mającej ograniczyć rządy króla ( przekształciła się w sprawny rząd z czasem)

grudzień 1789 - "czarna procesja"- pochód mieszczan ze 141 miast, domagających się równych praw ze szlachtą - organizatorem ks. Hugo Kołłątaj

1790 - sojusz z Prusami

3 maja 1791 - Konstytucja 3 maja

1788 - 1792 - Sejm Czteroletni, Wielki - wykorzystanie wojny Rosji z Turcją

3 stronnictwa: patriotyczne, magnackie, królewskie:

* konstytucja 3 maja

* uchwała o podniesieniu liczby wojska z 18 do 100 tysięcy z podatków duchowieństwa (20%) i szlachty (10%) (wyst.na 60 tysięcy)

1792 - Konfederacja Targowicka, zdrajcy Ksawery Branicki, Seweryn Rzewuski, Stanisław Szczęsny Potocki; wojna w obronie konstytucji

18 czerwca 1792 - Wygrana bitwa pod Zieleńcami z Rosją (książe Józef Poniatowski)

ustanowienie Virtuti Militari

18 lipca 1792 - Bitwa pod Dubienką

* król przystępuje pod naciskiem szlachty do targowicy, chcąc uniknąć rozbioru i cierpień kraju

* emigracja działaczy stronnictwa patriotycznego do Saksonii

23 stycznia1793 - Rosja, Prusy - Akt o drugim rozbiorze Polski, Sejm w Grodnie zatwierdza taki stan rzeczy

1794 - Antoni Madaliński odmawia rozbrojenia swojego oddziału w Ostrołęce i udaje się na południe do Tadeusza Kościuszki-dowódcy powstania, absolwenta Szkoły Rycerskiej do Krakowa

23 listopada 1854 -

1795 - Trzeci rozbiór - Rosja, Austria, Prusy

1797 - Utworzenie Legionów Polskich w Republice Lombardii

1799 - Napoleon zostaje konsulem

1804 - Koronacja Napoleona, wcześniej wydanie kodeksu cywilnego przez niego

1807 - Powstaje Księstwo Warszawskie na mocy pokoju w Tylży między cesarstwem Francji a Imperium Rosyjskim i Królestwem Prus

1809 - Bitwa pod Raszynem - wygrana Księstwa Warszawskiego nad Austrią, zwiększenie obszaru Księstwa oraz znaczne powiększenie wojska w 3 miesiące

1812 - Początek wojny francusko - rosyjskiej, marsz na Rosję Wielkiej Armi Napoleona; Bitwa pod Smoleńskiem i Borodino ( strategiczna wygrana Francji) Odwrót Wielkiej Armii i bitwa pod Berezyną

1813 - Bitwa pod Lipskiem, bitwa narodów,porażka wojsk napoleońskich z wojskami

austriackimi, rosyjskimi, szwedzkimi oraz pruskimi

1815 - Bitwa pod Waterloo Napoleona z armią Królestwa Pruskiego, Niderlandów i Królestwa Hanoveru - przegrana i abdykacja cesarza kończąca tzw. 100 dni Napoleona ; Kongres Wiedeński, utworzenie Królestwa Polskiego

1123 -potwierdzenie konkordatu wormackiego na Soborze Laterańskim

1180 - Zjazd w Łęczycy, zjazd dostojników świeckich i duchownych. Dobra duchowieństwa zwolnione zostały od dotychczasowych praw. Jedno z nich głosiło, że urzędnicy książęcy nie mogą żądać podwodów i żywności w czasie podróży. Drugie - prawo łupu (ius spolii) - pozwalało księciu zabierać ruchomy majątek zmarłego biskupa.

MAPKI:

---