Teorie:1)Bezpieczeństwo-REALIZM,Tukidydes;MAchiavelli;Hobbes;R.Neoklasyczny Morgenthan, R.Strategiczny Schelling,Neorealizm Waltz. 2)Wolność-LIBERALIZM,Socjologiczny: Cobden,Teutsch; L.Współzależności; L.Instytucjonalny; L.Republikański.3)Ład i Porządek-T.SPOŁ.MIĘDZ.,Wright,Bull.4)Dobrobyt-T.MIĘDZ.EKONOMII-Neomarksizm;charkter liberalny;charakter realistyczny List.Czynniki kształtujące SM:1)Rewol.amer, Rewol, fran.2)Zniknięcie PL z mapy.3)System napoleoński.4)Zmiany w Amerykach,Afryce,Azji
EUROPA
Koniec epoki napoleońskiej:
1812 - nieudana wyprawa Fr. na Ros.
1813 - porozumienie w Cieplicach: Aus. Ros. Pru (wspólne prowadzenie wojny,zniesienie związku reńskiego,odbudowa siły Aus.) Wspierane przez Ang.
1814 - traktat z Chaumant - Fr.-Aus. Ros. Pru.; abdykacja Napoleona, I pokój paryski (Fr. zwrócono granice z 1792, bez odszkodowań, w ciągu 2 miesięcy zostanie zwołany KW)
1815 - Kongres Wiedeński; tajny układ Ang. Aus. Fr.(wystawienie 150 tys. Wojska w razie niebezpieczeństwa) Przeciw Ros. i Pru. ; IV rozbiór Polski; 100 dni Napoleona, Deklaracja o Wyjęciu Napoleona spod prawa, odnowienie traktatu z Chaumant, Waterloo, II traktat paryski (Fr. traci część terytorium, nałożono na nią kontrybucje, ma utrzymać armię okupacyjną, zwrot dóbr kultury, Nie.przekształcono na strefy wpływów)
1816 - Akt Św.Przymierza:Ros. Prus. Aus., Fr.
1818 - kongres w Akwigranie
1820/21 - kongres w Opawie - Lubljanie, Aus. Pru. Ros. protokół umożliwiający interwencję do spraw państwa objętego rewolucją
1822 - kongres w Weronie,
1825 - Fr. Karol X wprowadza cenzus wyborczy-dąży do absolutyzmu
1830 - rewolucja we Fr., obranie nowego króla; powstanie narodowe w Belgii, powstanie listopadowe w Polsce(30.11.), konferencja w Londynie: Ang. Aus. Pru. Fr. Ros. - niepodległość Belgii
1831 - Ententa Cordiale: Ang. Fr. , sejm polski pozbawił Mikołaja I tronu polskiego
1833 - konwencja w Mnichowie: Ros. Aus. Pru. - zwalczanie ruchów rewol.
1834 - Mazzini, Akt Fundacyjny Nowej Europy
1846 - powstanie krakowskie (21.02)
1848 - rewol. Lipcowa we Fr.; petycja wręczona cesarzowi Aus., rozruchy studentów i robotników- nowa konstytucja; wiece w Czechach-petycja o równouprawnienie - cesarz delegację przyjął, ale postulatynodrzucił; zjazd państw słowiańskich;manifestacja w Budapeszcie; detronizacja Habsburgów; walki chłopskie w Prusach; Centralny Komitet w PL - mobilizacja armii - powst. Wielkopolskie.
1858 - Plombieres: spotkanie Napoleona z Cavourem
1859 - sojusz Sard. i Fr.; ultimatum Austrii do Sard. o zwiększenie sił zbrojnych; zwycięstwo Sardynii Magenda Solferino; Villa Franca- preliminaria pokojowe(Wenecja zostaje przy Aus,Fr.dostaje Sabaudię i Niceę);w Syc. Wybucha powstanie przeciw Burbonom
1860 - Królestwo Oboj. Syc. Łączy się z Sard.
1861 - parlament w Turynie ogłosił Wiktora II królem Włoch
1863 - parl. Duń. Przyjmuje konstytucję (Holsztyn, Szlezwik, Landenbuk)
1864 - wojska Pru. Aus. wkroczyły do Danii; pokój (Holsztyn-Aus,Szlezwik-Pru,Landenbuk-Pru.wykupiły od Aus.)
1866- bitwa pod Sodawą, Aus. pokonana przez Pru.; pokój w Pradze (Wenecja-do Wło,Holsztyn,Hestia,Hanower-do Prus, Aus. płaci kontrybucje Pru.)
1867 - Aus. przekształcona w Aus.-Węg.; traktat w Londynie: Ang. Aus. Pru. Fr. Ros. Hol.-neutralność Luksemburga
1870 - Fr. wypowiada wojnę Pru.(spór o tron hiszpański); bitwa pod Sedanem-Napoleon wzięty do niewoli
1871 - Rzym stolicą Włoch; Pokój Fr. - Pru. nad Menem(Alzacja i Lotaryngia do Prus) ; defilada wojsk Pru. na polach elizejskich- zjednoczenie Niemiec
1872 - zjazd 3 cesarzy w Berlinie: Ros. Pru. Aus.
1873 - formalne porozumienia Ros. Prus. , Ros. Aus.
1879 - Dwuprzymierze - Niem. Aust.-Węg.
1882 - do dwuprzymierza dołączaja Wło.
1892 - Fr. i Ros. podpisały konwencję o obronie
1904 - do Fr. i Ang - Ententa Cordiale
1907 - układ Ros.-Ang - Trójporozumienie
1908 - aneksja Boś.iHer. do Aus.-Węg.; konflikt z Serbią
1911 - powstaje Zjednoczenia albo Śmierć lub Czarna Ręka
1914 - zamach na księcia Ferdynanda (9.06); 28.07 Aus.-Weg. Wypowiadają wojnę Ser.;(1.08)-Nie. Wypowiadają wojnę Ros.;(2.08)Niem.wkraczają do Luksemburgu;(3.08)-Nie. Wypowiadają wojnę Fr.; (4.08)Ang. domaga się wycofania wojsk Niem.; (5.08)Ang. wypowiada wojnę Niem.; (22.08) Jap. Wypowiada wojnę Nie.;(9.09)memoriał gen Nie.;(14.09)bitwa pod Marną;
1915 - (II)flota Ang. Fr. zaatakowała flotę Nie. w cieśninie Dardanele; (V)Wło. przyłączają się do Ententy;państwa centralne opanowały środ.Europę;(12.12)propozycja rokowań Nie. Aus.-Węg. Tur. Buł. Do Hisz. Hol. Szwaj. USA.
1917 - USA wypowiada wojne Nie. (6.04);(21.02)-rewolucja lutowa obalająca carat; abdykacja cara;(23.08)Rząd.Tym. uznał prawo PL do niepodległości;(VIII)ofensywa bolszewików,tworzą się ugrupowania rewol.;(XI)bolszewicy zdobyli pałac zimowy i aresztowali Rzą.Tym.,na zjeździe robotniczym i żołnierskim uchwalono dekret o pokoju-propozycja dla wszystkich narodów o rozpoczęcie rokowań
1918 - (8.01)14 punktów Wilsona;(15.10) kanclerz Niem. zgadza się na pokój; (1.11)pokoj w Campiegne z Nie. (3.03)Brześć-traktat pokojowy: Ros. Nie. Aus.-Węg. Tur. Buł(Ros.traci ziemię zaboru i państwa nadbałtyckie,których los zostanie ustalony przez Nie. i Aus.-Węg. w porozumieniu z tamtejszą ludnością,Ros. oddaje okręgi Karsu i Batumi,a także Finl. I wyspy Alanckie).;(7.06)traktat bukaresztański:Rumu. Aus.-Węg. Nie. Tur. Buł.(Rum.oddaje Buł. Dobrudżę i Aus.-Węg.ziemie w Karpatach,Nie,mają wyłączność na eksploatację rum.ropy naftowej);(3.09)poparcie sprawy Polski przez Ententę;(28.10)Praga-niezależna Czechosłowacja;(29.10)Zagrzebie-SHS; (3.11)ostateczny rozpad Aus.-Węg.,(XI)koniec monarchii, Rep.Niemiecka Aus.;(16.11)-proklamowanie Rep.Węg.
1919 - konferencja w Paryżu(sprawa wch.granicy PL,problem Ligi Narodów,kwestia reparacji); traktat pokojowy z Nie.(Fr odzyskała Alzację i Lotaryngię,ale nie odzyskała zagłębia Saary,PL odzyskała Wielkopolskę, Pom.Nadwiślickie,Gdańsk stał się wolnym miastem pod zwierzchnictwem LN,Nie.zrzekły się kolonii,demilitaryzacja Nie.) w Wersalu(28.09);traktat pokojowy z Aus(samodzielność i niezależność Aus,demilitaryzacja Aus,Dunaj uznany za rzekę międzynarodową,reparacje wojenne). w Saint-Germain(10.09);traktat pokojowy w Neuilly z Buł(Buł.pozbawiona floty wojennej,zniesienie służby wojskowej,straty terytorialne na rzecz SHS,utrata Tracji na rzecz Gr.,iDobrudźy na rzecz Rum.) (27.11);powołano Ligę Narodów
1920 - traktat pokojowy z Węg. w Trianon(Węgry tracą 71 % swojej powierzchni,demilitaryzacja,reparacje wojenne)(4.06);
1921 - niezależne konwencje wojskowe Czech.-Rum.,Czech.-Jug.,Rum.-Czech. Przekształcone w 1933 r w małą Ententę; decyzja komisji reparacyjnej w sprawie Nie.
1922 - powstał ZSRR; delegacja ZSRR zatrzymuje się w Nie.; konferencja w Genui(Rosja musi spłacić zaległe należności Ros.carskiej i Rząd.Tym.); traktat Nie.-Radz. w Rapallo(porozumienie w sprawie roszczeń,uprzywilejowanie w sprawiach Polit,handl,gospod stosunkach,Nie.mogą szkolić swoje wojska na terenie Ros,)(16.04);
1923 - Fr. i Bel. okupują zagłębie Ruhry
1924 do władzy we Fr. doszli Herriot i Brand
1925 - konferencja w Locarno(poprawa sytuacji Nie.-równoprawny uczestnik stos.międz.) (5.10) Fr. Ang. Be. Wło. Nie.; zaproszono ZSRR do pracy w komicsji rozbrojeniowej z ramienia LN-ZSRR przyjęło zaproszenie w 1927
1926 - Nie. wstępują do LN; nowy Radz.-Nie. układ o wzajemnej współpracy i neutralności
1928 - pakt Branda-Kelloga(27.08)
1928 - W Moskwie podpisano Protokół: Est. Lit. Pol. Rum.; Lit. Per. Tur.
1930 - linia Maginota; grupa państw (Oslo) Szw.Nor.Dania,później dołącza Fin.i państwa beneluksu
1931 - protokół unii celnej Aus.-Nie. w Wiedniu
1932 - konf.rozbrojeniowa w Genewie; plan Tradieua(5.02);plan Hoovera(22.06);plan MacDonalda(16.03);prace trwały do 1937-nic nie ustalono
1933 - Hitler doszedł do władzy; pakt czterech:Wło.Nie. Fr. Ang,Fr. i Nie. nie ratyfikowały
1934 - ZSRR przystąpiło do LN; Hitler rozpoczął politykę uśpienia; protokoły rzymski:Aust.Wło.Węg.; powstanie paktu bałtyckiego (Lit,Łot,Esto.), Litwa w stanie wojny z PL o Wileńszczyznę, państwa zach.zmierzały do rozwiązania sporu z Lit.
1935 - plebiscyt w zagłębiu Saary-przyłączenie do Nie.; Ang. opublikowała Białą Księgę;(IV)spotkanie w Stresie(przeciwstawianie się Nie.); dwustronne porozumienie Ang.-Nie.-kompromitacja Ang.
1936 - w Hisz. powstał sojusz socjal.-komun.; gen.Franco rozpętał wojnę domową; Wło.Nie. poparły rząd gen.Franco i rozpoczęły walkę po jego str, ZSRR i międzynarodówka wsparła komunistów;Ang.inicjuje porozumienie o nieinterwencji; powstanie osi Rzym-Berlin; Nie.-Jap. pakt antykominternowski; porozumienie Aus.-Nie.
1937 - pakt trójstronny - Wło.dołączyły do paktu antykomintern.
1938 - (12.03) wojska Nie. wkroczyły do Aus.; dekrety o przyłączeniu Aus.;Hitler ogłosił Wielkie Nie.; (21.09) Nie. zajęły tereny Sudetów zamieszkałe przez Niemców, PL wystąpiła z żądaniem oddania Śląska Cieszyńskiego zamieszkałego przez Polaków.(X)wojaka PL zajmują Śląsk i PL wysuwa dalsze roszczenia terytorialne, państwa zachodnie pozostały bierne (appeasement - polityka uspokojenia i ustępstw); Konferencja w Monachium: Nie.Wło.Ang.Fr.(konieczność odstępstwa Nie.terenów zamieszkałych przez Nie,),Piłsudski stawia sprawę PL-Lit.na forum LN;propaganda antyhitlerowska w Polsce; Deklaracja o neutralności w Sztokholmie(Dan.Nor.Szwe.Isla.Fin.),.
1939 - wojska Fanco zdobyły Madryt, Rząd.Tym. uciekł do Meksyku; do paktu antykomin. Dołączyły Węg. i Hisz., (14.03)oderwanie Słow.od Czecho., (16.03)prezydent Czech idzie na ustępstwa z IIIRzesz.ustanowienie protektoratu Czech i Moraw.; Polska zawiera sojusz z Ang.-wzajemne gwarancje.; Berlin-memorandum anulowało Pol-niem. Pakt o nieagresji.,Nie.zerwały pakty,które wcześniej zawarły, zacieśnia się współpraca między państwami faszystowskimi, Pakt Stalowy (22.05) między Nie.a Wło.; tajne rozmowy między Nie.a ZSRR;pakt Ribbentrop-Mołotow w Moskwie o nieagresji-załącznikiem był podział granicy stref wpływów tych państw-dawało to Hitlerowi swobodę działań w Europie;nieświadomość PL-Min.Spr.Zagr.stwierdza, że sytuacja PL nie jest zła. (1.09)atak na PL, (17.09)atak ZSRR na PL(oderwanie1/3 terytorium państwa PL),(28.09)sojusz Radz.-Nie. o granicach i przyjaźni
1940 - Lit.Łot.Esto - włączone do ZSRR; ZSRR wykluczony z LN; (IX)Pakt Trzech-ustanowienie nowego ładu w Eur.i Wlk.Azji.Wsch.(ZSRR,Nie,Jap,Węg,Rum,Sło,Bułg,Fin.); (3.09.1939)Ang.Wypowiada wojnę Nie.-pierwsza koalicja Pol-bryt-fra; (4.09.1939) protokół układu Pol-fra w Paryżu o wzajemnej pomocy; (28.03.1940)- bryt.-fran. Deklaracja solidarności;nieformalny sojusz bryt-amer.; (18.08)układ USA-Kanada o obronie kontynentu północnoamerykańskiego, porozumienie Ang.-Fran(7.08),
1941 - (14.08)Karta Atlantycka-pierwszy dokument programowy bloku antyhitlerowskiego; (7.12)-atak Jap. na PearlHarbour - USA wyp.wojnę Jap. i Nie.; agresja Nie.na ZSRR; (12.07)- porozumienie owspólnych działania ZSRR i Ang przeciw Nie.; pierwsza konferencja USA-ZSRR-Ang (29.10); rozpoczęcie działań sojuszniczych ZSRR-Fran. (26.09);układ sojuszniczy ZSRR-Czecho.(18.07) i PL-ZSRR(30.07),ZSRR podpisują Kartę Atlantycką; Deklaracja Narodów Zjednoczonych
1942 - (26.05)ZSRR-Ang - wspólne działania i pomoc w czasie wojny, ale także 20 lat po wojnie; (11.06)układ ZSRR-USA o wzajemnej walce przeciw agresji; (1.01) Wlk.Koalicja czasów wojny, utworzono zręby stosunków międzynarodowych czasów powojennych.
1943 - konwencja Churchill-Roosevelt w Casablance-wojna z państwami osi toczyć się będzie do ich bezwzględnej kapitulacji, konferencja moskiewska - deklaracja trzech mocarstw. Spotkanie w Teheranie (28.11)-sprawa strategii aliantów,dyskusje na temat przyszłości Niemiec(jedność/podział),Polski(granice/rząd),organizacji międzynarodowej(organizacja i kompetencje)
1945 - spotkanie w Jałcie (4.02)-przyszłość Nie,państw Eur,Śr,wojny na Dal.Wsch,podział Nie.na 4 strefy okupacyjne i wspólna kontrola nad Nie.powszechna org.międzynarodowa,decyzje, któ®ych efektem była dominacja radziecka w Eur.Śr; spotkanie w Poczdamie (17.07)-odpowiedizalność Nie. za II woj.światową,demilitaryzacja,dekartelizacja,demokratyzacja Nie.,reparacje nałożone na Nie.,Wsch,granica PL nie została ustalona, 15% reparacji nał.na ZSRR należą się PL.; Konferencja Założycielska w San Francisco (26 IV), ukształtowało się ONZ; kapitulacja Jap. (2.09) - zakończenie II wojny świat.
POLSKA:
1914 - (VIII)Wlk.Ks.Rosji wydał dokument-Ros. i PL mogą być jednym ciałem; Piłsudski formuje Legiony Polski; powstaje Naczelny Komitet Narodowy i Komitet Narodowy PL
1916 - (5.11) ogłoszono w Warszawie Akt Dwu Cesarzy(Wilhelm II,Franciszek Józef I-utworzenie PL z zaboru ros.);Mikołaj zapowiada stworzenie PL z trzech zaborów
1917 - kryzys przysięgowy
1918 - rozwój działalności ND; (VIII) Kom.Nar.PL uznany za oficjalne PL przedstawicielstwo; (XI) powrót Piłsudskiego, wojna z ZSRR
1919 - delegacja Pol.przedstawiła swoje postulaty na konferencji w Paryżu;problem granicy Pol.-Nie.;mały traktat wersalski: Pol. Ang. Fr. Wło, Jap. USA; niewypowiedziana wojna Pol.-Sowiecka; ofensywa woj.Pol. zajęła Wilno
1920 - porozumienie Pol.-Ukr.;brak pomocy ze strony Ententy;Węgrzy nie przeszli przez Czech.; (26.08)wygrana Warszawy;(28.09)wygrana nad Niemnem;rozejm w Rydze kończący wojne Pol-Sow.
1921 - traktat pokojowy między Pol. Ros. Ukr(uznanie niepodległości Ukr. Biał,ustalenie granicy wsch.PL).; rozmowy w Paryżu; Pol. Czech. umowa polit.
1922 - konwencja o przymierzu Pol. Rum.;
1925 - podpisano w Warszawie 3 umowy Pol. Czech; wojna gospodarcza z Nie.
1932 - Pol.-Radz. pakt o nieagresji
1934 - Pol.-Nie. pakt o nieagresji; porozumienie o zakończeniu wojny gosp.
BAŁKANY:
1821-1828 - powstanie greckie przeciw Tur.; protokół Petersburski:Ang. Ros.; protokół z Akermanu (Gre. pod zwierzchnictwem Tur.;Moł,Ser,Woło-autonomie):ultimatum postawione przez Ros. potwierdzone przez Tur.
1822 - proklamowano konstytucję Gre., (Mahmud II zwraca się o pomoc do Muhammada Alego)
1827 - Ang. Fr. Ros. protokół potwierdzający protokół petersburski-odp. Na protokół z
Akermanu; floty zjednoczone pokonały flotę egi.-tur. w zat.Novarino.
1828 - Ros. wypowiada wojnę Tur.
1829 - Londyn, protokół dot. Grcji; pokój w Adrianopolu(Moł,Ser,Woło-autonomie,gwarantem miała być Ros.)
1831 - Egi. dotarł do Konstantynopola
1833 - układ w Unkier Iskelesi(Tur. zamyka cieśniny dla obcych okrętów wojennych,pomoc w wypadku zagrożenia): Ros. Tur., wojska Ros. wycofały się z Tur.,Tur.staje się strefą wpływów.
1838 - Ang. Łączy się z Tur. w sposób handlowy
1840 - Ang. Aust. Pru. Ros. Tur. - konwencja w Londynie o uregulowaniu konfliktu między Tur. a Egi.
1841. Ang. Aus. Pru. Ros. Tur. Fr. - konwencja dot. Cieśnin czarnomorskich-przejazd obcych statków jest wzbroniony, gdy Tur.znajduje się w stanie wojny.
1853 - Ang. Fr - sojusz przeciw Ros. ; Tur. wypowiedziała wojnę Ros.
1854 - Ros. wypowiedziała wojnę Fr. i Ang., Ang. Fr. wypowiedziała wojnę Ros.; podpisano sojusz
1855 - zwyciężenie floty Ros. pod Sewastopolem i floty ros. czarnomorskiej
1856 - kongres w Paryżu zmierzający do zawarcia pokoju: Ang. Fr. Ros. Szwaj. Aus., zawarcie traktatu(m.czerwone-neutralność, Ros.traci posiadłości ziemskie,odzyskuje Sewastopol;Tur.przyjęta do koncertu europ,, ziezleżność Imp.Osmań;Ser.Moł,Woł-autonomie pod zwierzchnictwem Tur.); Ang. Fr. Aus. potwierdziły gwarancję niepodległości Tur.
1875 - rewolta antytur. w Hercegowinie, w Bośni
1876 - insurekcja w Bułgarii; Serb. wypowiada wojnę Tur.; Czar. wypowiada wojnę Tur.; Konferencja w Stambule - Sułtan ogłasza konstytucję, która nie wchodzi w życie
1877 - wojna Ros.- Tur.; Ang. wprowadza swoje wojska do Afganistanu
1878 - traktat w San Stefano- zwycięstwo dyplomat. Rosji; Kongres w Berlinie Ros. Ang. Aus.-Węg. Niem. Fr. Wło. Tur. - mocarstwa narzuciły Rosji przegraną(Buł.-autonomia pod zwierzchnictwem Tur.,niepodległość:Ser.Czar.Rum,Besarabia-do Ros.,wolność żeglugi na Dunaju,Aust-Węg. uzyskałay prowincję Boś.i Her.,Cypr do Ang,); powstanie w Afg.; Ang. podpisuje układ z Afg.
1883 - Ros. zajęła Turkmenię
1884 - Ros. zajęła Turkmenistan
1897 - Tur. wypowiada Gre. wojnę; powstała Światowa Org. Syjonistyczna w Bazylei-Hertz
1899 - Abdul Hammid uznaje Kretę za Autonomię
1908 - Kreta postanowiła przyłączyć się do Gre.; rewolucja młodoturecka-Abdul Hammid przywrócił konstytucje z 1886
1912 - Liga Bałkańska: Ser. Buł. Czar. Gre.; Liga Bał. wypowiada wojnę Turcji - I woj.bałkańska-wygrana Ligi.
1913 -pokój w Londynie (Tur.straciła wszystkie posiadłości europ;Mac,została podzielona,Buł.otrzymała Trację); II wojna bałkańska: Buł. wspierana przez mocarstwa wypowiada wojnę Ser. i Gre.; przegrana Buł. Bukareszt - ustanowiono nowy porządek: panjugoslawizm (wg. Chor. Ser. Buł.)
1917 - utworzenie w Palestynie państwa Żyd.-Balfor
1918 - po utworzeniu SHS wystąpiły spory na obszarach granicznych z Aus.i Wło(wymieszany skład narodowościowy, konflikty religijne, różnice gospodarcze między państwami wchodzącymi w skład królestwa, przepaść historyczna, dominacja Ser., obawiano się roszczeń terytorialnych Buł., detronizacji Habsburgów na tronie Węg, Włochów. W Paryżu powstaje Ante Powelic sprzeciwiający się ser.dominacji).
1920 - traktat pokojowy z Tur.w Sevres(zmniejszono terytorium Tur.o 75%,obalenie monarchii)(10.08);Ankara-zawarto układ Ros.-Tur. o przyjaźni;wojska Tur.wyparły wojska Fr. i Ang.;armia Gre.dotarła pod Ankarę
1922 - Kemal Pasza wygrał bitwę pod Afium;przywrócono suwerenność Turcji;Kemal Pasza został wybrany na prezydenta
1923 - konferencja pokojowa w Lozannie(24.07);korekta traktatu z Sevres(suwerenność Tur.nad Anatolią i Tracją Wsch,);zmiana statusu cieśnin czarnomorskich;traktat o przyjaźni Pol.-Tur.
1924 - zniesiono kalifat w Tur.
1929 - rozwiązanie rządu SHS; utworzenie królestwa Jugosławii, król Aleksy I dąży do dykatatury; Tur. przystapiła do LN i paktu Branda-Kelloga
1934 - Ententa bałkańska Rum.Jug.Gre.Tur.-przeciw faszyzmowi,ale ta idea szybko wygasa, zamach na króla Aleksego, władzę przejmuje jego 11-letni syn, władza formalna należy do regenta, co jeszcze bardziej zaostrza dyktaturę, Nie.próbowały przekonać Jug. aby wystąpiła z LN i wstąpiła to paktu antykomint.,Rumunia pod wpływami Fran.
1936 - Tur.znów może remilitaryzować cieśniny czarnomorskie-konwencja w Montreux
1938 - Rząd Rum.ogłosił oficjalnie deklarację neutralności,
1939 - układ o współpracy Rumunii z III Rzeszą,
1940 - jesień Rumunia przystąpiła do paktu trzech
AMERYKI:
1803 - USA zakupiło hiszpańską Luizjanę
1808 - Napoleon Bonaparte na tronie hiszpańskim - rywalizacja z USA w Am.Łac
1812 - USA wypowiada wojnę Ang
1814 - pokój w Guadawie; na tron hiszpański wraca Ferdynand VII- Hisz. blokowana przez Ang. w Am.Łac..
1815 - układ handlowy Ang. USA; neutralność Wielkich Jez.
1817 - demilitaryzacja Wielkich Jez.
1823 - doktryna Monroe'a
1845 - przyłączenie Texasu do USA
1846 - przyłączenie Oregonu
1848 - przyłączenie Medyku; sprawa kupna Kuby
1856 - bunt w Am.Łac. wobec kolonizatorów Kreole-guachupines
1861 - 1865 - wojna secesyjna
1861 - skonfederowane stany Ameryki (11); blokada morska; Ang. włączyła się do wojny w Meksyku
1866 - konfederacja zrezygnowała z eksportu bawełny do Europy
1867 - kupno Alaski
DALEKI WSCHÓD:
1787 - traktat w Wietnamie - Fr. opanowuje Indochiny i Kambodżę
1839 - I wojna opiumowa
1842 - pokój w Nankinie
1856 - 1858 - I etap II wojny opiumowej; traktat w Tjaninie
1859 - 1860 - II etap II wojny opiumowej; pokój w Pekinie
1868 - rewol. w Jap. (Meija)
1885 - wycofanie wojsk z Kor. po traktacie Jap.-Kor.
1889 - Jap. Przyjęła konstytucję wzorowana na konstytucji Pru.
1893 - powstanie chłopskie w Kor.;Jap.bombarduje wojska Chi.
1895 - traktat Jap.-Chi. W Shimonosek(Chi. muszą uznać niepodległość Kor.,Jap.zyskuje pewne terytoria kosztem Chi.,Chi.płacą odszkodowanie Jap.)
1896 - 1899 - okres „rozdzielania Chin”
1896 - traktat sojuszniczy Ros.-Chi(Ros.udzieli pomocy w przypadku agresji jap,Ros.udzieliła pożyczkę Chi).;1899 - powstanie boxerów w Chi.
1900 - Chi. wypowiedziały wojnę mocarstwom
1901 - protokół końcowy Chi. - 11 pańśtw(Chi.płacą odszkodowania,mocarstwa na poczet odszkodowań ściągają cła morskie,Ch.nie mogą importować broni,cała dzielnica Pekinu wyłączona spod jurysdykcji Chi.)
1903 - rokowania między Ros.a Jap. dot. Kor.
1904 - Jap.rozpoczyna wojne morską z Ros., okolice Port Arthur
1905 - zwycięstwo Jap. w bitwie pod Tzushino; konferencja pokojowa w Port Smouth; Jap.zaczyna wiązać się z Ententą
1907 - układ Kor.-Jap. ustanawiający protektorat
1910 - nowy układ Ros.-Jap. ustanawiający status quo w Mandżurii;Seul-uklad o aneksji Kor. do Jap.
1915 - Jap. wysunęła żądania terytorialne do Chin; Chiny przyjmują ultimatum