Jak uniknąć błędów w kontakcie z wlasnym psem

Jak uniknąć błędów w kontakcie z własnym psem? Cz. II

Leonard Wach
Autor jest absolwentem Zakładu Kynologii Policyjnej w Sułkowicach oraz autorem wielu publikacji książkowych i prasowych o tematyce kynologicznej. Przez wiele lat był członkiem zespołu redakcyjnego miesięcznika MÓJ PIES.

Przed zabraniem psa od hodowcy przetestuj jego cechy psychiczne
Jest to bardzo ważne, ponieważ powinniśmy wiedzieć, z jakim psem w przyszłości będziemy mieli do czynienia. Dobrze byłoby wybrać czworonoga o temperamencie i charakterze podobnym do naszego. Na przykład osoba spokojna i powolna powinna dobrać sobie psa o podobnych cechach. Natomiast dla takiej, która preferuje ruch, najlepszy byłby pies o żywym usposobieniu. Jeżeli chcemy mieć użytkowego czworonoga, wybieramy takiego, który jest pewny siebie, odważny i zdecydowany w swoich poczynaniach. Testom poddajemy wszystkie szczenięta danego miotu. Najlepiej byłoby zabrać ze sobą osobę, która potrafi je ocenić. W tym przypadku nie możemy zdać się na opinię samego hodowcy, najlepiej bowiem, jak zrobi to ktoś niezależny. Nie muszę nikogo przekonywać, że od właściwego wyboru szczenięcia będzie zależało dalsze współżycie z psem dorosłym.


	Ryc. 1. Dobrze wychowane psy nie okażą w stosunku do siebie agresji.

Najlepiej, jeśli psa karmi jedna osoba - "przewodnik stada"
"Przewodnikiem stada" jest dla psa osoba, która ma największy autorytet w rodzinie, a on sam uznał jej przywództwo. To głównie przewodnik powinien zajmować się psem, z karmieniem włącznie. Podawanie posiłków przez wszystkich ma zawsze niewłaściwy wpływ wychowawczy na czworonoga, zostają bowiem zachwiane wartości hierarchiczne, przez co pies może czuć się zagubiony. Wbrew pozorom czuje się on najlepiej, gdy ma nad sobą zwierzchnika, który wydaje mu rozkazy. Podawanie pokarmu jest pierwszym etapem uzależniania psa od człowieka i wykształcenia w nim przekonania, że powinien mu się podporządkować. Hierarchiczność dotyczy głównie ras obronnych, które muszą być bezwzględnie posłuszne. Z małymi psami sprawa wygląda nieco inaczej, nie mają one bowiem wartości użytkowej, a przeznaczane są do towarzystwa. Takiego czworonoga mogą karmić i zajmować się nim wszyscy, ponieważ nie zdoła on zdominować członków rodziny.

Psa należy przyzwyczajać do obroży i smyczy stopniowo, nie na siłę
Do tych akcesoriów psa należy przyzwyczaić jak najwcześniej. Oswajanie przeprowadzamy stopniowo. Najpierw przyzwyczajamy go do obroży, nakładając ją w sytuacjach, gdy zwierzę jest zajęte, np. podczas zabawy. Po założeniu próbujemy odwrócić jego uwagę zabawą. Obrożę możemy także zakładać podczas karmienia. Gdy pies nie będzie zrzucał obroży, możemy spróbować przypiąć do niej smycz. Pozwalamy mu biegać z przypiętą smyczą, tak aby mógł się nią bawić. Pilnujemy także, aby smycz nie zaczepiła o jakiś przedmiot, gdyż to utrudnia naukę. Następnie chwytamy smycz, ale pozwalamy psu, aby nas prowadził. W miarę postępów w nauce stopniowo ograniczamy ruchy psa pociągnięciami smyczy. Nie należy nią szarpać gwałtownie, gdyż zrazimy do niej wychowanka, co przedłuży naukę.


	Ryc. 2. Pies musi przebywać w samochodzie na wyznaczonym miejscu.

Wszyscy domownicy muszą wydawać psu te same rozkazy
Jeżeli nauczyliśmy psa siadać na słowo "siad", wówczas każdy z domowników musi używać tego samego rozkazu, gdyż inaczej pies przestanie nas słuchać, ponieważ nie będzie wiedział, o co chodzi, a my będziemy przekonani, że ignoruje wydawane polecenia. W dalszej kolejności zaczniemy stosować nieuzasadniony przymus, co może wywołać u niego bunt lub strach. Trwające dłuższy czas nieporozumienia tego typu doprowadzą do wykształcenia się u wychowanka niewłaściwych odruchów i uniemożliwią współpracę z nim.

Nie doprowadzamy do sytuacji, gdy jedna osoba zakazuje, a druga zezwala
Takie postępowanie zdezorientuje psa, który nie będzie wiedział, co wolno, a czego nie powinien robić. Może wówczas nawet zacząć reagować agresją lub strachem na nieodpowiedzialne postępowanie członków rodziny. Sam wychowawca również nie powinien wydawać psu sprzecznych rozkazów. Został on nauczony określonych czynności oraz wpojono mu pewne nawyki i nie można tego zmieniać bez przyczyny. Takim postępowaniem niechybnie doprowadzimy do zaniku dyscypliny i wykształcenia się u czworonoga pewnej przebiegłości.


	Ryc. 3. Prawidłowo oswojony z otoczeniem pies będzie zachowywał się spokojnie na miejskich ulicach.

Nigdy nie karz psa po upływie trzech sekund, bo nie zrozumie twoich intencji
Podczas wychowywania, a szczególnie szkolenia, nie obejdzie się bez stosowania kar, lecz należy to robić z rozwagą i umiarem. Bicie jako metodę wychowawczą i szkoleniową należy wykluczyć, ponieważ jest to niehumanitarne, a i skutek może okazać się odwrotny do zamierzonego. Nagana słowna, niezadowolenie wychowawcy, szarpnięcie obrożą również należą do kar i takie powinny być stosowane. Jednakże, by kara osiągnęła swój cel, musi być spowodowana natychmiast lub przed upływem trzech sekund, inaczej bowiem nie odniesie skutku. Co więcej - może okazać się szkodliwa, gdyż pies odbierze ją jako reakcję wychowawcy dla niego niezrozumiałą w przypadku wykonania czynności, za którą w przeszłości był nagradzany, co w dalszej konsekwencji doprowadzi do niewłaściwych skojarzeń u czworonoga i odbije się negatywnie na całym procesie wychowawczo-szkoleniowym.

Nagradzanie po fakcie może doprowadzić do niewłaściwych skojarzeń
Oddziaływanie nagrody jest podobne jak działanie kary, a jej skuteczność mieści się w nieprzekraczalnym przedziale czasowym. Oznacza to, że nagradzać powinno się również natychmiast lub przed upływem trzech sekund. Po tym czasie nagroda okaże się bezskuteczna i pies może ją odebrać jako wyróżnienie za wykonanie czynności, która w rzeczywistości nie będzie zgodna z intencją wychowawcy. Także w nagradzaniu należy zachować umiar, by nie stępić bodźca, jakiemu nagroda ma służyć. Jeżeli na przykład pies miał zostać nagrodzony za to, że usiadł, a nagrodę otrzyma w momencie, gdy się położył, wówczas powstanie u niego skojarzenie, które bynajmniej nie ułatwi nauki.


	Ryc. 4. Tak należy mijać przechodniów.

Nagrody i kary stosuj z umiarem
Bardzo słuszne jest powiedzenie, że co za dużo, to niezdrowo. Taką właśnie zasadą należy kierować się w trakcie wychowywania i szkolenia psa. Ważne jest bowiem to, by nie nagradzać i nie karać go, kiedy na takie postępowanie z naszej strony nie zasłużył. Zresztą każda przesada w podejmowaniu jakichkolwiek działań może mieć negatywne następstwa, i o tym należy pamiętać. Nagminne stosowanie nagrody i kary bardzo szybko spowszednieje naszemu czworonogowi i przestanie on rozróżniać ważniejsze czynności od mniej ważnych, co znacznie wydłuży realizację programu szkoleniowego. Ponadto może wystąpić u niego zjawisko zobojętnienia na wymienione bodźce, co spowoduje, iż stosowanie metod, które uwzględniają nagrodę i karę, stanie się mało skuteczne. Na przykład może on ignorować podawanie smakołyków, zaś szarpany ciągle obrożą kolczastą, uodporni się na działanie tego mechanicznego bodźca przymusu.

Psu przeznaczonemu do obrony i stróżowania nie mogą podawać pokarmu osoby obce
Instynkt pokarmowy u zwierząt jest jednym z ważniejszych, ponieważ gwarantuje przetrwanie gatunku. Nieprzypadkowo też wykorzystuje się go w tresurze (nie tylko psów), gdyż bodziec pokarmowy pozostaje w zgodzie z naturą zwierzęcia, dlatego oddziaływanie jego jest tak duże i daje najlepsze rezultaty podczas nauki, szczególnie trudnych elementów. Karmienie zapoczątkowuje tworzenie się więzi pomiędzy człowiekiem a psem oraz uzależnienia tego ostatniego od wychowawcy. Musimy o tym pamiętać przy nabywaniu psa, którego mamy zamiar przeznaczyć do obrony i stróżowania. Powinien on być karmiony tylko i wyłącznie przez członków rodziny, w żadnym wypadku przez osoby spoza jej kręgu. Jeżeli zezwolimy na podawanie mu pokarmu przez innych, wówczas stanie się przyjacielem wszystkich i nie będzie mógł spełnić roli obrońcy i stróża. Pies doskonale zapamięta zapach osoby, która raczyła go kąskami, i bardzo długo będzie uznawał ją za znajomą. Jeżeli rotacja osób obcych będzie duża, wówczas nie zawaha się przyjmować pokarm od każdego, przez co straci wartość jako pies użytkowy, ponieważ stanie się bezgranicznie ufny.

Nie dopuszczaj do tego, by obce osoby bawiły się z psem oraz wydawały mu rozkazy
Należy przyjąć zasadę, iż pies jest tylko nasz i osoby obce nie powinny mieć z nim kontaktu. Tym bardziej dotyczy to psów użytkowych, przeznaczonych do obrony i stróżowania. Wymóg ten nie musi być przestrzegany w przypadku psa towarzyszącego, choć kontakty takie nie sprzyjają utrzymaniu u niego dyscypliny. Czworonóg, zabawiany przez wszystkich, stanie się niebawem przyjacielem całego świata i przestanie być tylko nasz, a myślę, iż każdy chciałby mieć psa tylko dla siebie. Jeżeli dopuścimy do tego, że osoby spoza kręgu rodziny będą wydawały mu rozkazy, staniemy się właścicielami psa nieposłusznego, ignorującego nasze polecenia. Sytuacja taka jest niedopuszczalna, gdy mamy do czynienia z psem obronno-stróżującym, musi on bowiem wykonywać tylko rozkazy wychowawcy. Proszę sobie wyobrazić, że użyty do pościgu, zostanie zatrzymany przez przestępcę np. rozkazem "waruj". Podobnie może być z psem stróżującym - przestępca wyda mu odpowiedni rozkaz, sam zaś uda się po łupy.


	Ryc. 5. Wskakiwanie na wychowawcę jest przejawem niewłaściwego wychowania psa.

Niezwłocznie trzeba oduczyć psa wskakiwania na właściciela, członków rodziny i inne osoby
Niewątpliwie jest to przejaw niewłaściwego zachowania się psa, który trzeba jak najszybciej usunąć. Przy tym należy sobie jasno powiedzieć, że w kształtowaniu tego nawyku pomagają psu sami ludzie, którzy niejednokrotnie są bardzo zadowoleni, kiedy czworonóg się do nich "przytula". Jeżeli jest on młody, wówczas tolerujemy takie zachowanie. Kłopoty zaczynają się dopiero wtedy, gdy robi to pies dorosły i duży. Pobrudzone ubrania, podrapana skóra oraz zamieszanie podczas wchodzenia do mieszkania sprawiają, że w pewnym momencie mamy tego dosyć, ale jest już, niestety, za późno. W tej sytuacji musimy więc przystąpić do reedukacji i nauczyć psa, by witał się z nami i znajomymi w pozycji siedzącej. Odzwyczajenie czworonoga od wskakiwania nie jest zadaniem przekraczającym nasze możliwości. Wystarczy kilkanaście lekcji "kuracji odwykowej" i pozbędziemy się problemu raz na zawsze. Trzeba tylko chcieć i być konsekwentnym w swoim postępowaniu.

Do samotnego przebywania w mieszkaniu trzeba psa stopniowo przyzwyczaić
Każdy pies powinien być przyzwyczajony do samotnego przebywania w mieszkaniu, ponieważ w życiu nie da się praktycznie uniknąć sytuacji, w której trzeba będzie pozostawić go samego. Szczególnie dotyczy to tych właścicieli, którzy muszą całymi godzinami przebywać poza domem. Naukę tego elementu najlepiej przeprowadzić z psem młodym, ze starszym mogą być bowiem kłopoty. Nigdy nie należy tego robić gwałtownie, ale stopniowo - rozpoczynając ćwiczenia od kilku minut, a kończąc na wielu godzinach. Jeżeli takiego szkolenia nie przeprowadzimy, możemy mieć sporo kłopotu z samotnie pozostawionym czworonogiem. Będzie on demolował mieszkanie, szczekał i wył, czym narazi nas na straty materialne, a sąsiedzi nie będą zadowoleni z ciągłego hałasu.

Lokum psa musi być tak usytuowane, by miał on możliwość obserwacji członków rodziny
Zwłaszcza młody pies powinien mieć zapewniony stały kontakt z wszystkimi członkami rodziny, czyli własnego "stada". Odizolowany, zostanie pozbawiony możliwości prawidłowego rozwoju psychicznego, co w przyszłości odbije się negatywnie na wzajemnych relacjach. Trzeba uzmysłowić sobie, że pies należy do zwierząt o wybitnie rozwiniętym instynkcie społecznym, dlatego nie powinien przebywać w osamotnieniu. Obserwując zachowanie się poszczególnych członków "stada", będzie starał się poznać ich obyczaje, przez co nabierze pewnych nawyków typowych dla tej właśnie społeczności. Istnieje nawet takie powiedzenie, że pies upodabnia się do człowieka. Jest w nim trochę racji, bo pewne zachowania, wynikające ze wspólnego przebywania, z pewnością przejmuje od swojego pana. Byłoby jednak przesadą twierdzić, że nabywa on typowo ludzkich cech, ponieważ te dwa ssaki różnią się zasadniczo stopniem inteligencji i sposobem życia, tak że obiektywnie rzecz biorąc, jest to niemożliwe.

Zaznajamianie rozpocznij od najbliższego otoczenia, przenosząc je stopniowo na skwerki i do parków, a dopiero potem na ulice
Chcąc mieć psa o prawidłowo wykształconej psychice, musimy już od wczesnej młodości zapoznawać go ze wszystkimi zjawiskami otoczenia. Proces ten rozpoczynamy od poznania przydomowego terenu, potem przenosimy się na pobliskie skwerki i do parków. Tam pokazujemy mu wszystko, co go interesuje, i niech robi użytek ze swojego nosa, na ile ma tylko ochotę. Nie zabraniamy mu kontaktu z innymi psami, ponieważ tylko tą drogą nauczy się zachowań typowych dla swojego gatunku. Kiedy już będzie się dobrze i pewnie czuł w wymienionych miejscach, przechodzimy z nim na spokojne ulice, a potem te o dużym natężeniu ruchu. Początkowo unikamy ulicznego zgiełku, by chronić go przed gwałtownymi bodźcami, których źródłem są pojazdy mechaniczne. W miejsca o najwyższym natężeniu ruchu wprowadzamy go wówczas, gdy przestanie bojaźliwie reagować na przejeżdżające z dużą prędkością pojazdy. Przed ukończeniem piątego miesiąca życia nasz wychowanek powinien mieć kontakt ze wszystkimi zjawiskami występującymi w jego otoczeniu.

ak uniknąć błędów w kontakcie z własnym psem? Cz. I

Pies, jako istota pozbawiona możliwości twórczego myślenia, w swoim postępowaniu kieruje się instynktami oraz odruchami nabytymi w kontakcie z otoczeniem. Moralność, patrząc z ludzkiego punktu widzenia, jest dla psa czymś niezrozumiałym i bezsensownym, a jego umysł, w przeciwieństwie do naszego, nie ma zdolności analitycznej oceny sytuacji.


	Ryc. 1. Bokser będzie doskonałym psem stróżującym, ale tylko w ciepłych miesiącach roku.

Oznacza to, iż nie potrafi on, tak jak człowiek, wyciągać ze swego postępowania wniosków, które pozwoliłyby mu kierować własnymi poczynaniami w sposób przemyślany. Oczywiście potrafi on zapamiętywać niektóre zjawiska i zdarzenia, ale nie ma to nic wspólnego z rozumowaniem podobnym do ludzkiego. Pies żyje ciągle w czasie teraźniejszym, nie można mu więc zlecić do wykonania zadań na przyszłość, sam również nie potrafi planować czegoś na jutro. Stopień inteligencji poszczególnych osobników tego gatunku jest wypadkową cech wrodzonych i możliwości kojarzenia doznanych przeżyć. Im pies ma większe zdolności kojarzeniowe, tym jego inteligencja jest wyższa.
Bardzo często używa się w stosunku do psa określenia, że ma on złe nawyki. W rzeczywistości zachowanie psa wynika z jego naturalnych instynktów oraz doświadczeń nabytych w kontakcie z otoczeniem, przede wszystkim z człowiekiem. "Złe nawyki" u naszego czworonoga należy nazywać niepożądanymi dla człowieka, tak ukształtowany pies będzie bowiem przeszkadzał nam swoim zachowaniem, w skrajnych przypadkach zaś może to być nawet niebezpieczne zarówno dla niego, jak i dla ludzi. Naturalny nawyk gryzienia, np. sprzętów domowych, z pewnością narazi właściciela na straty materialne, a samego psa na utratę życia, gdy przyjdzie mu do głowy gryzienie przewodów elektrycznych pod napięciem. Psa nie interesują wymyślone przez ludzi przepisy o ruchu drogowym, przez co może doprowadzić do wypadku albo sam stracić życie pod kołami jadącego pojazdu. Nazywanie tego drapieżnika kłusownikiem jest również nieporozumieniem - kiedy przebywa w lesie, instynkt podpowiada mu, że powinien zapolować na jakąś zwierzynę, i w tym przypadku także nie obchodzi go stworzone przez nas prawo. Dlatego obowiązkiem każdego wychowawcy będzie wytłumienie u psa instynktów zbędnych w środowisku ludzkim oraz postępowanie z nim w taki sposób, by nie nabył doświadczeń, które będą przeszkadzać mu w harmonijnym współżyciu z człowiekiem.
Lekarze weterynarii często są proszeni o radę i pomoc w wyborze psa. Oto kilka ogólnych wskazówek, których możemy udzielić przyszłemu właścicielowi, aby ułatwić mu podjęcie decyzji i uchronić przed popełnieniem podstawowych błędów.


	Ryc. 2. Dla tego olbrzyma małe mieszkanie na pewno nie będzie rajem.

Przy wyborze psa nie kieruj się panującą modą na daną rasę
Modą możemy się kierować przy nabywaniu martwych przedmiotów, pies natomiast jest żywym stworzeniem i należy mieć na uwadze jego potrzeby oraz przydatność użytkową. Zresztą moda jest zawsze czymś przemijającym, niejednokrotnie bardzo szybko, a pies będzie z nami przez kilkanaście lat. Na przykład doberman należy do bardzo eleganckich psów, lecz nie spełni naszych oczekiwań jako pies stróżujący, ponieważ w okresie chłodów, zamiast pilnować dobytku, będzie musiał przebywać w mieszkaniu. Podobnie jest z wieloma innymi rasami, których możliwości rozmijają się z oczekiwaniami ich właścicieli. Przed podjęciem decyzji o nabyciu psa należy przeanalizować własne potrzeby i możliwości, a dopiero wtedy zdecydować się na rasę, która będzie dla nas najodpowiedniejsza.


	Ryc. 3. Pies obronny musi być przygotowany do wykonania każdego zadania.

Nie wybieraj psa krótkowłosego z przeznaczeniem do kojca
Jeżeli mamy zamiar przeznaczyć psa do stróżowania, musimy rozejrzeć się za rasą odporną na zimno. W takim przypadku należy wykluczyć psy ras krótkowłosych, które nie nadają się do przebywania na dworze przez cały rok, nawet wtedy, gdy zapewnimy im ciepłą budę. Trzeba więc nabyć czworonoga z obfitą okrywą włosową.

Nie sprowadzaj do małego mieszkania psa olbrzyma
Psy dużych ras nadają się do trzymania w małym mieszkaniu z osobami samotnymi. Jeżeli natomiast w mieszkaniu o małym metrażu zakwaterowanych jest kilka osób, dla dużego czworonoga nie będzie tam miejsca. Z pewnością pies nie musi po mieszkaniu biegać, ale niezbędna jest mu pewna swoboda, bez której nie będzie czuł się dobrze. Nie można dopuścić do sytuacji, że pies ciągle stoi komuś na drodze i przeszkadza w wykonywaniu codziennych obowiązków przez członków rodziny.


	Ryc. 4. Pod opieką takiego psa dziecko może czuć się zupełnie bezpiecznie.

Zawsze wybieraj psa zgodnie z własnymi potrzebami i przeznaczeniem
Przeznaczenie psa może być wielorakie - jedni chcą go mieć tylko do towarzystwa, inni zaś w celach użytkowych. W pierwszym przypadku można wybrać psa dowolnej rasy. Natomiast gdy potrzebny jest obrońca lub stróż, trzeba rozejrzeć się za rasą, która spełnia te wymogi. Z psem wiążemy się na kilkanaście lat, dlatego nasz wybór powinien być głęboko przemyślany.

Zabieraj psa od hodowcy w wieku 7-8 tygodni
W tym wieku szczenię łatwiej znosi rozstanie z matką i rodzeństwem oraz akceptuje nowego właściciela. Oczywiście każda zmiana w życiu psa jest dla niego pewnym stresem, lecz w tym wieku stres ten będzie stosunkowo niewielki i szybko minie.

Psa dorosłego możesz nabyć po dokładnym sprawdzeniu jego cech psychicznych
Psychika młodego psa jest bardzo plastyczna i można ją kształtować według własnego uznania. Natomiast pies dorosły będzie mniej podatny na różnego rodzaju zmiany. Jeżeli został prawidłowo wychowany przez poprzedniego właściciela, z pewnością nie sprawi kłopotu, w przeciwnym wypadku "prostowanie" jego psychiki może być trudne. Przed sprowadzeniem dorosłego psa do domu trzeba sprawdzić jego cechy psychiczne, przede wszystkim czy nie jest dominantem o mocno wykształconym instynkcie przywódczym. Należy też zwrócić uwagę, czy nie ma niepożądanych nawyków.


	Ryc. 5. Wszechstronność owczarka niemieckiego pozwala nam na szkolenie go w każdej specjalności.

Nie decyduj się na psa obronnego, który ukończył pięć lat
Nie należy decydować się na wzięcie psa, który ukończył pięć lat. Dotyczy to szczególnie psów obronnych. Zwierzę takie może już być w takim stopniu ukształtowane psychicznie, że okaże się niepodatne na jakiekolwiek zmiany. Na pewno trudno mu będzie rozstać się z dotychczasowym środowiskiem i zaakceptować w pełni nowe, a powyżej tego wieku nie powinno się go poddawać szkoleniu użytkowemu. W nowych warunkach pies może czuć się bardzo nieszczęśliwy - nawet do końca życia. Oczywiście zdarzają się wypadki losowe, np. kiedy bierzemy psa, którym nie ma kto się zaopiekować.

Pies nie może być zabawką dla dzieci
Bardzo często to dzieci wymuszają na rodzicach, by kupili im psa, a ci robią to dla świętego spokoju. Jest to najgorsze rozwiązanie z możliwych, ponieważ psem nie może zajmować się wyłącznie dziecko. Obecność psa w rodzinie jest dla dzieci korzystna, lecz nie powinny go one wychowywać ani szkolić. Mogą jedynie zająć się karmieniem i wykonywaniem przy nim prostych zabiegów pielęgnacyjnych.

Nie sprowadzaj psa do domu bez uprzedniego przygotowania się na jego przyjęcie
Po podjęciu decyzji o nabyciu psa należy przygotować się na jego przyjęcie. Jeżeli nawet pies ma mieszkać w kojcu, przez pierwsze sześć miesięcy musi przebywać w mieszkaniu. Ważne jest ustalenie, kto będzie przewodnikiem psa. Obowiązkami związanymi z przygotowaniem karmy i wyprowadzaniem na spacer rodzina może się podzielić, natomiast czynności związane z wychowywaniem powinien wykonywać przewodnik.