ZESTAW PYTAŃ Z UPRAWY ROŚLIN 1) Zadaniem produkcji roślinnej jest przetwarzanie materii nie organicznej w organiczną przy wykorzystaniu energii słonecznej za pośrednictwem aparatu .fotosyntetycznego roślin samożywnych (autotroficznych).NR 2) Rodzaje produkcji roślinnej w Polsce: a)polowa produkcja roślinna zachodząca na gruntach ornych b) produkcja pasz na łąkach i pastwiskach, czyli na użytkach zielonych c) produkcja ogrodnicza obejmująca sadownictwo, warzywnictwo, kwiaciarstwo i uprawę roślin leczniczych, w sadach, ogrodach, warzywnikach, cieplarniach, inspektach i tunelach foliowych d) produkcja roślin wodnych w naturalnych lub sztucznych zbiornikach e) produkcja leśna na użytkach leśnych oraz na zadrzewianych nieprzydatnych dla rolnictwa najsłabszych glebach NR 3) Podział roślin uprawnych na grupy użytkowe: a)zboża - rośliny o mączystych roślinach użytkowanych po przemiale jako mąka, kasza, śruta itp. Należą tu rośliny jednoroczne z rodziny traw (Poaceae) - ozime i jare. Niektóre z nich uprawia się na zielonki lub kiszonki b)okopowe - uprawia się dla zbioru organów podziemnych którymi są korzenie spichrzowe roślin dwuletnich (buraków i marchwi) lub jednorocznych (ziemniak) c)strączkowe - rośliny jednoroczne z rodziny motylkowatych o wysokobiałkowych, dużych nasionach przeznaczonych na konsumpcje lub na paszę. Uprawiane również dla zielonki lub kiszonki oraz na przeoranie jako zielony nawóz d)przemysłowe - stanowią surowiec dla różnych gałęzi przemysłu, obejmują grupę roślin oleistych (nasiona zawierają duży % tłuszczu), włóknistych (łodygi zawierają mało zdrewniałe włókna łykowe), specjalnych o rożnym przeznaczeniu e) motylkowe pastewne - rośliny z rodziny motylkowatych uprawiane dla zbioru zielonej masy na paszę, przeważają rośliny dwu i wieloletnie f) pastewne niemotylkowe - różnorodna grupa roślin użytkowanych na paszę. Zalicza się tu trawy pastewne, mieszanki poplonowe, słonecznik, dynię, kapustę (pastewne). NR 4) struktura użytków w Polsce: Powierzchnia kraju wynosi 312 690 km². (31269 tys. ha).a)Użytki rolnicze: 18 457 tys. ha.(59%)b)lasy 9029 tys. ha.(28,9%) c)wody 833 tys. ha.(2,7%) d)tereny komunalne i osiedlowe 1995 tys. ha.(6,4%) e) nieużytki 505 tys. ha.(1,6%). STRUKTURA UŻYTKÓW ROLNICZYCHa)grunty orne 14059 tys. ha.(76,2%) b)łąki 2709 tys. ha.(14,7%)c)pastwiska 1427 tys. ha.(7,7%) d) sady 262 tys. ha.(1,4%). STRUKTURA WŁADANIA UR: a)gospodarstwa indywidualne 82,9%(7,8 ha. średnia pow.) b)gospodarstwa państwowe i spółdzielcze 7,1%. Liczba gospodarstw indywidualnych wynosi ok. 2 mln. Powierzchnia gospodarstw i % udziału: 1- 1,99 ha.(21,9%) 2 - 4,99 ha.(34,4%) 5 - 6,99 ha.(12,7%) 7 - 9,99 ha.(12,3%) 10 - 14,99 ha.(10,2%) powyżej 15 ha.(8,4%). Powierzchnia zasiewów zbóż: pszenica 2500tyś ha (28,4%); żyto 2350 (26,7); mieszanki zbożowe 1370 (13,4); jęczmień 1180 (15,6) ;pszenżyto 660 (7,5); owies 625 (7,1); kukurydza 65 (0,7); gryka i proso 55 (0,6). Pozostałe: ziemniaki 1295; burak cukrowy 400; rzepak i rzepik 466; pastewne 920; motylkowe wieloletnie333; przemysłowe 913; strączkowe na nasiona 150. NR 5 i 6) W sensie rolniczym przez SIEDLISKO rozumie się zespół naturalnych i sztucznych czynników zewnętrznych, które występując na danym obszarze wpływają na rośliny bezpośrednio i pośrednio.

EKOSYSTEM - jednostka ekologiczna która obejmuje wszystkie organizmy żyjące na danym obszarze (tj. Biocenozę) i współdziała ze środowiskiem fizycznym (Itopem) w ten sposób że przepływ energii prowadzi do powstawania określonej struktury troficznej, zróżnicowania biotycznego oraz do krążenia materii. W ekosystemie producentami substancji organicznej są rośliny zielone, konsumenci - organizmy heterotroficzne (cudzożywne) jak zwierzęta roślinożerne i mięsożerne oraz człowiek są to makrokonsumenci, reducenci organizmy saprofityczne (grzyby bakterie) które rozkładają wszelkie obumarłe organizmy. AGROEKOSYSTEM - ekosystem sztuczny (ztechnizowany stawy sztuczne, sztuczne nasadzanie lasów). Różni się od ekosystemów naturalnych tym że producentami są rośliny uprawne zaś konsumentami są człowiek i zwierzęta gospodarskie. Występuje silna ingerencja człowieka w siedlisko (Uprawa roli, nawożenie, stosowanie pestycydów, nawadnianie, melioracje, pielęgnowanie, dobieranie szlachetnych gatunków i odmian). W konsekwencji zachodzą zmiany w składzie i liczebności reducentów.NR 7) Siedlisko składa się z następujących czynników: a) klimatyczne (meteorologiczne) - światło - temperatura - opady i osady - powietrze i jego ruchy a zwłaszcza wiatry, b)glebowe (edaficzne) - właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby c)topograficzne - wysokość nad poziomem morza - rzeźba terenu (skłony, wystawy) d)biotyczne - obecność i wpływ zwierząt i roślin e)antropogeniczne - wpływ człowieka na rośliny i inne czynniki siedliska.NR 8) Warunki świetlne w siedlisku zależą od: - pory roku , maksymalne natężenie światła występuje w okresie najdłuższych dni w roku, zmniejsza się w miarę skracania się dnia. - pory dnia - stanu atmosfery, czyli zanieczyszczenia powietrza, para wodna, pyły i dymy ograniczają ilość natężenia światła - rzeźby terenu - zależą od zagęszczenia roślin w łanie, terminu pojawienia się w łanie danej rośliny, wzajemnego zacieniania się roślin, zbieżności okresu wegetacji roślin z odpowiednią lub nieodpowiednią dla niej długością dnia - położenia geograficznego.NR 9) Jedynym naturalnym źródłem światła w siedlisku jest promieniowanie słoneczne, fale elektromagnetyczne o długości 200-5000 nm. - bezpośrednie znaczenie dla roślin mają promieniowanie widzialne jako źródło energii świetlnej niezbędnej dla fotosyntezy, przenoszące 48% energii cieplnej (długość fal 380-770 nm.) Promieniowanie podczerwone przenosi 45% energii cieplnej (fale o dł. > 770 nm.) natomiast promieniowanie nadfioletowe które jest szkodliwe dla żywych organizmów dostarcza 7% energii cieplnej (dł. Fal < 380 nm.)NR 10) Promieniowanie rozproszone odgrywa rolę jako źródło światła przede wszystkim zimą gdy przeważają dni pochmurne, jednak niezależnie od zachmurzenia promieniowanie rozproszone stanowi stale źródło światła w rytmie dobowym o świcie przed wschodem słońca, i po zmierzchu jego zachodzie. Promieniowanie rozproszone występuje dłużej niż promieniowanie bezpośrednie i dociera pod rożnymi kątami. Poza tym charakteryzuje się tym wysokim udziałem promieni pomarańczowych odgrywających istotną rolę w życiu rośliny.NR 11) Znaczenie światła dla roślin.- czynnik ekologiczny warunkujący życie roślin zielonych - źródło energii do procesu fotosyntezy - jest konieczny do syntezy chlorofilu - reguluje otwieranie szparek wpływając na fotosyntezę oraz transpirację - jest czynnikiem morfogenezy - jest bodźcem rozwoju wielu roślin.NR 12) Wzrost natężenia światła zwiększa do pewnej granicy intensywność fotosyntezy, jest to świetlny punkt wysycenia. Nadmierne natężenia światła powoduje skrócenie pędów i zahamowanie wzrostu, czerwone zabarwienie liści i pędów, przyśpieszone kwitnienie i owocowanie. U niedostatecznie naświetlonych wywołuje nadmierne wydłużanie pędów, wiotkość, utratę chlorofilu i zielonej barwy, zahamowanie lub brak kwitnienia.NR 15) Pierwszą grupę stanowią rośliny krótkiego dnia (12 h - długiej nocy) kwitną jeśli długość naświetlenia w tej fazie jest krótsza od pewnej krytycznej długości. Dla roślin tych noc powinna być długa, jeśli tych warunków nie ma rośliny nie zakwitają lub zakwitają z opóźnieniem. Do takich roślin należą: Soja, bób, słonecznik, tytoń, konopie, kukurydza, słonecznik. Drugą grupę stanowią rośliny długiego dnia (14 h) które do przejścia swego stadium świetlnego potrzebują długiego dnia. Kwitną jeśli fotoperiod (czas oświetlenia w ciągu doby) jest dłuższy od krytycznego. Do tej grupy należą: żyto, pszenica, jęczmień, owies, ziemniak, buraki, cebula, groch, kapusta, rzodkiew, koniczyna, lucerna, trawy łąkowe. Szereg roślin ma zarówno wymagania dnia krótkiego i długiego. Do gatunków takich należą: tytoń, gryka, pomidory.NR 14) Fotoperiodyzm czyli wpływ na rozwój rośliny odpowiedniego stosunku dnia i nocy w ciągu doby. Przejście z rozwoju wegetatywnego do generatywnego czyli wytworzenie zawiązków kwiatów i owoców jest u wielu roślin uwarunkowane nie tylko jarowizacją ale też fotoperiodyzmem. Działanie światła i ciemności odbiera roślina przez liście dopiero w określonej fazie wzrostu. Niedostateczna długość okresu ciemności powoduje że rośliny krótkiego dnia pozostają w fazie rozwoju wegetatywnego zaś niedostatecznie długi okres działania światła powoduje takie samo zakłócenie rozwoju roślin długiego dnia. Długość dnia odgrywa też rolę jako bodziec tuberyzacji czyli wytwarzania bulw.NR 13) Heliofity - rośliny światłolubne; Skiofity- rośliny cieniolubne; Cienioznośne- niektóre z roślin uprawnych. Wzrost natężenia światła zwiększa intensywność fotosyntezy tylko do pewnej granicy zwanej świetlnym punktem wysycenia. Rośliny osiągające ten punkt przy pełnym oświetleniu nazywa się światłolubnymi (heliofity) natomiast te które osiągają ten punkt poniżej 0,1 intensywności światła słonecznego są cieniolubne (skiofity).NR 16) Wykorzystanie energii słonecznej w warunkach polowych przez rośliny uprawne: żyto 2,42%; pszenica 2,68%; owies 2,74%; ziemniaki 2,38%; koniczyna 2,18%; wyka 1,98%; buraki pastewne 1,91%; łubin 4,79%.NR 17) Regulacja warunków świetlnych. -dobór gatunków wykorzystujących maksymalnie światło; -odpowiednie zagęszczenie roślin w łanie; -regulacja ilości wysiewów; -południkowy kierunek siewu; -termin siewu dostosowany do fotoperiodu; -usuwanie chwastów; -wykonywanie jak najwcześniej przerzedzania roślin po wschodach.NR 18) Warunki cieplne w siedlisku zależą od: -położenia geograficznego; -wysokość nad poziomem morza; -ułożenie pola w rzeźbie terenu; -przebieg terenu; -barwa i szorstkowatość gleby oraz pokrywa roślinna wpływają na ilość pochłanianego ciepła.NR 19) Źródła ciepła w siedlisku: -promieniowanie słoneczne; -ciepłe deszcze; -wody gruntowe;-procesy mikrobiologiczne zachodzące w glebie; -procesy fizyko-chemiczne.NR 20) Promieniowanie zwrotne przechodząc przez atmosferę ulega częściowo pochłanianiu przez zawartą w niej parę wodną, dwutlenek węgla i wszelkie zanieczyszczenia. W skutek tego występuje emitowane przez atmosferę promieniowanie zwrotne które ogranicza straty ciepła w siedlisku powodowane promieniowaniem ziemskim. Brak promieniowania zwrotnego w czasie bezchmurnych nocy powoduje w zimie silne mrozy a na wiosnę przymrozki.NR 21) Znaczenie temperatury w życiu roślin. -warunkuje życie roślin; -decyduje o rodzaju roślinności jaki pokrywa dany obszar;NR 22) Minimum termiczne jest to temperatura w której rośliny prowadzą normalne warunki życiowe, poniżej optimum przechodzą w stan anabiozy (ograniczenie nasilenia oddychania i wszelkich procesów anabolicznych) później już wymarzają. Maksimum termiczne - rośliny powyżej tej temperatury giną. Optimum termiczna - procesy fizjologiczne u roślin przebiegają najintensywniej. Żyto - min.term.0-5 ^oC. Opt.term. 23-30 ^oC. Max.term. 30-37 ^oC. Pszenica podobnie jak żyto, Jęczmień ozimy min. 0-5, opt. 25-30, max. 30-35. Groch min.1-5. Opt. 25-31. Max.31-38.Kukurydza min. 8-10, opt. 32-35. Max. 40-45.NR 23) W Polsce występują następujące gatunki roślin uprawnych które należą do ciepłolubnych: Kukurydza, Soja, Proso, Gryka, Tytoń, Konopie.NR 24) TERMOINDUKCJA (jarowizacja, wernalizacja) konieczność przeżycia przez niektóre gatunki niskich temperatur aby mogły wydać potem plon. Roślin ozime jarowizują się w ciągu 40-60 dni w temperaturze od 1 do 4 ^oC. Rośliny jare jarowizują się w temperaturze od 3 do 12 ^oC i ten okres trwa około 2 tygodni. Warunkuje kwitnienie i owocowanie. Termoindukcja poprzedza poprzedza indukcję fotoperiodyczną. Jeśli roślina nie będzie poddana termoindukcji we właściwych dla siebie warunkach termicznych nie będzie też zdolna do przyjęcia bodźca fotoperiodycznego.NR 25) Zagrożenia roślin uprawnych związane z temperaturą: Warunki termiczne mogą być przyczyną różnych uszkodzeń roślin, a więc powodować mniejsze lub większe straty plonu. W Polsce występują głównie uszkodzenia wywołane przez niskie temperatury: - wymarzanie roślin w ciągu zimy gdy pola nie są okryte śniegiem, - niskie temperatury w okresie wegetacyjnym ograniczają wzrost roślin a spóźnione wiosenne lub wczesno jesienno przymrozki mogą spowodować uszkodzenie organów nadziemnych, - wczesne przymrozki jesienne są szkodliwe dla późno zbieranych roślin jarych (szczególnie dla soji i kukurydzy), - rośliny mogą być uszkadzane przez skorupę lodową, - zbyt duże nawożenie azotowe jesienią sprzyja wymarzaniu roślin zimą ,- wyprzenie roślin występuje gdy na nie zamarzniętą glebę spadną duże ilości śniegu (często temu zjawisku podlega żyto) , - wysmalanie ozimin w warunkach przedwiośnia, gdy gleba jest zamarznięta a rośliny są odkryte rozchartowują się, nie mogą pobrać wody z gleby, - wysadzanie roślin i rozrywanie korzeni spowodowane dużymi wahaniami temperatury między dniem a nocą,- niekorzystny wpływ wysokiej temperatury występuje w razie niedostatku wody w glebie pogłębiając ujemny bilans wodny rośliny, - dla ziemniaka zbyt wysokie temperatury latem są szkodliwe gdyż zakłócają rozwój bulw NR 26) Regulacja warunków termicznych: -dobór gatunków do mikroklimatu pola; -optymalna gęstość i termin siewu roślin; -odpowiednie doprawianie roli przed zimą; -kształtowanie krajobrazu rolniczego (wysadzanie drzew); -pozostawienie niewielkich bryłek na polach obsianych oziminami chroni je w pewnym stopniu od wiatru a zarazem sprzyja zatrzymywaniu się śniegu.NR 27) Stosunki wodne w siedlisku zależą od:-ukształtowania terenu; -właściwości retencyjnej gleby; -wilgotności powietrza; -składu granulometrycznego gleby; -rozmieszczenia opadów a na rozkład opadów ma wpływ pora roku; -wysokość npm decyduje o ilości opadów; -układ głębszych warstw litosfery od których zależy dopływ wody z innego terenu oraz jej spływ który może być powierzchniowy lub wgłębny.NR 28) Średnia ilość opadów atmosferycznych w Polsce wynosi w poszczególnych partiach kraju od 500 do 700 mm rocznie zaś w górach wzrasta do ponad 1000 mm osiągając lokalnie np. w Tatrach 2000 mm. Więcej pada latem niż zimą. Największe ilości opadów występują w miesiącach VII i VIII.

NR 29)Higrofity - rośliny siedlisk wilgotnych nie mają zdolności zabezpieczenia przed brakiem wody (rośliny łąkowe). Mezofity - rośliny siedlisk umiarkowanie wilgotnych; ograniczona zdolność przystosowania się do suszy mogą się przystosować do nadmiaru wody w glebie (wszystkie rośliny uprawne i niektóre łąkowe). Kserofity - rośliny siedlisk suchych przystosowały się do braku wody morfologią i fizjologią; zredukowane liście, gruby naskórek, tworzenie wosku. Zwijają liście, skoncentrowany sok komórkowy, silnie rozwinięty system korzeniowy.

NR 30) Zapotrzebowanie na wodę określa współczynnik transpiracji wyrażający ilość wody zużytej na wyprodukowanie jednostki suchej masy. Współczynnik ten zależy przede wszystkim od właściwości roślin ale także od szeregu czynników ekologicznych.NR 31) Orientacyjne współczynniki transpiracji dla głównych grup roślin uprawnych: -proso, kukurydza 250 g wody/g s.m.; -zboża 300; -okopowe 400; -pastewne 500; -łąkowe 700.NR 32) Współczynnik więdnięcia jest to ilość wody w stosunku do masy gleby przy którym roślina więdnie. Zależy od: -składu granulometrycznego gleby (zawartości części ilastych i próchniczych); Więdnięcie roślin może być okresowe lub trwałe. Pierwsze nie powodują uszkodzenia rośliny, natomiast więdnięcie trwałe wynika z usychania włośników korzeniowych. NR 33) Okresy krytyczne u roślin pod względem niedostatku wody: -zboże: strzelanie w źdźbło, kłoszenie; -rzepak i soja: faza kwitnienia, dojrzewania, nalewanie nasion; -ziemniak: kwitnienie i zawiązywanie bulw; -burak nasienny: kwitnienie i wytwarzanie pędów generatywnych; -kukurydza: kwitnienie, dojrzałość mleczna; -strączkowe: formowanie kwiatostanów, kwitnienie i wykształcanie strąków; -motylkowe i pastewne: kwitnienie. Okres krytyczny jest to największa wrażliwość rośliny na niedobór wody.NR 34) Regulacja stosunków wodnych u roślin uprawnych: 1.Czynne regulowanie wilgotności gleby polega na jej nawadnianiu i odwadnianiu. Najkorzystniejszą formą nawadniania jest deszczowanie. 2.Specjalne zabiegi uprawowe (agromelioracyjne) zmieniające stopień spulchnienia roli i wyrównanie jej powierzchni. 3.Bierne regulowanie: -lokalizowanie roślin zgodnie z ich wymaganiami wodnymi, -wybór terminu siewu i głębokości siewu, -dobór kolejno uprawianych roślin w płodozmianie, -zwiększanie zalesiania, -utrzymywanie oczek wodnych i torfowisk.NR 35) Skład powietrza atmosferycznego i glebowego. Gazowy skład czystego powietrza atmosferycznego jest na ogół stały: N 78%, O ok. 21%, CO2 0,03%, Ar 0,93%, H, NH3, He, Cl, CH4, i inne 0,003%. Powietrze glebowe zawiera mniej tlenu 18-20%, więcej CO2 a także metal, wodór, siarkowodór, fosfowodór, i inne związki będące produktami różnych fermentacji. Optymalna36. Rola wiatru w produkcji roślinnej. Wiatr - powietrze w ciągłym ruchu poziomym. Na większości obszarów przeważają wiatry północno zachodnie i wschodnie. Rola : - wzmaga transpirację roślin poprzez mieszanie powietrza, - usuwa nagromadzony CO2 przy glebie, - powoduje zapylanie roślin, - powoduje rozprzestrzenianie się roślin, - może pogłębiać deficyt wody, - może powodować zamieranie pączków na drzewach, - wyleganie i niszczenie roślin, - zwiększa parowanie wody, - powoduje erozję gleb, - wzmaga niszczące działanie deszczu. 37. Co to jest oddychanie gleby ? Jak można przyspieszyć wymianę powietrza glebowego? Wymiana powietrza musi zachodzić między glebą a atmosferą. Obniżenie temperatury powoduje ściśnienie gleby i wtedy następuje pobór powietrza. Gdy nie ma wymiany powietrza to następują procesy : - mikrobiologiczne, - redukcyjne. Rozwijają się bakterie beztlenowe, następuje redukcja manganu, giną bakterie tlenowe.38. Podstawowe typy klimatu w Polsce i ich powiązanie z produkcją roślinną. W Polsce występują klimaty : * morski, duża wilgotność powietrza , zachmurzenie, duża siła wiatru, małe roczne i dobowe amplitudy temperatury. Udają się rośliny : - pastewne na zielonkę, - rośliny dobrze gromadzące skrobię i tłuszcze. Istnieją dogodne warunki do rozwoju chorób grzybowych. *kontynentalny, mała wilgotność powietrza, duże nasłonecznienie, duże amplitudy temperatur, skąpe opady. Udają się rośliny : - na nasiona, - produkcja owoców, - roślin strączkowych i zbóż. Rośliny gromadzą większe ilości białka i suchej masy. Mniejsze nasilenie chorób i zachwaszczenie roślin. * górski, duże opady, duże wahania temperatur, krótki okres wegetacji, silne wiatry, pokrywa śniegowa duża i obfita. Klimat jest głównym czynnikiem wzrostu i rozwoju rośliny.39. Co to jest okres wegetacyjny i z jakim czynnikiem siedliskowym jest najsilniej powiązany? Okres wegetacyjny - liczba dni w roku, w których temperatura dobowa jest wyższa od 5 stopni. W Polsce wynosi od 180 dni w suwalskim do 240 dni we wrocławskim. Jest najbardziej powiązany z klimatem. 40. Orientacyjny rozkład długości okresu wegetacyjnego w Polsce i wpływ tego na produkcję roślinną. Najdłuższy okres wegetacyjny jest na południu i na południowym zachodzie, zaś najkrótszy w północnej i północno wschodnie

††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††

ypie produkcji prowadzonej w gospodarstwie : - sumaryczna ilość ciepła i opadów, - rozkład tych czynników w okresie wegetacyjnym, - grubość i czas zalegania pokrywy śniegowej, - wilgotność gleby, - długość okresu wegetacyjnego, - wartość użytkowo rolnicza gleby, - ulokowanie gospodarstwa. 42. Co to jest fenologia? Fenologia - nauka mówiąca o pojawach się roślin i zwierząt pod wpływem pogody. Wyróżniono 8 fenologicznych pór roku.43. Co to jest gleba z punktu widzenia rolniczego?Gleba to zewnętrzna ożywiona warstwa litosfery. Zapewnia roślinom wodę, pokarm i powietrze (są to elementy służące do ich życia i produkcji masy organicznej). Gleba : - kształtuje warunki termiczne rhizosfery i atmosfery, - procesy glebowe rzutują na stężenie CO2, -zawierają mikroorganizmy niezbędne i niepożądane roślinom 45. Żyzność, urodzajność, produktywność, zdefiniuj. Żyzność - naturalna zdolność gleby do zaspokajania potrzeb roślin. Urodzajność - zdolność do zaspokajania potrzeb roślin zmodyfikowana działaniem człowieka. Produktywność - zdolność do zapewnienia określonego poziomu plonowania, jest wypadkową urodzajności, zasobności i położenia w reliefie.46. Metody oceny wartości produkcyjnych gleb, podaj.Ocena produktywności gleb : 1. wg urodzajności ,2 . wg właściwości skorelowanych z urodzajnością. Klasy bonitacyjne : - klasy gruntów ornych : I, II, IIIa, IIIb, IVa, IVb, V, VI, VIrz, - klasy użytków zielonych : I - VI, - klasy gleb pod lasami I-VI, - grunty pod wodami, - nieużytki, 3 punktowa ocena gleby i siedliska (ocena gleby i innych elementów siedliska), 4 ocena wg kompleksu rolniczej przydatności. 47. Co to jest kompleks rolniczej przydatności gleb, zdefiniuj. Kompleks rolniczej przydatności - jednostki agroekologiczne, takie zespoły gleb, różnie położonych pod względem klimatycznym i geomorfologicznym, mogą być podobnie użytkowane, wykazują podobne właściwości rolnicze.48. Wymień kompleksy i podstawowe dla nich rośliny przewodnie. Na terenie Polski wyróżnia się 14 kompleksów przydatności rolniczej gleb ornych : 9 - na tereny nizinne4 - dla gleb górskich 1 - na użytki zielone Pszenny bardzo dobry - pszenica ozima, koniczyna czerwona, lucerna siewna, buraki cukrowe, rzepak ozimy, mak, kapusta pastewna, tymotka i inne. Pszenny dobry - te same co na pszennym bdb. + jęczmień jary , wyka jara, tytoń , konopie. Pszenny wadliwy - kukurydza, słonecznik , manna siewna, esparceta. Żytni bdb ( pszenno-żytni) - pszenica ozima, i jara, jęczmień jary, groch siewny, bobik, koniczyna czerwona, lucerna siewna, kapusta pastewna, buraki cukrowe, rzepak ozimy, konopie a także dobrze na nich plonują: proso, gryka, żyto, esparceta, koniczyna biała, peluszka, łubin, wyka ozima, ziemniaki, buraki pastewne, marchew, mak, słonecznik, len. Żytni dobry - żyto, proso, rzepak ozimy, jęczmień jary, gryka, koniczyna biała, komonica rożkowa, wyka ozima, ziemniaki. Żytni słaby - tylko żyto , łubin żółty, ziemniaki, gryka i seradela. Żytni bardzo słaby ( żytnio - łubinowy) - żyto i łubin żółty nadają się pod zalesienie Zbożowo - pastewny mocny - użytki przemienne , gleby ciężkie i nadmiernie uwilgotnione Zbożowo - pastewny słaby - owies , buraki, marchew pastewne, rzepa ścierniskowa, komonica rożkowa,kupkówka. 49. Krótka charakterystyka gleb : lekkich, średnich, ciężkich. Lekkie - żwirowe, piaskowe, dużo powietrza, niskie pH, mała zawartość składników pokarmowych, mineralizacja próchnicy (dobrze plonują seradele, gryka łubin, żyto, proso, ziemniaki, pomidory, wyka kosmata, tytoń papierosowy). Gleby średnie - przewaga cząstek pyłowych, gleby lessowe, dobre podsiąkanie, optymalne uwilgotnienie, nie ma trwałej struktury, łatwo się zaskorupiają, niezłe właściwości fizyczne, gleby łatwe w uprawie , uprawa bardzo wielu roślin. Ciężkie - iły ciężkie, mady, rędziny, ciężkie w uprawie (wymagają dużej siły pociągowej), gleby minutowe (krótki okres uprawy), dużo wody ale mało dostępnej dla roślin, sporo materii organicznej. 50. Najważniejsze właściwości gleb brane pod uwagę w produkcji roślinnej. Są to właściwości takie jak : - skład granulometryczny (gl lekkie, średnie , ciężkie), - zasobność w składniki pokarmowe (makro i mikroelementy, zawartość próchnicy), -odczyn gleby, -struktura gleby. 51. Co sprzyja powstawaniu struktury gruzełkowatej? Struktura, najlepsza gruzełkowata (dobre stosunki powietrzno wodne) - gleba składa się z gruzełków o kulistych wymiarach, o średnicy 0,25- 10mm. Warunki do powstawania takiej struktury : - obecność lepiszcza (koloidy organiczne, wapń, próchnica), - mróz, - bakterie, - dżdżownice, - stawonogi, - inne mikroorganizmy, - - resztki roślin (pastewne motylkowe, strączkowe), - nawożenie organiczne, - wapnowanie gleb. 52. Czynniki degradujące strukturę gruzełkowatą. Są to : - intensywne zabiegi uprawowe, - ugniatanie gleby, - ulewne deszcze, - sole amonowe, sodowe i potasowe wnoszone w nawozach mineralnych 54. Co to jest czynnik topograficzny, jego związki z erozją gleby. Są to ; - wysokość nad poziom morza (zmiana warunków klimatycznych, świetlnych i wodnych), - geomorfologia (rzeżba terenu), - ekspozycja i kąt nachylenia zbocza. Rzeźba terenu - ma złożony wpływ na produkcję (może być pagórkowata, górzysta, falista). Gdy kąt nachylenia zbocza wynosi 15 stopni to już nie nadaje się do uprawy roli. Zbocza są to tereny erodowane.55. Co to jest biocenoza siedliska? Biocenoza - jest to zespół organizmów roślinnych i zwierzęcych biorących udział w łańcuchu troficznym. Agrocenoza - specyficzny typ biocenozy. 56. Główne grupy organizmów należące do : mikroflory i mikrofauny. Wśród mikroflory wyróżniamy : - bakterie (patogeniczne i pożyteczne ), - wirusy (patogeniczne), - glony, - drobniutkie rośliny chlorofilowe, - bakteriofagi, wirusy bakteryjne niszczące bakterie, - promieniowce, rozkładają celulozę i ligninę, - grzyby, ich działanie jest zróżnicowane, rozkładają materię organiczną, - korzenie roślin sprzyjają występowaniu określonego środowiska mikroflory. Wśród mikrofauny wyróżniamy : - pierwotniaki, odżywiają się obumarłymi częściami, - - dżdżownice, od 2,5- 12mln na hektar, - nicienie, robaki o długości 0,5- 1,5mm, są szkodliwe uprawom rolniczym, - wrotki, żyją na glebach wilgotnych, żywią się materią organiczną i bakteriami, - stawonogi (roztocza, pajęczaki, owady, wije). 57. Rodzaje oddziaływań na siebie organizmów w siedlisku (przykłady). Dodatnie oddziaływanie na siebie organizmów : - współżycie roślin wyższych z grzybami (mikoryza), - symbioza roślin wyższych z bakteriami brodawkowymi, - entomofilia to owadopylność (rzepak, słonecznik), - zoochoria, rozprzestrzenianie nasion przez zwierzęta, - korzystne oddziaływanie określonego sąsiedztwa gatunków na siebie (kąkol, pszenica). Oddziaływania ujemne : - pasożytnictwo, - hamowanie wzrostu (wydzielanie substancji inhibicyjnych) , - konkurencja. 59. Allelopatia, jej wykorzystanie w rolnictwie. Allelopatia jest to oddziaływanie na siebie organizmów żywych poprzez wydzielanie przez nie związków chemicznych. Podobne związki powstają również w czasie rozkładu resztek pożniwnych w glebie. Bywa dodatnia i ujemna. 60. Rodzaje związków allelopatycznych. Są to : - antybiotyki; związki wydzielane przez drobnoustroje, działają na drobnoustroje, - fitoncydy; związki wydzielane przez rośliny wyższe a działające na drobnoustroje, - marasminy; wydzieliny drobnoustrojów działające na rośliny naczyniowe, - koliny; wydzielane przez rośliny wyższe i działające na rośliny wyższe. 61. Czynnik antropogeniczny w siedlisku (grupy działalności). Powodują głębokie zmiany w środowisku. Są to czynniki : - przemysłowe, - techniczne, - - melioracyjne, - działalność rolnika : +wprowadzanie chemikaliów do środowiska, *nawozy, * herbicydy, +uprawa roli, +wprowadzamy sztuczne rośliny uprawne 63. Definicja chwastu (pełna). Chwasty - rośliny niepożądane w łanie rośliny uprawnej i wpływające ujemnie na ilość i jakość plonu. Zachowują ciągłość występowania na danym miejscu bowiem przystosowują swój cykl rozwojowy do cyklu rośliny uprawnej, co pozwala im wydać owoce i nasiona. 64. Co to są anemochory ? Anemochory - rośliny rozprzestrzeniające się za pomocą wiatru (skrzyp, mniszek lekarski).65. Sposoby rozprzestrzeniania się chwastów. Sposoby : - anemochory (wiatr), - autochoria (samosiewność), - hydatoforia (za pomocą wody), - zoochoria (za pomocą zwierząt, może być czynna i bierna) - myrmekochoria (mrówkosiewność). 66. Źródła zachwaszczenia roślin rolniczych. Są to : -nasze naturalne siedliska, lasy, stepy, - apofity, marchew dzika, pięciornik gęsi, - archeofity, przyszły w czasach przedhistorycznych np. kąkol polny, - epekofity, dostały się w czasach historycznych, wiadomo z kąt przyszły (tasznik pospolity), - ergaziofigofity, zdziczałe rośliny uprawne (tatarka), - efomerofity, cały czas się dostają i chcą się zaaklimatyzować.67. Szkodliwość chwastów. : - zużycie wody i składników pokarmowych, - zagłuszają rośliny uprawne zabierając miejsce

††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††

rozprzestrzenianiu się jednego gatunku.70. Glebowy zapas nasion chwastów (jego rozmiar...zależy od...). Liczba nasion chwastów w warstwie gleby 0-20cm przeciętnie na 1 hektar : - piaskowe 432920000, -mady 297000000, lessowe 218500000, - czarnoziemy 216300000, - rędziny 199000000. Długość korzeni wieloletnich, rozłogów na 1 hektarze wynosi 1000 km. Jego rozmiar zależy od zawartości materii organicznej, węglanu wapnia warunków wilgotnościowych gleby, od kwasowości.71. Uzasadnij dlaczego należy ograniczać zachwaszczenie roślin uprawnych. Zachwaszczenie należy ograniczać ponieważ :-chwasty zabierają składniki pokarmowe i wodę roślinom uprawnym, - zajmują miejsce i światło, zagłuszając rośliny uprawne, - są nosicielami chorób i szkodników roślin uprawnych,- powodują zmniejszenie plonów, - utrudniają wykonywanie zabiegów agrotechnicznych rolnikowi, - opóźniają dojrzewanie roślin. 72. Jak można ekonomicznie uzasadnić potrzebę ograniczenia zachwaszczenia. Zmniejszają wielkość i jakość plonów, a także zwiększają nakłady pracy gdyż rolnik musi stosować uprawki odchwaszczające.73. Metody regulacji zachwaszczenia. Są to :- agrotechniczna (wszystkie zabiegi agrotechniczne): *zapobieganie obsypywaniu się chwastów, *dobór konkurencyjnych odmian,*termin i gęstość siewu, *stosowanie roślin okrywowych i mulczujących, *stosowanie płodozmianów, - mechaniczna (zabiegi uprawy roli), - chemiczna, stosowanie herbicydów, - biologiczna (usuwanie chwastów przez organizmy i mikroorganizmy). 74. Na czym polega metoda agrotechniczna? Należą do niej czynności tj.: - staranne doczyszczanie materiału siewnego, - usuwanie chorych roślin z plantacji, - zapobieganie osypywaniu chwastów, - -niszczenie resztek pożniwnych, - izolacja przestrzenna plantacji, - rejonizacja gatunków i odmian roślin uprawnych, - omijanie głównych okresów zagrożenia plantacji przez przyspieszanie lub opóźnianie siewu, - specjalne zmianowanie Duża użyteczność tych zabiegów wynika z pełnego ich bezpieczeństwa dla ludzi i środowiska oraz możliwości stosowania przez ogół rolników. 75. Co to są śr. ochrony roślin ? Sejm, który czuwa nad całością, uchwala ustawę o ochronie roślin, na zlecenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. ( ostatnia pochodzi z 1995r.). Śr. ochrony roślin- substancje lub mieszaniny substancji, a także organizmy żywe, przeznaczone do ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, niszczenie niepożądanych roślin. To śr. do regulowania wzrostu - Retardanty (przeciwutleniacze); - Defolianty (niszczą liście) ; - Derylianty (wyrównują i przyspieszają dojrzewanie). Naprawiające właściwości i skuteczność substancji lub mieszanin substancji przeznaczonych do celów wymienionych wyżej ; - Deliuwanty (zwiększają zwilżalność środka);- Arborcydy (śr.stosuje się na drzewa i krzewy).76. Herbicydy- zdefiniuj. Herbicydy- śr.ochrony roślin, niszczą roślinność zieloną, w tym chwasty. Korzyści stosowania herbicydów są niewątpliwe. Wyrażają się one : odchwaszczaniem pól, zwyżką plonów, ogromną oszczędnością nakładów pracy na mechaniczną pielęgnację roślin. 77. Co to są herbicydy selektywne ? Herbicydy selektywne (wybiórcze)- posiadają zdolność niszczenia pewnych gatunków, grup gatunków np.: chwastów dwuliściennych, a nie uszkadzające roślin jednoliściennych i odwrotnie. Dzieli się je na systemiczne typu regulatorów wzrostu przemieszczające się po całej roślinie oraz kontaktowe zwane parzącymi- działające miejscowo. 78. Co to są herbicydy systemiczne ? Herbicydy systemiczne (układowe)- posiadają zdolność przemieszczania się po całym organizmie, niezależnie od miejsca zetknięcia się herbicydu z roślina. Niszczą więc zarówno część nadziemną jak i podziemną rośliny. Z tego względu mają szczególne zastosowanie do zwalczania chwastów wieloletnich, rozmnażających się przy pomocy organów wegetatywnych np.( korzenie, rozłogi). Są efektywnymi i ekonomicznymi śr.chwastobójczymi. Translokacje herbicydu w roślinie następuje wraz z roztworem glebowym albo wraz z asymilatami przez tkanki sitowo-naczyniowe. Im intensywniejsze jest przemieszczanie się asymilatów i pobieranie wody, tym szybsze reakcje na herbicyd. Dlatego chwasty młode, szybko rosnące giną prędzej niż stare. Pod wpływem preparatów układowych zachodzą w roślinie zaburzenia w asymilacji, oddychaniu, przemianie zw. organicznych, w działaniu enzymów oraz zmiany morfologiczne. Wśród tej grupy wyróżniają się preparaty pobierane: 1. przez liście i inne nadziemne części roślin ( preparaty typu regulatorów wzrostu stosowane pogłównie np.: Pielik, Aminopielik. 2. przez korzenie i inne żywe części podziemne wnoszone do gleby np.: Antyperz ,Gesątop 50. Herbicydy systemiczne nie są toksyczne dla ludzi i zwierząt. 79. Podaj rodzaje selektywności.Selektywność herbicydów, czyli wybiórcze ich działanie na chwasty przy braku fitotoksyczności w stosunku do odchwaszczonej rośliny uprawnej związana jest z : - dyspozycjami obronnymi poszczególnych grób systematycznych roślin, które mogą polegać na zdolności inaktywowania danej substancji w tkankach przez jej rozkład, wydalanie lub zblokowanie: - terminem lub sposobem stosowania wykluczającym kontakt rośliny uprawnej z herbicydem w okresie, gdy jest ona wrażliwa na daną substancję (1. Najwłaściwsze terminy stosowania w zależności od fazy wzrostu rośliny uprawnej; 2. Dawki substancji aktywnej bezpieczne dla rośliny odchwaszczonej, a skutecznie niszczące określone grupy chwastów.); - warunki termiczne i wilgotnościowe panujące w okresie wykonania zabiegu. 80. Co oznaczają terminy: prewencja, karencja, kompensacja? PREWENCJA- czas w którym nie można wykonywać żadnych oprysków ze względu na pszczoły . KARENCJA- czas jaki musi upłynąć od momentu zastosowania preparatu do chwili całkowitego rozłożenia substancji aktywnej. KOMPENSACJA- wskutek stosowania tego samego preparatu przez szereg lat giną gatunki, wrażliwe, a odporne dzięki usunięciu konkurentów, znajdują korzystniejsze warunki rozwoju i zwiększają swoją liczebność lub masę np.: stosowanie Pielika lub Chwastoksu niszczące głównie chwasty dwuliścienne doprowadziłoby do przewagi chwastów jednoliściennych (miotła zbożowa, chwastnica jednostronna, owies głuchy, włośnice, stokłosa żytnia, perz właściwy). Pewnym zabezpieczeniem przed kompensację jest stosowanie mieszanek herbicydów, które niszczą większą liczbę gatunków, stosowanie przed siewem roślin uprawnych preparatów niszczących gatunki jednoliścienne, a pogłównie herbicydów działających toksycznie na gatunki dwuliścienne oraz zmianowanie śr. chemicznych w płodozmianie.81. Którym uprawom zagraża miotła zbożowa? Zagraża uprawom ozimym ( w zbożach i rzepakach ozimych) niekiedy w jarych. 82. Podstawowe grupy śr. ochrony roślin. Dzieli się je na 3 grupy, zależnie od przeznaczenia: fungicydy, zoocydy, herbicydy. W obrębie każdej grupy dzieli się je na podst. Sposobu działania: 1. Fungicydy- śr.chem. służące do zwalczania chorób wywołanych przez grzyby i bakterie. 2. Zoocydy- zwalczają szkodniki. Dzieli się je na ; # zwalczające insektycydy, # roztocza (akarycydy) # nicienia (nematocydy) # ślimaki (moluskocudy) # gryzonie (rodentycydy) # śr. odstraszające ptaki (repelendy) # preparaty bakteryjne ( stonka ziemniaczana). 3) Herbicydy- śr. chemiczne do zwalczania chwastów i roślinności zbędnej. 83. Do czego należą desykanty, defolianty i adiuwanty ? DESYKANTY- herbicydy, które regulują proces dojrzewania, a zwłaszcza dosuszanie roślin na polu przed ich sprzętem ( Reglone, Gromoxone). DEFOLIANTY- herbicydy, które są używane do niszczenia naci ziemniaczanej w okresie sprzętu, co umożliwia prawidłową pracę maszyn do zbioru roślin. Środki te są używane również dla niszczenia liści fasoli, soji oraz słonecznika. ADIUWANTY- zwiększają zwilżalność i przyczepność środka ochrony roślin. 85. Co to jest ekonomiczny próg szkodliwości chwastów ? Określa zachwaszczenie łanu, przy którym spadek plonu jest równy kosztom ich zwalczania. Najczęściej ekonomiczny próg szkodliwości jest wyższy od biologicznego.86. Czy w Polsce zwalcza się chwasty biologicznie? W Polsce nie zwalcza się chwastów metodą biologiczną. 87. Jak działają herbicydy kontaktowe? Są to środki parzące, działają powierzchniowo, wywołując poparzenie tkanki roślinnej tylko w miejscu zetknięcia się jej z preparatem. Efekt poparzenia jest spowodowany koagulacją substancji białkowych. Oparzona tkanka ulega odwodnieniu i plazmolizie, a potem rozkłada się lub usycha. Liści roślin porażonych staja się wilgotne, tracą zieloną barwę, brunatnieją, więdną a następnie usychają. Herbicydy kontaktowe niszczą chwasty jednoroczne dwuliścienne. Im większy % poparzenia tym większe prawdopodobieństwo jej obumarcia. Najsilniej reagują rośliny młode natomiast w przypadku starszych znacznie opóźniają rozwój. Ze względu na to, że herbicydy kontaktowe działają tylko na części nadziemne roślin należy stosować je pogłównie np.: Motylkopielik, Krezamon. 89. Grupy biologiczne chwastów, kryteria ich wyróżnienia; charakterystyka. Po††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††are właściwe - zachowują się jak riśliny jare, wychodzą wiosną, wydają nasiona latem, a potem giną; c) Zimujące - zachowują się w zależności od okresu wegetacji jak rośliny jare lub ozime, d) Ozime - zachowują się jak rośl. Ozime wschodzą jesienią, jarowizują się w czasie zimy, wydają nasiona latem (miotła zbożowa). E. Dwuletnie (marchew dzika) wegetują półtora roku lub 2 lata wydają owoce i giną. 2. WIELOLETNIE- trwają b.długo na swoim miejscu, nie giną, liczba cykli rozwojowych od kilku do kilkunastu. Pod kątem budowy części podziemnej. A) Chwasty o korzeniu palowym (mniszek pospolity, babka lancetowata); b) Chwasty o korzeniu kępiastym -wiązka korzenia (babka większa, jaskier ostry) ; c) Płożące się - pędy nadziemne na powierzchni gleby (jaskier rozłogowy, bluszczyk kurdybanek); d) O rozłogach podziemnych- umieszczają część pędów pod ziemią (perz właściwy, skrzypy, bylica pospolita); e) Ch. cebulkowe (czosnek winnicowy); f) Chw. korzeniowo-rozłogowe - najpierw tworzą korzenie, a następnie na głębokości 20 cm tworzą rozłogi (ostrożeń polny, mlecz polny, szczaw polny, powój polny, czyściec błotny, wilczomlecz);3. PASOŻYTY- a) zupełne- niszczą roślinę uprawną (kanianki); b. Półpasożyty- czerpią tylko wodę. 90. Która z grup biologicznych najliczniej zasiedla pola uprawne? 91. Istota fotosyntezy. Polega na wytworzeniu cukrów z prostych substratów: dwutlenku węgla i H₂O z udziałem energii świetlnej. Proces ten zachodzi tylko u roślin zielonych i niektórych bakterii. Przebiega on u roślin- chloroplasty, bakterie- ciałka chromofazowe. W chromoplastach zawarty jest barwnik asymilacyjny chlorofil. Barwnik ten absorbuje energie świetlną i z udziałem innych zw. występujących w chloroplastach przekształca ją w energię wiązań chemicznych, magazynowaną w cząsteczkach cukrów prostych, a następnie w bardziej złożonych zw. organicznych. Fotosynteza u roślin zielonych- CO₂+2H₂O→ (nad kreską napisać- energia świetlna) [HCOH] + H₂O+O₂. Proces fotosyntezy składa się z 2 przebiegających jednocześnie lub w różnym czasie w chloroplastach. Są to FAZA ŚWIETLNA- zlokalizowane w strukturach zawierających barwniki asymilacyjne. W wyniku przemian świetlnych (fotosyntetycznych), powstają 2 ważne zw. wykorzystywane w asymilacjach CO₂ i dalszych etapach syntezy cukrów są to ATP, NADPH₂, w których roślina zmagazynowała siłę asymilacyjną. Faza bezpośrednio nie zależnie od światła zlokalizowana w stronie chloroplastów, tam gdzie zachodzą reakcje biochemiczne asymilacji CO₂ , czyli włączenie go do zw. organicznych.92. Wyjaśnij pojęcia: samożywność i cudzożywność ( autotrofizm i heterotrofizm).Cudzożywność - odżywianie się gotowymi substancjami organicznymi pobieranymi z zewnątrz jako pokarm i wykorzystywanie ich do budowy własnego ciała i przemian biochemicznych, cechuje większość bakterii , grzybów. Samożywność - zdolność wytwarzania związków organicznych z pobieranych ze środowiska związków nieorganicznych na drodze fotosyntezy lub chemosyntezy. 93.Zdefiniuj poj.: gleba, rola. Rola - powierzchniowa warstwa gleby na którą działają bezpośrednio maszyny i narzędzia uprawowe (tzn. warstwa uprawna gleby). Miąższość roli jest to grubość warstwy poddana działaniu najgłębszego narzędzia (pług, pogłębiacz). Gleba - czynnik siedliska - zew. Ożywiona warstwa litosfery. Od martwej skały macierzystej różni się tym, że może zapewnić roślinom wodę, pokarm i powietrze, czyli elementy służące do ich życia i produkcji masy org.-kształtuje warunki termiczne rhizosfery i atmosfery-procesy glebowe rzutują na stężenie CO₂ w rhizosferze i atmosferze-zawiera mikroorganizmy niezbędne (np. rhizobia) i niepożądane (np. patogeny) dla roślin Gleba nie jest koniecznym warunkiem do produkcji roślin. 94.Podaj i skomentuj elementy składowe roli.Faza stała - zw. Mineralnen Faza ciekła - woda Faza gazowa - powietrze Elementy składowe wierzchniej warstwy glebowej: - powietrze - 25%, - części min. - 45%, - woda - 25%, - subst. organiczne - 5%. Części ilaste - utrzymują jony - skł. odżywcze roślin; - mogą mieć różne średnice, koloidy < 0,001mm. 95.Co jest celem uprawy roli? Uprawa roli - całokształt czynności wykonywanych narzędziami i maszynami uprawowymi mających na celu stworzenie optymalnych warunków do wzrostu i rozwoju roślin uprawnych. 96. Jakie zadania stawia się uprawie roli? - regulowanie właściwości chem., fiz. I biolog., - zwalczanie roślinności konkurencyjnej, - wprowadzanie i inkropowanie materii org. (resztki pożniwne, nawozy org.), - regulowanie właściwości fiz.: nadawanie struktury gruzełkowatej, - tworzenie właściwej porowatości roli i optymalnego układu porowatości kapilarnej i niekapilarnej, - kształtowanie właściwości termicznych roli i zwięzłości roli 97. Co to są koloidy glebowe i jaką pełnią rolę? Podaj ich rodzaje. Koloidy glebowe - najdrobniejsze cząstki gleby tzw. ił koloidowy o średnicy 0,5-0,001μm.-mineralne : glinokrzemiany (kaolinit, krzemionka), uwodnione-org.: próchnica, linearne -min.-glebowe: kompleksowe Cechy koloidów: mogą peptyzować, mogą wytrącać się z nich żele. Wypadkowy ładunek ilastej frakcji gleby jest ujemny, co wiąże się z sorpcją kationów. Oprócz kationów sorbują one dużą ilość cząstek wody. Rola koloidów - warunkują żyzność gleby. Układy koloidalne decydują o właściwościach fiz. i chem. gleby. Cząstki koloidalne obdarzone ładunkiem elektrycznym, najczęściej ujemnym, przyciągają dodatnio naładowane kationy. Kationy te otaczają cząstki koloidalne w postaci luźnej warstwy a w niektórych minerałach wnikają również do wnętrza cząstek. 98. Skąd pochodzi subst. org. w glebie i jaką pełni rolę? Substratem próchnicy jest subst. org. - materia, która dostaje się do gleby (resztki pożniwne i korzenie roślin). Rola subst. org. : - źródło skł. pokarmowych dla roślin - zwiększają żyzność gleby - poprawiają strukturę gleby 99. Jaka jest orientacyjna masa resztek pożniwnych dostająca się do gleby po zbiorze roślin? Przeciętna zawartość próchnicy w warstwie 0-20 cm gleby - motylkowych - 70% resztek pożniwnych - korzenie motylkowych na 1 ha - lucerna 5,03t; mieszanki lucerny z trawami 4-5,8t; koniczyny 2,75; koniczyny z trawami 1,89-3,24t - zbożowych 60-65% (udział korzeni), owies 3,7t, pszenicy i żyta 3,4t, jęczmienia jarego 2,4t, wyki z owsem 2,9t - rzepaku - udział korzeni - 50%, rzepak ozimy 4,2t - (C:N) pastewne 16:1, strączkowe 10:1 Resztki pożniwne - wartość zależna od rośliny uprawnej.100. Co to jest próchnica? Podaj jej zawartość w różnych glebach. Próchnica - swoista, bezpostaciowa subst. org. gleby; produkt procesu humifikacji resztek roślin i zwierząt. Stanowi jedno ze źródeł składników pokarmowych dla roślin, zwiększa żyzność gleby, poprawia jej strukturę. Zawartość próchnicy w glebach zależy od: gleb, stosunków powietrzno-wodnych, dopływu subst. org. , temp., odczynu, sposobu uprawy gleby. Zawartość próchnicy w glebach w warstwie 0-20cm w % wagowych: - czarnoziemy 2,6-4,0 - czarna ziemia 1,8-5,6 - mady 1,1-4,2 - rędziny 2,6 - gleby brunatne 1,5-2,5 - bielicowe, piaskowe 1,6-1,8 101. Co to jest woda kapilarna? Jej znaczenie dla roślin. Woda kapilarna - woda podziemna wznosząca się w bardzo drobnych porach i szczelinach skalnych ponad zwierciadło wód gruntowych. Może poruszać się we wszystkich kierunkach (poziomo i pionowo) - ruch ten powodowany jest siłami napięcia powierzchniowego. Wyróżnia się wodę kapilarną zawieszoną, gdy cząstki wody nie mają kontaktu z wodą gruntową, pochodzącą wyłącznie z opadów i kapilarną właściwą - gdy woda kapilarna znajduje się między cząsteczkami i łączy się z wodą gruntową. Woda kapilarna jest dostępna dla roślin i stanowi dla nich podstawowe źródło zaopatrzenia. Przestwory kapilarne napełnione wodą kapilarną tworzą w glebie system naczyń połączonych. Jeżeli do systemu naczyń dostaje się powietrze to system zostaje przerwany i powstaje woda kapilarna kroplista - trudno dostępna dla roślin. Woda kapilarna jest źródłem zaopatrzenia korzeni roślin w wodę.102. Czym się różni powietrze glebowe od atmosferycznego? Podaj związek składu powietrza glebowego z uprawą roli. W powietrzu glebowym jest mniej tlenu a więcej CO₂ niż w powietrzu atmosferycznym. Skład powietrza glebowego: 18-20% tlenu, CO₂, wodór, fosfor, inne związki z fermentacji glebowej. Skład powietrza atmosferycznego: azot 78%, tlen 21%, CO₂ 0,3, gazy szlachetne. Optymalna ilość powietrza 20-40% objętości gleby. Gleby lekkie mają więcej powietrza, ciężkie - mniej. 103. Co to jest struktura gruzełkowata? Podaj czynniki warunkujące jej powstawanie. Struktura gruzełkowata - najkorzystniej kształtująca stosunki powietrzno-wodne w glebach, gleba skł. się z gruzełków o kulistych wymiarach o średnicy 0,25-1mm. Warunki do spełnienia tej struktury:- obecność lepiszcza (koloidy min., org., min.-org., kationy Ca, Mg; woda ma słabe działanie- niska temp. - pod wpływem działania mrozu- korzenie roślin - działają mechanicznie - fitomelioracyjnie - mikroorganizmy, dżdżownice, resztki roślin strukturotwórczych, nawożenie††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††roli za pomocą zabiegów uprawowych? Warunki termiczne roli zależą od: -ilości energii słonecznej (miejsce, pogoda) -barwy gleby (ilość promieni odbitych -albedo) -zawartość powietrza, wody i mat. org. (ciepło właściwe) -struktury i tekstury (chropowatość, albedo) Zabiegi uprawowe zwiększając masę objętościową :-zmniejszają pojemność cieplną. Gleby spulchnione bardzo szybko ogrzewają się i bardzo szybko tracą ciepło. Warstwa napowietrzniona jest dobrym izolatorem termicznym. Wiosną pierwszym zabiegiem jest bronowanie - ogranicza parowanie wody z gleby, powoduje ogrzanie warstwy powierzchniowej. 105. Choroby gleby - wymień i podaj w jakich warunkach powstają. - podeszwa płużna - zagęszczona, zbita warstwa, występuje często pod warstwą uprawną, powstaje w wyniku wieloletniej uprawy roli na jednakową głębokość, co sprawia, że płozy pługów i koła ciągników ugniatają stale tą samą warstwę - ogólne zagęszczenie warstwy podornej - polega na dużej zwięzłości i zagęszczeniu części stałych oraz małej porowatości. Przyczyną tej choroby jest zbyt wysoki poziom wód gruntowych powodujący rozpad agregatów glebowych, zagęszczenie cząstek elementarnych, zmniejszenie średnicy porów kapilarnych, a w efekcie dużą zwięzłość i nieprzewiewność warstwy podornej . 106. OD CZEGO ZALEŻY ZWIĘZŁOŚĆ GLEBY? Zwięzłość gleby jest to opór jaki stawia gleba podczas jej rozgniatania czy kruszenia. Zależy on od składu mechanicznego spulchnionej warstwy stopnia jej zagęszczenia ilości i rodzaju koloidów oraz wilgotności. Najmniejszą zwięzłość ma rola bezpośrednio po zastosowaniu narzędzi lub maszyn spulchniających. W miarę upływu czasu ta zwięzłość wzrasta wskutek samorzutnego osiadania roli, ugniatania kołami ciągników i różnych maszyn rolniczych, rozmywania agregatów glebowych przez wodę opadową, dopiero po kilku lub kilkunastu miesiącach zwięzłość gleby jest taka jak przed uprawą. 107. SCHARAKTERYZUJ GRUPĘ GLEB LEKKICH Z ROLNICZEGO PUNKTU WIDZENIA. Gleby lekkie ( żwirowe, piaskowe, przeważa powietrze, niskie ph, szybko mineralizuje się próchnica. Mała zawartość w tych glebach próchnicy uniemożliwia tworzenie się struktury gruzełkowatej, tym samym obniża zdolność zatrzymywania wody w glebie, co prowadzi do ich przesuszania. Gleby te są ubogie w składniki pokarmowe i także charakteryzują się niską żyznością, należy prowadzić zabiegi poprawiające ich właściwości. Rośliny które dobrze plonują na takich glebach to: saradela, gryka, łubin żółty, żyto, proso, ziemniaki, pomidory, wyka kosmata.

108.SCHARAKTERYZUJ GRUPĘ GLEB ŚREDNICH Z ROLNICZEGO PUNKTU WIDZENIA Gleby średnie to gleby o przewadze cząstek pyłowych pochodzenia wodnego, bardzo dobre podsiąkanie optymalne uwilgotnienie. Mają niejednakową strukturę. Łatwo się zaskorupiają. Niezłe właściwości fizyczne, są łatwe do uprawy , żyzne można uprawiać wiele roślin. Najkorzystniejsze warunki do uprawy różnych roślin 109.SCHARAKTERYZUJ GRUPĘ GLEB CIĘŻKICH Z ROLNICZEGO PUNKTU WIDZENIA Gleby ciężkie są to iły ciężki mady, ilaste rędziny. Są one ciężkie w uprawie wymagają znacznej siły pociągowej, krótki okres w którym można wykonać zabiegi uprawowe. W takich glebach jest dużo wody lecz jest jej mało dostępnej dla roślin. Gleby te tworzą bardzo wąskie kapilary. Jest w nich dużo materii organicznej, zasobna w składniki pokarmowe. Gleby te są nie przewiewne i słabo przepuszczają wodę. Można uprawiać na nich: pszenicę, jęczmień, buraki, rzepak, grykę 110. CO TO JEST UPRAWKA. PODAJ RODZAJE ICH. Uprawka jest to każda czynność wykonana jakimkolwiek narzędziem lub maszyną uprawną. Rodzaje: 1.Odwracające rolę- wszelkiego rodzaju orki; orki wykonywane pługiem lemieszowym oraz uprawki zastępujące orkę, wykonane pługami talerzowymi, bronami talerzowym jak też maszynami czynnymi- pługofrezarkami 2. Spulchniające i wyrównujące rolę- kultywatorowanie, bronowanie, włókowanie, a także bronowanie bronami aktywnymi, uprawa glebogryzarkami. 3. Ugniatające i kruszące rolę-wałowanie wałami ugniatającymi i kruszącymi działającymi powierzchniowo lub wgłębnie 4. Uprawki specjalne- wykonywane sporadycznie tylko w pewnych specyficznych warunkach i z ograniczoną.częstotliwością To jest na kilka lat np.;orki melioracyjne gleb lekkich połączone z nawożeniem wgłębnym 111,112.CO TO JEST ZESPÓŁ UPRAWEK, WYMIEŃ JE I PODAJ ICH CELE Zespół uprawek jest to szereg uprawek wykonanych w określonej porze roku dla uzyskania zamierzonych celów. W cało kształcie uprawy zmianowania można rozróżnić następujące zespoły uprawek: 1. Zespół uprawek pożniwnych - stosowany jest na polach po zbiorze roślin zbożowych, oleistych, motylkowych oraz wcześnie zbieranych okopowych. Ma na celu: zniszczenie darni, przyoranie ścierni innych resztek roślinnych ; zatrzymanie wody w glebie poprzez zmniejszenie parowania co ułatwia wykonanie orki siewnej; zwalczanie chwastów; Na zespół ten składa się :podorywka, bronowanie, kultywatorowanie, ewidentnie druga orka 2. Zespół uprawek przedsiewnych jesiennych : * cel: przygotowanie optymalnych warunków dla kiełkowania nasion i wzejścia roślin *Zabiegi: orka siewna, bronowanie, siew. 3. Z.u. Przedzimowych : *cel; wykorzystanie zimowego okresu do poprawienia struktury nadania sprawności , zmagazynowania max. Ilości wody, niszczenie chwastów, przyoranie obornika; *Zabiegi: orka przyorująca obornik, orka ziębl. 4. Z.u. Wiosennych-*Cel: zachowanie wody pozimowej i oszczędne ją gospodarowanie, przyśpieszenie ogrzania soli, niszczenie chwastów, stworzenie optymalnych warunków do przyjęcia nasion; *Zabiegi: a)rośliny wczesnego siewu- włókowanie, bronowanie, siew, bronowanie b) rośliny późnego siewu - kultywatorowanie, bronowanie, siew, bron. C) ziemniaki - bron. , obornik , przykrycie orką odwrotką, bron. sadzenie 5.Z.u. pielęgnowania - *Cel: niszczenie chwastów skorupy tworzącej się na powierzchni gleby, zachowanie wody *Zabiegi: zależą od wymagań roślin uprawnych i sposobu ich uprawy 113. W JAKIM CELU WYKONUJEMY ORKĘ PRZEDZIMOWĄJest ona najgłębsza, pozostawia rolę na zimę w ostrej skibie w celu dobrego przymarznięcia i pokruszenia skib co na glebie ciężkiej jest warunkiem uzyskania wiosną stanu sprawności , głębokie spulchnianie i wysztorcowania roli umożliwia nagromadzenie większych ilości wody opadowej pochodzącej z roztopów. Zięble wykonuje się na wszystkich polach przeznaczonych do obsiania wiosną. 114. TERMINY WYKONANIA ORKI SIEWNEJ POD OZIMINY Przed siewem ozimin wykonywać na średnią głębokość 15-22cm. Terminy wykonuje się przed okresem siewu :1-3tyg. - gleby lekkie, 3-6 tyg. - gleby ciężkie. Wysiew roślin w nieodleżałą rolę sprzyja ich wymarzaniu 115. CO TO JEST ORKA RAZÓWKA Jest orką, którą wykonuje się gdy okres od zbioru przedplonu do siewu rośliny następczej jest zbyt krótki aby wykonać podorywkę i orkę siewną. Razówka powinna być orką średniej głębokości , dobrze odwracającą i kruszącą skiby. Celowe jest aby była wykonana z przedpłużkiem. 116. CELE BRONOWANIA *Na polach nieobsianych; - wyrównanie powierzchni roli, - zmniejszenie powierzchni parowania, przerwanie podsiąkania wody przestworami kapilarnymi, - wymieszanie nawozów z glebą , - niszczenie chwastów; *na polach obsianych: - wyrównanie powierzchni , - ułatwienie wschodu roślin, - w celu przerzedzenia niektórych roślin, niszczenie wschodzących chwastów, - w celu niszczenia skorupy pozimowej w celu pobudzenia roślin do krzewienia i rozprowadzenie nawozów 117. CO TO SĄ UPROSZCZENIA W UPRAWIE ROLI (NA CZYM POLEGAJĄ I DLACZEGO SIĘ JE STOSYJE) Uproszczenia uprawy roli są to modyfikacje które prowadzą do polepszenia uprawy i do wyższej efektywności, Ponieważ klasyczny system pochłania ponad 40% nakładów energetycznych , zużycia paliwa na wykonanie orki płytkiej jest 40% mniejsze jak orki głębokiej .Także zmniejszenie ilości przejazdów na danym polu zmniejsza ryzyko tworzenia się podeszwy płużnej . Uproszczenia polegają na : - eliminowaniu zupełnych niektórych uprawek, - zastępowaniu uprawek wysokoenergochłonnym, - spłycanie uprawek, - scalaniu całego zespołu uprawek w jeden zabieg poprzez agregatowanie narzędzi proponuje się także zastępowanie pługów talerzowych narzędziami talerzowymi Mogą być uprawki wykonywane za pomocą narzędzi aktywnych, uprawa roli gruberem jest bardziej propagowana , uprawa zerowa. Stosuje się to dlatego aby zużywać jak najmniej energii i kosztów produkcji. 118. WYMIEŃ SYSTEMY UPRAWY ROLI 1. tradycyjny - konwencjonalny z pługiem (płużny) - bezorkowy (bezpłużny) , - siew bezpośredni ( uprawa zerowa) - system integrowany ( syst. bezorkowy) 119. Jakie znasz systemy rolnicze? Który z nich obecnie dominuje w Polsce? - kopieniaczy -żarowo-nowinowy (przyorywanie darni stepowej, wypalano lasy pod prymitywne uprawy - odłogowy - odłogiem na 10-15 lat - ugorowy - bez siewu na 1 ro - płodozmienny - zmianowanie - konwencjonalny - ekologiczny - integrowany 120. Podaj zalety siewu bezpośredniego. - zapobieganie erozji wodnej i powietrznej -zmniejszenie strat wody z gleby - umożliwia terminowy ††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††tów - trudność w zwalczaniu samosiewów - zwiększenie wierzchniej warstwy gleby - zwiększenie zawartości substancji org. w wierzchniej warstwie gleby -zmywanie nawozów i środków ochrony roślin - konieczność stosowania większych dawek nawozów i herbicydów - ujemne działanie allelopatyczne słomy i resztek pożniwnych na kiełkujące rośliny - powolniejsze ogrzewanie się gleby wiosną - mała przydatność na glebach zwięzłych i bardzo lekkich - nieprzewidywalność skutków w dłuższym horyzoncie masowym 122. Co to są rośliny zbożowe? Wymień gatunki roślin zbożowych. To grupa roślin o mączystych nasionach, użytkowanych po przemieleniu jako mąka, kasza, śruta, płatki lub bezpośrednio skarmianych. Należą tu rośliny jednoroczne z rodziny traw -ozime i jare (żyto, pszenica, jęczmień, owies, kukurydza i in.) oraz gryka z rodziny rdestowatych. Niektóre z nich uprawia się dla zbioru zielonej masy przeznaczonej na paszę w postaci zielonki lub kiszonki. 123. Rośliny strączkowe ( znaczenie , gatunki) Strączkowe czyli motylkowe grubonasienne to rośliny jednoroczne z rodziny motylkowatych o dużych, wysokobiałkowych nasionach przeznaczonych na konsumpcje np. groch, lub na paszę np. bobik. Uprawiane są też dla zbioru zielonej masy spasanej w postaci zielonki czy kiszonki albo na przyoranie jako zielony nawóz. Z wyjątkiem wyki kosmatej wszystkie są roślinami jarymi. 124. Rośliny oleiste (znaczenie, gatunki). Należą do grupy roślin przemysłowych. Nasiona tych roślin zawierają duży procent tłuszczu np. słonecznik, rzepak. 125. Rośliny okopowe (znaczenie, gatunki). Uprawia się dla zbioru organów podziemnych, którymi są korzenie spichrzowe roślin dwuletnich np. buraków i marchwi lub bulwy jednorocznego ziemniaka i wieloletniego topinambrium. 126. Rośliny pastewne motylkowe (znaczenie, gatunki). Inaczej motylkowe drobnonasienne. Są to rośliny z rodziny motylkowych, uprawiane dla zbioru zielonej masy na paszę. Przeważają wśród nich byliny np. lucerna mieszańcowa, koniczyna czerwona, ale występują w tej grupie także rośliny dwuletnie np. nostrzyk biały i jednoroczne - seradela i inkarnatka. 127. Rośliny ozime uprawiane w Polsce, termin siewu. - pszenica ozima - optymalny powinien zapewniać krzewienie (2-3 pędu) jesienią. W regionie wschodnim 15-20 IX , w środkowej Polsce 20-30 IX , północno - zachodnia 20 IX - 5 X , środkowo - zachodnia 20 IX - 5 X , południowo - zachodnia 25 IX - 16 X. - Jęczmień ozimy III dekada IX -Żyto 5 IX - 20 IX - Suwalszczyzna, 10 -25 IX - Lubelszczyzna, Warmia i mazury; 15 -25 IX - środkowa Polska; 20 -30 IX - pd. i śr. Zach. i płn. Polska; Szczecin 20 IX-5X. - Rzepak - sierpień -Pszenżyto - termin musi zapewniać jesienne krzewienie pszenżyta. 128. Rośliny jare - orientacyjny termin siewu.- jęczmień jary - 15 III-15 IV , w rejonach Białegostoku 25 III - 10 IV - pszenica jara - 15 III-10 IV - pszenżyto jare - owies - III dekada marca I kwietnia 129. Wymień rośliny ciepłolubne i orientacyjne terminy ich siewu. - kukurydza - plon główny 6 V , wtórny 4 VI - soja - proso 15 - 25 V - gryka 15 - 25 V - tytoń -konopie 130. Co to jest materiał siewny: Materiałem siewnym roślin uprawnych są organy generatywne lub wegetatywne służące do reprodukcji. Materiał siewny generatywny stanowią nasiona, jednonasienne owoce i części owoców lub wielonasienne owocostany, nazywa się je potocznie nasionami. Materiałem siewnym wegetatywnym są bulwy np.: ziemniaka, korzenie spichrzowe np.burak, używane jako sadzonki nasienne, czyli wysadki jak też części karpy korzeniowej chmielu i pędów 131. Jak można wyliczyć ilość wysiewu. IW = liczba roślin na 1 m2 * MTZ / wartość użytkowa *** WU = czystość (%) * zdolność kiełkowania (%) / 100 132. Podaj orientacyjne okresy zbioru: zbóż, ziemniaków, buraka cukrowego i rzepaku: Zboża - z wyjątkiem kukurydzy, w okresie letnim najwcześniej na początku lipca (jęczmień ozimy, rzepak ozimy) w połowie lipca (żyto) następnie pszenica ozima, jęczmień jary, pszenica jara, owies; zaś w drugiej połowie sierpnia proso i gryka. Ziemniak - bulwy 3VII - 3IX Burak cukrowy - X Rzepak ozimy nasiona - 3VI/1VI 133. Co to jest płodozmian i zmianowanie. Zmianowanie - racjonalne następstwo roślin po sobie , które uwzględnia warunki glebowo klimatyczne, biologiczne , ich wymagania nawozowe oraz inne potrzeby co do czynników wzrostu. Płodozmian - zmianowanie zaplanowane na konkretnej powierzchni pola na z góry określony czas. 134.Co to jest człon i element zmianowania. Element zmianowania - roślina uprawna lub grupa roślin o podobnych wymaganiach siedliskowych i uprawowo - nawożeniowych pozostawiające po sobie podobne stanowisko. Człon zmianowania - kolejne dwie rośliny o przeciwstawnym ( korzystno - niekorzystnym) działaniu na glebę. 135.Wymień czynniki zmianowania. Decydują one o ułożeniu następstwa roślin. A) z pkt. widzenia przyrodniczego - gleba - warunki klimatyczne b)szczegółowe warunki zmianowania - termin siewu i zbioru roślin - wymagania wodne roślin -wymagania nawozowe i pokarmowe - ilość, jakość , rozmieszczenie resztek pożniwnych - zacienienie powierzchni gleby przez roślinę uprawną - zachwaszczenie - choroby płodozmianowe 136. Co to jest płodozmian polowy i specjalistyczny: Płodozmian polowy: uprawia się w nim głównie rośliny zbożowe, okopowe, przemysłowe i strączkowe na nasiona i inne rośliny towarowe, za które uzyskuje się ekwiwalent w postaci środków płatniczych. Oprócz nich uprawia się też w niedużym stopniu wieloletnie rośliny pastewne jako plon główny i przede wszystkim zbierane na zieloną masę. Rodzaj płodozmianów polowych określa się według elementu który przeważa w płodozmianie np.: płodozmiany zbożowe. Płodozmian specjalistyczny: są to płodozmiany o skróconych rotacjach, w których liczba uprawianych gatunków roślin jest ograniczona. Muszą być oparte o podstawy przyrodnicze zmianowań. Uwzględniając jednocześnie stopień wykorzystania posiadanych maszyn do zbioru można wprowadzić do zmianowania tylko takie rośliny, które mają być uprawiane i zbierane jednym zestawem narzędzi i maszyn. 137,138. Jaka jest rola płodozmianu?Stosuje się go po to , aby zapewnić roślinom dobre warunki. Roślina będąca długo na polu powoduje wyradzanie się i spadek plonu. Stosowanie następstw roślin ma na celu zapobiec namnożeniu się chorób, szkodników i chwastów.139. Co to jest monokultura? Podaj jej ujemne następstwa. Jest to uprawa tej samej rośliny przez kilka lat po sobie. Powoduje to znaczne obniżenie plonu w porównaniu z pierwszym siewem (koniczyna, lucerna, len, słonecznik). 140. Choroby płodozmianowe - wylucernianie, wykoniczynianie, wyłubinienie - mątwik ziemniaczany - wyziemniaczenie - mątwik buraczany - gdy po burakach cukrowych będziemy uprawiać rzepak lub rośliny krzyżowe - choroby zgorzelowe zbóż , bakteriofagi - w płodozmianach o niewłaściwym następstwie roślin następuje obniżenie plonów mimo stosowania poprawnego nawożenia i innych zabiegów , zjawisko to zwane jest zmęczeniem gleby : przyczyny - wydzieliny toksyczne korzeni i substancji powstających w wyniku rozkładu resztek zachwianie stabilności - wyczerpanie lub niedobór mikroelementów -masowe występowanie chorób roślin pochodzenia glebowego - nasilenie chorób , szkodników , chwastów.1.Zdefiniuj pojęcie „ systemy rolnicze” podaj znane historyczne i obecne systemy. System rolniczy, albo system gospodarowania, jest to sposób zagospodarowywania przestrzeni rolniczej w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz ich przetwarzania, wyceniony kryteriami ekologicznymi i ekonomicznymi: kopieniaczy, żarowy-nowinowy, odłaogowy, ugorowy, płodozmienny. W miarę rozwoju przemysłu, zmiany stosunków społecznych i innych warunków system płodozmienny ewoluował w różnych kierunkach. Powstały nowe systemy: konwencjonalny, ekologiczny, integrowany. 2. Co charakteryzuje system: a*) konwencjonalny, jest to sposób gospodarowania ukierunkowany na maksymalizację zysku osiągniętą dzięki dużej wydajności roślin uprawnych i zwierząt gospodarskich. Prowadzi się go w wyspecjalizowanych gospodarstwach stosujących technologie produkcji oparte na dużym zużyciu przemysłowych środków produkcji i bardzo małych nakładach robocizny. Towarzyszą temu 3 następujące zjawiska: Koncentracja ziemi w wyniku zmniejszenia zatrudnienia w rolnictwie, mechanizacja -zastępowanie pracy ludzkiej specjalistycznymi maszynami, specjalizacja- ograniczenie liczby uprawnionych gatunków -uproszczenie zmianowań- z powodu konieczności pełnego wykorzystania drogich maszyn. Występuje zatem specjalizacja produkcji. Uproszczenie zmianowań prowadzi do nasilenia występowania chwastów, specyficznych chorób i szkodników, których opanowanie wymaga zwiększonych nakładów na pestycydy. W produkcji zwierzęcej upowszechnił się fermowy chów głównie jednego gatunku zwierząt. Obsada ich często jest nieproporcjonalnie duża w stosunku do powierzchni gospodarstwa, a zatem dużo w stosunku do powierzchni gospodarstwa, a zatem dużo pasz treściwych musi być kupowana z zewnątrz. Powstają problemy z z††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††giczni. Rolnictwo to za podstawowy cel uznaje pozyskanie wysokiej jakości ziemiopłodów i troskę i dbałość o środowisko przyrodnicze. Zasady gospodarowania rolnictwa ekologicznego: a) stosowanie wielostronnych płodozmianów z udziałem motylkowatych i poplonów uprawianych na przyoranie (tzw. zielony nawóz). b) dobór do uprawy gatunków i odmian najlepiej dostosowanych do siedliska, odpornych na agrofagi (choroby, szkodniki, konkurencyjnych w stosunku do chwastów), częste stosowanie zasiewów mieszanych (mieszanki wielogatunkowe i mieszaniny odmian). c) dążenie do wzrostu żyzności i biologicznej aktywności gleby dzięki wnoszeniu nawożenia organicznego, wielostronnego płodozmianu i nawożenia organicznego, odpowiedniej uprawy roli. d) dążenia do zamkniętego obiegu materii organicznej i składników pokarmowych w ramach gospodarowania rozumianego jako organiczna całość (równowaga paszowo-nawozowa); w przypadku niskiej zasobności gleby lub jej zakwaszenia możliwe jest wnoszenie rozdrobnionych minerałów lub mączek skalnych. e) w ograniczeniu zachwaszczenia podstawowe znaczenie ma płodozmian, poprawna uprawa roli oraz rozwinięte metody mechanicznego odchwaszczania. W rolnictwie ekologicznym wyróżnia się dwa nurty: rolnictwo biologiczno-organiczne prowadzone wg założeń przedstawionych wyżej oraz rolnictwo biodynamiczne. c*) system integrowany: jest to sposób gospodarowania, który umożliwia realizację celów ekonomicznych i ekologicznych poprzez świadome wykorzystanie nowoczesnych technik wytwarzania, systematyczne usprawnianie zarządzania oraz wdrażanie różnych form postępu biologicznego w sposób sprzyjający realizacji celów tego systemu. Ten system wykorzystuje elementy rolnictwa konwencjonalnego i ekologicznego. a) elementy konwencjonalnego - nowoczesne technologie uwzględniające nawożenie mineralne wnoszone w umiarkowanych i precyzyjnie ustalonych dawkach; -interwencyjne stosowanie pestycydów; b) ekologicznego (stos w polskim konwencjonalnym rolnictwie) -dbałość o biologiczną aktywność i żyzność gleby o czym decyduje płodozmian i nawożenie organiczne, uprawa międzyplonów, odpowiednia uprawa roli, mechaniczna pielęgnacja zasiewów. Dążenie do harmonizacji celów ekonomicznych i ekologicznych: cele ekonomiczne- osiąganie nie mniejszych dochodów niż w konwencjonalnym rolnictwie, -stabilizacja plonów i dochodów w latach, -efektywne wykorzystanie przemysłowych środków produkcji, w tym szczególnie chemicznych, -pozyskanie produktów dobrej jakości, cele ekologiczne: -stosowanie technologii produkcji ograniczających do minimum skażenie środowiska, głównie związkami azotu, fosforu, oraz wód i gleb pestycydami, -rozwój infrastruktury ekologicznej (zadrzewienia i zakrzaczenia śródpolne, buforowe pasy zadarnienia wzdłuż cieków wodnych, czynniki techniczne (oczyszczalnie ścieków, gnojownie, zbiorniki na gnojowicę, silosy kiszonkowe) służące ochronie środowiska, - ochrona gleb przed erozją, -utrzymanie żyzności i urodzajności gleb oraz trwałej produktywności ekosystemów. Koncepcja rolnictwa integrowanego zakład, że część nakładów ponoszonych na środki produkcji może być kompensowana postępem biologicznym oraz zabiegami agrotechnicznymi stosowanymi zgodnie z wiedzą ekologiczną i rolniczą. Rolnictwo integrowane może być wdrażane tylko kompleksowo w całym gospodarstwie obejmującym produkcję roślinną i zwierzęcą. Najważniejsze elementy gospodarowania w rolnictwie integrowanym to: a) w produkcji roślinnej: -dobór gatunków i odmian dostosowanych do wartości siedliskowych oraz uprawa mieszanek i mieszanin, -możliwie wielostronny płodozmian z udziałem międzyplonów, -integrowana ochrona roślin, -precyzyjne ustalanie dawek nawozów na podstawie testów glebowych i roślinnych, odpowiedni ich podział, -uprawa roli ograniczająca mineralizacje materii organicznej, -kompleksowa ochrona gleb przed erozją, b)w produkcji zwierzęcej: - znaczny stopień samowystarczalności paszowej gospodarstwa, -obsada zwierząt nie przekraczająca 1,5 SD/ha, -dobre warunki utrzymania zwierząt (przestrzeń, żywienie, zoohigiena), c)w środowisko przyrodnicze: - kształtowanie korzystnej infrastruktury przyrodniczej (zadrzewienia, zakrzaczenia, oczka wodne, zadarnienia jednym słowem utrzymanie bioróżnorodności w krajobrazie rolniczym), -zapewnienie infrastruktury technicznej gospodarstw (sanitacja, płyty gnojowe, zbiorniki na gnojówkę, specjalne miejsca utylizacji i nalewania pestycydów), d)w zarządzaniu: prowadzenie rachunku ekonomicznego, -właściwa organizacja pracy i produkcji. Zsynchronizowanie wszystkich wymienionych elementów powinno zapewnić efektywność produkcji bez skażenia środowiska i zapewnić dobrą jakość produktów. Należy podkreślić, że w naszych warunkach rolnictwo integrowane wiąże się z wprowadzeniem umiarkowanej intensyfikacji produkcji wobec praktykowanej poprzednio. Wstępne badania wskazują, że właściwe dostosowanie wszystkich elementów tego rolnictwa umożliwia uzyskanie względnie wysokich plonów roślin uprawnych.3. Negatywne następstwa systemu rolnictwa konwencjonalnego. - obniżenie zdolności samoregulujących ekosystemu, jako następstwo stosowania uproszczonych zmianowań i dużych ilości pestycydów, -nasilenie agrofagów, -systematyczne pojawianie się biotypów agrofagów odpornych, -wzrost liczby zabiegów chemicznej uprawy roślin i kosztów,- skażenie azotanami, fosforem i pestycydami wód gruntowych i powierzchniowych, -obniżenie urodzajności gleb w wyniku uproszczeń zmianowań oraz erozji nasilającej się na dużych polach; pogorszenie ich właściwości z racji stosowania ciężkich maszyn i niekorzystnych zmian krajobrazu rolniczego (likwidacja zakrzaczeń, zadrzewień, oczek wodnych, melioracje), -obniżenie jakości produktów rolniczych, -obniżenie populacji ludzi zamieszkujących tereny rolnicze, -obniżenie jakości produktów rolniczych, -obniżenie dochodów rolniczych, -negatywny obraz rolnictwa w opinii konsumentów, spadek zaufania do jakości żywności.4. Jakie czynniki agrotechniczne mają największy wpływ na poziom plonowania roślin. Nawożenie organiczne. Obornik- jest nawozem zwierającym wszystkie składniki pokarmowe oraz wpływa też na poprawę właściwości fizycznych i biochemicznych gleby. Przy zbyt małej dawce jego działanie może być nie widoczne. Stosuje się na gleby lekkie zwykle co 3 lata 20-25 t/ha i co 4 lata 25-30 t/ha na glebach ciężkich. Słoma- działanie tego nawożenia jest słabsze i trwa krócej niż obornika. Korzystne jest przyoranie słomy z rośliną motylkową lub gnojowicą. Wapnowanie gleb- stosuje się do odkwaszania gleby i niezależnie od pH na glebach ciężkich gdy wykazują złą strukturę. Najlepiej stosować po zbiorach roślin i przykrywać glebą. Nawożenie mineralne- tu duże znaczenie ma układ płodozmianu np. po roślinach strączkowych nie potrzeba nawozić jęczmienia browarnego azotem, a po zbożach takie nawożenie jest konieczne. Buraki cukrowe będą potrzebowały po zbożowych większego nawożenia fosforem i potasem niż po ziemniakach. Uprawa roli w płodozmianie -szczególną uwagę należy zwrócić na zespół uprawek pożniwnych oraz liczbę i głębokość orek w płodozmianie. Ważną rolę w całokształcie uprawy spełnia też orka głęboka i pogłębiona (co najmniej 1 orka pogłębiona w rotacji). 5. Wymień najważniejsze zboża świata. Pszenica, żyto, jęczmień, owies, kukurydza. 6. Powierzchnia uprawy zbóż w Polsce ogółem, wymień największe gatunki uprawowe. Uprawy zbóż w Polsce 8844tys.ha to jest 70,25% roślin uprawnych. Największe gatunki uprawne (7257tys.ha ok.58%): pszenica (2631tys.ha ok.21%), żyto (2291tys.ha ok. 18%), jęczmień (1138tys.ha ok.9,4%), owies (561tys.ha ok.4,5%), pszenżyto (636tys.ha ok.5,1%). 9. Podaj poziom nawożenia NPK /ha w ostatnich latach w Polsce. W ostatnich latach w Polsce wynosi ono średnio 83,2kg. Nawożenie NPK jest zbyt małe w stosunku do potrzeb pokarmowych roślin. W związku z tym rośliny czerpią składniki pokarmowe z gleb i następuje degradacja gleb.10. Powierzchnia uprawy, średni plon i skład chemiczny ziarna pszenicy. Powierzchnia uprawy (2631tys.ha, śr plon ok3,5 t/ha) pszenicy ozimej 1884tys.ha, jara 999tys.ha. skład chemiczny ziarna -białko surowe 6,9-24,6%(w pszenicach polskich 10,9-12,5%), tłuszcze-1,0-2,7%, substancje bezazotowe wyciągowe 60,2-77,7%, błonnik- 1,4-5,5%.11. Kierunki użytkowania ziarna pszenicy. Użytkowanie chlebowe, -użytkowanie paszowe. (mąka pszenna jest podstawowym artykułem żywnościowym pieczywo, makarony, kasze). 12. Co to jest gluten i o czym decyduje. Substancja koloidalna, o właściwościach elastycznych powstająca z białka zewnętrznego w ziarnie pszenicy po zarobieniu mąki wodą. 13. Grupy jakościowe pszenicy. E-elitarna (brak odmian polskich), A-jakościowa (1/2 odmian jarych i 3 ozime), B- chlebowa (reszta jarych i 8 ozimych), K-na ciastka (brak odmian), C-paszowa (jara 1 i ozime 18). 14.Gęstość siewu pszenic; od czego zależy. Pszenica ozima 450-600 ziarniaków/ m², pszenica jara 400-800 ziarniaków/m² . zależy od: -terminu siewu, -od właściwości odmiany, zdolności krzewienia się, -od kierunku uprawy, (ziarno, zielonka), -od warunków siedliskowych, -warunków klimatycznych, -rodzaju przedplonu. 15. Terminy siewu pszenic. Pszenica ozima- siew powinien zapewnić krzewienie (2-3)pędy jesienią. Wiosenne krzewienie jest mało produktywne i psuje architekturę łanu. Termin siewu zależy od regionu: wschodni ( 15-20.IX), środkowy (20-30.IX), Płn-zachód (20.IX-5.X), środkowo zachodni (20.IX-5.X), Płd-zachód (25.IX-16.X), Płd (20-30.IX). Pszenica jara- 15.III-10.IV (jak najwcześniej). 16. Główne chwasty pszenicy jarej i ozimej. 17. Podaj gleby przydatne do uprawy pszenic (najlepiej kompleksy). Pszenice mają duże wymagania glebowe. Najodpowiedniejsze dla nich są gleby średniozwięzłe, głębokie, przepuszczalne, zasobne w próchnicę, o odczynie zbliżonym do obojętnego. Udają się również na glebach bielicowych oraz gliniastych. 1.-pszenny bardzo dobry- gleby I i II klasy botanicznej niezbyt ciężkie.2.- pszenny dobry- gleby mniej żyzne IIIa, IIIb oraz ciężkie klasy II. 3. -pszenny wadliwy- gleby IIIb, Iva oraz Ivb o nieregularnych stosunkach wodnych. Na tym kompleksie pszenice zawodzą lub dają niskie plony. 4.-żytni bardzo dobry- (pszenno-żytni) gleby klasy IIIb. Przydatność zależy od ich kultury oraz poziomu nawożenia i ochrony roślin. Będąc w dobrej kulturze nadaje się do uprawy pszenicy. 8.- zbożowo pastewny mocny- gleby ciężkie nadmiernie uwilgotnione, klasa IIIb i IV. Wysokość plonu zależy od układu warunków pogodowych. W latach mokrych rośliny uprawne najczęściej wymakają. 18. Wymień dobre przedplony dla pszenicy jarej i ozimej. Pszenica ozima -buraki, ziemniaki,- wieloletnie motylkowe pastewne, -mieszanki na zielonkę, strączkowe na nasiona, -rzepak. Pszenica jara- okopowe, -strączkowe na nasiona i zielonkę, -wieloletnie motylkowe pastewne i ich mieszanki. 19. Uprawa roli pod pszenicę. a) po zbożach- b)- po strączkowych na nasiona- . 20. Znaczenie, powierzchnia i kierunki uprawy żyta. Pow. uprawy 2291tys.ha, ok. 18%. Podstawowym celem uprawy jest ziarno, z którego uzyskuje się mąkę do wypieku chleba, a także otręby używane na paszę. Duże znaczenie ma słoma używana bezpośrednio do spasania lub na kiszonkę. 21. Co ogranicza wykorzystanie żyta jako paszy dla młodych rosnących zwierząt. Żyto jest mniej smaczne niż inne zboża, a podane w dużych ilościach powoduje u zwierząt (zwłaszcza młodych) zaburzenia w trawieniu i objawy zatruć. Jest to spowodowane dużą zawartością w życie polisacharydów nieskrobiowych, a zwłaszcza pentozanów. 22. Gleby i przedplony pod żyto. 4. Żytni bardzo dobry (pszenno-żytni) gleby klasy IIIb. 5. Żytni dobry- gleby klasy VIa, IVb. 6. Żytni słaby- gleby klasy IVb i V są to gleby lekkie o bardzo przepuszczalnym podłożu. 7.- żytni bardzo słaby- (żytnio-łubinowy) klasa VI gleby nadające się pod zalesienie bardzo suche i jałowe. 9.- zbożowo- pastewny słaby- gleby lekkie klasy IV, V nadmiernie uwilgotnione. Przedplony -seradela, łubin, peluszka, ziemniaki wczesne, mieszanki strączkowych i zbóż. 23. Uprawa żyta po zbożach. 24. Gęstość siewu i terminy siewu żyta. Gęstość około 400 nasion/m². Terminy siewu: (ogólnie 5-20.IX) Płn wschód i pogórze 5-15.IX, Lubelszczyzna, Warmia 10-25.IX, środkowa Polska 15-25.IX, Płd i śr zachód i Płn 20-30.IX, szczecin 20.IX-5.X.25. Zabiegi pielęgnacyjne w życie i pszenicach. Pszenica ozima. Podstawowym zabiegiem jest bronowanie w okresie wegetacji i krzewienia się pszenicy w razie silnego zaskorupienia bronowanie należy powtórzyć w okresie strzelania w źdźbło. Herbicydy stosuje się aminopielik wiosną w okresie pełnego krzewienia się Chwastox pł.30 do zwalczania chwastów 2-liściennych od pełni kwitnienia do początku strzelania w źdźbło. W celu przeciwdziałania wyleganiu pszenicy, należy użyć Antywylegiwacza (CCC-chlerek chlorocholiny) najlepiej w fazie początku strzelania w źdźbło. Pszenica jara. Pszenicę bronuje się przed wschodami. Następne bronowanie można wykonać gdy pszenica ma 3-4 listki. W wypadku wystąpienia silnego zachwaszczenia konieczne jest wprowadzenie środka chemicznego. Na chwasty dwuliścienne- Chwastox pł.30, Pieliki lub mieszanki tych dwu preparatów. Natomiast w przypadku wystąpienia chwastów 2-liściennych opryskuje się je w okresie końca krzewienia do początku strzelania w źdźbło Chwastoxem M,D lub Aminopielikiem. Żyto- silnie korzeni się na jesieni i wcześnie wschodzi na wiosnę; skutecznie konkuruje z chwastami i ocienia glebę tak, że w warunkach prawidłowej agrotechniki nie wymaga mechanicznego pielęgnowania, jak i stosowania herbicydów do walki z chwastami. Zastosowanie tych zabiegów staje się celowe w przypadku uszkodzenia bądź osłabienia żyta przez wyprzenie lub zaatakowanie przez pleśń śniegową w ciągu zimy. 27. Pszenżyto: powierzchnia zasiewu, plon ziarna, agrotechnika (przedplon, uprawa roli, nawożenie, pielęgnowanie). Powierzchnia zasiewu 636tys.ha (5,1%), plon ziarna 3,24 t z ha. Przedplony: okopowe, strączkowe na nasiona np. rzepak, wieloletnie motylkowe pastewne, uprawa roli powinna być staranna każde uproszczenie obniża plon. Nawożenia musi być zbilansowane na glebach średnich przy plonie 5t z ha: P₂O₅-55kg, K₂O- 105 kg, N-135kg, (przy glebach słabszych niż średnie stosuje się naddatki) siew-10.IX-5.X, gęstość siewu 400-600ziarniaków /m² . 27. Co bierze się pod uwagę ustalając nawożenie mineralne pod rośliny uprawne. -zawartość próchnicy w glebie,- zawartość istniejących składników mineralnych, -przedplony, -rodzaj kompleksu glebowego, -odczyn gleby,- rodzaj planowanej uprawy,- dawka i składniki chemiczne nawozów mineralnych. 28. Jęczmień podgatunki i odmiany botaniczne. Jęczmień (Hordeum), gatunki: jęczmień uprawny (Hordeum Sativum), podgatunki: jęczmień dwurzędowy (distichon), jęczmień wielorzędowy (polistichon) czterorzędowy i sześciorzędowy. Odmiany botaniczne w wielorzędowym (veriatas) dł członka osadki 1,7-2,1 mm jęczmień sześciorzędowy (hexastichon) i czterorzędowy (tetrastichon) oba mają na każdym pięterku 3 kłoski płodne, różnica wynika z różnej zbitości kłoska. Odmiany botaniczne dwurzędowego jęczmień zwisły o luźnym kłosie (2,7-4mm)[nutans]], jęczmień płaskur o kłosie wyprostowanym (2,1-2,8mm)[erectum], jęczmień karosek o bardzo zbitym kłosie (1,7-2,1)[zeocrithon]. 29. Powierzchnia zasiewu, skład chemiczny i użytkowanie jęczmienia. Powierzchnia zasiewu 1138tys.ha (9%),skład chemiczny: jary węglowodany 64; białko 12,9; tłuszcze 2,0; włókno surowe 3,7; sole mineralne 2,4. Ozimy węg 65; białko 11,3; tłuszcze 2,1; wł sur 4,0; sole min2,5. 30. Terminy siewu i zbioru jęczmienia (ozimego i jarego). Ozimy: termin siewu III dekada września, zbiór pierwsza połowa lipca (końcowa faza dojrzałości woskowej). Jary: 15.III-25. IV (podlaskie 10.III-20.IV). zbiór jęczmienia konsumpcyjnego i paszowego należy wykonać przy końcu woskowej dojrzałości, a jęczmienia browarnego w stadium pełnej dojrzałości. 31. Agrotechnika jęczmienia- przedplon, uprawa roli, termin siewu, pielęgnowanie a)jęczmienia ozimego, przedplon; rzepak ozimy, wczesne ziemniaki, strączkowe uprawiane na ziarno. Uprawa roli; gleba pod jęczmień powinna być pulchna, ale dobrze odleżała przed siewem. Zabiegi uprawowe zależą od przedplonu. Termin siewu; uprawki pielęgnacyjne są ograniczone gdyż jęczmień ozimy krzewi się silnie w jesieni. Chwasty należy zwalczać przy użyciu herbicydów na jesieni lub na wiosnę. b) jęczmień jary-przedplon; okopowe uprawiane na oborniku zwłaszcza burki, przemysłowe, strączkowe, motylkowe wieloletnie. Uprawa roli; ma za zadanie odchwaszczenia gleby, zatrzymanie wody z opadów zimowych i nadanie glebie dobrej struktury. Zabiegi uprawowe zależą od przedplonu. Pielęgnowanie; jeszcze przed wschodami bronuje się go w celu zniszczenia chwastów i skorupy oraz ograniczenia parowania wody. 2 razy bronujemy zasiew w fazie 4-5 listków. Zwalczanie chwastów należy prowadzić metodami agrotechnicznymi. Przy nadmiernym zachwaszczeniu stosujemy w 3-4 tygodnie po krzewieniu opryskiwanie Chwastoxem lub Pielikiem.32. Jakie elementy różnicują agrotechnikę jęczmienia browarnego i pastewnego. A) jęczmień browarny : - zbiór w pełnej dojrzałości , nie powinno być uszkodzeń podczas zbioru - przedplonem : ziemniak, burak b) pastewny - zbiór w woskowej dojrzałości - przedplonem : strączkowe , bobik, groch , łubin żółty.33. Znaczenie i agrotechnika owsa; wymagania glebowe. Owies - AVENA 1. Znaczenie gospodarcze: - z powodu niskiego plonu udział owsa w zbiorach zbóż jest niewielki - największe plony uzyskuje Irlandia ( 6 ton) , Holandia (5,8 t.) Anglia ( 5,5 t.) - średni krajowy plon ziarna wynosi 2,53 t /ha i ocenia się go na niski - w Polsce zbiory owsa maleją - uprawia się tylko formę jarą gdyż odmiany ozime ( brytyjskie , francuskie, włoskie) w naszych warunkach nie dorównują mrozoodporności nawet jęczmieniowi ozimemu - 81 % wyprodukowanego w kraju ziarna przeznacz się na paszę ( na materiał siewny ok. 250 tyś. Ton tj 16%; na cele konsumpcyjne - kasza, płatki , posypka na pieczywo ok. 45 -50 tyś ton tj 3 %) 2. Agrotechnika owsa - przedplonem są okopowe : ziemniak , lucerna, żyto, a również : bobik , koniczyna , pszenica i rzepak chociaż mogą krótkotrwale oddziaływać toksycznie na owies - najgorszym przedplonem jest jęczmień - owies po owsie może być uprawiany i reaguje na to mniejszym obniżeniem plonu niż inne zboża - owies jest dobrym przedplonem dla innych zbóż , zaletą owsa jest dobra konkurencja wobec chwastów - wadą owsa jest możliwość nadmiernego pobierania wody i przesuszenia gleby pod oziminy - owies na opóźnienie terminu siewu reaguje obniżeniem plonu, im wc††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††††m - glebę pozostawia się w ostrej skibie - ewentualnie orka na gł 35 cm i dalej orka średnia 25 cm , orka płytka 15 cm z pogłębiaczem 10 cm - z kolei po okopowych orkę przedzimową można zastąpić kultywatorowaniem , ale po uprzednim zebraniu liści i łętów, gdyż mogą utrudniać równomiernie płytką uprawę wiosenną - wiosenną uprawę na glebach zwięźlejszych należy rozpocząć od włókowania a na glebach średnich i lekkich od agregatu złożonego z brony średniej lub ciężkiej z wałem strunowym , doprawiającym pole za jednym przejazdem na gł 5 cm: głębsza uprawa wiosenna utrudnia podsiąk wody do ziarniaków. 4. Nawożenie 45 kg P2O5 i 126 kg K2O - tyle owies wynosi z pola; gdy gleby są ubogie w K i P to należy wziąć poprawkę o 20 -60 kg /ha P2O5 i 30-50 kg/ ha K2O; racjonalne nawożenie w celu otrzymania 3,5 tony: 60-80 kg P2O5 i 130-160 kg K2O ; nawozy fosforowe stosujemy przed orką przedzimową ( nie ulegają wymywaniu) ; nawozy potasowe - jesienią ale tylko na glebach zwięzłych a najlepiej wiosną gdyż szybko ulegają wymywaniu. 5. Wymagania glebowe : - kompleksy typowe dla owsa: owsiano - ziemniaczany górski i owsiano - ziemniaczany pastewny górski i częściowo zbożowo - górski - owies mało wrażliwy na odczyn gleby ph 4,5-7,2 - mała wrażliwość na niedobór Ca - duża tolerancja na nadmiar wolnych jonów Al i Mn 35. Użytkowanie ziarna kukurydzy: - na kiszonkę , ziarno i CCM - na cele pastewne , spożywcze i przemysłowe - jako pasza energetyczna( ziarno, kiszonka z całych roślin, z kolb , zielonka) znajduje zastosowanie w żywieniu wszystkich gatunków zwierząt zwłaszcza bydła i trzody chlewnej - dojrzałe ziarno kukurydzy przerabiane jest na kaszę , mąkę lub płatki kukurydziane - mąka ta nie zawiera glutenu , ma małą wartość wypiekową - na cele spożywcze : kukurydza cukrowa; do wyrobu oleju ; ziarno jest wykorzystywane do wyrobu penicyliny , środków dezynfekujących i gliceryny; do alkoholu i specjalnych gatunków piwa , a także w krochmalnictwie - słomę można przerabiać na papier , płyty budowlane lub do produkcji alkoholu butylowego. 1. Kierunki wykorzystania kukurydzy a) przemysłowy: spirytus, piwo, papier, płyty izolacyjne, alkohol butylowy, farby, kałczuk i skrobia b) spożywczy: warzywo, krochmal , kasza, płatki , mąka , olej i syrop c) pastewny : ziarno, kiszonka, CCM , susz , zielonka, słoma. 36. Agrotechnika kukurydzy na ziarno i CCM . Prawidłowa uprawa roli pod kukurydzę powinna zapewnić jej pulchność , korzystne stosunki powietrzno- wodne oraz stworzyć odpowiednie dla roślin warunki cieplne. - kukurydza nie jest wrażliwa na przedplony może być uprawiana po wszystkich zbożach - może być uprawiana w plonie wtórnym - konieczna orka przedzimowa poprzedzona podorywką - system siewu bezpośredniego na terenach erodowanych 1. Zbiór a) na kiszonkę za pomacą siloso- kombajnu w fazie dojrzałości wczesno woskowej b) na ziarno 35-45 % suchej masy specjalnymi kombajnami do zbioru kukurydzy; na susz do dojrzałości pełnej należy czekać 60 % s m w ziarnie ; na CCM odkoszulkowuje się kolby ( - tylko kolby dla monogastrycznych - kolby z koszulkami - rdzenie z koszulki).37. Objaśnij pojęcie CCM - CORN COMB-MIX - to uprawa kukurydzy na zbiór kolb z przeznaczeniem na kiszonkę, zbiera się je specjalnymi kombajnami.

38. Podaj klasy wczesności mieszańców kukurydzy wg FAO oraz kierunki uprawy w danej klasie wczesności. Zalecane do uprawy w Polsce uprawy mieszańcowe charakteryzują się różną wczesnością i tym samym różnią się przydatnością do uprawy i późniejszego użytkowania. Wczesność odmian ocenia się na podstawie klasyfikacji liczbowej przyjętej przez FAO wg której dzielą się one na: Wczesne - FAO do 200 , średniowczesne - FAO 200-240, średnio późne - FAO 250-290 , późne - FAO >250. Rejon I - pd-zach i pd - wsch - uprawa na ziarno , CCM - odmiany FAO do 280 , uprawa na kiszonkę - odmiana FAO do 300. Rejon II - środkowa Polska - uprawa na kiszonkę a na ziarno i CCM - tylko odmiany wcześniejsze do 240 , na kiszonkę FAO do 280. Rejon III płn i podgórski- średnio wczesne odmiany kukurydzy na kiszonkę - odmiany FAO do 240, na CCM - odm FAO do 200.39. Zdefiniuj rośliny okopowe - rośliny uprawne , których użytkową częścią są podziemne bulwy (np. ziemniak) lub korzenie ( np. burak, marchew ,brukiew) nawożone zwykle obornikiem i pielęgnowane międzyrzedowo.40.ważniejsze biologiczne cechy buraka cukrowego- burak cukrowy (beta vulgaris)- w pierwszym roku wegetacji wytwarza rozetę liściową i rozrośnięty korzeń spichrzowy- w 2 roku generatywna faza wzrostu zakończona wykrztałceniem owoców i nasion- 7 faz rozwojowych- budowa wtórna korzenia- gromadzenie cókrów w korzeniu- korzeń spichrzowy buraka składa się z 3 części ( - skróconego epikotylu- hypokotylu- górnej części korzenia właściwego na tym odcinku, gdzie z 2 brózd korzeniowych odchodzą cienkie korzenie boczne ).

41. znaczenie powierzchnie uprawy buraka cukrowego, plon. Powierzchnia uprawy w polsce w 1997 r. Wynosiła 419 tys. ha. a na swiecie 7635 tys. ha. plon korzeni w polsce- 37,9 t/ha. w swiecie- 34,5 t/ha. znaczenie buraka cukrowego- surowiec do produkcji cukru- produkty uboczne: wysłodki, melasa- wysłodki nadają się do skarmiania w stanie swieżym lub zakiszone, wykorzystuje się do produkcji pasz przemysłowych- melasa- pasze melasowe dla bydła trzody i drobiu, do produkcji alkoholu, drożdży, kwasu cytrynowego i glutaminowego- masa liści może być stosowana jako zielony nawóz na przyoranie po zbiorze korzeni- cukier wykorzystywany w przemyśle cukierniczym(czekoladki, lukierki) konserwowym(dżemy) piwowarskim(piwo) mleczarskim- do produkcji biopaliwa używwa się cukier.42.Gleby pod burak i agrotechnika buraka cukrowego. - gleby żyzne zasobne w substancję pruchniczną i składniki mineralne, nie kwaśne- ph. Gleby 6.5 do 7- buraki mogą być uprawiane na tym samym polu na glebach najleprzych co 3-4 lata, zaś na glebach lżejszych lub gdy w zmianowaniu stosowane są rośliny sprzyjające rozwojowi mątwika burakowego okres ten należy do wydłużyć do 5-6 lat- najlepsze przedplony: strączklowe(groch, bobik, peluszka,wyka) o zbożach głównie ozimych(pszenica, pszenżyto) po mieszankach zbożowo-strączkowych i po plonach ścierniskowych- nie wolno uprawiać po rzepaku, lucernie, konieczynie. Agrotechnika buraka cukrowego-głębosz najlepiej pod przed plon- jesienią wapnowanie i magnezowanie z wymieszaniem z glebą, wywóz obornika i przykrycie go orką średnią, wysiew nawozów fosforowo-potasowych w ilościach wynikających z analizy gleby, orka przed zimowa, pole po orce należy wyrównać- wiosną jednokrotny przejazd agregatem uprawowym- siew do 25 kwietnia(gdy wierzchnia nie spulchniona warstewka roli wykazuje temperaturę 5-6 stopni C-zbiór jak najpóźniej.

42.zawartość tłuszczu biologicznego w korzeniach buraka, jakie czynniki decydują o zaw. cukru technologicznego Przeciętna zawartość( w % sm) w korzeniach buraka - sucha masa 25 % -sacharoza 17,5 - oligosacharydy ( trójcukry , rafinoza i ketoza) 0,05 - monosacharydy ( glukoza , ryboza, fruktoza) 0,02-2 - wielocukry wielocząsteczkowe ( celuloza , ligniny, pektyny) 4,9; a przecietna zawartość sacharozy 16,9 - 18,1 %. O zawartości cukru technologicznego decydują m in: - opady najwięcej sacharozy gromadzi się w korzeniach buraka gdy opady pokrywają zapotrzebowanie roślin na wodę w VI, VII, VIII ,a we IX, X jest słonecznie i umiarkowanie wilgotno - susza wpływa ujemnie zwłaszcza gdy później jesienią występują obfite opady - odmiana ( typu pszennego wynosi ok. 17,5 % typu normalnego do 18 -19%) - rozmiar korzenia ( najwięcej cukru w korzeniach średniej wielkości 500-900 g. - długość okresu wegetacji gdy trwa krótko to gorzej ponieważ wytwarza się wtedy więcej N szkodliwego i niska jest zawartość sacharozy - błędy w technologii uprawy zwłaszcza późny siew , niska obsada roślin i nadmierne nawożenie N - okres przechowywania korzeni w okresie chłodnej pogody, im dłużej tym zawartość cukru większa.

43.Najważniejszy szkodnik buraka i jego związek z płodozmianem . W fazie siewki i młodych roślin najgrożniejsze są : drobnica burakowa , pchełki, śmietka ćwiklana , skoczogonki, koziółka błotna , omarlice . Mątwik burakowy - wyrządza duże szkody w ciągu całego okresu wegetacji; bardzo szybko rozmnaża się w ograniczeniu szkodliwości ; ma duże znaczenie zmianowanie, na glebach gdzie uprawia się buraka należy unikać uprawy roślin żywicielskich mątwika takich jak rzepak i inne gatunki z rodziy krzyżowych; pożądana uprawa gatunków o fitosanitarnym działaniu takich jak kukurydza , lucerna, len, konopie, żyto. Rośliny te produkują larwy do wyjścia z cyst , a ponieważ nie są ich żywicielami więc larwy giną .Drobnica burakowa- tj chrząszcz długości 1 - 1,8 mm ; atakuje korzenie i liście siewu; okres żerowania jest długi; może ona całkowicie zniszczyć plantację . Szkodom przez nią wyrządzonym zapobiega spulchnienie roli od momentu pojawienia się pierwszych wschodzących roślin , a także staranne i skuteczne odchwaszczanie.

44.Ziemniak: powierzchnia uprawy, plon, znaczenie, użytkowanie, grupy wczesności . - powierzchnia uprawy w Polsce w 1997 - 1,31 mln ha; plon 15,9 t/ha ; zbioru 20,8 mln ton . Znaczenie gospodarcze - jedna z głównych roślin uprawianych na świecie , występuje on w 80 % państw świata - pod względem wielkości zbiorów zajmuje IV miejsce po pszenicy , ryżu , kukurydzy - w Polsce jest rośliną drobnych gospodarstw- dobry przedplon dla innych roślin uprawnych- na paszę - bezpośrednia konsumpcja dzięki dużej wartości biologicznej bulw- przetwórstwo spożywcze ze względu na znaczną wartość technologiczną - przetwórstwo przemysłowe przemysł ziemniaczany i gorzelnictwo( syrop skrobiowy, krochmale, kleje, dekstryny, glukoza, susze, białko ziemniaczane i gorzelnictwo przerabiające bulwy na spirytus) . Użytkowanie i grupy wczesności - ze względu na długość okresu wegetacji mamy 5 klas : a) bardzo wczesne 60-90 dni b) wczesne 90-110 dni c) średnio wczesne 110-125 dni d) średnio póżne 125-135 dni e) późne >135 dni. W Polsce jest 55 odmian jadalnych i 24 skrobiowe . Wyróżnia się następujące kierunki użytkowania : - jadalne do bezpośredniego spożycia - jadalne na zaopatrzenie jesienno zimowe - na przetwórstwo spożywcze - dla krochmalnictwa i gorzelnictwa - na paszę - na sadzeniaki.45.Gleby pod ziemniak i agrotechnika ziemniaka - gleby niezbyt zwięzłe , pulchne, pszepuszczalne zapewniające dobre przewietrzanie - gleby średnio zwięzłę ewentualnie na glebach lekkich - ph 5,5-6,5 . Agrotechnika: - mało wymagający co do przedplonu ale wymagający co do kultury gleby - przedplony : strączkowe , motylkowe, po poplonach ozimych, po wsiewkach letnich międzyplonowych , po kukurydzy nie.Uprawa roli zależy od przedplonu: - głęboszowanie - podorywka na 8-12 cm - zespół uprawek pożniwnych(niszczymy perz poprzez wyciąganie rozłogów kultywatorem lub mechaniczno chemiczne pocięcie rozłogów) - obornik jesienią, bo wiosną obornik przesusza - włukowanie , bronowanie, nawożenie min, kultywatorowanie 15 cm głębokości ( wiosenna 25-30 t/ha obornika i wtedy jeszcze orkę) - nawożenie min pod gleby ciężkie K i P ( P jesienią) - dawka N 100-160 kg/ha. 46Najważniejsze agrofagi ziemniaka : choroby występujące w uprawie ziemniaka dzielimy na a) grzybowe : zaraza ziemniaka, rizoktorioza, alternarioza, parch proszysty i srebrzysty, rak ziemniaka b) bakteryjne: czarna nóżka i parch zwykły c) wirusowe: wirus Y, X, M , A . Szkodniki ziemniaka - stonka i mątwik ziemniaczany - mszyce i drutowce. 47. W jakim celu uprawia się rzepak ; powierzchnia uprawy w Polsce. Powierzchnia uprawy w Polsce w 98 r - 466 tyś ha. Cel uprawy : - na olej , olej po rafinacji jest przeznaczony do bezpośredniego spożycia a po utwardzeniu do wyrobu margaryny i tłuszczów kuchennych - makuchy - śruty rzepakowe, jedno z najważniejszych źródeł białka do produkcji pasz treściwych - olej rzepakowy - na zielonki.

47.Podaj główne cechy jakości olejów roślinnych - kwas linolowy jest składnikiem uszlachetniającym inne oleje zawartość 20 -25 % - wysokoerukowe tj nie nadają się do spożycia , stosowany jako olej techniczny , w olejach spożywczych udział kwasu erukowego nie powinien przekraczać 2% kwasów tłuszczowych - nie może być zbyt dużo glukozynolanów.

51) jakie materiały zapasowe gromadzą podstawowe rośliny uprawne w Polsce, podaj ich zawartość % w sm. Żyto węgl.69 biał.10,6 tł.1,7 włókn.2,2 sole 1,7 pszenica oz. W.66 b.13,6 tł.1,9 ws. 1,9 s.1,7 pszenica jara w.65 b.14,2 tł.2,0 ws.1,8 s.1,9 jęczmień oz. W.65 b.11,3 tł.2,1 ws.4 s.2,5 jęczmień jary w.64 b. 12,9 tł.2,0 ws.3,7 s.2,4 owies w.53 b. 13,3 tł.4,8 ws. 10,3 s. 3,6 kukurydza w.67 b.9,9 tł. 4,4 ws. 2,2 s. 1,3 proso w. 57 b. 11 tł.4,2 ws. 9,4 s.3,4 gryka w.57 b. 11,4 tł.2,7 ws.11,4 s. 2,4 52) co to jest ziarniak, opisz jego budowę anatomiczną. Ziarniak jest zarówno owocem i nasieniem zbóż. Składa się z : zarodka, bielma, okrywy owocowo nasiennej. Zarodek znajduje się u podstawy ziarniaka. Największą część ziarniaka stanowi bielmo. Zewnętrzną część bielma (warstwa aleuronowa) zawiera dużo białka, tłuszczu i witamin, a wewnętrzna wypełnia głównie skrobia. 53) co to jest bulwa, gdzie powstaje. Bulwa jest pękatym krótko pędem powstającym na końcu podziemnego rozłogu zwanego stolonem. W bulwie gromadzą się duże ilości materiałów zap. Na bulwie znajdują się małe zagłębienia tzw. Oczka w których mieszczą się stożki wzrostu. Wyrastają z nich pędy nadziemne. Bulwy służą do rozmnażania wegetatywnego. 54) co to są tłuszcze roślinne i gdzie mogą być gromadzone. tłuszcze znajdują się przede wszystkim w organach reprodukcyjnych. Rośliny gromadzą szczególnie dużo tłuszczu w nasionach.(są to tzw. Rośliny oleiste) gatunki z rodziny krzyżowych i złożonych gromadzą tłuszcz głównie w dobrze rozwiniętych liścieniach. Rośliny wilczomleczowate i makowate- w silnie rozwiniętym bielmie a część w zarodku. Do tłuszczów zaliczamy olejki eteryczne, barwniki (np. chlorofil).55) podaj okresy krytyczne w stosunku do potrzeb wodnych zbóż, kukurydzy, ziemniaka, buraka, rzepaku, roś. Strączkowych na nasiona. Rośliny strączkowe- przypada przed kwitnieniem i trwa do końca zawiązywania się strąków. Kukurydza- okres intensywnego wzrostu przed samym kwitnieniem i w okresie kwitnienia. Rzepak- formowania pąków, kwitnienia i zawiązywania nasion. Burak- formowanie korzeni. Ziemniak- zawiązywania bulw. Zboża- faza kłoszenia. 56) podaj warunki decydujące o gromadzeniu białka i tłuszczu w naszym klimacie. - termin sadzenia lub siewu, warunki klimatyczne w okresie wegetacji i jego długość, - nawożenie, zabiegi agrotechniczne, -klasy bonitacyjnej gleby na której są uprawiane, - dobór odpowiedniej odmiany. 57) szczególne cechy roślin strączkowych (substancje anty żywieniowe, symbioza). Rośliny strączkowe gromadzą różne substancje anty żywieniowe: łubin żółty- alkaloidy (nie może przekraczać 0,15%s.m.), alfasarteina i lupinina. Łubin wąskolistny- (nie może przekraczać 0,16% s.m.), lupanina, hydroxylupanina, wyki- zawierają glikozydy: wieżlina i wiejanina. W łupinie nasiennej bobiku- fityna, fitynina. Soja- inhibitor trypsyny. Groch- wielocząsteczkowe cukrowce, powodują wzdęcia.58)rola roślin strączkowych w gospodarce płodozmianowej. Rośliny strączkowe wywierają także korzystny wpływ na żyzność gleby współżyjąc z bakteriami brodawkowymi, asymilującymi wolny N atmosferyczny i wykorzystują go do budowy swego organizmu. Wzbogacają glebę w azot przez przyoranie resztek pożniwnych lub całych roślin. Mają duże znaczenie w zmianowaniu jako rośliny wzbogacające glebę w masę organiczną. Tworząc zwarcie rosnącą masę nadziemną, silnie ocieniają glebę, chronią ją przed nadmiernym parowaniem, przed spiekaniem w czasie upałów i suszy oraz zbijaniem w czasie ulewnych deszczy. Dzięki temu dodatnio wpływają na strukturę gleby.59) kierunki uprawy roś. Strączkowych, sposoby wyk. Nasion. a) Zielonka- skarmianie bezpośrednio- stanowiąca surowiec do przerobu na: siano, kiszonkę, mączkę sienną. b) Zielony nawóz. c) Nasiona dla celów: przemysłowych, konsumpcyjnych, nasiennych, pastewnych: do produkcji mieszanek treściwych, skarmianie jako śruta. W uprawie na nasiona wysiewa się rośliny motylkowe grubo nasienne w plonie głównym. Plony nasion wahają się w szerokich granicach, zależą od gatunku, odmiany i warunków uprawy( gleby, stanowisko, warunki klimatyczne.60) rola roślin pastewnych motylkowych w gospodarce płodozmianowej. Są to rośliny bezcenne jeśli chodzi o utrzymanie dobrego poziomu żyzności gleby. Uprawa tych roślin przyczynia się do wzbogacenia gleby w azot i zwiększenia zawartości substancji organicznych, polepszenie fizycznych właściwości gleby, głównie jej struktury. Podobnie jak rośliny strączkowe tak i motylkowe współżyjąc z bakteriami brodawkowymi mogą dostarczyć glebie od 80-200 kg azotu na ha. Zależnie od długości czasu uprawy. Rośliny te charakteryzują się dużą zdolnością wykorzystania składników pokarmowych z głębszych warstw gleby szczególnie Ca, P,K oraz przemieszczania ich do wierzchniej warstwy gleby. 61) sposoby użytkowania pastewnych roślin motylkowych- uprawa na nasiona służy wyłącznie do uzyskania materiału siewnego do obsiewu powierzchni przeznaczonych na paszę- zielonka: skarmiana bezpośrednio, stanowiąca surowiec do przerobu na; siano, susz i mączkę siewną, kiszonkę ( dodatek do pasz węglowodanowych)62) sposoby siewu pastewnych roślin motylkowych. najczęściej jako wsiewkę w roślinę ochronną, która powinna odpowiadać warunkom: nie wyczerpywać gleby z wody, zwłaszcza w okresie początkowego rozwoju wsiewki, nie ocieniać wsiewki zbyt silnie, wcześnie schodzić z pola. 63) co to są środki ochrony roślin i w jakim celu są stosowane; wymień grupy środków. Środki ochrony roślin- substancje lub mieszaniny substancji oraz żywe organizmy przeznaczone do: A) ochrony roślin przed organizmami żywymi -zoocydy, insektycydy- zwalczające owady, fungicydy, acarycydy, nematocydy -martwiki, moluscocydy, środki odstraszające (repelenty), preparaty bakteryjne. B) niszczenia niepożądanych roślin (herbicydy) C) regulowania wzrostu, rozwoju i innych procesów biolog w roślinach uprawnych (retardanty, defolianty, desykanty) z wyjątkiem służącym nawożeniu D) poprawy właściwości i skuteczności substancji lub mieszanin substancji przeznaczonych do celów powyższych (adiuwanty - zwiększają zwilżalność i przyczepność roślin ). Arborycydy- śr. zwalcz roś drzewiastą. Herbicydy- śr. zawalcz. rośl. zielną.64) KLASY TOKSYCZNOŚĆI dla ludzi I- b. toksyczne, II- toksyczne, III- szkodliwe, IV- mało szkodliwe, dla pszczół i ryb I- toksyczne, II- szkodliwe, III- mało szkodliwe, IV- praktycznie nie szkodliwe. Zabrania się sprzedaży środków I i II kl toksyczności: * osobom nie przeszkolonym, * w opakowaniu zastępczym, *po terminie ważności. Środki te i zabiegi wykonywane nimi muszą być ewidencjonowane. Chemi. śr. ochrony roślin stos. sprzętem naziemnym mogą być wnoszone gdy prędkość wiatru nie przekracza 3m/sek. Miejsce stos. musi być oddalone: * ok. 5m od dróg publicznych, *ok. 20m od zabudowań, działek warzywnych i pszczelich, rezerwatów, wód powierzchniowych, ujęć wody. Klasy toksyczność wyraża się wskaźnikami: LD- dawka śmiertelna (Dosis letalis), LD₅₀- ilość sub. biologicznie czynnej wyrażonej w mg/kg masy ciała u zwierzęcia testowego, która powoduje 50% zgonów w badanej populacji, LC- stężenie śmiertelne (Letal concentration), LC₅₀- stężenie środka w wodzie mg/l ,utrzymujące się przez 4h, powodując śmiertelność 50% populacji testowej.65) jakie czynniki wpływają na efektywność stosowania herbicydów. 1. Właściwy dobór s.b.cz. i dawki preparatu do stanu zachwaszczenia i faz rozwojowej chwastów (do 3-4 liści) i rośliny uprawnej. 2. Warunki termiczne 8-10^oC, bez opadów ok. 4-6 godz przed i po oprysku (oprysk na suchy liść) bez wiatru, szczególnie dla oprysów nalistnych; względna wilgotność powietrza ok. 50-70%. 3. Dla herbicydów doglebowych- wilgotna gleba; dostosowanie dawki preparatu do zawart mat organicznej, mała zawartość- niższa dawka, duża zawart- wyższa wartość. 4. Sprawna aparatura opryskowa umiejętność prowadzenia oprysku ( pasy opryskowe nie powinny nakładać się na siebie, nie pozostawiać też tzw. Mijaków 66) metody zwalczania chwastów. CHWASTÓW 1) Agrotechniczna- zapobieganie obsypywaniu chwastów; dobór konkurencyjnych i szybko rosnących odmian; optymalny termin i gęstość siewu; płodozmian; stosowanie roślin okrywających i mulczujących (tłumią wschody chwastów) np. gorczyca biała. 2) Mechaniczna- zabiegi uprawy roli pod roślinę i w zmianowaniu; zabiegi pielęgnacyjne ( koszto i pracochłonna), w tym fizyczna tj. wypalanie chwastów w łanach o szerokiej rozstawie specjalnymi urządzeniami (miotacze). 3) Chemiczna- stosowanie herbicydów (najbardziej powszechna). 4) Biologiczna- usuwanie chwastów przez organizmy (często mikroorganizmy) lub stos. tzw. bioherbicydów np. Bialanafos ( pochodna bakteryjna- Pseudomonas sp.) wyciągów z roślin, mykoherbicydów (toksyny produkowane przez grzyby np. Callego- Colletotrichum sp.) 5) Integrowana- obecnie najbardziej akceptowana; uwzględnia wszystko: zapobieganie, pielęgnacja innymi metodami niż w chemicznej, można stosować herbicydy jako uzupełnienie innych metod. 6)chemiczna, czyli stos. herbicydów niesie niewątpliwie korzyści: odchwaszczenie pól, zwyżkę plonów i ogromną oszczędność nakładów pracy na mechaniczną pielęgnację roślin.67) jaki organ państwowy ustala przepisy w zakresie ochrony roślin. Nad całością czuwa sejm na zlecenie Ministerstwa rolnictwa i rozwoju wsi. Sejm uchwala ustawę (ostatnia w 1995 r.) O ochronie roślin. 68) co to są mieszanki i mieszaniny roślin zbożowych, w jakim celu stosuje się taki sposób uprawy zbóż. Mieszanki- mieszanie odmian jednego gatunku. Mieszaniny- dotyczą mieszania odmian. Dominują w Polsce. Obejmują one mieszanki zbóż jarych, jęczmień + owies, powoduje to że plon jest większy o 10% niż przy poszczególnych gatunkach zbóż. Stosowanie mieszanek ma na celu:- lepszego wyk. Nawozów i wody z gleby- mają dużą wierność plonowania- mniej podatne na patogeny ( mniej chorób)- bardziej konkurencyjne w stosunku do chwastów- ich plon ma lepszą jakość niż poszczególnych gatunków. Mieszanki zaleca się do uprawy w warunkach niższej kultury glebowej i tam gdzie zużywa się mało przemysłowych środków produkcji( nawozów, pestycydów). O doborze gatunków do tworzenia mieszanek decydują warunki siedliskowe a szczególnie gleba. Przy uprawie mieszanek można obniżać dawki N do 70-80% w mieszankach do pielęgnacji wystarczy tylko bronowanie ponieważ gdy jeden komponent jest słabszy to drugi mocniejszy. Mieszanki: jęczmień + owies, pszenżyto jare + pszenica jara +owies. W mieszankach poziom porażenia patogenami jest niższy niż w pojedynczych uprawach, a plonowanie około 15% wyższe.

---