MARLENA DIETRICH
Marlena Dietrich:
Właściwie Maria Magdalena von Losch
1901-1992
Od 1923 r. Marlena była żoną Rudolfa Siebera. Formalnie ich związek trwał do jego śmierci w 1975 r., ale od początku cechowała go duża wolność, z której Marlena chętnie i często korzystała angażując się w romanse nie tylko z mężczyznami
Marlena miała być skrzypaczką, jednak nadwerężenie ścięgna udaremniło te zamiary.
W 1922 r. została modelką, prezentowała biżuterię, galanterię i buty.
W ówczesnym Berlinie istniała słynna szkoła Maxa Reinhardta, która stała się kolejnym stopniem na drodze Marleny do kariery. Dostała tam rolę dziewczyny w Głupcu i śmierci Victora Hugo. Później zaś deklamowała modlitwę Małgorzaty z Fausta. Udało jej się zostać przyjętą. Przyjęcie do szkoły Reinhardta było wielkim sukcesem Marleny. Konkurencja była tam ogromna, nic zatem dziwnego, że uczennice dawały z siebie wszystko.
7 września 1922 r. - kiedy to pierwszy raz wystąpiła na profesjonalnej scenie. Była to Puszka Pandory Wedekinda. Pojawiała się dopiero w 3 akcie i siedziała na sofie.
2 października 1922 roku zagrała wdowę w Poskromieniu złośnicy. Tym razem pojawiała się dopiero w 5 akcie, ale za to mówiła trzy zdania - pierwsze słowa na scenie.
Do końca stycznia 1923 roku Marlena zagrała jeszcze w 3 sztukach, wcielając się w drobne role.
Debiutuje w kinie w 1923 roku rolą w filmie Wilhelma Dieterle "Człowiek przy drodze".
Lata 20-te XX wieku nazywane są złotymi latami kina niemieckiego. Powstają dziesiątki filmów - od wybitnych po znaną do dziś masówkę. Dietrich gra w Tragedii miłości Joe Maya, Tacy są mężczyźni Georga Jacoby'ego, w Skoku w życie Johannesa Gutera. Nie rezygnuje jednak z teatru - gra coraz większe role.
W 1929 roku reżyserzy niemieckich wytwórni żądali od Marleny gry podobnej do Grety Garbo. Będąc wszechstronnie utalentowaną, udawało się to bez trudu. Dobrym przykładem tych produkcji był Całuję twoją dłoń, Madame z 1928 roku.
Marlena bez problemów przeszła krwawą rewolucję w kinematografii - pojawienie się filmu dźwiękowego. Zakończył on kariery wielu uznanych i początkujących gwiazd epoki kina niemego. Głos Marleny podczas śpiewu w niższych tonacjach okazał się doskonały.
Marlena czuła się zmęczona występowaniem w nie najlepszej masówce, jaką produkowały niemieckie wytwórnie. Chciała spróbować czegoś nowego, czegoś, co mogłoby przyspieszyć tok jej kariery.
Przełomem w jej karierze było spotkanie Sternberga
9 października 1929 r. Marlena Dietrich została zaangażowana do roli Loli Loli
W 1930 roku Ufa rozpoczęła produkcję filmu, który stał się milowym krokiem w karierze Marleny Dietrich - Błękitny anioł:
Wcieliła się tam w postać Loli Loli, zaś najsłynniejszy wówczas aktor niemiecki Emil Jannings grał profesora Immanuela Ratha.
Film ten okazał się wielkim wydarzeniem w historii kina światowego
Jannings otrzymał za tę rolę Oscara
Lola-Lola różniła się od dotychczasowych kobiet fatalnych kina. Mimo swojego sadyzmu, wyrachowania i instrumentalnego traktowania seksu i swych partnerów, w niektórych scenach wyczuwa się w niej tkliwość, rozterkę, może czasem rozpacz
Lola-Lola- świadoma swej seksualności, wulgarna i bezczelna
Marlena pokazuje majtki- wtedy było to na granicy pornografii
Film pokazuje degradacje człowieka
Twórcze wykorzystanie dźwięku
Aktorzy jeszcze silnie grają mimiką
Kino poszukujące
W lutym 1930 Marlena podpisuje w biurze niemieckiego przedstawiciela Paramountu kontrakt angażujący ją do Hollywood.
1 kwietnia 1930 Marlena wyjeżdża do Nowego Jorku
Marlena staje się mniej wulgarna i bardziej zmysłowa
W Hollywood zdecydowano, że Marlena musi schudnąć, opracowano jej nowy makijaż i narzucono "męski" strój. Taki wizerunek pozwolił ją lansować, jako "kobietę, którą uwielbiają nawet kobiety" i utrwalił lesbijskie konotacje.
Zostaje wchłonięta przez Star System
Pierwszym filmem zrealizowanym w Hollywood był Maroko, którego premiera odbyła się 14 listopada 1930 roku. Film ten, jak większość jej późniejszych, reżyserował Josef von Sternberg a gwieździe partnerował Gary Cooper:
Marlena gra śpiewaczkę kabaretową Amy Jolly, która zakochując się w legioniście i poświęca mu się całkowicie.
Ten melodramat potwierdził przypuszczenia, iż pojawiła się nowa gwiazda pierwszej wielkości.
Podczas kręcenia filmu Marlena musiała płynnie mówić po angielsku, co nie było jej mocną stroną. Ponadto musiała wcielić się w rolę osoby tajemniczej, a tajemniczość - wbrew obiegowym opiniom - również nie była jej najmocniejszą stroną..
Maroko jest pierwszym filmem świata, w którym wielka i uznana gwiazda filmowa całowała się na ekranie z kobietą. Zaszczyt ten przypadł właśnie Marlenie, ubranej w ekscentryczny biały, męski garnitur.
Drugim filmem Marleny w Hollywood był X-27(Pohańbiona):
Marlena gra kobietę-szpiega
Scenariusz powstał na podstawie pomysłu von Sternberga, a główną postacią jest wiedeńska prostytutka, z której usług zaczyna korzystać kontrwywiad.
Tytuł został nadany przez Paramount na siłę, gdyż bohaterka zostaje rozstrzelana, nie zaś pohańbiona - zwracał na to uwagę sam Sternberg.
W filmie tym znajduje się zabawna scena, gdy Marlena przebiera się w strój chłopki, która sprząta w pałacyku armii rosyjskiej gdzieś na terenie Polski. Wygląda jak prawdziwa chłopka i zachowuje się wprost idealnie.
Film był wielką klapą.
Historia jest nieprawdopodobna i niezwykle nielogiczna.
Film ten powstał tylko po to, by pokazać geniusz Marleny i nic ponadto
Wiedziona tęsknotą za ojczyzną Marlena wyjeżdża do Europy na dłuższy odpoczynek. Niemcy przyjmują ją jednak chłodno. Po niedługim pobycie powraca z mężem i córką Marią do Stanów, porzucając kraj.
Następnym filmem Marleny był Szanghaj Ekspres. Grała w nim "szanghajską Lily" - słynną kurtyzanę, której sława przechodziła bez przeszkód przez granice Chin - tych komunistycznych i tych cesarskich. Rola ta była jednym z największych jej osiągnięć.
Kolejnym dziełem Sternberga była Blond Venus, której premiera odbyła się 22 września 1932 roku. Tę historię o pełnej poświęcenia żonie i matce udało się mu opowiedzieć zdumiewająco wręcz krótkimi ujęciami, a szorstkość, z jaką traktuje temat, pozwala mu na omijanie mielizn sentymentalizmu. W trakcie realizacji Sternberg po raz kolejny pokłócił się z szefami Paramountu. Zagroził nawet wycofaniem się z reżyserii, jednak konflikt udało się załagodzić.
Następny film Marleny Pieśń nad pieśniami stał się pierwszym, którego dystrybucja została zakazana w Niemczech.
W 1934 roku von Sternberg nakręcił film Imperatorowa - obraz o Katarzynie Wielkiej. Mimo pewnego przeładowania wyobrażeniami Amerykanów jak wyglądał dwór carski - Marlena stworzyła kreację, jakiej żadna późniejsza aktorka nie mogła dorównać.
Następny film Marleny Kaprys hiszpański:
Jeden z najpogodniejszych filmów Marleny
Wszedł na stałe do klasyki dzieł Hollywoodu.
Był to ostatni obraz Marleny z von Sternbergiem.
Doskonale przyjęto również następne jej filmy: Pokusę z Gary Cooperem oraz Ogród Allaha z Charlesem Boyerem.
W 1937 roku Marlena po raz ostatni przed wojną wyjechała do Niemiec. Proponowano jej tam absolutną wolność: prawo do swobodnego wyboru ról i korzystania z wszelkich przywilejów. Odrzuciła jednak wszystkie propozycje znienawidzonego reżymu. Konsekwentnie trwała przy tym stanowisku również w następnych latach.
Czas wojny był płodnym okresem w karierze Marleny. Wówczas powstały następne znane i popularne filmy: Płomień Nowego Orleanu, Siedmiu grzeszników czy też słynny western Destry znów w siodle.
Na początku 1944 roku Marlena zakłada mundur US Army i śpiewa dla amerykańskich żołnierzy.
II Wojna Światowa zakończyła kariery wielu gwiazd kina. Marlenę obronił jednak jej talent. Nakręciła jeszcze wiele filmów, z których najbardziej popularnymi były Przygoda zagraniczna Billy Wildera , Nie ma autostrad w chmurach Henry Kostera czy tez Trema Alfreda Hitchcocka
Drugim polem rozwoju kariery Dietrich były koncerty.
Wielkim sukcesem okazał się Świadek oskarżenia Billy Wildera na podstawie sztuki Agathy Christie:
Jest to historia procesu przeciwko pewnemu młodemu człowiekowi, który na podstawie wielu przekonywujących dowodów zostaje oskarżony o morderstwo, jego żona zaś postępuje w tej sytuacji dość osobliwie. Ale najważniejszy jest starzejący się, ciężko chory adwokat, który chce jeszcze raz przeżyć wielką przygodę ze sprawiedliwością.
Billy Wilder zainscenizował tę opowieść z umiarkowaną dyskrecją, dzięki której żaden ciekawy efekt nie stanowi celu samego w sobie.
W styczniu 1964 roku Marlena przyjechała jedyny raz do Warszawy. 20 stycznia złożyła kwiaty pod pomnikiem Bohaterów Getta. Jej koncert okazał się sukcesem, ale najbardziej interesujące jest to, co pisała po powrocie:
„Było przenikliwie zimno - ale nie dotyczyło to ludzi. Kochali nasz show. Kiedy wychodziłam z pokoju, kobiety klękały na korytarzu, całowały mnie w ręce i twarz. Mówiły mi, że wiedziały, że byłam z nimi w hitlerowskich czasach, że wieści o mnie przenikały podobno nawet do obozów koncentracyjnych, podtrzymując nadzieję. Oprócz pocałunków ofiarowywały mi także prezenty. Dużo płakałam podczas tego mojego pobytu. Poszłam na plac, gdzie wzniesiono pomnik upamiętniający powstanie w getcie. Od dawna przepełniona byłam nienawiścią, a gdy znalazłam się w miejscu, gdzie kiedyś było getto, przesłoniła mi ona jasność widzenia i wgryzła się w serce. Od czasu tych zbrodniczych wydarzeń, które zmusiły mnie do odwrócenia się plecami do Niemiec, zawsze czułam się winna za naród niemiecki. W tym momencie bardziej niż kiedykolwiek."
Jej ostatecznym pożegnaniem z kinem był Mały Żigolo D. Hemmingsa (1978).
Po mistrzowsku potrafiła przybierać wymyślne, zmysłowe i wystylizowane pozy.
Jej bohaterki - chłodne, wulgarne, niemal bezwstydne, a jednocześnie tajemnicze i intrygujące, budziły fascynację.
W postaciach granych przez Dietrich, mimo całego zła, brutalności i perwersji, było coś dobrego, coś, co powodowało, że przyciągała i dawała się kochać.
Dietrich utrwaliła w świadomości widza obraz kobiety perwersyjnej, nawet brutalnej, o skłonnościach biseksualnych, niemal amoralnej, która potrafiła być jednocześnie świetnym kumplem, panią domu i budzącą tkliwość małą kobietką.
Funkcjonowała jako rodzaj ikony
Josef von Sternberg:
Zrobił z Dietrich amerykańską gwiazdę
Był inicjatorem jej wizerunku
Był zakochany w swojej podopiecznej
Filmografia Marleny Dietrich:
Wilhelm Dieterle Człowiek przy drodze ; Niemcy 1923
Scenariusz: Wilhelm Dieterle wg opowiadania A. Tołstoja. Zdjęcia: Willy Hameister. Rola: córka kramarza.
Joe May Tragedia miłości; Niemcy 1922/23
Scenariusz: Leo Birinski, Adolf Lantz. Zdjęcia: Sophus Wangoe, Karl Puth. Rola: Lucie, przyjaciółka prokuratora.
Georg Jacoby Tacy są mężczyźni; Niemcy 1922
Scenariusz: Robert Liebmann, Georg Jacoby. Zdjęcia: Max Schneider, Emil Schunemann. Rola: pokojówka Charlotty, bratanicy Jeremiasa von Melsungena.
Johannes Guter Skok w życie; Niemcy 1923 - Messter-Film, Ufa
Scenariusz: Franz Schulz. Zdjęcia: Fritz Arno Wagner. Rola: dziewczyna na plaży.
Arthur Robinson Manon Lescaut; Niemcy 1926 - Ufa
Scenariusz: Artur Robinson, Hans Kyser na motywach powieści Abbe Prevosta. Zdjęcia: Theodor Sparkuhl. Rola: Micheline.
Alexander Korda Madame nie chce dzieci; Niemcy 1926
Scenariusz: Bela Balazs na motywach powieści Clementa Vautela. Zdjęcia: Theodor Sparkuhl, Robert Baberske. Rola: statystka.
Alexander Korda Nowoczesna Dubarry; Niemcy 1926
Scenariusz: Robert Liebmann, A. Korda, Paul Reboux ,na motywach powieści Ludwiga Biro. Zdjęcia: Fritz Arno Wagner. Rola: kokota.
Willi Wolff Fałszywy baron; Niemcy 1926
Scenariusz: Robert Liebmann, W. Wolff na motywach operetki Hallera. Zdjęcia: Axel Graatkjaer. Rola: Sophie, córka Zerline Windisch.
Willi Wolff Głowa do góry, Charly; Niemcy 1926
Scenariusz: Robert Liebmann, W. Wolff na motywach powieści Ludwiga Wolffa. Zdjęcia: Axel Graatkjaer, Georg Krause. Rola: Edmee Marchand.
Harry Piel Jego największy bluff; Niemcy 1927
Scenariusz: Henrik Galeen; Zdjęcia: Georg Muschner, Gotthardt Wolf. Rola: Yvette.
Gustav Ucicky Giełda miłości; Austria 1927 - Sascha-Film
Scenariusz: Jacques Bachrach na motywach dramatu Felixa Fischera. Zdjęcia: Hans Androschin. Rola: Erni Gottlinger
Robert Land Całuję twoją dłoń, madame; Niemcy 1928
Scenariusz: Robert Land. Zdjęcia: Carl Drews, Gotthardt Wolf. Rola: Laurence
Kurt Bernhardt Kobieta za którą się tęskni; Niemcy 1929
Scenariusz: Ladislaus Vajda na motywach powieści Maxa Broda. Rola: Stascha
Fred Sauer Cudza narzeczona; Niemcy 1929
Scenariusz: Walter Wassermann, Walter Schlee. Zdjęcia: Laszlo Schaffer. Rola: Evelyne. Długość: 2232 m, niemy. Premiera: 21 lutego 1930, Roxy-Palast, Berlin
Josef von Sternberg Błękitny anioł; Niemcy 1930 - Erich Pommer dla Ufy
Scenariusz: Robert Liebmann na motywach powieści Henryka Manna. Zdjęcia: Gunther Rittau, Hans Schneeberger. Rola: Lola Lola
Josef von Sternberg Maroko; USA 1930 - Paramount
Scenariusz: Jules Furthman na podstawie powieści Benno Vignys. Zdjęcia: Lee Garmes, Lucien Ballard. Rola: Amy Jolly
Josef von Sternberg X-27; USA 1931 - Paramount
Scenariusz: Daniel H. Rubin na podstawie opowiadania J. von Sternberga. Zdjęcia: Lee Garmes. Rola: X-27
Josef von Sternberg Szanghaj-ekspres; USA 1932 - Paramount
Scenariusz: Jules Furthman na podstawie opowiadania Harry Herveya. Zdjęcia: Lee Garmes. Rola: Szanghajska Lily
Josef von Sternberg Blond Wenus; USA 1932 - Paramount
Scenariusz: Jules Furthman i S.K. Lauren na podstawie opowiadania J. von Sternberga. Zdjęcia: Bert Glennon. Rola: Helen Faraday.
Rouben Mamoulian Pieśń nad pieśniami; USA 1933
Scenariusz: Leo Birinski i Samuel Hoffenstein na podstawie opowiadania Hermanna Sudermanna i dramatu Edwarda Sheldona. Zdjęcia: Victor Milner. Rola: Lily
Josef von Sternberg Imperatorowa; USA 1934 - Paramount
Scenariusz: Manuel Komroff na motywach dziennika Katarzyny Wielkiej. Zdjęcia: Bert Glennon. Rola: Zofia Fryderyka, Katarzyna II
Josef von Sternberg Kaprys hiszpański; USA 1935 - Paramount
Scenariusz: J. von Sternberg, S.K. Winston i John Dos Passos na podstawie powieści Pierre'a Louys. Zdjęcia: J. von Sternberg. Rola: Concha Perez
Franz Borzage Pokusa; USA 1935
Scenariusz: Edwin Justus Mayer, Waldemar Young i Samuel Hoffenstein na podstawie komedii Hansa Szekely i R. A. Stemmle'a. Zdjęcia: Charles Lang, Victor Milner. Rola: Madeleine de Beaupre
Ryszard Bolesławski Ogród Allacha; USA 1936
Scenariusz: W.P. Lipscomb, Lynn Riggs na podstawie powieści Roberta Hichensa. Zdjęcia: W. Howard Greene, Virgil Miller, Wilfred Cline, Robert Carney. Rola: Domini Enfilden
Jacques Feyder Hrabina Władynow; Anglia 1937
Scenariusz: Lajos Biro, Arthur Wimpers na podstawie powieści Jamesa Hiltona. Zdjęcia: Harry Stradling. Rola: Alexandra.
Ernst Lubitsch Eskapada; USA 1937
Scenariusz: Samson Raphaelson na podstawie sztuki Melchiora Lengyela. Zdjęcia: Charles Lang. Rola: Maria Barker
George Marshall Destry znów w siodle; USA 1939 -Universal
Scenariusz: Felix Jackson, Gertrude Purcell, Henry Myers na podstawie powieści Maxa Branda. Zdjęcia: Hal Mohr. Rola: Frenchy.
Tay Garnett Siedmiu grzeszników; USA 1940
Scenariusz: John Meehan, Harry Tugend na podstawie opowiadania Ladislausa Fodora i Laszlo Vednai. Zdjęcia: Rudolph Mate. Rola: Bijou
Rene Clair Płomień Nowego Orleanu; USA 1940
Scenariusz: Norman Krasna. Zdjęcia: Rudolph Mate. Rola: Claire Ledeux
Raoul Walsh Wysokie napięcie USA 1941 - Warner Brothers
Scenariusz: Richard Macaulay, Jerry Wald. Zdjęcia: Ernest Haller. Rola: Fay Duval
Mitchell Leisen Lady pragnie; USA 1942
Scenariusz: James Edward Grant, Albert McCleery na podstawie opowiadania Jamesa Edwarda Granta. Zdjęcia: Ted Tetzlaff. Rola: Elizabeth Madden
Ray Enright Grabieżcy; USA 1942
Scenariusz: Lawrence Hazard, Tom Reed na podstawie powieści Rexa Beacha. Zdjęcia: Milton Krasner. Rola: Cherry Malotte
Lewis Seiler Pittsburgh; USA 1942
Scenariusz: Kenneth Gamet, Tom Reed wg opowiadania George'a Owena i Toma Reeda. Zdjęcia: Robert de Grasse. Rola: Josie "Hunky" Winters.
William Dieterle Kismet; USA 1944
Scenariusz: John Meehan na podstawie dramatu Edwarda Knoblocka. Zdjęcia: Charles Rosher. Rola: Jamilla
A. Edward Sutherland Za wami, chłopcy; USA 1944
Scenariusz: Lou Breslow, Gertrude Purcell. Zdjęcia: John. P. Fulton, David Abel