Rozmierzanie konstrukcji ścian

by Wojciech Nitka · Published 22 listopada 2014 · Updated 23 marca 2015

Pierwszym krokiem, w kierunku montażu ścian jest rozmierzenie i rozrysowanie ich układu na wykonanym wcześniej poszyciu podłogi. Wykonany rysunek ścian pozwala na dokładne zapoznanie się z układem kondygnacji i ewentualną korektę błędów, które mogły powstać przy ich projektowaniu. Polecaną metodą jest wyrysowanie krawędzi ścian ołówkiem lub przy użyciu linki kredowej, a następnie zamalowanie powierzchni przypadającej na ściany, sprejem lub w inny przystępny sposób. Uwidoczni to bardziej rysunek układu ścian.

Podstawową zasadą rozrysowania rzutu ścian jest wykonanie, w pierwszej kolejności, rysunku ścian zewnętrznych. Prawidłowe ich rozmierzenie pozwoli na sprawdzenie jakości montażu stropu i wyłapanie braku kątów prostych.

Rozmierzając ściany zewnętrzne nie należy ograniczyć się jedynie do narysowania ścian jako dwóch równoległych linii w rozstawie 8,9 lub 14 cm według wcześniej wykonanych wymiarów podłogi. Rysunek ścian należy wykonać w zgodności z projektem co pozwoli na weryfikację wcześniej wykonanych robót. Kolejne weryfikacje wcześniej dokonanego rozmierzania, winny być podstawową zasadą prawidłowego rozmierzenia elementów konstrukcji budynku.

Mając gotowy, prawidłowo, z uwzględnieniem kątów prostych, wyrysowany układ ścian zewnętrznych można przystąpić do wykonania rysunku ścian wewnętrznych, starając się rozpoczynać od wymiarów, które z różnych względów nie mogą zostać zmienione. Do wymiarów takich zaliczyć można, między innymi, wymiary łazienki, w której zaplanowano np. ustawienie konkretnego wymiaru wannę. Rozmierzając w tym przypadku ściany łazienki, należy także zwrócić uwagę na fakt, iż drewniana konstrukcja ścian poszyta zostanie płytą gipsowo-kartonową. Zatem w dokładnym rozmierzaniu ścian należy, czasami, uwzględnić grubość poszycia ścian wewnętrznych. Do powierzchni, które ze względu na wymiary, należy zachować w niezmiennej wielkości zaliczyć należy, także szafy wnękowe. Zachowanie odpowiedniej głębokości szafy zapewni prawidłowe wieszanie i nie gniecenie się ubrań. Oczywiście, ściany które winne być rozmierzane w pierwszej kolejności, w każdym projekcie mogą być zróżnicowane w zależności od projektu aranżacji pomieszczeń. Rozmierzając ściany wewnętrzne należy także zwrócić uwagę czy w projekcie, jedną ze ścian łazienki przewidziano jako ścianę grubszą tj. - 14 cm. Ściana taka umożliwia schowanie do jej wnętrza rury kanalizacyjnej o średnicy do 14 cm. Przeważnie ścianę taką buduje się z tyłu toalety.

Otwory okienne i drzwiowe

Kiedy układ ścian jest wyrysowany na poszyciu podłogi można przystąpić do rozmierzenia szczegółów, a w szczególności do zweryfikowania wymiarów szerokości otworów okiennych i drzwiowych oraz sytuowania ich w odpowiednim miejscu. Chcąc dokładnie rozmierzyć otwory należy zapoznać się z charakterem wykończenia otworu. Dopiero wówczas będziemy w stanie zweryfikować podane w projekcie wymiary (rys. nr 1).

Rozmierzając otwory w większym stopniu należy zwrócić uwagę na umiejscowienie ich w elewacji, niż usytuowanie w pomieszczeniu. W elewacji wymagana się zachowania proporcji i harmonii co nie zawsze równoważne jest z symetrycznym usytuowaniem otworu na ścianie pomieszczenia (rys. nr 2).

Przy rozmierzaniu otworów drzwiowych należy zwrócić uwagę na konieczność usytuowania ich w miejscach bezkonfliktowego otwierania. Należy także, jak w przypadku otworów okiennych, zapoznać się zakresem wykończenia otworu listwą wykończeniową; niezbędnym jest zachowanie odpowiedniej odległość od ściany przylegającej prostopadle do otworu drzwiowego (rys. nr 3). Z powodu montażu listwy wykończeniowej wokół otworu, wiadomo iż odległość ta nie powinna być mniejsza niż dwie grubości słupka, tj. ok. 8 cm. Jednak przed wykonaniem otworu należy dokładnie sprawdzić jakiej szerokości listy będą zastosowane.

Rozmierzenie umiejscowienia otworów drzwiowych to dopiero połowa sukcesu. Drugą połową jest ustalenie szerokości, rozstawu w stosunku do ścian i zapewnienie odpowiedniej wysokości otworów. Ważną rzeczą dla otworów drzwi wewnętrznych jest by do rzeczywistego wymiaru drzwi dodać ok. 5 cm, które uwzględni grubość framugi drzwi i kliny pozwalające na pionowe wstawienie drzwi. Tak więc dla drzwi o szerokości 80 cm należałoby zachować otwór o szerokości 85 cm.

Znając krajowe realia (np. różne grubości framug) proponuję wspomniany wyżej wymiar 5 cm zweryfikować sprawdzając rzeczywisty wymiar framugi u dostawcy stolarki drzwiowej. W naszym kraju przepisy nie wymagają standaryzacji, w tym przypadku standaryzacji grubości framugi drzwiowej, stąd każdy producent posiada swoje wymiary.

Podobnie postępujemy z drzwiami zewnętrznymi. Tu również framugi, w zależności od producenta, mogą mieć różne grubości. Przyjęta więc szerokość otworu winna uwzględniać szerokość drzwi, podwójną grubość framugi drzwiowej oraz 1,5 - 2,0 cm na możliwość pionowania drzwi.

Podwalina, oczep

Przygotowanie podwaliny ogranicza się do przycięcia i rozłożenia elementów zgodnie z rozmierzonym układem ścian. W pierwszej fazie ograniczamy się do ścian zewnętrznych.

Są dwa różne sposoby montażu konstrukcji ścian zewnętrznych. W pierwszym, nie uwzględnia się elementów na oparcie płyt gipsowych; dodatkowe elementy przybija się w późniejszym okresie. W drugim dodatkowe słupki pod oparcie pod płyt gipsowo-kartonowych, uwzględniane są podczas montażu konstrukcji ściany.
Przystępując do składania konstrukcji ściany winno się zwrócić uwagę na poszczególne jej elementy. Dla przypomnienia: typowa ściana składa się z podwaliny, oczepu, słupków, słupków skróconych i nadproży (rys. nr 4). Te ostatnie mogą być przygotowane wcześniej na podstawie wymiarów otworów okiennych przedstawionych w projekcie. Nadproża można przygotować na różne sposoby uwzględniając wysokość nadproża i grubość ściany, w której ma być osadzone (rys. nr 8).

Po rozłożeniu elementów podwaliny na namy od wyznaczenia osi otworu, a następnie jego krawędzie. Dla przykładu: chcąc oznakować miejsce otworu drzwiowego o szerokości 80 cm plus 5 cm na framugę, wyznaczamy oś otworu i w każdą ze stron odmierzamy po 42,5 cm. W ten sposób otrzymujemy, niezbędną dla osadzenia drzwi, szerokość otworu.

Miejsca osi jak i słupków otworu oznaczamy na podwalinie przy użyciu prostokąta. Najpierw oznaczmy oś otworu, a następnie jego krawędzie. W dalszej kolejności, na każdej ze stron otworu, odznaczamy po dwie grubości słupka; pierwszy skrócony, wewnętrzny, jako podparcie dla nadproża, drugi, słupek, pełnej wysokości, jako ograniczający otwór. Miejsc słupka skróconego oznaczamy jako „0”, a miejsce słupka pełnej wysokości „X”, słupki pod- i nadokienne oznaczmy „C” (rys. nr 5).

Podobną kolejność stosuje się przy rozmierzaniu otworów okiennych. Z tą jednak różnicą, iż w przypadku otworu okiennego szerokości powyżej 120 cm, na podparcie nadproża występować będą dwa słupki skrócone, po każdej stronie otworu. Rozmierzaniu podlegać będą także słupki skrócone części poniżej otworu okiennego. W górnej części, powyżej nadproża, uzależnione będzie od rodzaju zastosowanego nadproża.

Słupki zwykle, o pełnej wysokości i słupki skrócone ścian zewnętrznych zwykle rozmierza się według osiowego rozstawu 40 lub 60 cm. Ze względu na grubość ściany rozstaw 40 cm przyjęło stosować dla ścian grubości 89 mm, a rozstaw 60 cm dla 140 mm. Różny rozstaw osiowy przyjęto stosować także ze względu na ilość kondygnacji. Przy budynkach parterowych preferuje się osiowy rozstaw słupków 60 cm, a przy piętrowych - 40 cm. Rozpoczynając rozmierzanie należy pamiętać, iż dla ścian zewnętrznych o rozstawie 60 cm pierwszy wymiar, od narożnika zewnętrznego budynku, do krawędzi pierwszego słupka wynosić będzie 58,1 cm, tj. pomniejszony o 1,9 cm będącym 1/2 grubości narożnego słupka. Dla ścian o rozstawie 40 cm wymiar ten wynosić będzie 38,1 cm. Następne wymiary, co 40 lub 60 cm wynaczać będą kolejne słupki (rys. nr 6). Krawędzie słupków najlepiej odrysować przy kątowniku, co ułatwi montaż słupków pod kątem prostym w stosunku do lica ściany. Miejsca, w których mają stanąć pełnej wysokości słupki oznacza się „X”.

Po rozmierzeniu wszystkich słupków w ten sam sposób przystępujemy do rozmierzania kolejnych ścian. I tu również wymiar 38,1 cm, od zewnętrznego narożnika budynku do krawędzi pierwszego modułowego słupka, musi zostać zachowany. Kolejne stawiane będą co 40 cm.

Naniesione na podwalinę oznaczenia słupków pełnej wysokości należy skorygować o wcześniej naniesione dodatkowe słupki otworów okiennych i drzwiowych. Słupki, których usytuowanie wypadło w otworach okiennych należy oznaczyć „C” - słupki skrócone i stanowić będą podpory dla progu okiennego, natomiast słupki, które wypadły w otworach drzwiowych zostaną wyeliminowane. W niektórych przypadkach, w zależności od rodzaju nadproża, słupki skrócone mogą być stosowane między nadprożem a oczepem (rys. nr 8a).

Mając na poszyciu podłogi rysunek układu ścian zewnętrznych i wewnętrznych można na nim również oznaczyć miejsca dodatkowych słupków niezbędnych przy połączeniu ściany wewnętrznej z zewnętrzną (rys. nr 7). W zależności od miejsca, w którym ściana wewnętrzna łączy się ze ścianą zewnętrzną wymagane może być jeden lub dwa dodatkowe słupki.

Kiedy wszystkie pionowe elementy ściany zostaną oznaczone na podwalinie należy przenieść (przerysować) je na elementy oczepu. W ten sposób zapewni się te same odległości pomiędzy słupkami na poszczególnych elementach podwaliny i oczepu. Do podwaliny, na której oznaczono wszystkie pionowe elementy ściany, przykładamy oczep. Do przeniesienia oznaczeń zaleca się stosować trójkąt, którego jedno z ramion jest dłuższe niż szerokość, leżących obok siebie, podwaliny i oczepu. Przytrzymując trójkąt na linii oznaczonej na podwalinie przedłużamy te linie na oczep (rys. nr 5).

W większości przypadkach elementy podwaliny i oczepu są jednakowej długości co ułatwia przeniesie oznaczeń. Nie mniej przy dłuższych ścianach elementy oczepu i podwaliny należy łączyć na długości. W tym zakresie możemy zastosować dwie metody; pierwsza polega na docinaniu elementów tak by łączyły się w miejscu słupka; druga natomiast na łączeniu elementów w dowolnym miejscu przy użyciu nakładki o przekroju oczepu lub podwaliny i długości równej rozstawowi słupków.

Nadproża

Nadproże to element poziomy przenoszący obciążenia znad otworu okiennego lub drzwiowego. Obciążenia przenoszone są poprzez słupki skrócone, na których opiera się nadproże. Nadproża można konstruować na różne sposoby uwzględniając szerokość otworu, wielkość przenoszonych obciążeń i grubość ściany.
Tradycyjne nadproże opiera się na dwóch skróconych słupkach, po jednym z każdej ze stron. Przy otworach szerszych niż 1,50 m. należy stosować podwójne słupki. Ze względu na wielkość przenoszonych obciążeń nadproża można konstruować z elementów o przekroju 2 lub 3 x 38 x 140 lub 185 lub 235 lub 285 mm. Ponadto przekroje te można dodatkowo wzmocnić elementami kładzionymi na płask (rys. nr 8). W zależności od grubości ściany nadproża mogą być izolowane lub nie.

W przypadku wysokich nadproży przestrzeń pomiędzy otworem drzwiowym, a oczepem może być wypełniona przez nadproże. W przypadku niższych nadproży obciążenia z oczepu na nadproże zostają przenoszone przez słupek nadokienny (rys. nr 8). Te pierwsze, wykonane z pełnego drewna, zużywają nieco więcej drewna, ale zdecydowanie zmniejszają robociznę.

W większości przypadkach nadproża okien montuje się na tej samej wysokości co nadproża otworów drzwi zewnętrznych.

                     

Montaż szkieletu ściany

Kiedy rozmierzenie pionowych elementów szkieletu ścian zostało przeniesione z podwaliny na oczep, podwalinę i oczep, rozdziela się układając równolegle względem siebie w odległości ok. 2,5-3,0 m. Jest to pierwszy krok do zmontowania szkieletu ściany.

Typową długością słupka jest długość 244 cm, co przy uwzględnieniu 38 mm podwaliny i 76 mm podwójnego oczepu zapewnia wysokość ściany 255 cm. Odejmując grubość posadzki i płyty gipsowo-kartonowej na suficie otrzymujemy w przybliżeniu wysokość ok. 250 cm, wymaganą normami dla pomieszczeń mieszkalnych. Chcąc uzyskać wyższe wysokości pomieszczeń należy stosować dłuższe słupki.

Drugim krokiem w kierunku montażu szkieletu ściany jest połączenie podwaliny i oczepu słupkami o pełnej wysokości. Słupki przybija się do podwaliny i oczepu w miejscach oznakowanych „X”. Po zbiciu wszystkich, przewidzianych projektem słupków o pełnej wysokości, przystępuje się do montażu słupków skróconych będących podporą nadproży. Słupki te przybija się do podwaliny w miejscach oznaczonych „O”. Na długości słupki skrócone przybija się do przylegających do nich słupków. Po zmontowaniu słupków w miejscu otworu okiennego w rozstawie wynikającym ze wcześniejszego rozmierzenia słupków. Długość słupków podokiennych obliczyć można odmierzając od dolnej powierzchni nadproża wysokość okna, dodając ok. 3,0 cm luzu, oraz grubość progu okiennego i podwaliny.

Typowa wysokość drzwi zewnętrznych wynosi 2,00 m. Uwzględniając wysokość progu nadproże osadzone będzie na wysokości 2,08 m. Natomiast dla typowych drzwi wewnętrznych o wys. 2,00 m. nadproże montuje się na wysokości 2,04 m. Wysokości te należy skorygować w stosunku do rodzaju posadzki.

Mając zbity szkielet ściany przystępuje się do montażu poszycia.

Montaż poszycia

Przed montażem poszycia konstrukcję ścian należy sprawdzić szczególnie pod względem zachowania wymiarów zgodnych z projektem oraz w zakresie utrzymania kątów prostych. Najbardziej wiarygodnymi pomiarami w tym zakresie są wymiary przekątnych, które przy prostych kątach winne być jednakowej długości.

Płytę poszycia (zwykle płyta V-100 grub. 12 mm) przybija się równo z krawędzią ściany będącą jednocześnie narożnikiem budynku. Przy szerokości płyty 120 cm druga krawędź winna przypaść na oś trzeciego (przy rozstawie 60 cm) lub na oś czwartego słupka (przy rozstawie 40 cm). Przy dokładnym rozmierzeniu i wykonaniu konstrukcji szkieletu ściany krawędzie kolejnych płyty winne wypadać na osie co trzeciego lub co czwartego słupka.

Płyty poszycia można montować pionowo lub poziomo. Powszechniejszym sposobem jest montaż pionowy, który bardziej usztywnia konstrukcję budynku.

Preferowanym przez wykonawców sposobem montażu płyt poszycia jest montaż płyty z dolną krawędzią wysuniętą o wymiar grubości stropu poniżej podwaliny. Kiedy w ten sposób stawia się ścianę, płyta poszycia pokrywa belkę krawędziową stropu, a w przypadku stropu nad piwnicą, belkę krawędziową i podwalinę leżącą na murze piwnicznym. Taki sposób montażu polepsza szczelność poszycia.

Stawianie ścian

Montaż ścian zewnętrznych należy rozpocząć od przybicia dolnej krawędzi ściany do poszycia podłogi. Przybicie to ma zapobiec przesunięciu się ściany podczas jej stawiania i pionowania.

Przybicie wykonuje się w odległości grubości ściany od krawędzi podłogi (rys. nr 9).
Po podniesieniu ścianę należy tymczasowo podeprzeć przy pomocy podpór. Prawidłowe wykonanie usztywnień przy pomocy podpór pokazuje rys. nr 10. Podpory przybija się do klocków, które wcześniej przybito do podłogi. Po ustawieniu ścian do pionu należy także zweryfikować linię ściany, która składając się z kilku elementów, podczas pionowana mogła ulec wypaczeniu. Metodą dla sprawdzenia prostolinijności ściany jest rozciągniecie wzdłuż ściany sznurka. (rys. nr 11).

---