2. Przekłady Pisma Św. w średniowieczu w języku polskim.
Przekłady były znane ludziom w średniowieczu, odkąd przyjęto chrześcijaństwo. Początkowo znane jedynie w kręgach kościelnych i przeznaczane do odprawiania w liturgii. Dopiero ok. XIII wieku, przekładu służyły również mniej wykształconej warstwie społecznej. Były odprawiane już w języku narodowym. Następnie rola psałterza poszerzyła się. Służył on do nauki języka łacińskiego i pieśni liturgicznych, oraz modlitw w szkołach przykościelnych.
Najstarszy przekład Pisma św. pochodzi z XIII w. Mowa o Psałterzu św. Kingi żony Bolesława Wstydliwego. Wiadome jest, że po owdowieniu Kinga założyła klasztor klarysek. Zawsze po liturgii odśpiewywała 10 psalmów w języku polskim. Nie wiadomo, czy w jej otoczeni powstały jeszcze jakiekolwiek dzieła.
Jednak największym dziełem zaliczanych do przekładów Pisma św. w języku polskim jest Psałterz floriański. Data jego pochodzenia jest sporna. Jedni uczeni uważają, że miało to miejsce w 1386r. kiedy to Władysław Jagiełło i Jadwiga brali ślub, lub też w 1399r. kiedy to Jadwiga zmarła. Pewne jest, że to właśnie jej zostało dzieło poświęcone. Świadczą o ty choćby dwie litery M, które krzyżują się ze sobą. Były prawdopodobnie symbolem rodu Andegawenów, z którego wywodziła się Jadwiga. Psałterz pisany jest w trzech językach: po niemiecku, po łacinie i po polsku. Pewne jest również to, że pisany był przez trzech anonimowych autorów. Dzieło składa się z 296 kart. Nazwa wywodzi się od miejsca, w którym je odnaleziono. Było to w klasztorze St. Florian koło Linzu w Górnej Austrii. Trójjęzyczność dzieła wiąże się prawdopodobnie z tym, że został on tworzony nie tylko przez trzech różnych autorów, ale też dlatego, że był tworzony w różnych miejscach. Język łaciński udowadnia natomiast, że był on tłumaczony z Wulgaty. W obrębie psalmy 118 między wersami 16 a 17 wpisano symbol św. Atanazego: wczesnośredniowieczny wykład wiary na temat Trójcy Świętej. Ważnym elementem jest to, że pieśni zachowane w Psałterzu mają przede wszystkim charakter błagalny. Jest to dzieło ściśle oddane tekstowi biblijnemu, co było zgodne z obowiązującą w średniowieczu zasadą literalnego przekładu Pisma świętego, sformułowaną przez św. Hieronima. Należy pamiętać, że w skład Psałterza wchodzą jeszcze dwa zabytki językowe. Pierwszy z nich to Karta praska. Jest to luźna część, na której prawdopodobnie pierwszy autor naszkicował próbki pisma, zapewne przed rozpoczęciem pracy. Były one wykonane prawdopodobnie na zlecenie biskupa Piotra Wysza. Drugi zabytek to Karta medycka lub Karta Świdzińskiego. Zawiera na opis Psalmu 50, potraktowanego jako osobista pieśń, przeznaczonego do celów liturgicznych.
Inny ważnym zabytkiem, który uważa się za całkowity przekład Pisma św. na język polski jest Biblia Królowej Zofii, zwana inaczej Biblia szaroszpatacka. Dzieło zostało na zlecenie czwartej żony Władysława Jagieły, Zofii, stąd pierwsza nazwa dzieła. Druga wywodzi się oczywiście z miejsca jej pochodzenia, a właściwie jej znalezienia. Biblia została odnaleziona w XVIII wieku w Gimnazjum Reformowanym w Saros- Patak na Węgrzech. Wcześniejsze jej losy były bardzo zawiłe. Przechodziła przez wielu właścicieli, między innymi do braci Turnowskich i do zbioru biblioteki Leszczyńskich w Baranowie. Wiadome jest już, że dzieło powstało na dworze królewskim. Jej pierwszym autorem był Andrzej z Jaszowic, kapelan królowej. Ostatnim natomiast był Piotr z Radoszyc. On też zapisał datę ukończenia dzieła. Miało to miejsce 6 maja 1455 roku. Objętość dzieła zmieniała się wraz ze zmianami właścicieli. Na samym początku liczyło 470 kart. Po odnalezieniu miało zaledwie 185 kart. W dziele znajdujemy między innymi opis stworzenia świata. Należy zapamiętać, że utwór nie tłumaczy w całości Pisma św. Nie zawiera, co jest pewne przekładu Nowego Testamentu. Stary Testament natomiast przetłumaczony jest do Księgi Hioba
Jako ostatni przekład możemy wymienić Psałterz puławski. Nazwa dzieła łączy się z Puławami, gdzie po wielokrotnej zmianie właściciela został odnaleziony. Obecnie znajduje się z Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Jest to pergaminowy, iluminowany, zawierający 312 kart rękopis, którego format wskazuje, że służył jako modlitewnik. Do psalmów dodano argumenty, czyli krótkie wkłady, najczęściej o treści alegorycznej. Zabytek swą treścią i budową jest podobny do Psałterza floriańskiego. Jednak puławski posiada więcej współczesnych jak na tamte czasy wyrazów.
Michałowska wymienia jeszcze inne przekłady. Między innymi Psałterz krakowski i Psałterz króla Dawida. Należy pamiętać, że psałterze pisane były dla kobiet, to bardzo ważne ponieważ Maciejewska o to pyta. No i są dziełem literackiej ponieważ zawierają wiele metafor, porównań i alegorii. Są również największym dowodem na literackość polskojęzyczną.