Czy pracownicy transport wózkiem chemii

Krzysztof Zamajtys
Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Czy pracownicy, którzy transportują substancje niebezpieczne z użyciem wózków widłowych po terenie zakładu wymagają specjalistycznych uprawnień do przewozu substancji niebezpiecznych?
Czy wystarczy im zapoznanie się z informacjami z kart charakterystyk substancji niebezpiecznych?

Odpowiedź: Pracownicy, którzy transportują towary niebezpieczne z użyciem wózków widłowych po terenie zakładu wymagają nie specjalistycznych uprawnień, lecz dodatkowych szkoleń do przewozu substancji niebezpiecznych wymaganych Umową ADR w sytuacji gdy dochodzi do rozładunku lub załadunku z pojazdu z towarami niebezpiecznymi, czyli elementów przewozu. Tacy pracownicy powinni być również zapoznani z kartami charakterystyk materiałów niebezpiecznych.
W pozostałych sytuacjach, gdy pracownicy transportują towary niebezpieczne z użyciem wózków widłowych tylko po terenie zakładu (np. magazynie towarów niebezpiecznych) i nie dochodzi do rozładunku lub załadunku z pojazdu z towarami niebezpiecznymi wystarczające jest zapoznanie wskazanych pracowników z kartami charakterystyk materiałów niebezpiecznych.

Uzasadnienie: Rozdział 8.2.3 oświadczenia rządowego z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 27, poz. 162) - dalej umowa ADR, wskazuje wytyczne co do szkolenia osób innych niż kierowcy posiadający zaświadczenie zgodnie z ADR, zaangażowanych w przewóz drogowy towarów niebezpiecznych.
Zgodnie z Rozdziałem 1.8.3 Umowy ADR przewóz towarów niebezpiecznych jest bezpośrednio związany z pakowaniem, załadunkiem, napełnianiem lub rozładunkiem towarów niebezpiecznych.
Towary niebezpieczne to przedmioty niebezpieczne oraz materiały niebezpieczne (mogą tu być zaliczone substancje i preparaty niebezpieczne).
Osoby, których obowiązki dotyczą przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, w tym także załadunku i rozładunku, powinny zostać przeszkolone w zakresie wymagań związanych z takim przewozem, stosownie do odpowiedzialności i obowiązków tych osób. Wymaganie to dotyczy osób takich jak: pracownicy zatrudnieni przez przewoźnika lub nadawcę, pracownicy dokonujący załadunku lub rozładunku towarów niebezpiecznych, pracownicy firm spedycyjnych lub wysyłkowych oraz kierowcy inni niż posiadający zaświadczenie z ADR, zaangażowani w przewóz drogowy towarów niebezpiecznych.
Przepis art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 28 października 2002 r. przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm.) - dalej u.p.d.t.n., wskazuje, że osoby, inne niż kierowcy zobowiązani do posiadania zaświadczenia ADR, zatrudnione przy przewozie towarów niebezpiecznych lub czynnościach związanych z tym przewozem, w tym przy załadunku lub rozładunku, powinny zostać przeszkolone przez przedsiębiorcę lub na jego koszt w zakresie odpowiednim do odpowiedzialności i obowiązków tych osób.
W związku ze obowiązkami wskazanymi powyżej i wynikającymi z Umowy ADR i u.p.d.t.n. pracownicy, którzy zajmują się rozładunkiem lub załadunkiem towarów niebezpiecznych z użyciem wózków widłowych z pojazdów z towarami niebezpiecznymi wymagają nie specjalistycznych uprawnień, lecz dodatkowych szkoleń z zakresu ADR. Tacy pracownicy powinni być również zapoznani z kartami charakterystyk materiałów niebezpiecznych.
Szkolenie powinno mieć na celu zaznajomienie pracowników z bezpiecznymi sposobami postępowania z towarami niebezpiecznymi oraz procedurami ratowniczymi. Szkolenie powinno zawierać następujące elementy:
1. szkolenie ogólne - pracownicy powinni być zaznajomieni z wymaganiami ogólnymi, zawartymi w przepisach o przewozie towarów niebezpiecznych,
2. szkolenie stanowiskowe - pracownicy powinni przejść szczegółowy instruktaż, ściśle odpowiadający ich odpowiedzialności i obowiązkom, w zakresie przepisów o przewozie towarów niebezpiecznych,
3. szkolenie z zakresu bezpieczeństwa - pracownicy powinni być zapoznani z zagrożeniami stwarzanymi przez towary niebezpieczne, a także uzyskać niezbędne informacje dotyczące postępowania powypadkowego oraz zasad udzielania pierwszej pomocy.
Szkolenia powinny być okresowo powtarzane i uzupełniane w celu uwzględnienia zmian w przepisach lub rozszerzenia zakresu obowiązków pracownika.
W sytuacji, gdy pracownicy transportują towary niebezpieczne z użyciem wózków widłowych tylko po terenie zakładu (np. magazynie towarów niebezpiecznych) i nie dochodzi do rozładunku lub załadunku z pojazdu z towarami niebezpiecznymi wystarczające jest zapoznanie wskazanych pracowników z kartami charakterystyk materiałów niebezpiecznych.

Uwagi
Zgodnie z art. 221 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i preparatów oraz kart charakterystyk. Natomiast prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych opisano w Rozdziale 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).
Karty Charakterystyki w systemie REACH
Podstawowym narzędziem stosowanym w systemie REACH w celu zapewnienia przepływu informacji w łańcuchu dostaw umożliwiających podjęcie koniecznych środków w celu zapewnienia bezpieczeństwa oraz ochrony zdrowia człowieka i środowiska są, podobnie jak w istniejącym prawodawstwie chemicznym, karty charakterystyki.
Wymagania odnoszące się do kart charakterystyki opisane są w Tytule IV rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE (Dz. Urz. UE L 396 z 30 grudnia 2006, s. 1 z późn. zm.) natomiast wytyczne do ich sporządzania są opisane w załączniku II do rozporządzenia REACH.
Karty charakterystyki powinny zawierać informację o zagrożeniach stwarzanych przez substancję lub preparat, a także informacje o zalecanych środkach zarządzania ryzykiem, koniecznych do odpowiedniego kontrolowania ryzyka dla zdrowia i środowiska naturalnego.