230 MECHANIK NR 3/2011
Klasyczne zastosowania tomografów komputerowych
to kontrola na podstawie trójwymiarowych pomiarów od-
lewów z metalu i tworzyw sztucznych. Jednakże wysokiej
rozdzielczości technologia rentgenowska phoenixćłx ot-
wiera możliwości zastosowania w wielu nowych dziedzi-
nach, takich jak technologia czujników, elektronika, bada-
nia materiałów oraz wiele innych. Na rys. 10 przedstawio-
no  wgląd w budowę sondy lambda. Możliwa jest ocena
geometrycznego montażu sondy oraz stanu czujników
ceramicznych.
Rys. 12. Przykładowe przekroje badanych przedmiotów
250 mm i maks. " 180 mm (występuje opcja pozwalająca
na mierzenie przedmiotów o " do 320 mm). W tomo-
grafie zainstalowano lampę rtg z chłodzenieniem wodno-
-powietrznym i o napiÄ™ciu 10 ÷ 225 kV. Wymiary ogniska,
mocy i prÄ…du mogÄ… być nastÄ™pujÄ…ce: 80 µm/290 W/
/1,3 mA; 95 µm/540 W/2,4 mA; 150 µm/1020 W/4,5 mA;
320 µm/1600 W/7,1 mA. Tomograf wyposażony jest
w obrotowy stół pomiarowy o średnicy 300 mm. Matryca
detektorów firmy Yxlon ma wymiary 244 × 195 mm, a licz-
ba pikseli o rozmiarze 127 µm wynosi 1920. Tomograf
o masie 4,5 t ma wymiary 1,95 × 1,6 × 1,86 m. Stosowane
jest oprogramowanie własne o nazwie Yxlon CT37.
Rys. 10. Obraz stanu montażu sondy lambda
Tomograf Y.CT Vario, podobnie jak inne tomografy tej
firmy, pozwala na wykonywanie pomiarów przedmiotów
Tomograf Tome x L300 pokazuje połączenia lutowane
z różnych materiałów, zarówno metalowych, jak i z two-
CSP-komponentów. Wyraz
nie widoczny jest trójwymiaro-
rzyw sztucznych. Na rys. 12 przedstawiono przekroje
wy ksztaÅ‚t spoiny o Å›rednicy ok. 400 µm. Tomograf umoż-
metalowych przedmiotów jako odlewów. Dokonywanie
liwia badanie łopatek turbin, które są złożonymi odlewami
kolejnych przekrojów pozwala na ocenę drożności kana-
i muszą spełniać najwyższe wymagania bezpieczeństwa.
łów, wymiarów ścian i oczywiście wewnętrznych wad
Tomografia komputerowa pozwala na przeprowadzenie
odlewów.
nieniszczÄ…cej analizy poprzez precyzyjny pomiar 3D.
Do pomiarów przedmiotów o większych gabarytach
i masach, np. do 30 kg i wysokości do 500 lub 750 mm
Tomografy produkcji firmy Yxlon International GmbH
przeznaczone sÄ… tomografy o nazwie Y.CT Compact. Do
bardzo wysokich i smukłych elementów proponuje się
Firma Yxlon [7] wytwarza tomografy komputerowe za-
tomograf Y.CT Vertical, który może mierzyć przedmioty
równo kabinowe, jak i z tzw. otwartą przestrzenią. Mają
nawet o wysokości 3 m.
one w zasadzie charakter uniwersalny, ale część z nich
SpecjalnÄ… grupÄ™ stanowiÄ… tomografy przeznaczone do
jest specjalizowana, np. tomografy z serii MU z prze-
pomiaru kół samochodowych zarówno felg, jak i opon.
znaczeniem do kół samochodowych lub tomografy prze-
SÄ… to tomografy serii Y.CT MU i Y.CT TIRE.
znaczone do elementów wysokich (tomograf Y.C Ver-
Na rys.13 pokazano tomograf Y.TC MU 2000, który
tical).
umożliwia mierzenie różnorodnych elementów z obszaru
Na rys. 11 przedstawiono jeden z uniwersalnych tomo-
przemysłu motoryzacyjnego (rys. 14).
grafów o nazwie Y. CT Vario. Można nim mierzyć i ba-
dać przedmioty o masie do 10 kg o wymiarach  h do
Rys. 11. Tomograf Y.CT Vario firmy Yxlon International Rys. 13. Tomograf International Y.CT MU 2000 firmy Yxlon
MECHANIK NR 3/2011 231
Rys. 14. Przykładowe przedmioty, które mogą być mierzone za
pomocÄ… tomografu Y.CT MU 2000
Możliwe jest mierzenie przedmiotów o wymiarach
600 × 900 mm, których masa może dochodzić nawet do
60 kg.
Tomograf wyposażony jest w lampę rtg o maksymal-
nych parametrach 160 V/10 mA, która jest chłodzona
wodÄ….
Wymiary tomografu wynoszÄ… 2,2 × 2,7 × 1,8 m, a jego
masa  4 t. Pomiar kół może być zautomatyzowany za-
równo w zakresie transportu na stanowisko pomiarowe, jak
i przebiegu procesu pomiarowego. Bada się pod względem
wad nie tylko felgę, ale również oponę, np. w celu wykrycia
ewentualnych rozwarstwień w strukturze materiału.
Na uwagę zasługują tomografy serii Y. CT Multiplex,
które wykonywane są w czterech odmianach różniących
siÄ™ zakresem pomiarowym i masÄ… mierzonych przed-
miotów. Najmniejszy z nich  o symbolu Y. CT Multiplex
300s  może mierzyć przedmioty do " 300 mm i h 
450 mm o masie do 15 kg, a największy  o symbolu
Y.CT Multiplex 5500XXL  przedmioty o wymiarach
" 1200 mm, h  1800 mm i masie do 200 kg. Mogą być
wykonywane pomiary przedmiotów, których grubość ścia-
nek w przypadku aluminium zawiera siÄ™ w przedziale
140 ÷ 180 mm, a w przypadku stali 34 ÷ 55 mm.
Firma Yxlon oferuje, oprócz podstawowego oprogra-
mowania serii Y.IMAGE, zaawansowanÄ… wersjÄ™ oprog-
ramowania PXV5000 do automatycznej inspekcji części
odlewanych (wersja 3.8). Filtr ADAMO umożliwia wy-
krywanie wad materiału. Możliwe jest automatyczne two-
rzenie katalogu zawierajÄ…cego wyniki inspekcji w forma-
cie PDF.
LITERATURA
1. E. RATAJCZYK: Tomografia komputerowa w pomiarach geomet-
rycznych 3D. Proc. Kongres Metrologii. A
ódz
2010.
2. M. MIGACZ: METROTOM  przemysłowy tomograf pomiarowy.
Mechanik nr 5-6/2010, s. 398; www.zeiss.pl
3. M.BARTSCHER, U.HILPERT, J.GOEBBELS, G.WEIDEMANN:
Enhancement and Proof of Accuracy of Industrial Computed
Tomography (CT) Measurements. Annals of the CIRP Vol. 66/1,
2007. (M. SZAFARCZYK: Tomografia komputerowa w pomiarach
przemysłowych. Mechanik nr 7/2008, s. 606).
4. E.RATAJCZYK: Tomografia komputerowa CT w zastosowaniach
przemysłowych. Cz.I. Idea pomiarów, główne zespoły i ich funk-
cje. Mechanik nr 2/2011, s. 112.
5. www.nikonmetrology.com
6. www.phoenix-xray.com
7. www.yxlon.com; www.eis.poznan.pl