Powstanie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN):
Komuniści powoli dążą do przejęcia władzy. W styczniu'44 roku powstaje
Centralne Biuro Komunistów Polskiech z S.Zawadzkim na czele. Byli oni nieufni
wobec PPR, chcieli być instytucją nadrzędną. Odpowiadali za politykę komunistów
w ZSRR, armię Berlinga i Zw. Patriotów Polskich. Tworzą Polski Komitet
Narodowy, lecz później rezygnują z własnego ośrodka władzy. W lipcu'44 Armia
Czerwona zbliża się do Bugu, lecz Stalin nie wie co robić. Polska jest przecież
sojusznikiem Rosji, nie może wkroczyć na nasze tereny bez zgody Polski. W tej
sprawie odbywa się w Moskwie narada CDKP, ZPP i Krajowej Rady Narodowej. Na jej
mocy powst. PKWN jako organ wykonawczy KRN - przewodniczącym zostaje zostaje
Edward Osóbka-Morawski, a przedstawiciele to Wanda Wasilewska (ZPP) i Andrzej
Witos(SL). PKWN liczy sobie 15 osób: 10 z CDKP i ZPP, a 5 z KRN. Jest więc 10
osób z emigracji; w sumie 5 komunistów, 4 ludowców, 3 socj., 1 demokrata i 2
bezpartyjnych. Tak więć PKWN kierowali komuniści, a poza Witosem to inni byli
bardzo mało znani. PKWN przez pierwsze dni przebywa w Moskwie, a od 27 list.
przechodzi do Polski. Jeszcze 21 list. podjęto decyzję o połączeniu Wojska
polskiego z Armią ludową, pod dowództwem Żemierskiego. W Moskwie przygotowano
manifest PKWN, który został rozplakatowany w Polsce. Postanowienia:
#nieuznawano konstytucji kwietniowej i rządu emigracynego, #PKWN opiera się o
konst. marcową, #zgoda na odstąpienie ZSRR terenów wschodnich, #zapowiada
przywrócenie własności prywatnej odebranych od Niemców, #reforma rolna obejmie
gospodarstwa pow. 5ha i pow. 10 ha na terenach włączonych do III
Rzeszy.obszarnicy nie dostaną odszkodowanie lecz zaopatrzenie, #ziemie
otrzymają bezrolni - do 5 ha, za symboliczne opłaty. Manifest miał charakter
propagandowy, jego program nie dawał nic więcej niż program państwa podziemnego
(Rada Jedności Narodowej). 26 lipca PKWN podpisuje z ZSRR dwa kontrakty:
1)dotyczył stosunków dowódcy Armii Czerwonej, a polską administracją na
terenach wyzwolonych - Rosjanie przekazują władzę na terenach wyzwolonych poza
pasmem przyfrontowym, poruszono kwestię sądzenia Polaków za zbrodnie przeciw AC
(mają podlegać ZSRR). 2)porozumienie między PKWN a ZSRR w sprawie granic - PKWN
uznaje linię Bugu za granię wschodnią, a ZSRR zobowiązuje się udzielić poparcia
w sprawie granicy na Odrze i Nysie. Pierwszą siedzibą PKWN jest Chełm.
Zaczynają likwidować struktury państwa podziemnego, tworzą własną
administrację. Zaczynają tworzyć administrację terenową (np. starostwa),
powołuje MO 7 X 42, UB, Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego. UB i KBW utrwala
władzę PKWN. Odbudowują szkolnictwo i przemysł, już 1 września'44 rusza szkoła
na terenach wyzwolonych, przeprowadza reformy: 6 wrz.'44 reforma rolna zgodnie
z manifestem na terenach wyzwolonych. Rozprawiono się z przeciwnikami
politycznymu, 30 wrz.'44 wprowadzono dekret o ochronie państwa. PKWN zezwalało
na działalność tylko przyjaznym partiom, popierali powstawanie odłamów od
partii popierających rząd na emigracji. Powstaje grupa "Dziś i jutro" z
Piaseckim na czele, która przekształca się później w PAX. Rząd na emigracji
sprzeciwia się powstaniu PKWN, lecz nikt go nie poparł. 31 grudnia;44 PKWN
przekształca się w rząd tymczasowy z premierem E. Osóbką-Morawskim. PKWN
zdobywa władzę dzięki poparciu Stalina.