Problem walki narodowo - wyzwoleÃÄ…czej w twórczoÅ“ci Adama Mickiewicza.



Utwory polskich romantyków sÂÄ… nacechowane duÂżym patriotyzmem ze wzglêdu na sytuacjê w jakiej znalazÂÅ‚a siê Polska po roku 1918. Z poÅ“ród utworów Mickiewicza naleÂży wymieniÃÅš: "GraÂżynê", "Konrada Wallenroda", "Redutê Ordona", "Dziady drezdeÃÄ…skie", "Pana Tadeusza".

"GraÂżyna" - poemat z 1823r. - akcja w Å“redniowiecznej Litwie, gdzie rzÂÄ…dzi KsiÂÄ…Âże Litawor, który nie chce podporzÂÄ…dkowaÃÅš siê wÂÅ‚adzy ksiêcia Witolda. Wzywa na pomoc KrzyÂżaków, jednak jego piêkna Âżona - GraÂżyna ("...niewiasta z wdziêków, a bohater z ducha...") - aby zapobiec haÃÄ…bie i zdradzie przebiera siê w zbrojê mêÂża i walczÂÄ…c przeciw najeŸdŸcom na czele rycerzy litewskich - ginie. ZagroÂżenie narodowe - tutaj wiÂÄ…ÂżÂÄ…ce siê z KrzyÂżakami, moÂże zostaÃÅš odparte jedynie poprzez wspólnÂÄ… walkê ("Spólna moc tylko zdoÂÅ‚a nas ocaliÃÅš"). Litawor uÅ“wiadamia sobie jaki niegodny czyn chciaÂÅ‚ popeÂÅ‚niÃÅš i zadaje sobie Å“mierÃÅš przy zwÂÅ‚okach Âżony - w ten sposób Mickiewicz ukazuje niegodziwoÅ“ÃÅš postêpowania przeciw wÂÅ‚asnej ojczyŸnie. GraÂżyna jest uosobieniem bohatera, który w obronie ukochanej ojczyzny i honoru nie waha siê poÅ“wiêciÃÅš to, co ma najcenniejszego - wÂÅ‚asne Âżycie, dziêki czemu to jej imiê i sÂÅ‚awê jej czynu pamiêÃÅš ludu przekaÂże potomnym ("DziÅ“ Âżadnego nie znajdziesz w nowogródzkiej gminie. Co by ci nie zanuciÂÅ‚ piosenki o GraÂżynie. Dudarze jÂÄ… Å“piewajÂÄ…, powtarzajÂÄ… dziewki dotÂÄ…d pole bitwy zwÂÄ… polem L i t e w k i."). Pomimo, Âże wszystkie postaci zostaÂÅ‚y przez poetê stworzone, ich twórca zadbaÂÅ‚ o ich literackie uprawdopodobnienie oraz wiarygodnoÅ“ÃÅš przywoÂÅ‚ywanych wydarzeÃÄ… i realiów historycznych, aby stworzony poemat silniej oddziaÂÅ‚ywaÂÅ‚ na odbiorców.

"Konrad Wallenrod - powieÅ“ÃÅš historyczna z dziejów litewskich i pruskich" - powieÅ“ÃÅš poetycka z 1828r, nieznacznie tylko odbiegajÂÄ…ca tematem od "GraÂżyny". Bohaterem jest mÂÅ‚ody Litwin, uprowadzony w dzieciÃÄ…stwie przez KrzyÂżaków i przez nich wychowany. Dziêki temu, Âże zÂÅ‚oÂżyÂÅ‚ Å“luby zakonne i staÂÅ‚ siê mistrzem zakonu ma - jako jedyny ze swego narodu - moÂżliwoÅ“ÃÅš ocaliÃÅš swÂÄ… ojczyznê od zagroÂżenia, jakie stanowiÂÄ… KrzyÂżacy. Nie widzÂÄ…c innego sposobu decyduje siê Konrad Wallenrod na walkê poprzez podstêp i zdradê("Jeden sposób, Aldono, jeden pozostaÂÅ‚ Litwinom SkruszyÃÅš potêgê Zakonu: "Mnie ten sposób wiadomy. Lecz nie pytaj dal Boga! StokroÃÅš przeklêta godzina, W której od wrogów zmuszony chwycê siê tego sposobu"). JednakÂże z tej sytuacji wynika tragizm tej postaci, która dla dobra narodu, z którego siê wywodzi musi poÅ“wiêciÃÅš nie tylko szczêœcie rodzinne i wÂÅ‚asne Âżycie, ale takÂże zrezygnowaÃÅš ze szczêœcia wiecznego ("...Chcê znaÃÅš zawczasu co mnie w piekle czeka"). Jednak dziêki temu Mickiewicz ukazaÂÅ‚ jak waÂżny jest i powinien byÃÅš problem walki o dobro ojczyzny ("...Jam niebo za mÂÅ‚odu poÅ“wiêciÂÅ‚..."). JednoczeÅ“nie postaciÂÄ… Å“lepego wajdeloty - Halaban, poeta okreÅ“la miejsce naleÂżne poecie i jego poezji, a mianowicie przypominanie w chwilach najwiêkszego zwÂÄ…tpienia celów i motywów walki z najeŸdŸcÂÄ…. Halaban proponuje teÂż ("...narodowy koÅ“cióÂÅ‚ pamiÂÄ…tek...") co oznaczaÃÅš ma nieÅ“miertelnoÅ“ÃÅš w ustach ludu oraz w literaturze. Dziêki "Konradowi Wallenrodowi" Mickiewicz przekonuje, Âże w walce o niepodlegÂÅ‚oÅ“ÃÅš paÃÄ…stwa nie liczÂÄ… siê Âżadne koszty, ani Å“rodki sÂÅ‚uÂżÂÄ…ce osiÂÄ…gniêciu upragnionego celu. Ukazuje wiêc, Âże dotychczasowe - nieskuteczne sposoby walki zgodne z etykÂÄ… rycerskÂÄ… i prostotÂÄ… zadaÃÄ… ÂżoÂÅ‚nierskich, naleÂży zastÂÄ…piÃÅš sposobami skutecznymi, choÃÅš niekoniecznie zgodnymi z etykÂÄ… chrzeÅ“cijaÃÄ…skÂÄ….

"Reduta Ordona" to utwór powstaÂÅ‚y po upadku powstania listopadowego w celu ilustracji wysiÂÅ‚ków powstaÃÄ…czych i bohaterstwa ich uczestników. StÂÄ…d teÂż Mickiewicz wybraÂÅ‚ do swych utworów dwie znamienite postacie: hrabiankê Emiliê Plater ("ÅÅ‚mierÃÅš puÂÅ‚kownika"), oraz Juliana Konstantego Ordona ("Reduta Ordona"). "Reduta..." to wiersz opowiadajÂÄ…cy o dowódcy wolskiej placówki, który nie mogÂÄ…c skutecznie przeciwstawiÃÅš siê przewadze liczebnej wroga, w ostatniej chwili - gdy wróg juÂż wdarÂÅ‚ siê do reduty -wysadziÂÅ‚ siê w powietrze zadajÂÄ…c nieprzyjacielowi wielkie straty.("...WidziaÂÅ‚em go znowu! Widzê rêkê - bÂÅ‚yskawicê...|Wywija, grozi wrogom, trzyma palnÂÄ… Å“wiecê...|BiorÂÄ… go!... ZginÂÄ…ÂÅ‚! - O nie! SkoczyÂÅ‚ w dóÂÅ‚, do lochów!(..)|SpojrzaÂÅ‚em na redutê. - WaÂÅ‚y, palisady, DziaÂÅ‚a, i naszych garstka, i wrogów gromady -|Wszystko jak sen, znikÂÅ‚o!...") Mimo, Âże rzeczywisty pierwowzór przeÂżyÂÅ‚ powstanie i dziaÂÅ‚aÂÅ‚ póŸniej na emigracji, Mickiewicz w swym utworze uÅ“mierciÂÅ‚ go dla zÂÅ‚oÂżenia hoÂÅ‚du tym, którzy polegli w czasie powstania, a takÂże dla podkreÅ“lenia, Âże wÂÅ‚asne Âżycie staje siê maÂÅ‚o znaczÂÄ…ce wobec wolnoÅ“ci kraju ojczystego i rodaków.

"Dziady cz. III" - wielki dramat romantyczny z 1832r. bohater Gustaw odnajduje sens Âżycia i doznaje przemiany duchowej, co jest symbolicznie ukazane w scenie w celi wiêziennej. ("Tu umarÂÅ‚ Gustaw, narodziÂÅ‚ siê Konrad"). Odrodzony Konrad odnajduje swe miejsce w Âżyciu w roli bojownika o wolnoÅ“ÃÅš ojczyzny, który gotów jest poÅ“wiêciÃÅš swe Âżycie. Utwór ten powstaÂÅ‚ w wyniku wÂÅ‚ÂÄ…czenia siê romantyków do walki w powstaniu listopadowym i zapowiadaÂÅ‚ nowÂÄ… fazê twórczoÅ“ci tego okresu. W utworze tym przedstawione sÂÄ… wydarzenia z okresu procesu wileÃÄ…skiego, przeÅ“ladowania mÂÅ‚odzieÂży polskiej i jej cierpienia (Zan, Wasilewski, Rollinson). Ukazana zostaÂÅ‚a równieÂż jej gotowoÅ“ÃÅš do najwyÂższych poÅ“wiêceÃÄ… w imiê ratowania ojczyzny (piosenka Feliksa: "Nie dbam, jaka spadnie kara"). W widzeniu ksiêdza Piotra wyjaÅ“niona zostaje klêska powstania i jednoczeÅ“nie rola narodu polskiego - wybranego wÅ“ród innych narodów sÂÅ‚owiaÃÄ…skich. Polska miaÂÅ‚a byÃÅš uosobieniem Chrystusa i jego mesjanistycznej misji (poÅ“wiêcenie siê za innych ludzi lub narody). Konrad jest poetÂÄ…, który ÂżÂÄ…da umoÂżliwienia mu kierowania narodem, a wiêc jest równieÂż bohaterem zaangaÂżowanym w realizacjê celów narodowych. ("Chcê czuciem rzÂÄ…dziÃÅš, które jest we mnie; RzÂÄ…dziÃÅš jak Ty wszystkimi zawsze i tajemnie: Co ja zechcê, niech wnet zgadnÂÄ…, SpeÂÅ‚niÂÄ…, tym siê uszczêœliwiÂÄ…, A jeÂżeli siê sprzeciwiÂÄ…, Niechaj cierpiÂÄ… i przepadnÂÄ…."). Jest teÂż w "Dziadach" zawarta krytyka czêœci narodu polskiego, który ulegÂÅ‚ wpÂÅ‚ywom zaborców i przestaÂÅ‚ dbaÃÅš o zachowanie wÂÅ‚asnej toÂżsamoÅ“ci. Dotyczy to arystokracji, która zwiÂÄ…zana z dworem carskim troszczÂÄ…c siê jedynie o wÂÅ‚asny interes, zapomina o losie ojczyzny. PrzykÂÅ‚ady tego odnajdujemy w scenie "Salon warszawski" zamykanej wypowiedziÂÄ… Piotra Wysockiego: "Nasz naród, jak lawa, Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa, Lecz wewnêtrznego ognia sto lat nie wyziêbi; Plwajmy na tê skorupê i zstÂÄ…pmy do gÂłêbi".

"Pan Tadeusz - Ostatni zajazd na Litwie" to najwiêksza epopeja narodowa z 1834r. przedstawiajÂÄ…ca wydarzenia w Soplicowie z okresu wyprawy napoleoÃÄ…skiej na Moskwê. GÂłównym, choÃÅš wcale nie tytuÂÅ‚owym bohaterem jest Jacek Soplica, który splamiony zabójstwem stolnika Horeszki po odmowie rêki jego córki - Ewy, odkupienia swych win szukaÂÅ‚ w dziaÂÅ‚alnoÅ“ci politycznej, w bitwach pod Hohenlindem, JenÂÄ…, w wÂÄ…wozie Samosierra gdzie "...Obok Kozietulskiego byÂÅ‚ ranny dwa razy...". OkazaÂÅ‚ siê teÂż ksiÂÄ…dz Robak (gdyÂż takie imiê przybraÂÅ‚ Jacek Soplica) emisariuszem, wiêŸniem politycznym i cierpiêtnikiem "za sprawê".Biografia ksiêdza Robaka jest modelowym Âżywotem patrioty Polski porozbiorowej, a moÂże nawet Âżywotem symbolicznym. Jest on nie tyle indywidualnoÅ“ciÂÄ… co bohaterem uosabiajÂÄ…cym losy narodu polskiego. Dziêki dobrze speÂÅ‚nionej misji Jacek Soplica odkupuje swe grzechy i pomimo tego, Âże umiera w wyniku odniesionych ran po powrocie do Soplicowa, "Pan Tadeusz" ma pozytywny wydŸwiêk, gdyÂż koÃÄ…czy siê Å“lubem bohatera tytuÂÅ‚owego - syna Soplicy co uÅ“wiadamia odbiorcom, Âże siÂÅ‚y spoÂżytkowane dla dobra ojczyzny zwracajÂÄ… siê z nawiÂÄ…zkÂÄ…. Jak zostaÂÅ‚o to zaprezentowane na przykÂÅ‚adzie twórczoÅ“ci Adama Mickiewicza w wielu róÂżnych utworach okresu romantyzmu moÂżemy dostrzec problem walki narodowo - wyzwoleÃÄ…czej.