JÓZEF BUBAK Księga naszych imion 2

Józef Bubak: Księga naszych imion. Wrocław 1993.

Imię obok nazwiska jest najważniejszym elementem służącym do identyfikacji człowieka. Każdy obywatel w Polsce otrzymuje już po urodzeniu imię, które wybierają dla niego rodzice lub opiekunowie. Wybrane nadane dziecku imię zostaje wpisane do dokumentów (akt urodzenia, metryka urodzenia) i towarzyszy człowiekowi przez cale życie. (str.5)

Od najdawniejszych czasów człowiek odczuwał potrzebę identyfikacji otaczających go ludzi, stosując różnorodne określenia. Ta potrzeba indywidualnego nazywania, oznaczania poszczególnych osób zrodziła imię, a znacznie później, kiedy samo imię już nie wystarczało do identyfikacji zrodziła także nazwisko. Z imionami ludzi spotykamy się w najstarszych pisanych źródłach naszych cywilizacji. (str.5)

Z epoki praindoeuropejskiej do dzisiejszych czasów przetrwało w różnym stopniu dziesięć systemów antroponimicznych, m.in. staroindyjski, słowiańskim staroniemiecki, celtycki, grecki i inne … Poszczególne zasoby imiennicze charakteryzowały się odrębnymi cechami zarówno co do budowy imion, jak i znaczenia. Każdy naród posiada swój własny zasób imion … Żaden prawie język nie ma czystego, wyłącznie własnego systemu nazewniczego. Obok imion rodzimych z czasem pojawiają się imiona pochodzące z innych języków. ..W Polsce używane są imiona różnego pochodzenia. (str.6)

Historię imion używanych w Polsce można podzielić na dwa główne okresy:

Wśród imion staropolskich dają się wyróżnić, ze względu na swoją budowę morfologiczną, dwa typy imion:

  1. Imiona złożone dwuczłonowe , tzn. zbudowane na dwu elementach słownych, z których każdy oparty był na samodzielnym wyrazie. Należą tu np. takie imiona, jak Bog-dan, Bogu-sław, Bole-sław, Kazi-mierz, Włodzi-mierz

  2. Imiona proste, jednoczłonowe zbudowane na jednym elemencie słownym. Są to imiona pochodzące od wyrazów pospolitych takich np. jak:

Istniał też proces odwracania poszczególnych członów imion jak np. Mirosław i Sławomir, Borzysław i Sławobor, Bratumił i Miłobrat, Gniewomir i Mirogniew itp. (str7)

Wśród polskich imion złożonych dają się wyodrębnić najstarsze formy imion jak:

Jeśli chodzi i znaczenie poszczególnych członów imion złożonych, to można a wśród nich wyodrębnić kilka grup z różnymi elementami znaczeniowymi, jak np.

Jednym z najczęstszych elementów w słowiańskich imionach złożonych był element – sław w członie drugim (Bolesław, Bogusław, Bronisław). Za jego pomocą tworzono nowe imiona złożone z imienia chrześcijańskiego jako człon pierwszy np. Biedrzy-sława, Idzisław, Iwo-sław, Jani-sław, Oko-sław. (str.8)

Imiona jednoczłonowe pochodzą od wyrazów pospolitych, znaczeniowo związanych przede wszystkim ze światem zwierzęcym i częściami ciała człowieka (Glówka, Lis). (str.9)

Jeśli idzie o złożone imiona to w zasadzie ich elementy składowe nie różnią się od tego typu imion męskich. Istniały tez imiona kobiece utworzone od wyrazów pospolitych, jak Biała, Czarna, Długa, Łysa. (str.9)

Imiona rodzime, staropolskie niepodzielnie panowały w języku polskim do przyjęcia chrześcijaństwa przez Mieszka I w roku 966. Od tego momentu zaczynają się pojawiać u nas imiona chrześcijańskie pochodzące z różnych kręgów kulturowych i różnych języków.Jednak ich wprowadzenia do Polski nie nastąpiło z dnia na dzień. Był to powolny proces. ….Jako pierwszy imię chrześcijańskie przyjął papież Markury, nazwał się Janem. Z czasem zwyczaj ten przyjęto w rodzinie cesarskiej, wśród biskupów, i w zakonie. (str. 9)

..wraz z przyjęciem do Polski chrześcijaństwa przyjęto zwyczaj nadawania na chrzcie imiona świętych Kościoła. Rozpoczął się więc w Polsce okres imion chrześcijańskich. W początkowym okresie chrystianizacji Polski imiona chrześcijańskie nosza głownie duchowni oraz członkowie dynastii piastowskiej i znaczniejszych rodów. Szeroką popularność zyskują one dopiero w późniejszym średniowieczu, co wiąże się z intensywnym rozwojem kultu świętych… Wierzono, że święci patroni chronią przed różnymi nieszczęściami, są opiekunami swoich imienników i wstawiają się za nimi przed samym Bogiem. (str.11)

Po XIII wieku szybciej wzrasta liczba imion chrześcijańskich przyswojonych przez język poslki. Na przełomie XV i XVI imiona te wypierają rodzime imiennictwo. (str.12)

Przyswojenie to odbywa się na różne sposoby:

Kościół w swojej liturgii, obejmuje z czasem czcią wielu świętych pochodzących z różnych narodów, kultur, języków, a także wybitne postaci ze Starego i Nowego Testamentu, znajdujące się w kalendarzu kościelnym, popularyzował ich imiona na gruncie poszczególnych języków narodowych, w tym także na gruncie języka polskiego. W związku z tym występujące u nas imiona pochodzenia chrześcijańskiego można podzielić na kilka grup według ich przynależności do różnych warstw chronologicznych, różnych kręgów kulturowych, obszarów geograficznych czy wreszcie różnych języków. (str.12)

  1. Do najstarszej warstwie należą imiona biblijne.

Imiona wywodzące się z Nowego Testamentu są różnego pochodzenia:

Imiona żeńskie należące do tej warstwy chronologicznej, to:



  1. Kolejną warstwę chronologiczna tworzą imiona świętych okresu starochrześcińskiego, związanych z krajami cywilizacji śródziemnomorskiej. Są to przede wszystkim:

Do tej warstwy należą także imiona żeńskie, m.in.: imiona rzymskich męczennic za wiarę (Agnieszka, Anastazja, Beatryczne, Cecylia, Daria) a także Agata, Łucja, Beata. (str.12-13)

  1. Trzecią warstwę wśród imion w Polsce używanych, chronologicznie, tworzą imiona świętych pochodzących ze średniowiecza europejskiego. Są to głównie imiona duchownych: założycieli zakonów, opatów, pustelników i biskupów oraz osób z dynastii panujących. Są to imiona m.in. : Benedykt, Dominik, Franciszek, żeńskie Klara, Brygida, Gaweł.



W tej warstwie chronologicznej znajduje się niewielka grupa imion, które nie są związane z chrześcijaństwem, lecz ze świeckimi bohaterami historycznymi i świecką literaturą, przede wszystkim antyczną (tu należą: Aleksander, Hektor, Apollo, Achilles, Izolda). Należy też tu wymienić kilka imion litewskiego pochodzenia: Aldona, Danuta, Witold. (str.13-15)



  1. Następną chronologicznie warstwę tworzą te imiona, których nie poświadczają średniowieczne źródła polskie, a które pojawienie się obserwujemy w okresie od XVI do XX w. Są to imiona różnego pochodzenia. Wśród nich największą grupę stanowią imiona grackiego i łacińskiego pochodzenia, których pojawienie się na gruncie języka polskiego najczęściej było wynikiem określonej mody na starożytność. Są to przede wszystkim imiona bohaterów mitologicznych, a także literackich. Do nich należą imiona:



Źródłem wzbogacającym polski zasób imienniczy jest literatura. Literatura sprzyja napływowi nowych obcych imion. Pojawiają się wtedy takie imiona, jak: Alfred, Tymon, Edwin, Malwina, Elwira, Ewelina, Klara. (str. 15-16)

***

Interesującym problemem związanym z nadawaniem imion są motywy, jakimi kierują się rodzice, wybierając imiona dla swoich dzieci. W Połowie lat 70-tych przeprowadziłem badania sondażowe na ten temat w Krakowie. Wykazały one, że motywy wyboru imion w ostatnich kilkudziesięciu latach dają się wyodrębnić w kilkanaście grup.

4



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Święci Patronowie naszych imion
Najwazniejsze cechy naszych imion
Najwazniejsze cechy naszych imion
Księga imion islandzkich
dziewczynki, KSIEGA IMION
scenariusz 08 2006 ksiega imion, Konspekty
Ksiega imion, KSIEGA IMION
Chlopcy, KSIEGA IMION
Panowie, KSIEGA IMION
Księga imion islandzkich
Księga imion ich pochodzenie
KSIEGA IMION
Księga Imion
Księga imion

więcej podobnych podstron