Metoda Delficka
Metodologia Delficka przedstawia udowodnioną metodę przeprowadzania badań na małą i dużą skalę poprzez zaangażowanie specjalistów z każdej potrzebnej dziedziny oraz poprzez skorzystanie ze zgodności opinii wszystkich informatorów. Metodologia Delficka może zawrzeć dużą ilość informacji dzięki bezpiecznemu eliminowaniu nic nie wnoszących nakładów, a także może doprowadzić do wielu cennych wniosków, które mogą być wykorzystane przez wszystkich zainteresowanych w sferze biznesu i nauki.
Nazwa metody wywodzi się od nazwy starożytnego miasta Delfy. W mieście tym znajdowała się świątynia Apollona, w której kapłanki zwane Pytiami przepowiadały ludziom przyszłość. Mówi się, że za pierwowzór metody delfickiej przyjmuje się praktykę stosowana na zgromadzeniach kardynałów w Watykanie. Jej celem było doprowadzenie do konsensusu, mimo pojawiania się przeciwstawnych opinii.Metoda Delficka opiera się na założeniu, że oceny grupowe są cenniejsze i ważniejsze od ocen indywidualnych. Po raz pierwszy owa metoda opisana została przez N. Dalkey’a i O. Helmer’a w roku 1963. Zastosowanie swe znalazła rok później w badaniach prognostycznych prowadzonych przez T. J. Gordon’a i O. Helmer’a. Pierwowzorem jest metodyka stosowana na zgromadzeniach kardynałów w Watykanie, której celem było dojście do wspólnego stanowiska – pomimo sprzecznych opinii. Metoda ta jest rozwiązaniem problemów powstających w czasie przeprowadzania sondaży. Problemy te są wywołane różnorodnością opinii specjalistów. Metoda pozwala na zawężenie liczby tych opinii oraz na wypracowanie wspólnie zatwierdzonych wniosków. Kluczową funkcją tej metody jest przewidywanie przyszłości, w oparciu o otrzymane opinie specjalistów.
Na podstawie eksperymentów prowadzonych w organizacji RAND N. Dalkey zauważył, że dyskusje mające na celu wyłonienie opinii w których występuje osobisty kontakt uczestników, były mniej skuteczne, niż opinie wydawane indywidualnie, bez udziału w debacie. W bezpośrednich dyskusjach zaobserwował on występowanie następujących negatywnych zjawisk: wpływu dominujących jednostek, zakłóceń związanych z utrzymaniem porządku w grupie (harmider, hałas i inne odgłosy) oraz presji grupy, w przypadku której nieśmiałe jednostki, bez względu na ich kompetencje, mają żaden lub bardzo ograniczony wpływ na rozwiązanie problemu. Metoda delficka została opracowana w celu ograniczenia tych niepożądanych cech bezpośredniej komunikacji i charakteryzuje się czterema podstawowymi elementami: niezależnością opinii ekspertów, anonimowością wypowiadanych sądów, wieloetapowością postępowania oraz dążeniem do uzgadniania i sumowania opinii uczestników. H. Linstone i M. Turoff definiują ją jako metodę (określając ją również zamiennie mianem techniki) ustrukturalizowania procesu komunikacji grupowej w celu zapewnienia skuteczności działania zbiorowości niezależnych osób, którzy jako całość dążą do rozwiązania złożonego problemu. Podejście delfickie zaliczane jest do grupy metod poszukiwań swobodnych w sferze metod twórczego myślenia i określane jako technika wieloetapowego wartościowania w naukach o zarządzaniu, polegająca na wielofazowej analizie selekcyjnej zebranego materiału empirycznego. Należy ona do kanonu idiograficznego podejścia badawczego, mimo, iż do ostatecznego opracowania zebranego materiału badawczego wykorzystuje się często zaawansowane metody i narzędzia statystyczne. Jej zastosowanie jest szczególnie uzasadnione w sytuacji wysokiej niepewności, gdy:
− dostępne lub osiągalne dane i informacje nie są przydatne do rozwiązania problemu, − występuje brak danych lub niedostateczna ilość odpowiednich informacji,
− istotne zmienne dotyczące problemu oraz interakcje między nimi nie są znane,
− występują ograniczenia czasowe lub kosztowe związane z zebraniem danych.
Ogólny mechanizm badawczy z wykorzystaniem metody delfickiej opiera się na czterech podstawach i obejmuje: grupę uczestników (ekspertów) wybranych celowo z powodu ich specjalistycznej wiedzy związanej z badanym zagadnieniem, proces wielokrotnych interakcji dzięki którym odkrywane są opinie ekspertów oraz osiągana jest jednomyślność, sprzężenie zwrotne stosowane wobec uczestników, którego celem jest wzajemne oddziaływanie oraz refleksja, opinie wygenerowane przez ekspertów, które przyczyniają się do rozwiązania postawionego problemu lub predykcji przyszłości. Przebieg metody delfickiej. Metoda delficka składa się co najmniej z siedmiu etapów – liczba etapów ulega zwiększeniu w przypadku konieczności przeprowadzenia więcej niż dwóch rund ankietowych. Po każdej rundzie ankietowej zespół powinien zadać pytanie „czy osiągnięty został zamierzony rezultat?”. Jeżeli tak, można przejść do kolejnego etapu, jeżeli nie, należy powtórzyć badanie. Przebieg metody delfickiej:
PRZYGOTOWANIE. Organizator badania powołuje zespół do przeprowadzenia badania. Zespół opracowuje organizację badania, w tym:definiuje problem, który ma zostać rozwiązany (problem przeważnie definiowany jest przez organizatora badania, który jednak może już na tym etapie skorzystać ze wsparcia ekspertów),określa cele oraz wskaźniki/rezultaty, po których mierzona będzie prawidłowość przebiegu metody,czas trwania badania oraz harmonogram poszczególnych etapów,zasady komunikacji wraz z szablonami dokumentów kontaktowych z ekspertami,narzędzia statystyczne niezbędne do opracowywania danych z ankiet,zawartość raportów z poszczególnych rund ankietowych oraz zawartość raportu końcowego.
WYBÓR EKSPERTÓW. Zespół określa kryteria wyboru ekspertów oraz identyfikuje ekspertów na podstawie baz danych oraz innych źródeł informacji. Zespół przygotowuje zaproszenia do udziału w badaniu, a następnie rozsyła zaproszenia do wybranych ekspertów z prośbą o przedstawienie ofert. Zespół weryfikuje oferty otrzymane od ekspertów potwierdzając, że spełniają kryteria udziału w badaniu. Zespół ostatecznie dokonuje wyboru ekspertów i przesyła ekspertom pismo przewodnie, w którym przedstawia cel badania, problem do analizy oraz inne kwestie organizacyjne. Zespół uzyskuje pisemną zgodę eksperta na udział w badaniu. Jeżeli eksperci mają otrzymać wynagrodzenie za udział w badaniu, przed wysłaniem pierwszej ankiety zespół sporządza umowę pomiędzy organizatorem oraz ekspertem.
OPRACOWANIE ANKIETY. Zespół przygotowuje ankietę badawczą. Zespół może zwrócić się do ekspertów z prośbą o wsparcie w opracowaniu ankiety. Zespół zatwierdza ankietę i przygotowuje ją do wysyłki do ekspertów. Wysłanie pierwszej ankiety powinien poprzedzić kontakt zespołu z ekspertem (telefoniczny lub mailowy), aby przygotować go do pierwszej rundy ankietowej.
PIERWSZA RUNDA ANKIETOWA. Zespół przesyła ankietę do ekspertów. Zaleca się, aby w pierwszej ankiecie ekspert dokonał oceny własnych kompetencji w obszarze przedmiotu badania (ocena w skali: wysoki, średni, niski, żaden – w badaniu nie uwzględnia się opinii ekspertów, którzy określą poziom kompetencji jako żaden). Na zwrot ankiety zespół powinien wyznaczyć co najmniej dwa tygodnie. Po tym terminie, jeżeli nie spłynęły wszystkie ankiety zespół powinien się skontaktować (np. telefonicznie) z ekspertem w celu uzyskania informacji kiedy ankieta zostanie przesłana i czy w ogóle to nastąpi. Po otrzymaniu ankiet zespół dokonuje analizy i opracowania danych z ankiet. Zespół eliminuje wyniki skrajne oraz wyniki ekspertów, którzy odmówili dalszego udziału w badaniu. Pozostałe wyniki zespół opracowuje z wykorzystaniem narzędzi statystycznych. Wyniki analizy zespół zestawia w raporcie zarówno w formie tekstowej, jak i graficznej (tabele, wykresy). Jeżeli ankiety miały charakter opisowy, to zamiast narzędzi statystycznych zespół grupuje wyniki podobnych odpowiedzi i zestawia je w raporcie.
DRUGA RUNDA ANKIETOWA. Zespół przekazuje Ekspertom kolejną ankietę zawierającą te same pytania ale uzupełnioną o raport z zebranymi odpowiedziami po pierwszej rundzie ankietowej. Eksperci, których opinie uznane zostały za skrajne proszeni są przez zespół o ich uzasadnienie, jeżeli podtrzymują swoje stanowisko. Mogą oni także zmienić opinię udzielając odmiennych odpowiedzi na pytania ankietowe. Na zwrot ankiety zespół powinien wyznaczyć co najmniej dwa tygodnie. Po tym terminie, jeżeli nie spłynęły wszystkie ankiety zespół powinien się skontaktować (np. telefonicznie) z ekspertem w celu uzyskania informacji kiedy ankieta zostanie przesłana i czy w ogóle to nastąpi. Po otrzymaniu ankiet zespół dokonuje analizy i opracowania danych. Jeżeli w wyniku przeprowadzenia kolejnej rundy ankietowej wyniki są ciągle rozbieżne i niespójne, zespół przeprowadza, na identycznych zasadach, kolejne rundy, aż do otrzymania satysfakcjonującego rezultatu badania.
OPRACOWANIE WYNIKÓW KOŃCOWYCH. Po zakończeniu rund ankietowych zespół przeprowadza ostateczną analizę wyników ankiet i sporządza raport końcowy (odrębny dla każdej z rund ankietowych). Zespół przekazuje raport końcowy organizatorowi badania oraz ekspertom uczestniczącym w badaniu. Zespół przygotowuje i przesyła podziękowania do ekspertów za udział w badaniu.
EWALUACJA. Zespół przeprowadza ocenę przeprowadzonego procesu oraz przygotowuje narzędzia (ankiety) do monitoringu zebranych danych, które będą wykorzystywane przez organizatora badania do weryfikacji prawidłowości wyników badania. Po przeprowadzeniu tych czynności zespół zostaje rozwiązany.
Niezależność wypowiadanych sądów uzyskiwana jest poprzez izolowanie od siebie ekspertów podczas prowadzonego badania. Analizy statystyczne.Uczestnicy nie wiedza, kto oprócz nich jest jeszcze w grypie wybranych ekspertów.
Anonimowość badanych opinii zapewnia się przez użycie ankiety, która umożliwia każdemu uczestnikowi wypowiadanie się, niekoniecznie pozytywnie na zadany problem. Jeżeli eksperci są zaznajomieni z opinii innych ekspertów to opinie te są również anonimowe.
Wieloetapowość postępowania przy metodzie delfickiej jest efektem utworzenia następujących po sobie ankiet, które kierowane są do ekspertów. Miedzy ankietami wplatane są informacje i zbiorcze opinie ekspertów, które działają na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Prowadzi to do tego, że eksperci koncentrują się na przedmiocie badania, a nie na osiąganiu własnych celów i postulowaniu własnych argumentów.
W odróżnieniu od burzy mózgów, badanie metoda delficka prowadzi się korespondencyjnie. Wynikiem tego są ściśle pisemne określenie zakresów zbieżności i rozbieżności oraz streszczenia argumentów podtrzymujących alternatywne punkt widzenia. Przeważnie za prognozę uważa się zgodną opinię większości ekspertów. W zależności od tego, czy odpowiedzi maja charakter ilościowy, czy jakościowy, stopień zgodności sądów dotyczących przyszłości jest ustalany odmiennie.
Oprócz wymienionych wyżej, ogólnych zalet i mankamentów metody delfickiej można wskazać na pewne specyficzne aspekty jej wykorzystania w naukach o zarządzaniu. Z powodu konieczności zaangażowania znacznych zasobów metoda ta dostępna będzie raczej dla dużych organizacji, a w przypadku aktywności wyłącznie naukowej (tzw. badania podstawowe) jej wykorzystanie może wiązać się z koniecznością pozyskania zewnętrznych źródeł finansowania. Występuje również konieczność dodatkowej akceptacji wyników badania przez decydentów organizacji gospodarczych. Z drugiej strony zastosowanie tej metody może zintensyfikować współpracę pomiędzy przemysłem a naukowcami, szczególnie w sytuacji zaangażowania ekspertów. Do podstawowych obszarów wykorzystania metody delfickiej można zaliczyć:
identyfikację i analizę czynników ogólnego rozwoju przedsiębiorstwa, ze szczególnym uwzględnieniem prognozowania tendencji rynkowych, np. technologicznych,
problemy zarządzania na poziomie funkcjonalnym, procesowym, czy zasobowym,
rozważania w poszczególnych subdyscyplinach zarządzania, np. w zarządzaniu ryzykiem, zarządzaniu strategicznym, zarządzaniu produkcją, zmianami, czy zasobami ludzkimi,
dylematy zarządzania na poziomie strategicznym taktycznym i operacyjnym, związane np. z lokalizacją przestrzenną obiektów handlowych.
Podstawowe zalety wykorzystania metody delfickiej:
możliwość osiągnięcia konsensusu w określonym obszarze niepewności lub w warunkach braku dowodów empirycznych,
wykorzystanie twórczego efektu synergii wynikającego z połączenia wysiłku i wiedzy ekspertów,
wykorzystanie iteracyjnego mechanizmu wyciągania wniosków oraz uczenia się,
niezależność opinii ekspertów,
ograniczenie niekorzystnego wpływu bezpośredniej interakcji (np. dominacji w grupie, majoryzacji dyskusji).
Wady:
istotne uzależnienie wyników od doboru ekspertów oraz od jakości i kształtu kwestionariusza ankiety,
długi czas badania i wysokie koszty,
brak możliwości bezpośredniej wymiany poglądów między uczestnikami,
małe zaangażowanie ekspertów, jeśli nie zostaną wprowadzeni w szczegóły badania,
wykorzystanie metody do budowania prognoz długookresowych, co odkłada w czasie ich weryfikację. Ponadto należy zwrócić uwagę na zachowanie wysokich rygorów metodologicznych przy opracowywaniu publikacji oraz prac awansowych w oparciu o wyniki badania delfickiego. Ważne staje się tu m.in. wyraźne uzasadnienie wyboru metody badawczej, opis szerszego kontekstu sytuacyjnego oraz sformułowanie zaleceń dla nauki i praktyki gospodarczej. Istotne jest także zapewnienie transparentności procesu badawczego, zwrócenie uwagi na ograniczenia metody oraz sformułowanie rekomendacji do dalszych badań.
Do wad metody delfickiej należą:
długi czas trwania badania, ( gdy przeprowadzane sa kolejne rundy, badanie może trwać nawet kilka miesięcy);
brak możliwości bezpośredniej wymiany poglądów miedzy uczestnikami badania;
małe zaangażowanie ekspertów ze względu na nie wprowadzenie ich w szczegóły badania;
trudności w uwzględnianiu wzajemnych powiązań pomiędzy czynnikami determinującymi prognozowane zjawiska;
trudności związane z doborem właściwych osób do grupy ekspertow; Zadania ,projekty
trudności w zbudowaniu oprawnej ankiety, która dawałaby jednoznaczne odpowiedzi;
wykorzystywanie metody tylko do długookresowych prognoz; prowadzi to do odkładania w czasie ich weryfikacji.
źródła:
http://www.matejun.com/pubs-pl/2012_Marek_Matejun_Metoda_delficka_w_naukach_o_zarzadzaniu.pdf
file:///C:/Users/Szymek/Downloads/delphi%20method_PL.pdf
http://pl.wikipedia.org/wiki/Metoda_delficka
http://www.ekonometria.4me.pl/prognozowanie2.htm
http://www.pi.gov.pl/PARP/chapter_86196.asp?soid=D7F6E33F6A7B404E993F25B2AE47BEFF