POTOCKI WACŁAW

Transakcja wojny chocimskiej 1-5

- pochodzi z 1670 i 1675 roku;

- ukazała się w 1850 roku pod nazwiskiem Andrzeja Lipskiego;

- przebieg wyprawy chocimskiej 1621, podczas której wojsko polskie wraz z Kozakami odparło atak armii tureckiej. Po pięciu tygodniach walk Turcy zostali zmuszeni do zawarcia traktatu pokojowego i rezygnacji z wyprawy. Był to niezwykły sukces militarny, bo Turcy byli w tamtych czasach uważani za najgroźniejszych przeciwników.

- posiada cechy epopei ( ważne dla narodu wydarzenie; heroizm; rozpoczęcie inwokacją do Bóg; sceny batalistyczne, ukazane jako seria dynamicznych starć rycerskich; mowy wodzów); nie jest to jednak ten gatunek, gdyż brakuje istot nadprzyrodzonych, ingerencji bóstw etc.

- nie był uczestnikiem wydarzeń, czerpie wiedzę ze źródeł pisanych i ustnych przekazów;

- kronika;

- funkcja dydaktyczną - Utwór ten to nie tylko hołd dla dawnych bohaterów, ale przede wszystkim przykład dla współczesnej poecie zbiorowości szlacheckiej;

- według Potockiego źródłem złych wzorów są dwory magnackie, które propagują nowe, ale jak się okazuje zgubne mody, które niszczą moralność i gospodarkę;

SĘP - SZARZYŃSKI MIKOŁAJ

Sonet I

O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego

- rozpoczęcie tekstu od nawiązania do frazy Horacego o sferach niebieskich;

- świat w nieustannym ruchu;

- czas przemija bardzo szybko i co najstraszniejsze, w każdej chwili może dogonić człowieka, jest za nim tuż o krok;

- podmiot zdaje sobie sprawę, że kiedyś błądził – żałuje tego;

- czego należy unikać: „mocy”, czyli władzy, żądzy jej posiadania, „rozkoszy” – zabiegania o przyjemności i „skarbów pilności” – bogactwo, dostatek;

- człowiek oparcie może znaleźć tylko w Bogu;

Sonet II

Na one słowa Jopowe: „Homo natus de muliere, brevi vivens tempore” etc.

- tytuł to słowa z Biblii: „Człowiek zrodzony z niewiasty ma krótkie i bolesne życie […]”;

- fragment monologu cierpiącego Hioba;

- Człowiek - istota godna litości: poczęty we wstydliwym akcie miłosnym, urodzony w bólu wiedzie krótkie życie, które ostatecznie kończy się nagłą śmiercią;

- znów motyw „cienia” jak wyżej, czyli samotność, cierpienie, nietrwałość;

- Bóg jest: nieskończony, szczęśliwy, samoistny – żyje „przez siebie” i „w sobie”;

- kończy się apostrofą do Boga z prośbą o łaskę: O, Święty Panie, daj, niech i my mamy
To, co mieć każesz, i tobie oddamy!

PIEŚŃ I

O Bożej Opatrzności na świecie

- pieśń religijna, nawiązanie do pieśni Kochanowskiego (horacjańskich);

- mowa o Fortunie, która może prowadzić człowieka do zguby;

- człowiek jest podporządkowany Fortunie, nie może jej zrozumieć, a nad Fortuną jest Bóg;

- fortuna jest narzędziem w ręku Boga;

- synonim Fortuny- przypadkowy traf, nieoczekiwany;
- ogólny wniosek: Bóg rządzi całym światem jako uosobienie mądrości, litości i sprawiedliwości, „światłości szczęśliwej”.

EPITAFIA

Nagrobek jednej pannie

Tu on napiękniejszy kwiat panieńskiej młodości,
Któremu i Helena, i sama w piękności
Wenus równa nie była, leży pochowany,
Nogą nielutościwej śmierci podeptany.
Pytasz, przecz tak nadobny kwiateczek ku wiośnie,
Gdy drugie kwiatki rosną, znowu nie wyrośnie?
Płomienie febry ciężkiej, które go paliły,
Te mu tę smutną łąkę gwałtem zasuszyły.
I aż ogniem zrządzonym ten grób pokropiony
Będzie, tuż on (dziwna rzecz) wznidzie odrodzony.
Upuść na tę mogiłę którą kropię z oczy:
Niech go ziemia odwilży, nie tak twardo tłoczy.

TWARDOWSKI KASPER(mieszczanin, wybitnie wykształcony, Lekcje Kupidynowe były potepione przez biskupa Szyszkowskiego!)

Lekcyje Kupidynowe

Do czytelnika:

- daje czytelnikowi wybór: jeśli jednemu podobają się jego teksty to niech go pochwali, a jeśli nie to wolna droga ;p

Lekcja I:

- geneza jego pisania;

- motyw bóstw, wspina się na górę Helikonu- symbol literackiego mistrzostwa;

- chciał opisać cuda boskie, jednak Wenus uznała że sam nie da rady, że mu pomoże;

- Wenus mówi, że przyozdobiła laurem Kochanowskiego – jego przyozdobi jeszcze lepszym;

- przygotowała wieniec także dla Morsztyna;

- idzie z nią na Cypr;

- wypija tam jad i mdleje; widzi podczas snu że tutaj też panuje hierarchia;

- Wenus przekazuje go w opiekę synowi; ten strzela ze strzał w niego 5 razy i leczy go z bólu;

- dlatego będzie pisał o miłości.

Lekcja III:

- do Marysi;

- Kupidyn sprawił, że się w niej zakochał;

- prosi ją by jemu pomogła i odwzajemniła miłość;

- nie ma śmiałości poprosić ją osobiście, wyznać jej miłości;

Lekcja V:

- podmiot nie może uwierzyć, że tak szybko otrzymał w darze odwzajemnioną miłość;

- uważa, że przychylna mu była Wenus;

- nie może się doczekać skosztowania tej miłości ^^ (haha);

- wszystko jest szczęśliwe: ziemia, poduszki, łoże, gdzie ona będzie przebywać;

Lekcja VI:

- do Epafrodyta(postać z biblii, którego kościół posłała z darami do Pawła, gdy ten był w więzieniu);

- obiecuje mu chwałę wieczna, pomnik marmurowy w zamian za śmiałość i odwagę w trudach i wieczną miłość;

- wdg poety nie ma nic gorszego niż przestać kochać;

- obiecuje, że on nie przestanie kochać – inaczej jest z kobietami(te to niby zawsze zdanie zmieniają tsaaa);

Lekcja VII:

- do Halżusi;

- bardziej boskiej urody niż ludzkiej;

- zrodzona z Wenus i Amora;

- najpiękniejsza w Koronie;

- każdego mężczyznę zachwyca; podmiot oddał jej serce – może z nim zrobić co chce(ah jakie to romantyczne…-_-);

- spojrzała na niego dłużej i już się napalił, że jej się podoba;

- liczy że ta też mu odda serce;

- skarby, królestwa, rozkosze to nic w porównaniu do miłości.

Strona 7 z 7