Nagrobek króla Jana Olbrachta: początki renesansu w Polsce[edytuj]

 Osobny artykuł: Kaplica Jana Olbrachta na Wawelu.

Podobnie jak w architekturze, także w rzeźbie łączono motywy gotyckie z renesansowymi, przykładem jest Nagrobek Jana Olbrachta. Nisza nagrobka jest renesansowa o wpływach florenckich, ale płyta z postacią zmarłego ma charakter późnogotycki i wzorowana jest na rzeźbie jego ojcaKazimierza Jagiellończyka dłuta Wita Stwosza. Nagrobek Jana Olbrachta powstał w 1503 roku, na zlecenie królowej, matki Olbrachta Elżbiety. Znajduje się w osobnej kaplicy grobowej, pod wezwaniem Bożego Ciała i świętego Andrzeja Apostoła.

Tumbę o cechach gotyckich wykonał Stanisław Stwosz lub Jorg Huber z Passawy, współpracujący ze Stwoszem przy realizacji memorii Kazimierza Jagiellończyka. Natomiast opracowana architektonicznie nisza jest dziełem przybyłego z Włoch Franciszka Florentczyka.

Obramienie nagrobka stanowi jedno z pierwszych świadectw renesansu w Polsce i zapoczątkowuje nową epokę w polskiej sztuce sepulkralnej.

Pomnik Jana Olbrachta nawiązuje do florenckiego typu arkadowych nagrobków przyściennych, których modelowym przykładem jest pomnik Leonarda Bruniego, wzniesiony przez Bernarda Rosselina w kościele Sta Croce po 1444 r.

Przez zastosowanie systemu dwóch arkad nagrobek Jana Olbrachta jest szczególnie bliski włoskim dziełom drugiej połowy XV wieku i początków XVI wieku( pomnik papieża Pawła II: zdwojona arkada, doży Andrea Vendramina w Wenecji, czy Ascania Sforzy dłuta Andrea Sansovina w Rzymie.

Nagrobek Jana Olbrachta, pierwsze dzieło renesansu, stał się wzorem dla przedstawień grobowych w Polsce. Z jego pojawieniem skończyła się dwuwiekowa tradycja nagrobków tumbowych. Odtąd, przez długi czas polskie pomniki w przeważającej części będą niszowymi konstrukcjami przyściennymi. System dwóch arkad pojawił się kilkanaście lat później na ścianach Kaplicy Zygmuntowskiej i wiele późniejszych pomników reprezentuje różne jego transpozycje. Oddziałał również zastosowany w nagrobku Jana Olbrachta zespół form ornamentalnych, z którego większość motywów znalazła się także w bogatym wnętrzu Kaplicy Zygmuntowskiej.