Nagrobek Jana Olbrachta

Jako przykład symbiozy dwóch

stylów

Początki sztuki renesansowej w Polsce

• Rozwijała się w latach 1500 – 1560
• Wiązała się z przybyciem wykształconych artystów
• Głównym ośrodkiem nowej sztuki był Kraków
• Królewicz Zygmunt I sprowadził do kraju pod koniec

1501 lub na początku 1502 roku włoskiego architekta
Franciszka Florentczyka.

• Artysta wykonał obramienie nagrobka króla Jana

Olbrachta, wykusze i okna w zachodnim skrzydle zamku
oraz przebudował dziedziniec.

• Wraz ze swoim następcą Bartłomiejem Berreccim stał się

przedstawicielam I fazy renesansu w Polsce

• Jej charakterystycznymi cechami było :

• Powstawanie małych form architektury i dekoracyjnej

rzeźby

• Florencki charakter dzieł
• Współistnienie z gotykiem
• Pojawiły się w tym okresie trzy typy rzeźby:
• Drewniana głównie w stylu Wita Stwosza
• Brązowa - gdzie elementy gotyckie mieszają się z

renesansowymi

• Kamienna wykonywana przez Włochów w czystym stylu

renesansu

• W polskiej rzeźbie renesansowej najważniejszą rolę

odgrywa rzeźba nagrobkowa a w szczególności
przyścienny grobowiec w typie florenckim oraz
Sansovinowskim,

• Przykładem nagrobka przyściennego w typie florenckim

jest mauzoleum Jana Olbrachta na Wawelu, któremu
poświęcona jest moja prezentacja.

Lokalizacja

• Nagrobek

znajduje się w
kaplicy króla
Jana Olbrachta
na Wawelu

• Było to

mauzoleum pod
wezwaniem
Bożego Ciała i
świętego
Andrzeja
Apostoła

• To jedna z

kilkunastu kaplic
Katedry
Wawelskiej

Tryptyk z kaplicy Jana Olbrachta, z
postacią króla po środku
Katedra na Wawelu.
Część środkowa z 1505 r.

Nagrobek Jana Olbrachta (1502-
1503)
ściana zachodnia

Tumba – to nagrobek gotycki lub

renesansowy o kształcie skrzyni,
zamknięty od góry poziomą płytą z
rzeźbioną postacią zmarłego. Najczęściej
umieszczona jest bezpośrednio na
posadzce kościoła. Tumbę wykonywano
zwykle w kamieniu, w niektórych
późnogotyckich nagrobkach także z brązu,
ściany boczne zdobione były płaskorzeźbą.

Nagrobek Jana Olbrachta (1502-
1503)
ściana zachodnia

Nagrobek

•Prace rozpoczęły się pod
koniec 1501 roku

•Późnogotycką tumbę
wykonał Stanisław
Stwosz prawdopodobnie
przy współpracy Jorga
Hubera z Passawy

•Ma formę skrzyni
wykonanej z czerwonego
marmuru

• Pokryta jest motywami
zdobniczymi

•Znajduje się na niej płyta z
wizerunkiem zmarłego

•Król przedstawiony
jest w zbroi i płaszczu
koronacyjnym

•Posag wykonany w
stylu Wita Stwosza

•Płyta umieszczona
pochyło jak w
nagrobku Piotra z
Bnina we Włocławku

Nagrobek Piotra z

Bnina

Franciszek Florentczyk

• Pojawił się w Polsce w 1501 roku lub w początkach

następnego

• Był I sprowadzonym do Polski artystą renesansowym
• O jego obecności na Węgrzech świadczą późniejsze kontakty

z tym środowiskiem i styl jego prac

• Florencki architekt i rzeźbiarz
• Podjął zlecenie przy zachodnim skrzydle tzw. Domu

Królowej

• Wykonał obramienie późnogotyckiej tumby nagrobnej

króla Jana Olbrachta

• Głównym dziełem warsztatu Franciszka były krużganki

arkadowe

Obramienie nagrobka

•W 1501 roku Elżbieta
zamówiła nagrobek
prawdopodobnie w warsztacie
Stanisława Stwosza

•Dzieło Franciszka
Florentczyka powstałe w
latach 1502-1505

•Konieczność dostosowania
małej kaplicy do masywnej
tumby doprowadziła do
powstania podwójnych
pilastrów

• Pilastry pokryte

ornamentem
kandelabrowym i pionowymi
pasami panoplii

• Wysoki cokół ozdabiają

festony owocowe

•Tło wnęki dzieli się na:

• Pole dolne - pokryte
czterema płycinami ze
stylizowaną arabeską w układzie
symetrycznym

• Górne - półkoliste pole
tympanonu z orłem w wieńcu
wawrzynu i z tarczami po
bokach.

Nagrobek Leonarda

Bruniego wzniesiony przez

Bernarda Rosselina w

kościele S. Croce

Nagrobek Władysława
Łokietka umieszczony w
arkadzie

• Występuje system dwóch
przenikających się arkad

•Układ ten służył
gloryfikacji zmarłego
wyrażonemu w napisie na
tumbie.

•Monarcha wstawił się
zgodnie z inskrypcją w dwóch
okolicznościach: w czasie
pokoju i wojny

• W ornamentacji pomnika
wprowadzono tematyczny
podział motywów na dwie
arkady

• W arkadzie wewnętrznej

występują motywy „pokojowe”

• Pilastry wypełnione układami

kandelabrowymi z owocami,
kłosami i zniczami

• Podniebie archiwolty

akcentuje wieniec laurowy

• W arkadzie zewnętrznej na

pilastrach panoplia ze
skrzyżowanymi tarczami

• Zespół tarcz w lunecie z

orłem ukoronowanym
wieńcem

• System dwóch arkad

nawiązuje do antycznego
łuku triumfalnego.

• To I monumentem triumfalny

- all’ antica (wzorowanym
na łukach triumfalnych) w
Polsce

• Analogie do zabytku krakowskiego widzimy w dwóch

środowiskach artystycznych.

• Pierwsze to krąg dekoratorów
• W portalach, obramieniach okien i kominkach widzimy

nawiązanie do dekoracji rzeźbiarskiej nagrobka

• do mauzoleum Olbrachta podobny jest również nagrobek

Sigismondo Malatesty w Tempio Malatestiano w Rimini.

• Drugim kręgiem artystycznym, z którym wiążą się

krakowskie dzieła Franciszka, są Węgry i środowisko
artystyczne Jana Florentczyka.

• W dziełach wykonanych przez artystów włoskich na

Węgrzech spotykamy podobną w kompozycji i identycznie
ciętą wić roślinną, motywy panopliowe i heraldyczne.

•Połączenie
późnogotyckiej płyty z
renesansowym,
arkadowym
obramieniem wiąże się
z różną orientacja
artystyczna dwóch
fundatorów

•Nagrobek stanowi
jedno z pierwszych
świadectw renesansu
w Polsce

•Odegrał bardzo ważną
rolę w rozwoju
przedstawień
grobowych w Polsce

•Przyczynił się do
rozwoju pomnika
będącego niszową
konstrukcją
przyścienną