SPOŁECZNE NAUCZANIE JANA XXIII
Jan XXIII ogłosił encykliki społeczne: Mater et Magistra i Pacem in terris. Pierwsza nosi tytuł: Encyklika o współczesnych przemianach spolecznych w świetle nauki chrześcijańskiej (1961). Papież potwierdza w niej naukę poprzedników i ją rozwija. Przyznaje pierwszeństwo zasadzie inicjatywy prywatnej, ale równocześnie wskazuje na konieczność interwencji państwa opartej na zasadzie pomocniczości. Pomyślność gospodarczą należy mierzyć nie tyle sumą posiadanych dóbr, ile sprawiedliwością ich podziału. O wysokości płacy decydować powinny potrzeby rodziny i wydajność pracy, ale również sytuacja gospodarcza przedsiębiorstwa, dobro wspólne państwa i społeczności ogólnoludzkiej. Papież opowiada się za pluralizmem form własności. Wskazuje na konieczność humanizacji ustroju przedsiębiorstwa przez akcjonariat, realizację prawa do udziału w zyskach i partycypację pracowników w zarządzaniu.
Wskazuje na nową kwestię społeczną: w płaszczyźnie państwowej - upośledzenie rolnictwa wobec przemysłu, wsi wobec miasta, rejonów rolniczych wobec uprzemysłowionych; w płaszczyźnie ogólnoświatowej - dysproporcje między krajami rozwiniętymi i rozwijającymi się. Udzielenie pomocy tym drugim jest wymogiem sprawiedliwości, braterstwa i dobra wspólnego ( pokoju). Papież przestrzega przed neokolonializmem. Rozwiązania problemu demograficznego należy szukać w rozwoju społeczno-gospodarczym, wykorzystując do tego najnowsze osiągnięcia nauki i techniki, a także w ograniczeniu zbrojeń. Chodzi więc o rozwiązania w oparciu o zasady moralne, a nie wskazania neomaltuzjanizmu. Papież zachęca katolików do współpracy dla dobra wspólnego z ludźmi 0 odmiennych przekonaniach zgodnie z własnym sumieniem i nauką społeczną Kościoła.
Pacem in terris - Encyklika o pokoju między wszystkimi narodarni, opartym na prawdzie, sprawiedliwości, miłości i wolności nazywana jest często katalogiem praw i obowiązków człowieka. Podstawą praw człowieka jest godność osoby ludzkiej. Papież wymienia prawa: do życia oraz do godnego człowieka poziomu życia, do korzystania z wartości moralnych i kulturalnych, do oddawania czci Bogu zgodnie z wymaganiami prawego sumienia, do wolnego wyboru stanu i do swobody życia rodzinnego, prawa w dziedzinie gospodarczej, do zrzeszania się, emigracji i imigracji, udziału w życiu publicznym i do ochrony swych praw. Nowością jest wyeksponowanie prawa osoby do wolności religijnej. Papież opowiada się za ochroną prawną i pozaprawną praw człowieka, humanistyczną strukturą przedsiębiorstwa, demokracją, współpracą międzynarodową i władzą ogólnoludzką.
Pacem in terris ujmuje pokój w aspekcie pozytywnym jako poszanowanie praw człowieka i respektowanie zasad sprawiedliwości, prawdy, miłości i wolności. Odrzuca eskalację zbrojeń i strachu jako środka utrzymania pokoju. Podkreśla, że wojna prowadzona za pomocą środków masowej zagłady - nawet we własnej obronie - nie może być nazwana sprawiedliwą. Nawołuje do rozbrojenia i wprowadzenia zakazu produkcji broni masowej zagłady.