104. Rola pielęgniarki w przygotowaniu pacjenta do badania i postępowanie po:TK

Tomografia komputerowa- technika uzyskiwania obrazu w tk oparta jest na obliczeniu stopnia pochłaniania promieni X przez badany obiekt. Na podstawie dynamicznego badania tk ocenia się perfuzję mózgu. Wynik informuje nas o średnim czasie przepływu środka kontrastowgo (MTT) oraz lokalnym przepływie mózgowym, co pozwala na pośrednią ocenę stanu naczyń w badanym obszarze mózgu. Tk stanowi najczęściej stosowaną metodę obrazowania mózgu ze względu na dużą dostępność i niską cenę.

Przed badaniem:

- ze względu na ewentualna konieczność podania kontrastu pacjent co najmniej 6 godzin powinien zostać bez posiłku, płyny może przyjmować do 3 godzin przed badaniem

- nie wstrzymuje się jednak podawania leków, jeśli nie ma zalecenia lekarskiego

-W przypadku badania z kontrastem pacjentowi należy założyć wenflon na oddziale

- należy zadbać o to by kontrast miał pokojową temperaturę( to zmniejsza lepkość i ułatwia podawanie)

- osoby dorosłe nie będące w stanie leżeć spokojnie i dzieciom na zlecenie lekarskie podaje się środki uspokajające lub znieczulenie ogólne

-zdjąć wszystkie metalowe rzeczy, dodatki

- wyjąć protezy

-uprzedzić chorego o możliwości występowania podczas badania dyskomfortu spowodowanego koniecznością leżenia nieruchomo

-poinformować pacjenta aby po podaniu kontrastu zgłaszał wszystkie niepokojące objawy ( uczucie gorąca, ból głowy, zawroty, metaliczny smak w ustach, kołatanie serca)

Po badaniu:

- zaleca się utrzymanie wenflonu przez następna dobę, ponieważ w tym czasie mogą wystapić objawy objawy uczuleniowe na kontrast( najczęściej jednak występują w ciągu pierwszych 20 minut)- dlatego nie zostawiać samego pacjenta

-po badaniu pacjent może przyjąć posiłek

- zaleca się podawanie przez następną dobę ok. 2,5l płynów w celu szybkiego wypłukania kontrastu

105. Odleżyny już wcześniej ktoś opisywał chyba

106. Opieka pielęgniarska po zabiegu operacyjnym tętniaka mózgu ( materiały skopiowane ale ze sprawdzonego źródła (z artykułu ),, ZAPOTRZEBOWANIE NA OPIEKĘ PIELĘGNIARSKĄ U CHORYCH PO OPERACYJNYM LECZENIU TĘTNIAKA NACZYŃ MÓZGOWYCH,, ;)

Mikrochirurgiczne leczenie tętniaka mózgu polega na założeniu tytanowego klipsu na jego szypułę (ang.

clipping), co pozwala na wyeliminowanie go z krążenia mózgowego z pozostawieniem drożności sąsiadujących tętnic. Czasami konieczne jest zamknięcie naczynia macierzystego. Kształt tętniaka (brak szypuły) był w przeszłości powodem obkładania tętniaka masą plastyczną lub mięśniem, co okazało się metodą mało skuteczną przed nawrotowym krwawieniem Z innych metod należy wymienić: zamknięcie bliższego odcinka naczynia żywiącego (ang. proximal clipping), wycięcie tętniaka z zastosowaniem

pomostu naczyniowego (by-pass), wycięcie i zeszycie tętniaka. Ryzyko operacyjne związane z lokalizacją

niektórych tętniaków doprowadziło do poszukiwania innych metod leczenia. Rozwijające się, szczególnie

w ostatniej dekadzie, zarówno w kraju, jak i na świecie, endowaskularne metody neuroradiologii interwencyjnej, takie jak embolizacja tętniaka zwojami platynowymi (ang. coiling), z powodzeniem zastępują bądź uzupełniają metody klasyczne operacji.

-Długo trwający zabieg naczyniowy, a takim jest kliprowanie tętniaka metodą klasyczną, głęboka analgezja

powoduje utrzymanie chorego we wczesnym okresie pooperacyjnym w stanie nieprzytomności, często z potrzebą sztucznej wentylacji. Badania własne wykazały, że duża grupa chorych, u których zastosowano kliprowanie pozostawała w stanie nieprzytomności, w stanie śpiączki farmakologicznej z użyciem barbituranu (tiopental). Metoda ta służy protekcji mózgu i zapobiega obrzękowi tkanki mózgowej poprzez zmniejszenie zapotrzebowania tkanki mózgowej na tlen (zmniejszenie deficytu tlenowego). Utrata przytomności charakteryzuje się brakiem spontanicznego otwierania oczu, niemożliwością lokalizacji

bodźców, i brakiem kontaktu słownego [6, 7].

-Cho-rzy wymagają zatem intensywnego nadzoru, farmakoterapii, czynności rehabilitacyjnych. Istotnym elementem w opiece nad pacjentem nieprzytomnym jest odpowiednie układanie ciała, ze zwróceniem uwagi na bezpieczeństwo i wygodę. Bezwzględnie zabezpieczyć przed uciskami, zmieniać pozycję ciała co 2 godz. z jednoczesnym oklepywaniem, nacieraniem i masażem skóry oraz stosowaniem udogodnień. Układać chorego, tak by uniknąć stałego zgięcia w stawach, unikać skręcania głowy w bok, gdyż utrudnia to odpływ krwi żylnej z jamy czaszkowej Korzystne jest uniesienie głowy o ok. 30 stopni (w stosunku do poziomu) przy zachowaniu liniowego ułożenia osi długiej ciała.

-Jednym z następstw uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego lub przebytego zabiegu jest rozkojarzenie układu wegetatywnego powodującego m.in. zwiększenie wydzielania śluzu w drzewie

oskrzelowym. Prowadzi to do utrudnienia ewakuacji wydzieliny, zniesienia lub upośledzenia odruchu kaszlowego, powstawania obszarów niedodmy w płucach, a w konsekwencji rozwoju stanu zapalnego. Poza oklepywaniem i zmianami pozycji zastosowanie znalazła metoda odsysania wydzieliny zapewniająca eliminację zalegającej treści i pobudzająca odruch kaszlowy [4, 6].

-Jednym z istotnych elementów prowadzonej terapii jest wyrównywanie bilansu płynów, co pociąga za sobą

konieczność założenia cewnika Foleya i dostęp do dużego naczynia żylnego.

-Należy podkreślić, że zapobieganie takim powikłaniom, jak zapalenie płuc, infekcje dróg moczowych czy

odleżyny, ma zasadnicze znaczenie dla przebiegu terapii, gdyż duża część pacjentów umiera z powodu powikłań, a nie schorzenia zasadniczego. Stąd wniosek, że pielęgnacja chorego jest w okresie pooperacyjnym jednym z najważniejszych elementów terapii [9].

-fakt pozostawania chorego w łóżku, wykonywania czynności higienicznych przez personel pielęgniarski,

-monitorowania parametrów życiowych,

- pomocy przy zmianach pozycji, stosowania intensywnej farmakoterapii

- kontroli gospodarki wodnej w szerokim zakresie

Chorych w okresie pooperacyjnym pozostawała w czwartej kategorii do momentu wypisu. Jeśli nawet następowały zmiany w kontakcie z chorym, odzyskiwał on przytomność, to w dalszym ciągu pozostawał w łóżku z powodu deficytu neurologicznego bądź potrzeby stosowania leków we wlewach ciągłych [4, 8].

-Jednym z istotnych elementów terapii jest kontrola bilansu płynów, poziomu elektrolitów, postępowania zmierzającego do unikania powikłań związanych z obecnością cewnika Foleya w pęcherzu moczowym oraz zapewnienia dostępu do dużego naczynia. Najczęściej stosuje się założenie cewnika do żyły podobojczykowej. Z powodu wzmożonego zapotrzebowania na składniki odżywcze i energetyczne w planie terapii należy uwzględnić żywienie chorego, z zachowaniem żywienia dojelitowego. Jest to żywienie przy użyciu sondy bądź drogą doustną po odzyskaniu przytomności i braku zaburzeń połykania. Dietę należy dostosować indywidualnie do potrzeb chorego, jego upodobań oraz zapotrzebowania. W sytuacji pozostawania chorego w łóżku należy pamiętać o odpowiednim ułożeniu do posiłku, zadbać o estetykę miejsca jego podania, stymulować do samodzielności w spożywaniu posiłków, niemniej zawsze być obok

-Deficyt samoopieki u chorych po zabezpieczeniu tętniaka jest znaczny, a poprawa w stanie klinicznym idzie w parze ze wzrostem samodzielności chorego.

-Wśród powikłań pooperacyjnych na szczególną uwagę zasługuje fakt niewydolności oddechowej, która prowadzi do potrzeby stosowania sztucznej wentylacji bądź też utrzymania rurki intubacyjnej w drogach oddechowych bezpośrednio po zakończeniu interwencji chirurgicznej. Dla pełnej oceny procesu oddychania ma zastosowanie pulsoksymetria bądź kapnografia, która wyparła w znacznym stopniu badanie gazometryczne zarówno krwi żylnej, jak i tętniczej. Efektywność oddechu zwiększają zabiegi odsysania wydzieliny z dróg oddechowych, tlenoterapia i ćwiczenia oddechowe. Obecność rurki intubacyjnej

zarówno w przypadku oddechu zastępczego, jak i własnego zwiększa niebezpieczeństwo infekcji

w drogach oddechowych, co może stać się przyczyną

-Zjawiskiem, które zaburza przebieg powrotu chorego do zdrowia, a często pogłębia obecne deficyty neurologiczne, utrudnia kontakt werbalny i wzmaga ból głowy, jest rozwijający się skurcz naczyniowy. Zjawisko skurczu naczyniowego stwierdza się u 30–70% chorych po przebytym incydencie krwotoku podpajęczynówkowego, gdzie faza ostra trwa do 3 dni po incydencie krwawienia podpajęczynówkowego, a faza przewlekła – do 21 dni [11]. Mimo postępu w leczeniu chorych po krwawieniu podpajęczynówkowym z powodu pękniętego tętniaka, nadal występują potwierdzane w obserwacji klinicznej i diagnostyce obrazowej obszary niedokrwienia i zawałów mózgu. Obraz kliniczny skurczu naczyniowego charakteryzuje się zaburzeniami świadomości, mowy, niedowładami oraz zaburzeniami psychicznymi w postaci

pobudzenia psychoruchowego, trudności decyzyjnych, zaburzeń pamięci, trudności w koncentracji i spowolnienia [5, 10]. Przedstawione objawy obserwowano u chorych z grupy badanej. Ból głowy o znacznym nasileniu zgłaszali pacjenci przed zabiegiem, jak wynika również z przeprowadzonych badań własnych, natomiast po zabiegu niezależnie od metody leczenia w znacznym odsetku do dnia wypisu.

Niewielka grupa pacjentów demonstrowała zaburzenia mowy w postaci afazji ruchowej bądź czuciowej.

Na uwagę zasługuje fakt, że zaburzenia te miały tendencję do wycofywania się [11].

-Obecność niedowładu u chorego spotykano w badanej grupie u znacznej liczby chorych. Utrudniało to możliwość aktywizacji, sadzania w łóżku i na wózku, prowadziło do obniżenia nastroju chorego, lęku o przyszłość, a w opiece warunkowało znaczny deficyt samoopieki.

107. Skala śpiączki Glasgow

Skala Glasgow-skala służąca do oceny poziomu świadomości.

Ocenie podlegają:

Otwieranie oczu

• 4 punkty – spontaniczne

• 3 punkty – na polecenie

• 2 punkty – na bodźce bólowe

• 1 punkt – nie otwiera oczu

Kontakt słowny:

• 5 punktów – odpowiedź logiczna, pacjent zorientowany co do miejsca, czasu i własnej osoby

• 4 punkty – odpowiedź splątana, pacjent zdezorientowany

• 3 punkty – odpowiedź nieadekwatna, nie na temat lub krzyk

• 2 punkty – niezrozumiałe dźwięki, pojękiwanie

• 1 punkt – bez reakcji

Reakcja ruchowa:

• 6 punktów – spełnianie ruchowych poleceń słownych, migowych

• 5 punktów – ruchy celowe, pacjent lokalizuje bodziec bólowy

• 4 punkty – reakcja obronna na ból, wycofanie, próba usunięcia bodźca bólowego

• 3 punkty – patologiczna reakcja zgięciowa, odkorowanie (przywiedzenie ramion, zgięcie w stawach łokciowych i ręki, przeprost w stawach kończyn dolnych)

• 2 punkty – patologiczna reakcja wyprostna, odmóżdżenie (odwiedzenie i obrót ramion do wewnątrz, wyprost w stawach łokciowych, nawrócenie przedramion i zgięcie stawów ręki, przeprost w stawach kończyn dolnych, odwrócenie stopy)

• 1 punkt – bez reakcji

Na podstawie skali Glasgow zaburzenia przytomności najczęściej dzieli się na:

• GCS 13-15 – łagodne

• GCS 9-12 – umiarkowane

• GCS 6-8 – brak przytomności

• GCS 5 – odkorowanie

• GCS 4 – odmóżdżenie

• GCS 3 – śmierć mózgowa

108. Opieka pielęgniarska nad chorym para i tetraplegi.

-Dbać o regularną zmianę pozycji – minimum co 2 godziny.

-Kontrola tętna, ciśnienia krwi, temperatury ( niska temperatura- dodatkowe okrycie pacjenta) .

- Zaburzenia oddawania moczu – założenie cewnika w warunkach sterylnych, pielęgnacja cewnika,

• cewniki Foleya – wymiana co 14 dni

• cewniki Silastica pokryte tworzywem zapobiegającym osadzaniu się złogów - wymiana raz na 6 miesięcy

• Opróżnianie worka - co 4-6 godz.

• Wymiana worków – co 2-3 dni

-Dbać o drożność cewnika – zagięcia , niedrożności powodują przepełnienia pęcherza co prowadzi do krwotocznego zapalenia pęcherza moczowego.

-Zapobieganie zakażeniu układu moczowego

• Niedopuszczenia do przepełnienia się worka

• Sprawdzenie drożności cewnika, utrzymanie ciągłości zestawu drenującego

• Utrzymanie higieny okolicy płciowej pacjenta

• Dezynfekcja ujścia cewki moczowej - Octenisept

• zakwaszanie moczu dietą i poprzez środki farmakologiczne,

• odpowiednia podaż płynów ( 3l na dobę)

• Okresowa kontrola układu moczowego ( badania moczu)

Infekcje dróg moczowych – zakwaszanie moczu dietą i poprzez środki farmakologiczne, odpowiednia podaż płynów, utrzymać drożność drenów (nie przerywać ciągłości drenów) , intensywna pielęgnacja cewnika ( utrzymanie w czystości i dezynfekcja ujścia cewki moczowej, zmiana worków, zmiana cewnika), wytwarzanie automatycznego opróżniania pęcherza, kontrola zalegającego moczu po usunięciu cewnika.

-Nadmierna ilość wydzieliny w drogach oddechowych – kontrola częstości i jakości oddechów, toaleta drzewa oskrzelowego, oklepywanie, drenaż ułożeniowy, manualna pomoc przy wykrztuszaniu wydzieliny – ucisk na przeponę w fazie wydechu, prowadzenie gimnastyki oddechowej (aparaty Tifllo), tlenoterapia

-Brak kontroli nad ułożeniem ciała, możliwość powstania odleżyn – zastosowanie odpowiedniego łóżka, materaca p/odleży nowego, zmiana pozycji ( trzy osoby), stosowanie udogodnień, prowadzenie intensywnej profilaktyki p/odleżynowej, uzgodnienie sposobu sygnalizacji potrzeb chorego, zapobiegać opadaniu stopy.

-Dbanie o odpowiednie odżywianie pacjenta

W pierwszych dobach ( porażenie mięśni przewodu pokarmowego) – odżywianie pozajelitowe

Następnie przy wysokich uszkodzeniach, dużym zaleganiu w drogach oddechowych – karmienie przez zgłębnik dożołądkowy

Przy wprowadzeniu karmienia doustnego - dieta lekkostrawna, bogatobiałkowa, bez produktów wzdymających i zapierających, bogata w błonnik

-Brak perystaltyki jelit- badanie perystaltyki jelit, założenie suchej rurki doodbytniczej, wykonania enemy lub lewatywy na zlecenia lekarza, ręczne wydobycie zalegającego stolca z odbytnicy, żywienie parenteralne do momentu powrotu perystaltyki.

-Możliwość zatorowości – zmiany pozycji ciała, farmakologiczne wspomaganie (clexane), wczesne ćwiczenia przyłóżkowe, wczesne uruchamianie, odpowiednie nawodnienie, Systematyczna ocena kończyn ( ocieplenie, obrzęki, barwa), układanie kończyn pod kątem 20%, Stosowanie opasek, pończoch p/zakrzepowych, Monitorowanie temperatury ciała i poziomu leukocytów, Podawanie leków p/zakrzepowych

-Zaburzenia gospodarki elektrolitowej – prowadzenie bilansu płynowego, zabezpieczenie wkłuć obwodowych lub centralnych, realizacja badań krwi, podaż płynów dojelitowo i parenteralnie.

-Przykurcze – odpowiednie ułożenia ciała i odpowiednie ułożenia kończyn, optymalne ułożenie stawów, stosowanie udogodnień, regularne ćwiczenia usprawniające, zapobieganie spastyczności , wspomaganie farmakologiczne

-Brak poczucia bezpieczeństwa, stany depresji i przygnębienia, brak akceptacji niepełnosprawności – stały kontakt z chorym, informowanie o wszelakich wykonywanych czynnościach, poszanowanie godności osobistej, oddziaływanie na postawę pacjenta, wzbudzanie wiary we własne siły, zachęcanie rodziny do okazywania choremu zainteresowania i motywowania go, rozwiązywanie problemów pielęgnacyjnych, nauka rodziny radzenia sobie z problemami pielęgnacyjnymi, edukacja pacjenta i rodziny w zakresie profilaktyki powikłań.

- Umożliwienie wykonania czynności higienicznych lub całkowita w nich pomoc

- w paraplegi dostarczenie sprzętów ( drabinek, uchwytów) ułatwiających zmianę pozycji itp.