1. Zasada Talionu /kar odzwierciedlających Zbiór z czasów państwa starobabilońskiego, wydany przez Hammurabiego, w którym Hammurabi mówi o tym, że został powołany przez bogów, aby stanowić sprawiedliwe i słuszne prawa. Charakterystyczną cechą jego kodeksu była kazuistyka – nie było opisów generalnych, tylko opisywanie szczegółowych przypadków. ZASADA TALIONU – zadanie sprawcy takiej samej dolegliwości, jaką on sam zadał „oko za oko, ząb za ząb”. Zasada talionu odnosiła się tylko do osób o tym samym(równym) statusie społecznym.Wysokość kary zaś była uzależniona od miejsca w społecznej hierarchii, którą zajmował pokrzywdzony i sprawca. Innym, sposobem karania w kodeksie Hammurabiego były KARY ODZWIERCIEDLAJĄCE, które miały na celu unaocznienie sposobu popełnionego przestępstwa.

2. Kodyfikacja justyniańska- Cesarz Justynian(527ne) wprowadził porządek prawny przez kompleksową reformę prawa. Wraz z Tyborianem, swoim nadwornym dostojnikiem, uporządkował i ujednolicił system prawny, który został nazwany KODYFIKACJĄ JUSTYNIAŃSKĄ. Prace trwały 7 lat, podczas których skodyfikowano prawo rzymskie w III zbiory pod tytułami: Kodeks, Digesta, Instytucje. KOKEKS(534) który był podzielony na 12 ksiąg i odnosił się do prawa państwowego, prywatnego, karnego, kościelnego i administracyjnego. DIGESTA(533), również podzielone na 50 ksiąg, to prawo z zakresu postępowania cywilnego, prywatnego i karnego. INSTYTUCJE -był to obowiązujący podręcznik do nauki prawa dotyczący osób,rzeczy i skarg przy dochodzeniu roszczeń. Wydawało się, że te III zbiory będą jedynymi obowiązującymi źródłami prawa. Jednak Justynian wydał dużo nowych konstytucji, które zmieniały istotne przepisy zawarte w kodyfikacji. Następcy jego zebrali te ustawy i zredagowali olbrzymi zbiór NOWEL, które w przyszłości stanowiły IV część kodyfikacji justyniańskiej, a do dzisiejszych czasów najważniejsze źródło poznania prawa rzymskiego.

3. Kary w Kodeksie Napoleona - wymienić i opisać (Zbrodnie, występki, wykroczenia) + (kary policyjne / poprawcze / hańbiące i dręczące)Kodeks Napoleona zawierał przepisy prawa karnego materialnego. Szczególną jego cechą był tzw; trójpodział przestępstw na ZBRODNIE, WYSTĘPKI i WYKROCZENIA. Za zbrodnie były kary dręczące i hańbiące; za występki- kary poprawcze; za wykroczenia - kary policyjne, które były orzekane przez sądy policyjne.Cechy Kodeksu: szczególna surowość- Powrócono do stosowania kary śmierci, niektóre przestępstwa karane były przez wypalanie znaków na ciele skazanego. Najcięższą karą była śmierć cywilna, która powodowała utratę wszelkich praw cywilnych, majątkowych i prywatnych. Kodeks Napoleona z 1810 r. obowiązywał we Francji aż do 1994 r., kiedy to wszedł w życie nowy kodeks karny.

4. podstawa i ustroj usa- Ustrój polityczny:Stany Zjednoczone Ameryki są państwem federalnym, w którym podmiotami federacji są stany. Najwyższym aktem prawnym jest konstytucja z 1787 roku, będąca najstarszą spisaną konstytucją na świecie. Ustanawia ona klasyczny trójpodział władz, w których to jednak najszersze uprawnienia posiada prezydent (chociaż poszczególne instytucje władzy blokują się i ograniczają nawzajem, co ma zapobiec próbom zagarnięcia całej władzy przez jeden organ). Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych. Prezydent tworzy rząd (nazywany administracją, gabinetem) i sprawuje ogólne kierownictwo nad polityką państwową. Dlatego też ustrój USA określa się jako prezydencjalizm. Parlament amerykański (Kongres) składa się z dwóch izb: niższej Izby Reprezentantów i wyższej Senatu, w których zasiadają w przytłaczającej większości członkowie tylko dwóch partii politycznych - Partii Demokratycznej i Partii Republikańskiej. Wybierani są oni w wyborach powszechnych, jako przedstawiciele (odpowiednio) jednomandatowych okręgów wyborczych (z ordynacją większościową) i stanów. Badaniem zgodności działania administracji rządowej z zasadami konstytucji zajmuje się Sąd Najwyższy.W USA władza państwowa jest podzielona pomiędzy rząd centralny a rządy części składowych federacji – stanów. Wszystkie stany są sobie równe pod względem statusu ustrojowego. Ustrój polityczny w USA określa się jako system prezydencki, ponieważ w porównaniu z europejskim modelem parlamentarno-gabinetowym, rola prezydenta jest nieporównanie większa.USA, jako republika federalna, składa się z 50 stanów, w skład których wchodzi 48 stanów tzw. kontynentalnych oraz Alaska i Hawaje.Każdy ze stanów posiada własną legislatywę i gubernatora. Gubernator sprawuje funkcje władzy wykonawczej w danym stanie. Każdy ze stanów podzielony jest na hrabstwa.

5. zmiany w prawie spadkowym xix w.-równość w dziedziczeniu (wyjątki dzieci nieślubne, małżonek), swoboda testowania, zagwarantowanie w dziedziczeniu praw rodziny (zachowek), dziedziczenie testamentowe: zdolność ograniczona wiekiem, stanem umysłowym, marnotrawstwem, pozycją społ., każdy mógł przyjąć spadek(wyjątek: jak KN opiekun od nieletniego pupila, lekarz od leczonej osoby); z czasem uznano małżonka za dziedzica koniecznego; system zachowku(ABGB i BGB) roszczenie do dziecica testamentowego, ½ czesc ustawowej; system rezerwy (KN)- spadek podzielony na dwie części czyli rozrządzaną i rezerwę, testator miał swobodę do rozrządzanej; dziedziczenie ustawowe: ABGB 5 linii wg systemu parantel, dzieci nieślubne tylko do majątku matki, małżonek w dożywotnie użytkowanie; zwód praw- brak ogr. Co do stopni, dzieci nieślub po matce, małżonkowie 1/7 nieruchomości i ¼ ruchomości; rozwój: ograniczenie kręgu spadkobierców ustawowych i polepszenie praw dzieci nieślubnych i małzonka.; likwidacja przywilejów w dziedziczeniu,.

6. instytucje, ktore wplynely na swiat nowożytny (???)

Ruch kodyfikacyjny czasów Oświecenia.

• Atmosfera krytyki zastanych urządzeń, kultu tradycji i dawnych autorytetów, afirmacja rozumu i praw natury → przekonanie, że mądre, racjonalne działania prawodawców mogą przebudować świat = „światopogląd prawniczy".

• Jeremiasz Bentham – twórca terminu „kodyfikacja" → program reform oparty na idei skodyfikowania obowiązujących norm w jeden zbiór (a complete body of law) oraz wskazówki dot. techniki kodeksowej.

• Idea kodyfikacja nie była nowa. Nowa w niej była idea całkowicie nowego, oderwanego od spuścizny „wieków ciemności" porządku prawnego, zbudowanego od podstaw.

Ideologiczne podstawy kodyfikacji — prawo natury.

• różne warunki powstawania kodeksów, ale we wszystkich są odwołania do prawa natury.

• kult wiedzy ścisłej przenoszony były na grunt badań nad społeczeństwem. Krytyka zastanych urządzeń ze względu na ich niezgodność z prawem natury (np. wszyscy ludzie wolni) → egalitaryzm i liberalizm (prawo prywatne) oraz humanitaryzm i bezpieczeństwo prawne jednostki (prawo karne)

• Hugon Grocjusz – uważany za twórcę szkoły nowożytnego prawa natury; w swoim dziele stworzył katalog stałych i niezmiennych prawideł w społeczeństwie: obowiązek do­trzymywania umów, obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody, nienaruszalność własności jednostki, uznanie, że pewne czyny muszą być ukarane oraz tezę, że z tych prawideł można wydedukować elementy budowy prawa.

• 2 etapy rozwoju prawa natury:

  • etap absolutnego prawa natury – oderwana od praktyki filozofia, budowano z praw naturalnych zamknięty, absolutny i uniwersalistyczny metodą nauk ścisłych system prawa – powstają utopijne kodeksy prawnonaturalne, np. Morelly'ego Kodeks natury, czyli prawdziwy duch jej praw (zbiory reguł postępowania, a nie prawa)

  • etap względnego prawa natury – postulat przenikania prawa natury do ustawodawstw krajowych, jako czynnik przebudowujący systemy prawne („nadbudowa” prawa pozytywnego). Prawo natury jako czynnik umożliwiający ocenę prawa pod kątem etyki, rozumu, sprawiedliwości → powszechne przekonanie o konieczności podporządkowania prawa prawu natury (czasem o deklaratoryjnym charakterze)

• Prawo natury stało się prawem świeckim – oderwanym od prawa boskiego → wyrazem tego stała się idea laickiej formy małżeństwa.

Założenia programu kodyfikacji prawa.

1. Nowy – stworzenie całkowicie nowych praw → w praktyce nierealne.

2. Jednolity – zerwanie z feudalnym partykularyzmem → idea sprawiedliwości jednostki lub idea integracji politycznej.

3. Wyłączne obowiązywanie kodeksu – uchylenie wszystkich dotych­czasowych źródeł z danej dziedziny prawa.

4. Prawo pewne – idea bezpieczeństwa, zabezpieczenie przed nadużyciami

5. Kodeks zupełny – pod względem zawartości, bez luk – przez Jeremy Benthama uznawana z najważniejszą. Szczególne znaczenie w przypadku prawa karnego (zasada nullum crimen sine lege)

   • dylemat → kazuistyczne czy abstrakcyjne normy

6. Krótki – zwięzły, bez zbędnych szczegółów

7. Jasny i powszechnie zrozumiały – miało służyć powszechnej znajomości prawa i dzięki temu zabezpieczeniu jednostek przed nadużyciami (nieufność do prawników) → rola sędziego miała sprowadzać się do prostej subsumcji.

8. Sprawiedliwy i służyć idei dobra powszechnego – powoływanie się na prawo do szczęścia (też w przypadku państw absolutystycznych – motyw patriarchalnej troski o szczęście poddanych)

7. Ogólny rys rozwoju prawa cywilnego XIX i XX w. 2 okresu (fazy rozwoju kapitalizmu) w XIX i XX w.:I. Panowanie liberalizmu ekonomicznego → prawo oparte na prawnonaturalnych założeniach → „wolność, własność, umowy”. Wolna konkurencja, zniesienie wszystkich ograniczeń hamujących jednostkę w korzystaniu przez nią z tych praw w sensie ekonomicznym → konkretyzacja zasady autonomii woli: zasada wolnej, nieograniczonej własności prywatnej i swobody umów.

W prawie osobowym i rodzinnym wciąż antyegalitarne rozwiązania.II. Wzrost konfliktów społecznych spowodowany wkraczaniem kapitalizmu w stadium monopolistyczne → tendencje zmian przełomowych:* program reform pod hasłami solidaryzmu społecznego i ochrony słabszych przed egoizmem ekonomicznie silniejszych jednostek, przenikać zaczął wszystkie dziedziny polityki prawa → żądania odejścia od liberalizmu w kierunku interwencji państwa i pomocy słabszych → ograniczenia podstawowych założeń prawa majątkowego: wolności własności i swobody umów.* publicyzacja prawa prywatnego – nowe instytucje (prawo agrarne, pracy, gospodarcze) oraz publicznoprawne metody regulacji stosunków prywatnoprawnych.