ZESTAWIENIE ZASTOSOWAŃ CZASÓW GRAMATYCZNYCH W JĘZYKU ANGIELSKIM
FCE/CAE LEVEL
(wersja w języku polskim)
Znajomość czasów gramatycznych w języku angielskim jest PODSTAWOWĄ umiejętnością wykorzystywaną na bardziej zaawansowanym poziomie użycia języka, świadczącą o jego dobrej znajomości oraz znajomości jego zagadnień gramatycznych. Umiejętność doboru odpowiedniego czasu gramatycznego jest kluczowa przy dalszej nauce gramatyki, ponieważ wiele ważnych konstrukcji oraz oddzielnych zagadnień gramatycznych opiera się na wykorzystaniu czasów gramatycznych. Innymi słowy, dalsza nauka języka bez znajomości czasów gramatycznych jest nauką nie w pełni skuteczną.
W strukturze egzaminów językowych znajomość czasów gramatycznych jest wykorzystywana praktycznie w każdej ich części. Na egzaminach FCE/CAE/CPE są to szczególnie sekcje USE OF ENGLISH (Użycie języka), WRITING (Pisanie) oraz SPEAKING (Mówienie). Używanie złożonych czasów gramatycznych (np. w formie pisanej, czy wypowiedzi ustnej) jest podstawą do uzyskania punktów za bogactwo językowe oraz poprawność gramatyczną, co stanowi około połowy ogólnej liczby punktów za daną część egzaminu. Pamiętaj- czym większą liczbą czasów gramatycznych operujesz w swojej wypowiedzi, tym bardziej bogata się ona staje!
W poniższym opracowaniu zostały zestawione najważniejsze zastosowania czasów gramatycznych, które mogą okazać się przydatne na egzaminach FCE/CAE/CPE.
UWAGA! W języku angielskim wybór odpowiedniego czasu gramatycznego czasami może bezpośrednio nie wynikać z typowego zastosowania, gdyż w tym przypadku pewne znaczenie ma także kontekst zdania, czy cel wypowiedzi. W niektórych przypadkach w wyborze czasu gramatycznego pozostawia się także pewną dowolność, jeżeli zdanie bezpośrednio nie wymaga użycia konkretnego czasu gramatycznego.
1. PRESENT SIMPLE TENSE- CZAS TERAŹNIJESZY PROSTY.
a) czynność powtarzające się, cykliczne, stałe fakty uniwersalne prawdy, prawa naukowe:
Nowadays, many people in Poland don’t have any savings.
Her nephew is an excellent lawyer and he works is this building.
They always express their dissatisfaction very clearly if something doesn’t go their way.
She takes these pills three times a day. It’s necessary for her to stay healthy.
Do they go to work every day or have they flexible hours of work?
My distant cousin doesn’t live in Spain any more. She is in Warsaw now.
b) wyrażanie preferencji (m.in. czasowniki like, hate, love, can’t stand, prefer, detest etc.)
PO CZASOWNIKACH WYRAŻAJĄCYCH PREFERENCJE, DRUGI CZASOWNIK WYSTĘPUJE W FORMIE GERUND (‘-ing’)!
My parents like watching stupid sitcoms even if I try to convince them to stop doing it.
Does your sister prefer going to the cinema to going to the theatre?
Her spouse can’t stand cheating on him any more.
c) DO PRZYSZŁOŚCI- fakty wynikające z ustalonych harmonogramów, planów godzinowych, rozkładów jazdy itp.
Hurry up! My train departs from platform 5 in a few minutes.
Does the meeting in the conference hall start at 5 or 6 p.m.?
You’re not right, our film doesn’t finish at 8 p.m., it finishes an hour later.
2. PRESENT CONTINUOUS TENSE- CZAS TERAŹNIJESZY CIĄGŁY.
a) czynność dziejące się w chwili mówienia:
She is taking a shower at the moment.
Are they explaining their bad behaviour to the principal now?
Her brother is lying in bed now. He isn’t feeling very well at the moment.
b) czynności dziejące się w “zamkniętym”, okresie czasu (innymi słowy, czynności nie będące ogólnymi faktami, stałymi aktywnościami, lecz dziejące się w danym okresie i nie występujące powszechnie poza nim), niekoniecznie w chwili mówienia:
This month he is going to work by bus, because his car is broken.
During my summer holidays this year I’m working in the restaurant. I’m earning a lot of money and I’m meeting a lot of interesting people.
Is he studying a lot this week?
This month my parent aren’t eating Friday dinners at the Joe’s restaurant, because it is being renovated.
c) wyrażanie TENDENCJI:
The prices of luxurious cars are becoming higher and higher.
Nowadays, more and more people are eating junk food.
Is his father earning more and more money in this company?
It isn’t getting dark so early now. Conversly, the days are longer and longer and the sun is shining longer and longer.
In today’s world, less and less people are writing paper letters. They prefer sending e-mails.
d) wyrażanie czynności, które nas irytują (często z wyrażeniami ALWAYS, NEVER, FOREVER):
He is forever losing important documents.
Is he never cleaning his room?
My flatmate is a real mucky pup! She is always throwing all her stuff on the floor and she is never clearing it away!
e) wyrażanie czynności powtarzających się, gdy NIE JEST to stała cecha człowieka lub rzeczy:
You are doing the same mistakes in your compositions again and again!
Why are her siblings running around the carpet beating rack all the time?
f) DO PRZYSZŁOŚCI- czynności zaplanowane (bardzo często czynności związane z podróżami), pewne (tzw. fixed arrangements):
They are going to Paris in order to celebrate their 20th wedding anniversary next year.
I can’t go to the cinema with you on Saturday. I’m dating my girlfriend.
Are they buying a new house next month?
You can come to my place in July! It turned out, my parents aren’t staying here so long.
Decydując o użyciu czasu Simple lub Continuous należy także pamiętać o czasownikach statycznych, które zwyczajowo nie występują w formie ciągłej (np. want, have w znaczeniu mieć itd.).
3. PAST SIMPLE TENSE- CZAS PRZESZŁY PROSTY.
a) fakty, czynności momentalne zakończone w przeszłości i nie mające bezpośredniego związku z teraźniejszością:
I was in Paris last week and I saw many interesting monuments. It was a great trip.
I came back home late, took a shower and went to bed.
Did he tell you about that horrible accident?
My friend didn’t visit me when he was in Poznań although I had asked (czas zaprzeszły, patrz: czas Past Perfect) him many times.
b) czynności/fakty mające miejsce w przeszłości przez dany okres czasu, zakończone i bez skutku w teraźniejszości:
I lived in Warsaw for almost 10 years, then I moved to London.
Did she work in this company in 2009?
c) przeszłe nawyki i zwyczaje (już nieaktualne) – zamiennie z konstrukcją ‘used to’ oraz ‘would’:
I smoked a lot of cigarettes when I was a teenager. = I used to/would smoke a lot of cigarettes when I was a teenager.
Did he watch this sitcom when he was a child? = Did he use to watch this sitcom when he was a child?
I didn’t study a lot at school. – I didn’t use to study a lot at school.
4. PAST CONTINUOUS TENSE- CZAS PRZESZŁY CIĄGŁY.
a) czynności w przeszłości dziejące się przez okres czasu, nie będące jedynie momentem, czy chwilą:
Yesterday I was reading my favourite business magazine all afternoon.
Was her employer asking her about the financial variances all yesterday morning?
They weren’t working in the office today from 8 to 10 a.m. They were looking for the new supply sources in the city.
b) czynności “dłuższe” przerwane przez inną, “krótką” czynność w przeszłości:
czynność „dłuższa”- Past Continuous
czynność „krótsza” (przerywająca)- Past Simple
I was painting the fence when some black birds started squawking very loudly.
Were they watching their favourite cartoon when somebody knocked to the door?
Their relatives weren’t eating dinner when he came. They were waiting until it was ready.
c) analogicznie do czasu Present Continuous- wyrażanie tendencji w przeszłości:
In the previous century the prices of electricity were constantly growing.
d) analogicznie do czasu Present Continuous- wyrażanie czynności irytujących w przeszłości:
I hated working with him. He was forever making excuses not to do this or that.
e) opisywanie tła wydarzeń (np. pogody) podczas opowiadania o przeszłości:
Last Wednesday I was in Cracow. The sun was shining, the people were walking through the narrow streets and the birds were singing their beautiful melodies.
5. PRESENT PERFECT SIMPLE TENSE.
a) czynności rozciągające się na trzy wymiary czasowe, czyli to co było, jest i jeszcze się nie zakończyło (najczęściej ze słowami ‘for’ oraz ‘since):
I have lived in London for many years. That’s why I can’t come to Poland every time she wants. (Zauważmy, iż użycie czasu Present Perfect Simple jest w tym przypadku zalecane ze względu na podkreślenie faktu- ktoś nie może przyjeżdżać do Polski za każdym razem, ponieważ mieszka w Londynie, a nie dla tego, że mieszka tam od wielu lat. Gdyby mieszkał tam np. tylko od kilku tygodni- i tak nie mógłby przyjeżdżać do Polski tak często- porównaj punkt 6a.).
My friend has been in this school club since he started high school.
b) czynności momentalne mające miejsce w przeszłości, ale mające wpływ na teraźniejszość (w teraźniejszość widoczny jest skutek czynności przeszłej lub jest on domyślny)- często występują wyrażenia already (“już” w twierdzeniach), yet (“już” w pytaniach oraz “jeszcze nie” w przeczeniach), just (“właśnie”), so far (“jak dotąd”):
Unfortunately, you can’t speak with Jane now, she has just left.
Has your sister translated this documents for me yet?
I have already read fifty pages of this extremely interesting book about Polish history.
I don’t feel very well now. That’s because I have eaten too many chocolates.
c) zdania ze słowami ‘recently’, ‘lately’ (ostatnio, niedawno), zastosowanie podobne do poprzedniego- skutek przeszłości widoczny w teraźniejszości; często używane w języku formalnym, np. do cytowania badań naukowych, wyników sondaży, ankiet itp. (WRITING!):
The recent survey has shown many differences with the students’ ways of thinking about this problem.
She hasn’t been very cheerful lately, she is going through the difficult period in her life.
Have you had any news from Jane recently?
I haven’t heard any new good song lately.
d) doświadczenia życiowe- wyrażanie czynności, których nigdy w życiu się nie robiło, informowanie, że robiło się je określoną ilość razy itp.:
I have been in Paris twice in my life.
Have you ever eaten prawns?
My husband hasn’t read any book written by Agatha Christie in his life.
6. PRESENT PERFECT CONTINUOUS TENSE.
Czas Present Perfect Continuous jest czasem podobnym do czasu Present Perfect Simple, z tą jednak różnicą, iż podkreśla on czas trwania czynności, a nie sam fakt jej wykonywania. Zastosowanie tego czasu odnosi się zatem najczęściej do dwóch przypadków:
a) czynności rozciągające się na trzy wymiary czasowe (patrz punkt 5a.):
I have been living in London for many years. That’s why I know every corner of this city very well. (Zauważmy, iż użycie czasu Present Perfect Continuous jest w tym przypadku zalecane ze względu na podkreślenie długości trwania czynności- zna to miasto, ponieważ mieszka tam od wielu lat; gdyby mieszkał tam np. kilka tygodni- nie znałby Londynu tak dobrze- porównaj punkt 5a.).
b) czynności „dłuższe” w przeszłości mające wpływ na teraźniejszości i dające wyraźny, bądź domyślny skutek w teraźniejszości (patrz punkt 5b.), pytania o czas trwania wykonywania danej czynności rozciągającej się przez trzy wymiary czasowe (How long…?):
She is out of breath now. She has been running for several minutes.
How long have you been writing this book so far?
7. PAST PERFECT SIMPLE TENSE.
Czas Past Perfect jest nazywany inaczej czasem zaprzeszłym. Wszystkie zastosowania tego czasu gramatycznego wiążą się bezpośrednio z jego podstawowym użyciem, którym jest opisywanie czynności przeszłych mających miejsce przed inną czynnością przeszłą. Czas ten używany jest, aby chronologia wydarzeń było całkowicie zrozumiała (jest to bardzo ważny czas podczas pisania powieści, opowiadań oraz historii w języku angielskim!).
a) standardowe opisywanie czynności przeszłych mających miejsce przed inną czynnością przeszłą (mogą być tutaj używane określenia charakterystyczne dla czasu Present Perfect- patrz punkt 5b.):
When we came to the theatre, the play had already begun.
Had she left the classroom before the end of classes?
My family hadn’t been very intimate before our grandfather’s funeral.
b) doświadczenia życiowe w odniesieniu do wydarzeń z przeszłości (np. gdy mówimy, że nigdy wcześniej nie robiliśmy czegoś przed tym jak czynność ta została dokonana):
I was very scared when I was flying to London last month, because I hadn’t flown a plane before. (Nigdy nie leciałem samolotem przed tym jak już poleciałem- obie części odnoszą się do przeszłości, jedna z nich jest faktem wcześniejszym).
Had you ever worked in any similar department before you started working here?
c) przeszłe nadzieje oraz oczekiwania, które nie doszły do skutku:
My sister had hoped to get that job finally.
My brother-in-law had really wanted to be promoted, but unfortunately they promoted another employee.
8. PAST PERFECT CONTINUOUS TENSE.
Czas Past Perfect Continuous jest stosowany analogicznie do czasu Present Perfect Continuous i służy do opisywania “dłuższych” czynności dziejących się przed inną czynnością przeszłą.
Her fiancé had been looking for an appropriate ring for ages before he decided to propose her.
Had my wife been doing the shopping here before the accident happened?
Paul hadn’t been reading this book for a long time before his brother reminded him about it.
FUTURE
W języku angielskim istnieją czasu przyszłe, które są używane do wyrażania jedynie części faktów i czynności związanych z przyszłością. Pozostałe formy przyszłe to wspomniane już pojedyncze zastosowania czasu PRESENT SIMPLE oraz PRESENT CONTINUOUS, a także konstrukcja ‘be going to’, która zostanie omówiona na końcu niniejszego materiału.
9. FUTURE SIMPLE TENSE.
a) czynności momentalne przyszłe, spontaniczne, niezaplanowane, o których decyzja jest podejmowana w chwili mówienia oraz fakty w przyszłości (inaczej mówiąc, są to czynności „zwykłe”, nie wymagające planów oraz nie wpływające na nasze inne plany w przyszłości):
Tomorrow maybe I will watch my favorite TV show.
Will you be at work tomorrow at 5 p.m.?
I won’t finish this book today probably, because I have a lot of other things to do.
She will be angry with her son because of his poor grades.
Słowa takie jak ‘maybe’, czy ‘probably’ wskazują nam, iż czynność, o której mówimy jest czynnością spontaniczną i nie jest ustalonym planem na przyszłość.
b) obietnice i przyrzeczenia, prośby:
I promise, I will try to do my best!
I will give you your books back tomorrow.
Will you please turn off the light?
Uwaga! W zastępstwie operatora ‘will’ (traktowanego także jako czasownik modalny) w odniesieniu do 1. osoby liczby pojedynczej (I) oraz 1. osoby liczby mnogiej (we) możemy używać słówka ‘shall’.
10. FUTURE CONTINUOUS TENSE.
Opisywanie dłuższych, niezaplanowanych czynności w przyszłości, o których decyzja najczęściej podejmowana jest w chwili mówienia lub jest przypuszczeniem:
I will be still working tomorrow at 7 p.m. probably.
Will you be walking in this park for long?
I’ll probably be wasting my time, I have only a little chance to get this job.
Sorry, I won’t be waiting for you at the airport. I don’t feel very well today.
11. FUTURE PERFECT TENSE. 12. FUTURE PERFECT CONTINUOUS.
Czasy Future Perfect oraz Future Perfect Continuous używane są najczęściej w języku formalnym i opisują czynności lub fakty w przyszłości, które będą działy się/wydarzą się do określonego punktu w przyszłości lub zanim zacznie się inna czynność przyszła. Porównaj:
I will finish reading this book by tomorrow. – ZDANIE NIEFORMALNIE, czas Future Perfect niepreferowany.
The scientific research connected with this topic will have finished by the end of the week. – ZDANIE FORMALNE, czas Future Perfect preferowany.
Inne przykłady:
(czynność dłuższa- Future Perfect Continuous) The scientists predict that the level of the Pacific Ocean will have been constantly raising by 2050.
The question is: will the discussion about current political issues have brought any positive effects by tomorrow?
The average electronic device will have cut its size significantly by 2020.
The economists assume that the food prices will have been slowly growing by the next year.
Użycia czasu Future Perfect/Future Perfect Continuous wymagają także zdania, w których chcemy przekazać, iż w określonym punkcie w przyszłości minie określony okres czasu odkąd zaczęła mieć miejsce dana czynność/dany fakt:
Next month I will have known my best friend for 10 years.
Next year she will have been working in that company for 25 years.
Jak można zauważyć, we wszystkich powyższych zdaniach, w których mówimy o czynności przyszłej, która będzie miała miejsce do jakiegoś punktu w przyszłości użyto słówka „by”. W jego zastępstwie mogą oczywiście występować inne zwroty, takie jak ‘before’, ‘until’, ‘if’, ‘as soon as’, ‘when’, ‘by the time’ itp. Przy ich użyciu musimy jednak pamiętać, iż część zdania następująca po tych zwrotach NIE MOŻE zawierać czasu przyszłego (mimo że odnosi się do przyszłości). Zamiast tego, drugą, późniejszą czynność w przyszłości wyrażamy w czasie Present Simple/Continuous (najczęściej) lub Present Perfect (jeżeli chcemy podkreślić ukończenie jakiejś czynności).
I will bake this cake before she comes back.
I will be watching this movie until my mother switches my TV off.
Everyone will have been able to see the effects of his discovery as soon as they are confirmed.
I suppose that after this conference, all scientist will have been waiting impatiently until he has finished his research about stem cells.
Will the latest drug have been on the market by the time I come back to Poland.
13. KONSTRUKCJA ‘BE GOING TO’.
a) czynności przyszłe, które są naszymi planami, lecz ku ich wykonaniu nie zostały podjęte jeszcze żadne kroki- inaczej mówiąc są to jeszcze plany niepewne (w tym zastosowaniu konstrukcja najczęściej przybiera tłumaczenie “ZAMIERZAM”):
She is going to study medicine in London.
Are they going to visit their relatives when they are in Warsaw?
Don’t worry! A friend of mine isn’t going to give your secret away.
b) czynności/fakty przyszłe, na które wskazują okoliczności w TERAŹNIEJSZOŚCI:
Excuse me, I’m going to sneeze. (Wie, że kichnie w przyszłości, ponieważ w tym momencie odczuwa coś co pozwala mu to przewidzieć.)
You are very pale. I hope you’re not going to faint in a moment.
Sally lost her job and now she is unemployed. Oh no! How are they going to pay the rent and the bills now?
Materiały dla uczniów kursu przygotowującego do egzaminu FCE/CAE
Materiały dla słuchaczy kursu Business English
opracował: Jakub Matuszewski
Poznań, 2014