ABC formalności związanych z budową domu
Tagi: budowa, dokumenty, formalności, papiery, pozwolania, uzgodnienia
Budowa własnego domu to złożony proces inwestycyjny, w którym nie obejdzie się bez załatwiania formalności urzędowych. Oto skrócony poradnik, który pomoże dobrze rozpocząć i sprawnie zakończyć budowę wymarzonego domu.
Każdy
kto chce zbudować dom, musi zgromadzić wiele dokumentów (projekt,
uzgodnienia, decyzje). Dlatego też znajomość przepisów prawa
budowlanego może ułatwić załatwianie formalności związanych z
budową i porozumiewanie się z wykonawcami. Inwestor zorientowany w
przepisach prawnych budzi respekt wśród urzędników i budowlańców.
Nie traci czasu na bieganie po urzędach i dopytywanie się o każdy
drobiazg. Nie popełnia błędów, które mogą go dużo kosztować.
Jaki dokument |
Kto wydaje |
Co złożyć |
Uwagi |
|
1a |
Wypis i wyrys z planu miejscowego |
gmina - wydział architektury lub urbanistyki |
zamówienie |
trzeba wnieść opłatę skarbową w wys. 30 zł za wypis do 5 str., 50 zł za wypis powyżej 5str., 20 zł za każdą stronę A4 wyrysu |
1b |
gmina - wydział architektury lub urbanistyki |
wniosek |
potrzebna tylko wtedy, gdy nie ma planu miejscowego; bez opłaty * |
|
2 |
Mapa geodezyjna w skali 1:500 |
starostwo - wydział geodezji albo powiatowy ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej |
zamówienie |
do celów projektowych musi być zaktualizowana przez geodetę (koszt aktualizacji wg cen rynkowych 600-1200 zł) |
3 |
Techniczne warunki przyłączenia do sieci energetycznej, gazowej i wodno-kanalizacyjnej |
lokalne przedsiębiorstwa |
wnioski, dokument potwierdzający prawo własności, np. wypis z księgi wieczystej, mapa sytuacyjna |
opłata wg cennika przedsiębiorstwa |
4 |
starostwo - wydział gospodarki gruntami |
wniosek |
decyzja bezpłatna, jeśli do 0,05 ha pod budowę domu jednorodzinnego |
|
5 |
Zezwolenie na wycięcie drzew |
gmina - wydział ochrony środowiska |
wniosek |
bez opłat, jeśli wycinka nie wiąże się z prowadzeniem działalności gospodarczej |
6 |
Uzgodnienie projektu: z konserwatorem zabytków (obiekty zabytkowe), ze specjalistą ds. przeciwpożarowych (przyłącza gazowe, niektóre obiekty usługowe), z rzeczoznawcą ds. bezpieczeństwa i higieny pracy (jeśli w budynku będą stanowiska pracy), z sanepidem (obiekty produkcyjne i usługowe) |
odpowiednie jednostki organizacyjne |
- |
uzgodnienie może mieć formę postanowienia lub odpowiedniej adnotacji z pieczątką na projekcie; konieczność uzgodnień zleży od rodzaju inwestycji; wydawane bezpłatnie |
7 |
starostwo - wydział architektury i budownictwa |
wniosek wg urzędowego wzoru, oświadczenie o prawie do nieruchomości, projekt, uprawnienia i zaświadczenia o przynależności projektanta do izby zawodowe, dokumenty z pkt.: 1a/1b oraz 2 i 3 |
budynki mieszkalne bez opłat |
|
8 |
Odwołanie od decyzji o pozwoleniu na budowę |
wojewoda |
pismo |
budynki mieszkalne bez opłat |
9 |
Zmiana decyzji o pozwoleniu na budowę |
starostwo - wydział architektury i budownictwa |
wniosek, projekt zamienny |
potrzebna, jeśli mają być wprowadzone istotne zmiany w projekcie |
10 |
Przeniesienie decyzji o pozwoleniu na budowę |
starostwo - wydział architektury i budownictwa |
wniosek |
musi być zgoda poprzedniego inwestora |
11 |
Zawiadomienie o terminie rozpoczęcia robót (rozbiórki) wymagających pozwolenia na budowę |
powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego |
urzędowy formularz lub własne pismo, oświadczenie kierownika o przyjęciu obowiązków, zaświadczenie o jego przynależności do izby samorządu zawodowego |
roboty można rozpocząć po upływie 7 dni od złożenie wniosku |
12 |
organ, wydający pozowlenie na budowę -starostwo |
- |
za prowadzenie dziennika odpowiada kierownik budowy |
|
13 |
Tablica informacyjna |
zamawia się prywatnie |
- |
za umieszczenie tablicy odpowiada kierownik budowy |
14 |
Inwentaryzacja powykonawcza |
geodeta |
- |
dołącza się ją do zawiadomienia o zakończeniu budowy; kosz wg cen rynkowych |
15 |
Odbiory instalacji: elektrycznej, gazowej, wodno-knalizacyjnej oraz przewodów kominowych |
przedstawiciel zakładów, kominiarz |
- |
protokoły odbiorów dołącza się do zawiadomienia o zakończeniu budowy; koszt wg cennika przedsiębiorstwa |
16 |
Zgłoszenie zakończenia robót budowlanych |
powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego |
urzędowy formularz lub własne pismo, oświadczenie kierownika o przyjęciu obowiązków, zaświadczenie o jego przynależności do izby samorządu zawodowego |
do użytkowania można przystąpić, jeśli urząd w ciągu 21dni od zgłoszenia zakończenia robót nie wniesie sprzeciwu |
Tagi: formalnośći, mapa geodezyjna, planowanie budowy, pozwolenia, rozpoczęcie budowy
Mapa
geodezyjna
Wyrys z zasadniczej mapy geodezyjnej
musimy dołączyć do wniosku o wydanie decyzji o warunkach
zabudowy. Mapę tę możemy otrzymać w powiatowym ośrodku
dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Są na niej uwidocznione
wszystkie budynki, sieci i przyłącza. Do celów projektowych będzie
nam potrzebna mapa zaktualizowana. Na takiej mapie nie są
uwzględnione obiekty, które zostały dawno rozebrane, natomiast
znajdują się na niej nowe zabudowania. Za sporządzenie aktualnej
mapy trzeba będzie zapłacić uprawnionemu geodecie nawet 1000 zł,
jeśli ma obejmować średniej wielkości działkę, o powierzchni
około 1000 m².
Będzie potrzebna, gdy chcemy wybudować dom na terenie nie objętym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a takich jest większość. Jeśli plan w gminie istnieje, mamy to szczęście, że ten etap możemy ominąć. Jeżeli planu nie ma, w urzędzie gminy składamy wniosek o wydanie decyzji (formularz dostępnyw urzędzie). Z wnioskiem występujemy do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
Co
jest potrzebne?
Do wniosku dołączamy wyrysz mapy
zasadniczej lub w raziejego braku wyrys z mapy ewidencyjnej.
We
wniosku musimy określić:
granice działki;
planowany sposób zagospodarowaniadziałki z charakterystyką zabudowy i zagospodarowania otoczenia domu;
parametry techniczne inwestycji;
zapotrzebowanie na wodę, energię i sposób odprowadzania ścieków.
Decyzja może być wydana, kiedy działka:
ma bezpośredni dostępdo drogi publicznej lub ewentualnie pośrednio przez drogę prywatną;
jest uzbrojona (woda, prąd);
nie wymaga zmiany przeznaczenia gruntów rolniczych albo leśnych na budowlane;
teren nie jest objęty przepisami ochrony konserwatorskiej lub zabytków uniemożliwiającymi zabudowę.
Gdzie
można postawić dom?
Jest jeszcze warunek dotyczący
tzw. dobrego sąsiedztwa, to znaczy, że co najmniej jedna sąsiednia
nieruchomość dostępna z tej samej drogi publicznej musi być
zabudowana w taki sposób, by na tej podstawie było można ustalić
parametry nowej zabudowy. Jeżeli któryś z tych warunkównie jest
spełniony, urzędnicy mogą odmówić wydania decyzji o warunkach
zabudowy. Dlatego warto te parametry jeszcze przed zakupem działki
sprawdzić w urzędzie gminy. Czasem inwestorowi wydaje się, że
działka nie ma np.dostępu do drogi publicznej, jednak wkrótce
będzie go miała i to jest dla urzędników wystarczające. O
wydanie decyzjio warunkach zabudowy może się ubiegać osoba, która
dopiero planuje zakup działki, nie musi to być jej właściciel. O
pozostałe dokumenty może występować jedynie osoba mająca prawo
do nieruchomości. Decyzja wydawana jest po konsultacji z wojewodą,
marszałkiem województwa i starostą.
Co
utrudnia wydanie decyzji?
Jeżeli działka leży na
obszarze objętym ochroną konserwatorską – potrzebna jest opinia
wojewódzkiego konserwatora zabytków, jeśli w granicach parku
narodowego – opinia dyrektora parku, natomiast gdy przylegado drogi
publicznej – opinia właściwego zarządcy drogi. Decyzję
otrzymuje inwestori sąsiedzi. Każda ze stron w ciągu14 dni może
się od niej odwołać do samorządowego kolegium odwoławczego, nie
podając szczegółowego uzasadnienia. Na decyzję kolegium można
wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego, a wyrok
tego sądu można zaskarżyć do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Nawet jeśli odwołanie zostanieuznane za bezzasadne, przedłuży
znacznie całą procedurę. Jeśli żadna ze stron nie złoży
odwołania, decyzja staje się prawomocna. Decyzja o warunkach
zabudowy jest bezterminowa, ale może wygasnąć, gdy inny inwestor
dostanie pozwolenie na budowę na tej działce albo dla teren
uzostanie uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,
którego ustalenia będą inne niż w wydanej decyzji. W tym ostatnim
wypadku decyzja nie wygaśnie, gdy inwestor uzyskał już ostateczne
pozwolenie na budowę.
Ile
to trwa?
Urząd ma na wydanie decyzji o warunkach
zabudowy dwamiesiące, w praktyce jednak ze względu na konsultacje z
wieloma organami, z których każdyma na zajęcie stanowiska dwa
tygodnie, procedura przeciąga się do czterech-sześciu miesięcy.
Wydanie decyzji może również zostać wstrzymane, kiedy gmina ma
wkrótce sporządzić plan zagospodarowania miejscowego. Jednak
jeżeli w ciągu dwóch miesięcy odzawieszenia postępowania gmina
nie podejmie uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu
miejscowego, wtedy urząd musi podjąć zawieszone postępowanie i
rozpoznać wniosek.
Ile
to kosztuje?
Wnioski i decyzje w sprawach budownictwa
mieszkaniowego są bezpłatne.
Uwaga! Decyzja o warunkach zabudowy jest niezbędna również do:
rozbudowy domu zmieniającej jego formę architektoniczną;
zmiany sposobu użytkowania obiektu lub jego części (np.adaptacja budynku gospodarczegona cele mieszkaniowe).
Co znajdziesz w decyzji o warunkach zabudowy?
czy planowana inwestycja (budowa domu lub zmiana przeznaczenia budynku) jestdopuszczalna;
jakie są warunki kształtowania ładu przestrzennego, czyli jaką wysokość może mieć budynek, jaką szerokość elewacja frontowa, jaki może być kąt nachylenia połaci dachu, jaki procent działki może zająć powierzchnia zabudowy;
sposób zaopatrywania domuw wodę i energię oraz odprowadzania ścieków;
czy teren jest objęty szczegółowymi uregulowaniami wynikającymi z przepisówo ochronie środowiska, dziedzictwa kulturowego, ochronie gruntów rolnych i leśnych, przepisów przeciw pożarowych lub sanitarnych.
|
|
Projekt
budowlany
Jest niezbędny, aby uzyskać pozwolenie na
budowę. Musi być zgodny z warunkami zabudowy. Każdy projekt składa
się z dwóch części:
architektoniczno-budowlanej, czyli projektu domu określającego jego funkcję, formę i konstrukcję oraz proponowane rozwiązania technicznei materiałowe;
projektu zagospodarowania działki, który musi być sporządzony na aktualnej mapie geodezyjnej i zawierać określenie granic działki, obrys planowanych budynków, sieć przyłączy, układ komunikacyjny i układ zieleni.
Możemy
wybrać projekt indywidualny, jeśli chcemy, aby dom był
niepowtarzalny albo mamy szczególne wymaganiaco do domu. W wypadku
projektu indywidualnego możemy zlecić projektantów i załatwienie
dalszych formalności, np. pozwolenia nabudowę. Koszt projektu
indywidualnego wynosi 5-10% wartości całej inwestycji, czyli w
przypadku domu kosztującego 500 tys. zł będzie to do 50 tys.
zł.
Możemy też wybrać projekt gotowy, powtarzalny. Wtedy
cena jest stała – projekty MURATORA kosztują średnio 1500-2000
zł. Trzeba wtedy pamiętać, że projekt musi zostać dostosowany do
naszej działki i warunków zabudowy.
Projekt jest chroniony
prawami autorskimi, nie można go więc zmieniać w trakcie budowy
bez zgody autora.W wypadku istotnych zmian konieczne będzie ponowne
przedłożenie projektu w urzędzie i ubieganie się o zmianę
decyzji o pozwoleniu na budowę. W projektach gotowych często jest
zaznaczony możliwy zakres zmian zaakceptowany bezterminowo przez
autora.
Wydają
je miejscowe przedsiębiorstwa zarządzające sieciami
energetycznymi, gazowymi, gospodarki wodnej.
W warunkach tych
określa się:
zakres rozbudowy sieci;
miejsce przyłączenia;
parametry techniczne przyłączy;
koszt przyłączy.
Projekty
przyłączy muszą spełniać warunki wyznaczone przez
przedsiębiorstwa i trzeba zgłosić zamiar ich budowy, a następnie
podpisać umowę
z regionalnym zakładem zarządzającym
sieciami.
Pozwolenie
na budowę
Bez niego nie można rozpocząćprac budowlanych.
Wniosek składamy w starostwie powiatowym w wydziale architektury i
budownictwa. Decyzje w sprawach pozwolenia na budowę domów
mieszkalnych są bezpłatne. Do wniosku trzeba dołączyć:
cztery egzemplarze projektu budowlanego;
decyzję o warunkach zabudowy (jeśli była wymagana);
oświadczenie inwestora o posiadaniu tytułu prawnegodo działki składane pod rygorem odpowiedzialności karnej;
zaświadczenia o przynależnościprojektantów do regionalnychizb branżowych;
opinie, uzgodnienia, pozwolenia wymagane szczególnymi przepisami prawa, np. dotyczącymi budowy na terenie objętym ochroną przyrody lub konserwatorską, także wymogami sanepidu lub przepisami przeciwpożarowymi.
Kto wydaje pozwoleniei ile to trwa?
Decyzję o pozwoleniu na budowę wydaje starosta i jest ona przesyłana do inwestora oraz sąsiadów (ale tylko wtedy, gdy starosta stwierdzi, że ich działkiz najdują się w obszarze oddziaływania projektowanego obiektu). Urząd ma na wydanie pozwolenia 65 dni, jeżeli nie dotrzyma terminu, naliczane są kary za każdy dzień zwłoki. Wydanie pozwolenia może zostać wstrzymane z powodu niedostarczenia przez inwestora wszystkich niezbędnych dokumentów. Wtedy procedura się przeciąga. Pozwolenie jest bezterminowe, jednak budowę należy rozpocząć w ciągu dwóch lat od jego wydania, w przeciwnym razie decyzja wygaśnie.
Kiedy
nie trzeba pozwolenia
Do budowy niektórych
niewielkich obiektów i robót budowlanych nie jest potrzebne
pozwolenie na budowę, wystarczy zgłoszenie. Dotyczy to m.in.:
budowy parkingu do 10 miejsc postojowych;
otynkowania lub pomalowania elewacji, remontu wnętrza budynku;
wykonania przyłączy;
budowy wolno stojących budynków gospodarczych o powierzchni zabudowy do 25 m²;
przydomowych basenów i oczek wodnych do 30 m².
Wybudowanie domu bez uzyskania pozwolenia to samowola budowlana. Jednak jest nią też rozpoczęcie prac budowlanych, zanim decyzja o pozwoleniu się uprawomocni, czyli przed upływem 14 dni od jej wydania, a także znaczące odstępstwo od zatwierdzonego projektu w trakcie budowy. Jeżeli takie działania zostaną wykryte, inspektor nadzoru budowlanego może wydać decyzję o wstrzymaniu prac lub nakaz rozbiórki budynku. Gdy budowa nie narusza ustaleń warunków zabudowy i przepisów techniczno-budowlanych, samowolę można zalegalizować. Trzeba wtedy przedłożyć dokumenty (projekt i zaświadczenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o zgodności budowy z warunkami zabudowy) i – w przypadku budowy bez wymaganego pozwolenia lub zgłoszenia – wnieść wysoką opłatę legalizacyjną. Dla domu jednorodzinnego jest to 50 tys. zł.
Szukasz opinii? Chcesz wiedzieć
jakie
rozwiązania wybierają inni?
Skorzystaj z FORUM.
Podaj nam swój adres e-mail i
zapisz się jeśli chcesz otrzymywać bezpłatny newsletter
muratordom.pl
Muratordom
Centrum
Zakupów
Dachówki ceramiczne należą do najtrwalszych pokryć dachowych, jakie wymyśliła ludzkość. Dobre cechy techniczne i piękny wygląd zachowują nie przez lata, ale przez dziesiątki lat, o czym świadczy stan dachu niejednej budowli z ubiegłego stulecia.
Zapraszamy do skorzystania z naszego słownika tematycznego
Działka, projekt, budżet
Uwaga na błędy. Garaż
Ściany jednowarstwowe
Okna aktywne
Remont łazienki
działka na Mazurach - tanio!3-pokojowe mieszkanie we Wrocławiu2-pokojowe mieszkanie przy stacji metra60-metrowe mieszkanie w Poznaniu mieszkanie na Białołęce - 42mkw.Nowe mieszkania w Babimosciemieszkanie dla studenta w Warszawiedom w górachMieszkanie od dewelopera, Łódź
Proces budowlany
Zapamiętaj Poleć znajomym Wydrukuj
Tagi: budowa, dziennik budowy, formalności budowlane, kierownik budowy, nadzór budowlany, odbiór etapów, rozpoczęcie budowy, wykonawstwo
Według Prawa Budowlanego (Artykuł 17) uczestnikami procesu budowlanego są:
inwestor - czyli osoba (fizyczna lub prawna), na której imię jest realizowana inwestycja;
inspektor nadzoru inwestorskiego (jeśli ustanowiono taki nadzór) - czyli osoba sprawująca w imieniu inwestora nadzór i kontrolę nad przebiegiem robót na budowie;
projektant;
kierownik budowy lub kierownik robót, reprezentujący wykonawcę.
Zobacz jaka jest Rola
uczestników procesu budowlanego.
Uzyskane
pozwolenie na budowę jest ważne przez 3 lata i w tym
czasie inwestor powinien przystąpić do realizacji inwestycji.
Oznacza to, że decyzja o pozwoleniu na budowę wygasa, jeżeli
budowa nie zostanie rozpoczęta przed upływem 3 lat od dnia, w
którym decyzja stała się ostateczna, lub jeśli budowa zostanie
przerwana na dłużej niż 3 lata. Rozpoczęcie lub wznowienie
budowy, w stosunku do której decyzja wygasła, może nastąpić
dopiero po uzyskaniu nowej decyzji o pozwoleniu na budowę.
Inwestor musi zapewnić właściwy nadzór i wykonawstwo robót budowlanych. Jest także zobowiązany zapewnić kierowanie budową (lub robotami) oraz nadzór nad robotami przez osoby posiadające uprawnienia budowlane w odpowiednich specjalnościach. W wypadku zmiany kierownika budowy (robót) lub inspektora nadzoru inwestorskiego, czy też projektanta sprawującego nadzór autorski, inwestor powinien bezzwłocznie zawiadomić na piśmie organy państwowego nadzoru budowlanego wydające pozwolenie na budowę - podając, kiedy nastąpiła zmiana i dołączając do zawiadomienia oświadczenia tych osób o przyjęciu obowiązków.
Inwestor obowiązany jest zawiadomić właściwy organ nadzoru budowlanego oraz projektanta sprawującego nadzór autorski (w przypadku projektu gotowego będzie nim projektant adaptujący projekt), co najmniej na 7 dni przed rozpoczęciem robót. Do zawiadomienia o zamiarze rozpoczęcia robót budowlanych należy dołączyć pisemne oświadczenia:
kierownika budowy (robót) o przyjęciu obowiązku kierowania budową (robotami budowlanymi);
inspektora nadzoru inwestorskiego o przyjęciu obowiązku pełnienia nadzoru inwestorskiego nad danymi robotami budowlanymi.
Składając zawiadomienie o rozpoczęciu robót, inwestor powinien równocześnie wystąpić o wydanie dziennika budowy. Od tego momentu będzie to urzędowy dokument przebiegu robót budowlanych, uwzględniający wszelkie zdarzenia i okoliczności zachodzące w toku budowy. Dziennik przekazuje się na czas budowy kierownikowi budowy, który odpowiada za jego prawidłowe prowadzenie i przechowywanie. Na pierwszej stronie dziennika zamieszcza się dane wykonawcy lub wykonawców oraz osób sprawujących kierownictwo budowy i robót, nadzór autorski i inwestorski - podając ich specjalności i numer uprawnień budowlanych. Osoby te potwierdzają podpisem i datą przyjęcie powierzonych im obowiązków. W trakcie budowy inwestor ma prawo wstępu na budowę i dokonywania wpisów w dzienniku budowy.
Rozpoczęcie budowy następuje z chwilą podjęcia prac przygotowawczych na terenie budowy. Należy pamiętać, że prace przygotowawcze mogą być wykonane tylko na terenie objętym pozwoleniem na budowę. Do prac tych zalicza się:
wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie,
wykonanie niwelacji terenu,
zagospodarowanie terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów,
wykonanie przyłączy infrastruktury technicznej na potrzeby budowy.
Rozpoczęcie dostaw energii, wody, ciepła lub gazu może nastąpić jedynie po okazaniu pozwolenia na budowę. Kolejnym etapem jest: Wybór metody budowania.
Przed podjęciem decyzji o wyborze firmy inwestor powinien sprawdzić jej referencje i wiarygodność. Analizując ofertę firmy budowlanej, należy zwrócić uwagę przede wszystkim na kwalifikacje firmy i jej środki techniczne niezbędne do prowadzenia robót - bezpośredni wykonawca powinien mieć praktykę zawodową i legitymować się uprawnieniami budowlanymi. Należy sprawdzić formę prawną prowadzonej działalności gospodarczej oraz stan majątkowy firmy. Pożądane byłoby też, aby firma była ubezpieczona od odpowiedzialności cywilnej i szkód materialnych. Istotny będzie zakres doświadczenia zawodowego - firma budowlana powinna przedstawić swoje referencje, czyli opinie o własnej pracy wystawione przez poprzednich zleceniodawców, abyśmy mogli z łatwością zweryfikować podane nam informacje. Dobrze byłoby również osobiście obejrzeć obiekty zrealizowane przez kandydata na "naszego" wykonawcę i porozmawiać z ich użytkownikami.
Kolejnym etapem organizacji procesu budowlanego jest zawarcie umowy o roboty budowlane. Nie jest to obowiązkowe, ale wskazane w celu ochrony interesów zarówno inwestora, jak i wykonawcy. Konstrukcja umowy musi jasno regulować prawa i obowiązki obu stron, tak aby można było skutecznie wyegzekwować jej właściwe wykonanie. Przedmiot umowy, czyli obiekt, który zamierzamy wybudować, powinien być szczegółowo opisany z zastrzeżeniem, że roboty muszą być prowadzone zgodnie z dokumentacją techniczną, która stanowi integralną część umowy. W umowie lub w załączniku należy dokładnie określić harmonogram robót. Umowa powinna także przewidywać sankcje za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez wykonawcę. Warto w tej sprawie zwrócić się do prawnika. Brak przezorności może bowiem narazić inwestora na stratę czasu i pieniędzy. Należy również pamiętać, że w przypadku samodzielnego organizowania prac inwestor zmuszony będzie do zawierania umów z kilkoma wykonawcami z różnych branż.
Przede wszystkim należy pamiętać
o protokolarnym przekazaniu wykonawcy terenu budowy, ponieważ od tej
chwili aż do czasu oddania obiektu ponosi on, na zasadach ogólnych,
odpowiedzialność za szkody powstałe na tym terenie. Protokół
powinien zawierać dokładny opis terenu, aby w przyszości można
było oszacować ewentualne szkody. Następnie, również w formie
protokołów, powinny być odbierane poszczególne etapy budowy. W
protokole można nanosić uwagi, jakie nasuwają się przy odbiorze -
pomoże to zachować prawo do roszczeń z tytułu rękojmi za wady
rzeczy. Właśnie od odbiorów kolejnych etapów robót najlepiej
uzależnić zapłatę wykonawcy - płacić za już wykonaną pracę
(i mniej niż pełną należność). Pewna suma pieniędzy powinna
być trzymana w rezerwie jako gwarancja zadowalającego wykonania
robót.