D aty Epoki literackie

1772 – I rozbiór polski Antyk (do V wieku n.e.)

1793 – II rozbiór polski Średniowiecze ( V do XV wieku ) Krzyżacy

1795 – III rozbiór polski Renesans (XVI wiek

1791 – konstytucja 3 maja Barok (XVII wiek)

1794 – powstanie kościuszkowskie Oświecenie (XVIII wiek )

1830 – 31 – powstanie listopadowe Romantyzm (I połowa XIX)

1848 – wiosna ludów Pozytywizm (II połowa XIX wieku)

1863 – 64 – powstanie styczniowe Młoda polska ( przełom wieków XIX i XX )

1918 – odzyskanie niepodległości Dwudziestolecie międzywojenne (1918-1939 )

1939 – 45 – II wojna światowa Literatura II wojny światowej ( 1939-1945)

1944 – powstanie warszawskie Literatura współczesna (1945 do dziś

Laureaci nagrody nobla literackiej Pojęcie wyjaśnij i przed tłumacz 1905 - Henryk Sienkiewicz ,,Quo Vadis” Chwytaj dzień- ,,Carpe diem „ Horacy (65-8r p.n.e.) Pieśń 1 1924-Władysław Reymont ,, Chłopi” Nie umrę wszystkę ,,Non omnis moria” Horacy ( 65-8r p.n.e. ) 1980-Czesła Miłosz ,,całokształt” Myślę więc jestem ,,Cogito ergo sum” - Kartezjusza XVII 1996 – Wisława Szymborska, ,, całokształt” Frazeologizmy mitologiczne pięta Achillesa- słaby punkt być w siódmym niebie- być rozmarzonym oko na świat- informacja puszka Pandory- coś złego gruszki na wierzbie- coś niemożliwego droga krzyżowa- trudna salomonowy wyrok- sprawiedliwy wyrok jak z krzyża zdjęty- bardzo zmęczony Sodoma i Gomora- rozpusta nić Ariadny – wskazówka walczyć z wiatrakami-bez sensu iść spać z kurami- bardzo wcześnie tyle, co kot napłakał- bardzo mało rzucić okiem- spojrzeć na coś stajnia Augiasza- nieporządek wybałuszyć oczy- być zdziwionym koń trojański- zasadzka syzyfowa praca- daremna praca

Rodzaje układów rymów:

parzyste (sąsiadujące) AABB krzyżowe (przeplatane) ABAB okalające ABBA

myślimy A myślimy A myślimy A czynimy A rzeczy B rzeczy B rzeczy B czynimy A pieczy B pieczy B pieczy B czynimy A

Kto mówi w liryce: podmiot liryczny Kto mówi w epice: narrator Kto mówi w dramacie: bohaterowie- uczestnicy fabuły

C ech dramatu antycznej : zasada trzech jedności (akcja, miejsca i czasu) Jedność czasu – akcja musiała się rozegrać w ciągu doby, między wschodem a zachodem słońca.
Jedność miejsca – miejsce akcji było stałe. Akcja działa się tylko w jednym miejscu. Jedność akcji – akcja dotyczyła jednego problemu, jednego wątku Epoki literacki które najsłynniejsze: Horacy Sofokles Antyk Homer Krasicki- Oświecenie Mickiewicz- Romantyzm Słowacki- Romantyzm Sienkiewicz- Pozytywizm

Rodzaje i gatunki literackie Wyjaśnienia pojęć

Epika Liryka Dramat homonimy- wyrazy o tym samy znaczeniu ale o innym brzmieniu - Narrator - podmiot liryczny - scena antonimy- wyrazy przeciwstawne - wątek - obraz poetycki - didaskalia synonimy- wyrazy bliskoznaczne - proza - monolog liryczny - dialog wyrazy pokrewne- wyrazy z ta samą cząstką

Autor	Ernest Hemingway	Henryk Sienkiewicz	Sofokles
Tytuł utworu	Stary człowiek i morze	Latarnik	Antygona
Bohater	Santiago	Jan Skawiński	Antygona
Najważniejsze cech bohatera	Nieugięty, dąży do celu , silna wola	Samotny, poszukuje swe miejsce w sensie życia	Odważna, kieruje się miłością do rodziny i nauk boskich
Ważne wydarzenia w jego życiu	Złowienie wielkiego molina	Zapomniał zapalić latarni i przez niego rozbił się statek	Chciała pochować brata Polinika za wszelką cenę
Miejsce tego wydarzenia	Na morzy wyspa Kuby	Wyspa Aspinwall	Teby

Gatunek literacki	Tytuł utworu	Autor
Fraszka	Na lipę, Na zdrowie	Jan Kochanowski
Pieśń	Pieśń 1 11	Horacy
Nowela	Latarnik	Henryk Sienkiewicz
Powieść	Krzyżacy	Henryk Sienkiewicz
Epopeja	Pan Tadeusz	Adam Mickiewicz
Komedia	Zemsta	Aleksander Fredro
Wiersz	Miłość	Czesław Miłosz