Program Zapobiegania Agresji

Szkoły Podstawowej nr 9 we Wrocławiu

w roku szkolnym 2016/17

Podstawa prawna:

1. Ustawa o Systemie Oświaty z dnia 7 września 1991 roku z późniejszymi zmianami (art.34)

„Program Zapobiegania Agresji Szkoły Podstawowej nr 9

we Wrocławiu w roku szkolnym 2015/16„ zaopiniowano przez:

1. Radę Pedagogiczną w dniu 30.08.2016 r.

2. Radę Rodziców w dniu 6 września 2016 r.

Zatwierdzam do realizacji z dniem 1 września 2016 r.

I. Założenia programu

Cele :

1. Zmniejszenie agresji w klasie

Cele operacyjne :

Uczeń :

• rozumie pojęcie agresji

• zna i przestrzega normy postępowania obowiązujące w klasie

• zna i stosuje sposoby pozytywnego rozwiązywania konfliktów

• współpracuje w grupie

• ma poczucie przynależności do grupy

• nawiązuje pozytywne relacje z rówieśnikami i dorosłymi

2. Zmniejszenie agresji w szkole

Cele operacyjne :

• nauczyciele znają przyczyny i rodzaje agresji

• uczniowie potrafią dostrzec i rozpoznać objawy agresji u siebie i innych

• nauczyciele i uczniowie znają i stosują regulaminy obowiązujące w szkole

• uczniowie i nauczyciele radzą sobie ze swoimi emocjami

• uczniowie i nauczyciele mają poczucie bezpieczeństwa w szkole

• rodzice rozumieją konieczność współpracy w realizacji podejmowanych działań profilaktycznych.

3. Zmniejszenie agresji na poziomie jednostki

Cele operacyjne :

Uczeń :

• potrafi radzić sobie w sytuacjach trudnych

• radzi sobie ze złością

• rozumie potrzeby innych

• potrafi współżyć z grupą rówieśniczą stosując metody asertywnego zachowania

• zna i potrafi wykorzystać swoje mocne strony

• potrafi rozpoznać i zinterpretować emocje u siebie i innych

Środki realizacji

1. Zebranie informacji:

   • Diagnoza

   • Analiza sytuacji szkolnej (sondaże, obserwacja, wywiad)

2. Opracowanie strategii działania

3. Realizacja

   • Opracowanie programu zapobiegania agresji na trzech poziomach: jednostki, klasy i szkoły oraz jego konsekwentne wdrażanie

   • Prowadzenie działań prewencyjnych

   • Interwencja w sytuacjach kryzysowych

   • Podnoszenie kompetencji nauczycieli i uczniów w zakresie zapobiegania

i radzenia sobie z agresją

Metody i formy

1. Ankiety

2. Lektura wychowawcza

3. Zebrania informacyjne z rodzicami

4. Zajęcia profilaktyczne w klasach

5. Warsztaty dla nauczycieli

6. Programy profilaktyczne

7. Procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych

8. Regulaminy klasowe

9. Biblioteczka dla wychowawcy

10. Kampania

Ewaluacja

1. Ewaluacja bieżąca

   • Obserwacja

   • Analiza dokumentacji (zapisy w dziennikach, zeszytach kontaktowych, scenariusze zajęć, ewidencja zachowań agresywnych)

   • Omówienie efektów podejmowanych działań podczas posiedzeń zespołów wychowawczych i rad pedagogicznych

2. Ewaluacja końcowa

• Ankiety, sondaże

• Sprawozdania zespołów wychowawczych i wychowawców klas, pedagoga i psychologa

• Analiza dokumentacji szkolnej

3. Ewaluacja odroczona

• Przeprowadzenie ankiety na początku przyszłego roku szkolnego

2. Program

2. Narzędzia

1. Ankiety: „Bezpieczna szkoła”, klasowe w zależności od potrzeb – do wyboru nauczyciela

2. Normy i zasady postępowania

   • Regulaminy klasowe

   • Kodeks szkoły bez przemocy

   • Statut szkoły

3. Procedury postępowania w przypadkach agresywnych zachowań

• Interwencja w przypadkach gorącej agresji

• Postępowanie w przypadkach przemocy domowej

• Postępowanie w przypadkach demoralizacji

4. System pracy z ofiarą zachowań agresywnych

5. System konsekwencji

ZAPOBIEGANIE AGRESJI NA POZIOMIE SZKOŁY

LP.	Zadanie	Środki realizacji	Sposób sprawdzenia wykonania zadania
			Co wskaże?	Jak sprawdzimy?	Kto sprawdzi?
1.	Diagnoza dotycząca przyczyn i rodzajów występowania agresji w szkole	- Ankieta	Wyniki ankiety : czy występuje, w jakim stopniu, jakie rodzaje	Powtórzenie ankiety	wychowawca, pedagog psycholog
2.	Opracowanie i przestrzeganie norm i zasad obowiązujących w szkole wspólnie z uczniami i rodzicami	- Spotkania z rodzicami - Godziny wychowawcze - Apele podsumowujące - Kodeks szkoły	Znajomość karty norm zachowania w szkole	Obserwacje, quiz	wychowawca, pedagog
3.	Popularyzowanie aktywnego spędzania czasu wolnego	- Opracowanie atrakcyjnej oferty zajęć pozalekcyjnych	Popularność zajęć, uczestnictwo w konkursach	Analiza dokumentów	Dyrektor, osoby prowadzące
4.	Realizowanie programów kształcenia umiejętności życiowych uczniów	- Konkursy - Programy profilaktyczne - Projekty szkolne - Udział w kampaniach	Uczestnictwo w programach na terenie szkoły	Wyniki konkursów	organizatorzy
5.	Rozwijanie aktywności własnej dzieci	- Samorząd szkolny - Liga klas - Skrzynka pytań do... - Wolontariat - Grupy rozwojowe	Udział i aktywność młodzieży w imprezach	Ankieta, wyniki konkursów	Opiekun samorządu, organizator LK
6.	Nawiązanie bliskiej współpracy z rodzicami	- Szkolenia dla rodziców - Zapraszanie rodziców do współpracy	Uczestnictwo przedstawicieli rodziców w przedsięwzięciach szkolnych	Ankiety, sondaże, obserwacje, wyniki szkoleń	wychowawcy, Dyrektor, pedagog psycholog
7.	Zwiększenie bezpieczeństwa w szkole	- Dyżury nauczycieli - Zagospodarowanie przerw	Ilość wypadków, bójek, itp.	Dokumenty, obserwacja	Inspektor BHP, nauczyciele
8.	Zwiększenie kompetencji nauczycieli	- Warsztaty dotyczące umiejętności życiowych takich jak: radzenie sobie z agresją; dyscyplina; rozwiązywanie konfliktów - Samodoskonalenie	Udział nauczycieli w szkoleniach wewnętrznych i zewnętrznych; Znajomość zagadnień	Ankieta Samoocena Zdobyte uprawnienia	Dyrektor
9.	Efektywna współpraca z agendami wspierającymi szkołę	- Udział w programach i kampaniach - Konsultacje - Wymiana informacji - Świetlice środowiskowe	Spotkania; Wzajemne relacje; Udział i zaangażowanie w programach;	Sondaż; Analiza dokumentów;	Dyrektor pedagog psycholog
10.	Organizacja Dnia zapobiegania agresji	- Forum teatralne – Prawa człowieka Prace plastyczne	Zaangażowanie uczestników Znajomośc praw	Wyniki konkursów obserwacja	Pedagog psycholog

ZAPOBIEGANIE AGRESJI NA POZIOMIE KLASY

LP.	Zadanie	Środki realizacji	Sposób sprawdzenia wykonania zadania
			Co wskaże?	Jak sprawdzimy?	Kto sprawdzi?
1.	Przedstawienie pojęcia agresji i zachowań asertywnych	- Godziny wychowawcze, dramy, scenki, film, dyskusja	Wyniki ankiety : czy występuje, w jakim stopniu, jakie rodzaje	Powtórzenie ankiety	wychowawca, pedagog, psycholog
2.	Opracowanie norm i zasad obowiązujących w klasie wspólnie z uczniami i rodzicami	- Spotkania z rodzicami - Godziny wychowawcze - Ekspozycja regulaminu na widocznym miejscu - Spisanie kontraktu	Znajomość regulaminu zachowania w klasie, poczucie wpływu	Obserwacje, ankieta, sondaż	Wychowawca, pedagog
3.	Popularyzowanie aktywnego i wspólnego spędzania czasu wolnego	- Opracowanie atrakcyjnej oferty imprez klasowych *	Uczestnictwo i zaangażowanie w imprezach	Obserwacja Sondaż	wychowawca
4.	Realizowanie programów kształcenia umiejętności życiowych uczniów	- Konkursy - Programy profilaktyczne* - Programy wychowawcze - Udział w kampaniach - Zajęcia edukacyjne w klasach - Grupy mediacyjne	Uczestnictwo w programach na terenie szkoły	Wyniki konkursów; Analiza dokumentacji; Zaangażowanie w zajęcia; Stosowanie nabytych umiejętności; Obserwacja; Ankieta; Sondaż;	organizatorzy
5.	Rozwijanie aktywności własnej dzieci	- Samorząd klasowy - Koleżeńskie grupy wsparcia - Skrzynka na klasową korespondencję	Udział i aktywność dzieci i młodzieży	Ankieta; Sondaż	wychowawca
6.	Nawiązanie bliskiej współpracy z rodzicami	Atrakcyjne spotkania, np. Gra w karty duńskie Zapraszanie rodziców do współpracy	Uczestnictwo przedstawicieli rodziców w przedsięwzięciach klasowych	Ankiety, sondaże, obserwacje, wyniki szkoleń	wychowawcy, Dyrektor, pedagog; Psycholog;
7.	Zapobieganie problemom szkolnym dzieci	Pomoc koleżeńska w nauce	Postępy, zaangażowanie dzieci	Testy, sprawdziany	nauczyciel
8.	Niwelowanie zachowań agresywnych	- Kącik uwalniania agresji - Skrzynka wyznań - Ławka przemyśleń - Mediacje koleżeńskie	Ilość zachowań agresywnych; Korzystanie z nabytych umiejętności;	Ankieta; Obserwacja; Sondaż;	wychowawca; Dyrektor; pedagog; psycholog
9.	Efektywna współpraca z agendami wspierającymi szkołę	- Udział w zespołach szklno-wychowawczych - Wymiana informacji - Konsultacje	Spotkania Wzajemne relacje	Sondaż	Dyrektor pedagog psycholog

ZAPOBIEGANIE AGRESJI NA POZIOMIE JEDNOSTKI

LP.	Zadanie	Środki realizacji	Sposób sprawdzenia wykonania zadania
			Co wskaże?	Jak sprawdzimy?	Kto sprawdzi?
1.	Wzmacnianie poczucia wartości u dziecka.	- Przydzielanie zadań odpowiadające możliwościom dziecka - Stwarzanie sytuacji do autoprezentacji pozytywnej - Rozmowy indywidualne	Sposób zachowania dziecka, aktywność ucznia	Ankieta, np. „Emocje w szkole”, obserwacja	wychowawca, pedagog, psycholog
2.	Utworzenie systemu opieki dla ucznia z problemami natury emocjonalnej i dydaktycznej	- Rozmowy indywidualne - Zajęcia terapeutyczne - Gabinet wyciszenia - Indywidualny opiekun (uczeń, nauczyciel, pracownik szkoły, wolontariusz) - Pomoc materialna - TZA - Prowadzenie grupy wolontariuszy	Zmniejszenie ilości zachowań niepożądanych	Obserwacja, wypowiedzi dzieci	wychowawca, pedagog, terapeuta, psycholog
3.	Zachęcanie do aktywnego spędzania czasu wolnego	- Wspieranie uczniów mających problemy finansowe, pomoc w wyborze zajęć	Uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych	Analiza dokumentów	Dyrektor, osoby prowadzące, pedagog, wychowawca
4.	Nawiązanie bliskiej współpracy z rodzicami dzieci z trudnościami w zachowaniu i w nauce	- Zeszyt kontaktów - Wizyty domowe - Kierowanie do specjalistów - Elementy terapii rodzinnej - Warsztaty dla rodziców - Rozmowy indywidualne	Korzystanie przez rodziców z proponowanych form postępowania z dzieckiem	obserwacje, korzystanie z poradni, wypowiedzi rodziców; Udział i zaangażowanie rodziców w proponowanych zajęciach	Wychowawcy, Dyrektor, pedagog nauczyciele
5.	Zapobieganie zachowaniom niepożądanym	- Rozmowy indywidualne - Komisje szkolno – wychowawcze - System konsekwencji	Zmniejszenie zachowań niepożądanych u dziecka	Ankieta, obserwacja	Wychowawca, pedagog, nauczyciele
6.	Efektywna współpraca z agendami wspierającymi szkołę	- Współpraca z kuratorem - Badania PPP - Wymiana informacji - Świetlice środowiskowe - Konsultacje

PROCEDURY POSTĘPOWANIA NAUCZYCIELI W SYTUACJACH ZAGROŻENIA DZIECI I MŁODZIEŻY DEMORALIZACJĄ

l. W przypadku uzyskania informacji, że uczeń, który nie ukończył 18 lat:

• uprawia nierząd bądź przejawia inne zachowania świadczące o demoralizacji (używanie alkoholu lub innych środków odurzających; naruszanie praw współżycia społecznego: arogancja, wulgarność, przemoc emocjonalna; popełnienie czynu zabronionego; systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki; włóczęgostwo; udział w działalności grup przestępczych - art. 4 § 1 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich)

należy podjąć następujące kroki:

1. Nauczyciel przekazuje uzyskaną informację dyrektorowi oraz pedagogowi szkolnemu.

2. Wychowawca wzywa do szkoły rodziców (prawnych opiekunów) ucznia i informuje ich o problemach wynikających z zachowania ucznia. Wychowawca wraz z pedagogiem szkolnym w obecności ucznia i rodziców przeprowadza rozmowę. W przypadku potwierdzenia informacji, zobowiązuje ucznia do zaniechania negatywnego postępowania, rodziców zaś do szczególnego nadzoru nad dzieckiem. W toku interwencji profilaktycznej może zaproponować rodzicom skierowanie dziecka do specjalistycznej placówki i jego udział w programie terapeutycznym.

3. Wychowawca z pedagogiem sporządzają notatkę z przeprowadzonych czynności i umieszczają w dokumentacji pedagoga.

4. Jeżeli rodzice odmawiają współpracy lub nie stawiają się do szkoły, a nadal z wiarygodnych źródeł napływają informacje o przejawach demoralizacji dziecka, pedagog szkolny pisemnie powiadamia o zaistniałej sytuacji sąd rodzinny lub policję (specjalistę ds. nieletnich).

5. Podobnie, gdy szkoła wykorzystała wszystkie dostępne środki oddziaływań wychowawczych (rozmowa z rodzicami, ostrzeżenie ucznia, spotkania z pedagogiem, psychologiem itp.), a ich zastosowanie nie przynosi oczekiwanych rezultatów, szkoła powiadamia sąd rodzinny lub policję. Dalszy tok postępowania leży w kompetencji tych instytucji.

II. Jeśli nauczyciel podejrzewa, że na terenie szkoły znajduje się uczeń będący pod wpływem alkoholu lub narkotyków, powinien podjąć następujące kroki:

1. Powiadamia o swoich przypuszczeniach wychowawcę klasy (pedagoga) oraz dyrekcję, którzy podejmują następujące kroki:

2. Odizolowanie ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeństwa nie pozostawiać go samego; stworzyć warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie.

3. Wezwanie lekarza w celu stwierdzenia stanu trzeźwości lub odurzenia, ewentualnie udzielenia pomocy medycznej.

4. Zawiadomienie o tym fakcie rodziców/opiekunów, których trzeba zobowiązać do niezwłocznego odebrania ucznia ze szkoły. Gdy rodzice/opiekunowie odmówią odebrania dziecka, o pozostaniu ucznia w szkole czy przewiezieniu do placówki służby zdrowia albo przekazaniu go funkcjonariuszom policji decyduje lekarz, po ustaleniu aktualnego stanu zdrowia ucznia i w porozumieniu z dyrektorem szkoły/placówki.

5. Dyrektor szkoły zawiadamia najbliższą jednostkę policji, gdy rodzice ucznia będącego pod wpływem alkoholu odmawiają przyjścia do szkoły, a jest on agresywny bądź swoim zachowaniem daje powód do zgorszenia albo zagraża życiu lub zdrowiu innych osób. W przypadku stwierdzenia stanu nietrzeźwości (stężenie we krwi powyżej 0,5%o alkoholu lub w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm³) policja ma prawo przewieźć ucznia do izby wytrzeźwień albo do policyjnych pomieszczeń dla osób zatrzymanych - na czas niezbędny do wytrzeźwienia (maksymalnie do 24 godzin). Jeśli uczeń nie ukończył 18 lat, o fakcie tym zawiadamia się jego rodziców/opiekunów oraz sąd rodzinny,

6. Jeżeli powtarzają się wypadki, w których uczeń (przed ukończeniem 18 lat) znajduje się pod wpływem alkoholu lub narkotyków na terenie szkoły, dyrektor placówki ma obowiązek powiadomienia o tym policji (specjalisty ds. nieletnich) lub sądu rodzinnego.

7. Z przeprowadzonych działań sporządza się notatkę służbową, którą podpisują osoby uczestniczące w podjętych czynnościach.

III. Jeśli na terenie szkoły zostanie znaleziona substancja wyglądem przypominająca narkotyk, powinno się podjąć następujące kroki:

1. Nauczyciel zachowując środki ostrożności, zabezpiecza substancję przed dostępem do niej osób niepowołanych oraz ewentualnym jej zniszczeniem do czasu przyjazdu policji, próbuje, (jeśli to możliwe w zakresie działań pedagogicznych) ustalić, do kogo znaleziona substancja należy.

2. Powiadamia o zaistniałym zdarzeniu dyrektora szkoły. Dyrektor niezwłocznie zawiadamia policję.

3. Po przyjeździe policji przekazuje zabezpieczoną substancję i informacje dotyczące szczegółów zdarzenia.

4. Z przeprowadzonych działań sporządza się notatkę służbową, którą podpisują osoby uczestniczące w podjętych czynnościach.

IV. Gdy zachodzi podejrzenie, że uczeń ma przy sobie substancję przypominającą narkotyk, powinno się podjąć następujące kroki:

1. Nauczyciel w obecności innej osoby (wychowawcy, pedagoga, dyrektora itp.) ma prawo żądać, aby uczeń przekazał tę substancję, pokazał zawartość torby szkolnej oraz kieszeni (we własnej odzieży) ewentualnie innych przedmiotów budzących podejrzenie, co do ich związku z poszukiwaną substancją. Nauczyciel nie ma prawa samodzielnie wykonać czynności przeszukania odzieży ani teczki ucznia - jest to czynność zastrzeżona wyłącznie dla policji.

2. O swoich spostrzeżeniach powiadamia dyrektora szkoły oraz rodziców/opiekunów ucznia i wzywa ich do natychmiastowego stawiennictwa.

3. Gdy uczeń, mimo wezwania, odmawia przekazania nauczycielowi substancji i okazania zawartości teczki, dyrektor szkoły wzywa policję, która przeszukuje odzież i przedmioty należące do ucznia oraz zabezpiecza znalezioną substancję i zabiera ją do ekspertyzy.

4. Jeżeli uczeń wyda substancję dobrowolnie, nauczyciel, po odpowiednim zabezpieczeniu, zobowiązany jest bezzwłocznie przekazać ją jednostce policji. Wcześniej próbuje ustalić, w jaki sposób i od kogo uczeń nabył substancję. Całe zdarzenie dokumentuje, sporządzając możliwie dokładną notatkę z ustaleń wraz ze swoimi spostrzeżeniami.

5. Z przeprowadzonych działań sporządza się notatkę służbową, którą podpisują osoby uczestniczące w podjętych czynnościach.

V. W przypadku uzyskania informacji o popełnieniu na terenie szkoły czynu karalnego ściganego z urzędu należy:

1. Zabezpieczyć miejsce popełnienia czynu (nie dopuścić w to miejsce osób postronnych i ewentualnie ustalić świadków zdarzenia).

2. Zawiadomić dyrektora szkoły oraz policję lub sąd rodzinny (obowiązek ten spoczywa na kierownictwie szkoły).

3. Wykonać ewentualne czynności zalecone przez przyjmującego zgłoszenie policjanta.

4. Odnotować godzinę zgłoszenia, sprawdzić w dostępny sposób wiarygodność informacji.

5. W rozmowie z pokrzywdzonym ustalić liczbę sprawców i ich dane personalne.

6. W przypadku zaistnienia zdarzenia, o ile jest to konieczne i możliwe, zatrzymać do czasu przybycia policji ofiarę przestępstwa i jego sprawcę/ów/.

7. Nie nagłaśniać zdarzenia.

Postępowanie nauczyciela wobec osoby, która stała się ofiarą czynu karalnego:

1. Udzielenie pierwszej pomocy (przedmedycznej), bądź zapewnienia jej udzielenia poprzez wezwanie lekarza w przypadku, kiedy ofiara doznała obrażeń.

2. Niezwłoczne powiadomienie dyrektora szkoły.

3. Powiadomienie rodziców ucznia.

4. Niezwłoczne wezwanie policji w przypadku, kiedy istnieje konieczność profesjonalnego zabezpieczenia śladów przestępstwa, ustalenia okoliczności i ewentualnych świadków zdarzenia.

“Instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić sąd rodzinny lub policję oraz przedsięwziąć czynności nie cierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu” (art. 4 § 3 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich)

Kategorie przestępstw z Kodeksu karnego ścigane z urzędu:

1. Udział w bójce lub pobiciu.

2. Doprowadzenie małoletniego poniżej 15 lat do obcowania płciowego lub poddania się innej czynności seksualnej.

3. Znęcanie się.

4. Wywieranie wpływu na świadka w celu skłonienia do cofnięcia skarg lub wpłynięcia na złożone zeznania.

5. Podrabianie dokumentów.

6. Kradzież.

7. Kradzież z włamaniem.

8. Rozbój.

9. Przywłaszczenie.

10. Oszustwo.

PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU ZNALEZIENIA NA TERENIE SZKOŁY MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH, BRONI I INNYCH NIEBEZPIECZNYCH SUBSTANCJI:

1. Uniemożliwienie dostępu osób postronnych do tych środków.

2. Powiadomienie dyrekcji szkoły, która przeprowadza ewakuację i powiadamia odpowiednie służby.

3. W przypadku nieobecności dyrekcji szkoły, nauczyciel - organizator zajęć podejmuje procedury leżące w gestii dyrekcji.

Podstawy prawne stosowanych procedur:

1) Ustawa z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (DzU 82.35.228 z późn. zm. - tekst jednolity DzU 02.11.109 z późn, zm.) oraz przepisy wykonawcze do tej ustawy.

2) Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (DzU 82.35.230 z późn. zm.).

3) Ustawa z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (DzU 03.24.198),

4) Ustawa z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (DzU 90.30.179 z późn. zm.).

5) Zarządzenie nr 15/97 komendanta głównego Policji z 16 czerwca 1997 r. w sprawie form i metod działań policji w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich.

6) Ustawa z 7 września 1997 o systemie oświaty (DzU 96.67.329 w późn. zm).

7) Rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (DzU 03.26.226).

PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PRZEZ UCZNIA OBOWIĄZKU SZKOLNEGO

1. Uczeń jest zobowiązany usprawiedliwić nieobecność w ciągu 2 tygodni od daty nieobecności.

2. Nieusprawiedliwione nieobecności (częste pojedyncze oraz dłuższe) wychowawca klasy zgłasza do pedagoga szkolnego.

3. W przypadku nieusprawiedliwionej nieobecności:

• klasy I –III powyżej 1 tygodnia

• klasy IV –VI powyżej 30 godzin

a) Wychowawca pisemnie informuje rodziców o nieobecnościach

• klasy I –III powyżej 2 tygodni

• klasy IV –VI powyżej 30 godzin

b) Wychowawca wraz z pedagogiem przeprowadza rozmowę z rodzicami w obecności ucznia. Rozmowa ma na celu wyjaśnienie przyczyny nieobecności, zawarcie kontraktu, poinformowanie o konsekwencjach wagarów.

Pedagog szkolny zakłada uczniowi kartę ewidencyjną (wzór druku w aneksie).

• klasy I –III powyżej 3 tygodni

• klasy IV –VI powyżej 60 godzin

c) Wychowawca wysyła do rodziców upomnienie w sprawie regularnego posyłania dziecka na zajęcia szkolne (wzór druku w aneksie).

d) W przypadku dalszego opuszczania przez ucznia zajęć szkolnych, braku współpracy ze strony rodziców, wyczerpania wszelkich możliwości rozwiązania problemu na terenie szkoły - pedagog wysyła notatkę do sądu rodzinnego. Dyrektor kieruje do organu prowadzącego szkołę wniosek o wdrożenie postępowania przymusowego (wzór druku w aneksie).

Wychowawca klasy powinien dopilnować, aby kopie zawiadomień i upomnień znalazły się w dokumentacji szkoły. Konieczne jest przestrzeganie procedury w powyższej kolejności.

PODEJMOWANIE INTERWENCJI W SYTUACJACH SZCZEGÓLNYCH ZAGROŻEŃ

Działania podejmowane w sytuacjach wystąpienia zachowań agresywnych
i przemocowych muszą mieć charakter kompleksowy. Ich celem jest zmiana zachowań sprawców i ofiar agresji. Skuteczność podejmowanych interwencji zależy od tego, czy w szkole został wypracowany i zaakceptowany, a następnie wprowadzony i konsekwentnie stosowany przez nauczycieli i rodziców, jednolity system reagowania na przemoc i agresję.

System reagowania powinien uwzględniać następujące założenia:

• należy reagować na każdą sytuację, w której występuje agresja i przemoc – brak reakcji komunikuje uczniom, że mają prawo tak się zachowywać,

• doraźne sytuacje wymagają szybkiej i zdecydowanej interwencji,

• ważne jest wykazywanie troski o ucznia (dotyczy to zarówno ofiary jak i sprawcy). Nie należy potępiać ucznia, ale wskazywać na zachowania nieaprobowane, wyrażać brak zgody na stosowanie agresji i przemocy,

• każdą sytuację należy wnikliwie rozpatrywać,

• konieczne jest współdziałanie z innymi nauczycielami i udzielanie sobie nawzajem wsparcia.

Osoba podejmująca interwencje powinna unikać:

● agresji fizycznej,

● agresji słownej (nie obrażać, nie zawstydzać, nie oceniać ucznia, nie stosować komunikatów

typu „ Ty”),

● okazywania niepewności,

● długich monologów i moralizowania,

● wchodzenia w rolę sprawcy, by mu pokazać, co czuje osoba poszkodowana.

Powinna natomiast :

● reagować stanowczo,

● mówić prosto i jasno,

● traktować sprawcę jak osobę, która może sama wziąć odpowiedzialność za swoje czyny,

● jeśli to konieczne to użyć siły, ale tylko tyle, ile potrzeba np. do rozdzielenia bijących się

uczniów,

● szanować ucznia (mówić o zachowaniu, nie o osobie).

Interwencja powinna zostać odnotowana w dokumentacji szkolnej – zgodnie z przyjętymi przez szkołę procedurami (księga zachowań agresywnych)

W przypadku braku efektu interwencji doraźnej nauczyciel powinien podjąć dalsze działania:

1. Przeprowadzić rozmowę z uczniem (uczniami) o jego zachowaniu:

• jeżeli w zdarzeniu przemocy uczestniczy więcej niż jedna osoba należy rozmawiać

z każdym z osobna, zaczynając od lidera grupy,

• miejscem rozmów powinno być pomieszczenie zapewniające spokój i brak świadków,

• nauczyciel, który decyduje się na przeprowadzenie rozmowy powinien jasno określić jej cel,

• nauczyciel powinien opisać zachowanie ucznia, które jest powodem rozmowy ,

• należy upewnić ucznia, że nauczyciel chce mu pomóc,

• sprawca (sprawcy) musi otrzymać od nauczyciela jasny i jednoznaczny komunikat o braku akceptacji zachowania agresywno- przemocowego,

• należy dać uczniowi szansę wypowiedzenia się na temat zachowania będącego powodem interwencji,

• wysłuchać, stosując aktywne metody słuchania,

• jeżeli uczeń milczy należy powrócić jeszcze raz do propozycji pomocy,

• omówić z uczniem skutki przejawianych przez niego zachowań oraz poinformować o potrzebie spotkania z rodzicami.

2. Omówić z rodzicami zachowanie dziecka i ustalić strategię współpracy rodziców ze szkołą:

   • pozyskać ich do współpracy,

   • ustalić jej zasady,

   • opracować wspólnie z rodzicami projekt kontraktu dla dziecka, określić w nim zachowania nieakceptowane, oczekiwania wobec dziecka,

   • ustalić katalog kar i nagród, terminy wykonania poszczególnych zadań określonych w kontrakcie,

   • ustalić hierarchię konsekwencji oraz zasady odzyskiwania przywilejów.

3. Wspólnie z dzieckiem i rodzicami przyjąć ostateczna wersją kontraktu ( dziecko ma prawo

negocjować warunki kontraktu).

4. Monitorować realizację kontraktu.

Jeżeli kontrakt ma być udostępniony innym nauczycielom, o fakcie tym powinni być powiadomieni rodzice i uczeń.

W przypadku niewywiązywania się z przyjętego kontraktu szkoła powinna podjąć dalsze działania, w tym wynikające z przepisów prawa .

W rozmowach z dziećmi - ofiarami przemocy należy pamiętać, aby:

• powiedzieć dziecku o swoich intencjach

• okazać ciepło i akceptację,

• wczuć się w stan emocjonalny dziecka,

• dostosować się do sposobu mówienia, siedzenia dziecka,

• aktywnie, uważnie słuchać,

• zadawać pytania ułatwiające nawiązanie kontaktu,

• unikać zbyt wielu dociekliwych pytań,

• być cierpliwym – dawać czas na udzielenie odpowiedzi,

• nie oceniać dziecka ani zdarzeń, które przedstawia,

• nie podważać jego wypowiedzi,

• pomagać dziecku nazywać uczucia,

• nie mówić za dziecko,

• nie wyręczać dziecka,

• pokazywać dziecku jego mocne strony, dowartościować je,

• docenić odwagę dziecka, kiedy mówi o bolesnych dla siebie zdarzeniach,

• uszanować jego odmowę i lęk, kiedy nie wskazuje sprawców,

• przypomnieć dziecku prawa, które go chronią,

• informować dziecko o wszystkim, co zamierzamy zrobić w tej sytuacji,

• zmotywować je do współpracy ( z wychowawcą, pedagogiem szkolnym, terapeutą, przedstawicielami innych instytucji) w celu rozwiązania problemu.

Trzy podstawowe cechy niezbędne w pracy, gdzie obiektem oddziaływań jest człowiek:

• autentyczność polegająca na wyrażaniu siebie takim jakim się jest. Świadomość siebie, własnych możliwości i ograniczeń pozwala człowiekowi być autentycznym, bez konieczności zakładania masek, udawania, występowania „w roli”;

• bezwarunkowa akceptacja uczuć, opinii, osoby jest wyrazem pewności i zaufania do drugiego człowieka, wiary w jego dążenie do rozwoju;

• empatyczne zrozumienie wynikające z bezwarunkowej akceptacji osoby, jej uczuć i przeżyć, odmienne od rozumienia oceniającego.

Rodzice dziecka będącego ofiarą przemocy i agresji powinni być poinformowani o problemie, otrzymać wsparcie i pomoc ze strony szkoły (np. kontakt z pedagogiem, wskazanie innych instytucji).

Kodeks szkoły bez przemocy

1. Szkoła jest wspólnotą.
Szkoła dąży do stworzenia wspólnoty wszystkich nauczycieli, uczniów, ich rodziców oraz pracowników niepedagogicznych szkoły, opartej o jasny i przejrzysty system norm.

2. Wszyscy się szanujemy.
Wspólnota szkolna buduje klimat bezpieczeństwa, szacunku, otwartego dialogu i porozumienia pomiędzy nauczycielami, pracownikami szkoły, uczniami i rodzicami. Wszyscy uczestnicy społeczności szkolnej szanują siebie nawzajem i nie zachowują się wobec siebie agresywnie.

3. Wspólnie działamy przeciw przemocy.
W szkole działa system przeciwdziałania przemocy, który jasno określa: obowiązujące normy, procedury działania i współpracy wszystkich zainteresowanych w zakresie rozwiązywania konfliktów oraz reagowania wobec przejawów agresji i przemocy. Jego zasady obowiązują wszystkich uczestników społeczności szkolnej: nauczycieli, uczniów, pracowników niepedagogicznych oraz wszystkie osoby znajdujące się na terenie szkoły.

4. Niczego nie ukrywamy.
Szkoła prowadzi regularną diagnozę problemu przemocy w szkole, a efekty działania systemu przeciwdziałania przemocy podlegają monitoringowi oraz ewaluacji.

5. Zawsze reagujemy.
Szkoła reaguje na każdy przejaw agresji i przemocy oraz zapewnia długofalową, odpowiednią pomoc zarówno ofiarom, jak i sprawcom przemocy.

6. Nauczyciel nie jest sam.
Szkoła podejmuje działania, by nauczyciele mieli odpowiednią wiedzę i umiejętności z zakresu rozwiązywania konfliktów i radzenia sobie z przejawami agresji i przemocy.

7. Uczniowie wiedzą, jak działać.
Szkoła organizuje uczniom regularne zajęcia profilaktyczne z zakresu umiejętności psychologicznych i społecznych, oraz radzenia sobie z agresją i przemocą.

8. Rodzice są z nami.
Aby przeciwdziałać przemocy szkoła współpracuje z rodzicami włączając ich do tworzenia systemu przeciwdziałania przemocy i obejmując działaniami edukacyjnymi.

9. Mamy sojuszników.
Szkoła współpracuje ze środowiskiem pozaszkolnym przy podejmowaniu działań profilaktycznych i interwencyjnych dotyczących agresji i przemocy, gdy potrzeby przekraczają możliwości lub kompetencje szkoły.

10. Nagradzamy dobre przykłady.
Szkoła promuje wzorce zachowań oparte na poszanowaniu godności każdego człowieka.

KONSEKWENCJE ŁAMANIA OBOWIĄZUJĄCYCH ZASAD

1. Uwaga ustna.

2. Uwaga pisemna w dzienniczku ucznia/ dzienniku lekcyjnym.

3. Prowadzenie indywidualnego zeszytu zachowania.

4. Zadośćuczynienie, w tym :

• Przeproszenie osoby pokrzywdzonej indywidualnie, na forum klasy lub szkoły,

• Naprawienie szkody (materialna odpowiedzialność za szkody),

• Pozostanie po lekcjach (po uprzednim poinformowaniu rodziców) i wykonywanie dodatkowych prac , np. porządkowych

• Spełnienie oczekiwań osoby pokrzywdzonej .

5. Pozbawienie przyjemności: udziału w dyskotece, wycieczce, innych imprezach klasowych/ szkolnych.

6. Pozbawienie funkcji pełnionej w klasie/ szkole.

7. Nagana na forum klasy/ szkoły.

8. Rozmowa interwencyjna z udziałem ucznia, rodzica, pedagoga, wychowawcy i innych osób.

9. Komisja szkolno-wychowawcza.

10. Wypełnienie postanowień Komisji.

11. Obniżenie oceny z zachowania.

12. Przeniesienie do innej klasy.

13. Przeniesienie do innej szkoły.

14. Zgłoszenie zawiadomienia o popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa (w przypadku zachowania o charakterze szczególnego zagrożenia).

Program opracowano z wykorzystaniem następujących materiałów:

1. Agresja i przemoc w szkolnych działaniach profilaktycznych. Poradnik metodyczny dla nauczycieli – MENiS 2004

2. Szymańska J. „Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki”, CMPPP, Warszawa 2002

3. Gaś Z. ,,Profilaktyka w szkole. Zapobieganie uzależnieniom uczniów", CMPPP, Warszawa 1997

4. Dambach K., Mobbing w szkole. Jak zapobiegać przemocy grupowej
   GWP, Gdańsk 2003

5. Materiały powarsztatowe – Agresja w szkole, Program zapobiegania agresji