Wstęp

Postęp technologiczny, a także zmiany w stylu życia, jakie zaszły na przestrzeni ostatnich lat wśród polskiego społeczeństwa wpłynęły również na zmianę przyzwyczajeń oraz form spędzania wolnego czasu. Jeszcze do niedawna jedną z częściej wybieranych rozrywek było oglądanie telewizji. Obecnie, coraz więcej osób (zwłaszcza młodych ludzi) woli spędzać czas przed komputerem (tabletem, smartfonem) i w Internecie. Dzięki rozpowszechnieniu Internetu praktycznie każdy ma obecnie do niego swobodny dostęp. Jego przewagą jest nie tylko nieograniczony dostęp do informacji, ale również do treści o charakterze rozrywkowym. Dzięki stałemu łączu użytkownicy mogą słuchać muzyki, czytać ulubione gazety i czasopisma czy książki oraz oglądać filmy, seriale i programy tematyczne. Od niedawna również mają oni dostęp do kanałów telewizyjnych, co znacznie ograniczyło czas spędzony przed telewizorem.

Coraz większą popularnością w Polsce cieszą się serwisy VOD, czyli wideo na życzenie, które udostępniają zarówno programy tematyczne jak i filmy czy seriale dostępne w tradycyjnej telewizji. Przewagą tego rozwiązania jest możliwość oglądania ulubionych programów w dowolnym momencie. Dzięki temu, nie trzeba więcej dopasowywać się do wyznaczonego czasu emisji.

Celem niniejszej pracy jest charakterystyka serwisów VOD działających w Polsce wraz z wyszczególnieniem ich najważniejszych cech charakterystycznych oraz ewentualnych problemów jakie napotykają ich użytkownicy. Dodatkowo, wskazano tutaj również poziom popularności tych serwisów wśród polskich internautów.

Praca złożona jest z trzech rozdziałów. W rozdziale pierwszym omówiono istotę i znaczenie portali VOD. Poza ogólną definicją i historią ich powstania wskazano także statystyki ich popularności, najważniejsze regulacje prawne odnoszące się do działania serwisów tego rodzaju oraz rodzaje portali i aplikacji VOD działające w Polsce. Dodatkowo, wskazano tutaj również znaczenie portali VOD i zapotrzebowanie na rozwój tego rodzaju usług. Rozdział drugi to charakterystyka możliwości polskich serwisów VOD. Poza wyszczególnieniem typów serwisów VOD działających w Polsce omówiono ich ofertę dotyczącą programów informacyjnych, biblioteki VOD i inne usługi, które są świadczone w ramach portalu. Rozdział trzeci to przedstawienie i analiza wyników samodzielnie przeprowadzonych badań.

Praca została przygotowana zarówno w oparciu o literaturę przedmiotu jak i publikacje internetowe poświęcone tej tematyce, informacje udostępniane na stronach poszczególnych serwisów VOD jak również przeprowadzone badania własne.

...

Rozdział I.  Istota i znaczenie portali Vod 

1.1. Definicja  portalu Vod 

Telewizja jest kluczowym z elementów medialnego układu, który wytworzył się w początkowej dekadzie XXI stulecia. Aby pozostać istotnym narzędziem owego układu, telewizja musiała się poddać technicznym przemianom, takim jak np. digitalizacja zapewniająca jej kompatybilność z wtórnymi narzędziami tego układu. Medialny park innowacyjnych środków komunikacji wykreował osobiste reguły funkcjonowania umożliwiające przenikanie się, rywalizowanie i współegzystowanie z sobą nie tylko rozmaitych narzędzi medialnych, lecz korzystających z nich ludzi. Wydaje się, iż owo współegzystowanie konkretnych mediów jest istotnym wyznacznikiem istnienia ogółu medialnego systemu. Telewizja stanowi konkretny element owego systemu oraz wciąż odgrywa w nim fundamentalną rolę. Jej zasięg oraz znaczenie nie zmalały na skutek działania innych mediów, przeciwnie - społeczno-kulturowa rola oraz zasięg telewizyjnego medium ulega znacznemu wzrostowi. Telewizja nie dała się zepchnąć na margines człowieczej praxis. Dzieje się tak z kilku pobudek. Po pierwsze nadal dostarcza i wytwarza mnóstwo treści, którymi zapełniana jest przestrzeń Internetu. Jest również głównym hegemonem w obszarze produkcji treści. Po drugie telewizja staje się medium, które dynamicznie ulega przeobrażeniom na skutek bodźców oraz wyzwań nowych mediów. Ontologiczna egzystencja telewizyjnego medium została na nowo zdefiniowana w kontekście współegzystencji telewizji z odrębnymi medialnymi wytworami. Po trzecie telewizja znajduje się w chwili ewolucyjnej zmiany bazującej na przejściu od postaci nadawania analogowego do cyfrowego przekazu. Digitalizacja jest zaczątkiem nie tylko innowacyjnej formy, ale wręcz innowacyjnego bycia telewizji, co wyraża się w kumulowaniu nieznanych dotąd możliwości działania.

Współcześnie większość widzów przede wszystkim ogląda programy linearne (transmitowane w czasie rzeczywistym), ogromnego znaczenia nabywają usługi audiowizualne na żądanie (usługi nielinearne), czyli takie, z których się czerpie możliwość oglądania w wybranym poprzez odbiorcę momencie.  Zyskują one na popularności głównie poprzez możliwości jakie udostępniają swoim użytkownikom. Każdy ma bowiem dostęp do wybranych programów w dowolnie ustalonym czasie. Oznacza to, że widz nie musi dłużej dopasowywać się do sztywnego harmonogramu telewizyjnego. Telewizja na życzenie daje mu całkowitą swobodę i zapewnia pełną kontrolę nad oglądanym programem. Jest to usługa, która doskonale wpisuje się w potrzeby naszych czasów, gdzie ludzie mając coraz mniej czasu, starają się nim lepiej gospodarować, co często wiązało się z koniecznością rezygnowania z wybranych programów na rzecz innych obowiązków. Można zatem tutaj powiedzieć, że rozwój telewizji internetowej i powiązanych z nią usług jest odpowiedzią na zmieniający się tryb życia.

Wideo na życzenie (skrót VoD bądź VOD; ang. Video on Demand – wideo na żądanie), kolokwialnie także oglądanie na żądanie, to opcja zezwalająca na oglądanie transmitowanego materiału filmowego albo słuchanie nadawanego dźwiękowego nagrania w wybranym poprzez kogoś czasie, późniejszym aniżeli czas emisji. Nadawana (również „na żywo”) audycja może być przesunięta w odbiorze dla konkretnego widza oraz słuchacza¹.Jest to rozwiązanie pozwalające zatem na dowolne wybranie zarówno czasu emisji programu jak i rodzaju oglądanego programu. Użytkownik może korzystać z dobrze rozbudowanej bazy programowej, w której zamieszczane są zarówno najnowsze produkcje jak i te bardziej klasyczne czy też takie, które nie miały swojej emisji w telewizji, a są udostępniane jedynie w wersji internetowej. Warto tutaj podkreślić, że szybki rozwój VOD spowodował, że coraz więcej produkcji tworzona jest wyłącznie na potrzeby telewizji internetowej, a co za tym idzie są one dostępne wyłącznie dla użytkowników korzystających z opcji VOD.

Usługi typu VOD to w obecnym momencie nie nowinka, z której czerpią zaawansowani użytkownicy sieci. Serwisy tego rodzaju weszły pod strzechy oraz zadomowiły się na komputerach, telewizorach, smartfonach bądź tabletach. Dziś z usługi OnetVOD (vod.pl) systematycznie korzysta kilka milionów użytkowników w skali całego miesiąca– są to jednostki, które oglądają tzw. formy długie (seriale), bądź filmy, rezygnując z oglądania ich w tradycyjny sposób np. w telewizji. Modyfikacja przyzwyczajeń nikogo nie dziwi, gdyż coraz częściej użytkownicy stawiają na komfort, jaki daje sposób dotarcia (możliwość oglądania materiału w dowolnej chwili oraz na dowolnym ekranie), jednak także ofertę, która zazwyczaj nie jest dostępna za pomocą telewizji². Znamienną chwilą było wyprodukowanie oraz udostępnienie jedynie poprzez kanał internetowy serialu „House of Cards” – to niepodważalny dowód, iż usługi VOD są przyszłością, a archaiczna telewizja z jej szkicowym podejściem będzie im systematycznie ustępowała pola, sama stając się w efekcie w większym zakresie usługą typu „on demand”.

1.2. Krótka historia portali Vod w Polsce – rozwój rynku

Oglądanie na życzenie jest możliwe od chwili pojawienia się magnetowidów, mimo to wymagają one użycia mnóstwa kaset wideo, a sam mechanizm przewinięcia oraz wymiany kasety trwa mierzalną ilość czasu. W erze cyfryzacji impulsu audiowizualnego przyspieszono transmisję, archiwizację i dostęp do informacji. Prawdziwy boom na VoD zaczął się wraz z postępem w zakresie szerokopasmowego dostępu do sieci i telefonii trzeciej generacji.

Dzięki rozwojowi technicznemu pojawiły się cyfrowe równoważniki magnetowidu w formie stacjonarnych nagrywarek wideo z twardym dyskiem (tzw. Personal Video Recorder). Urządzenia owe mogą kreować prywatną bibliotekę wideo dzięki o wiele dłuższym maksymalnym czasom nagrywania, osiągającym obecnie setki godzin. Aktualne nagrywanie wszystkich audycji telewizyjnych poprzez urządzenia PVR (np. w ciągu 24 h) umożliwia późniejsze odtworzenie jedynie wybranych nagrań, o jakiejkolwiek porze, po upływie konkretnego czasu. Możliwe jest jednoczesne nagrywanie identycznej audycji z opóźnionym odtwarzaniem (time shift)³.

Wideo na życzenie być może będzie standardową usługą udostępnianą poprzez samych dostawców sygnału telewizyjnego, ponieważ przenosi tradycyjne wypożyczalnie kaset VHS oraz płyt DVD do prywatnych domów, tak jak kino domowe  "konkuruje" z kinem tradycyjnym.

VOD powinno tyczyć wszystkich audycji nadawanych bezpłatnie. Najczęściej operatorzy VOD dają sposobność zamówienia pojedynczej pozycji za opłatą uiszczaną jednokrotnie (nVOD) bądź oferują nieograniczony dostęp do konkretnej zawartości wideo ogólnej kolekcji w kontekście subskrypcji (sVOD) po wykupieniu abonamentu⁴.

Dystrykt audio-wideo jest jednym z żywo rozwijających się rejonów branży internetowej w obszarze konsumpcji treści poprzez internautów. Z badań przeprowadzonych w 2012 roku poprzez IAB Polska oraz OPI wynika, iż 80 proc. użytkowników sieci regularnie oglądało filmy wideo online. Rok wcześniej indeks ten wynosił 65 proc. Jednakże z raportu przedsiębiorstwa Gemius „Audio oraz wideo w sieci” z początku 2011 roku wynika, iż 95 proc. użytkowników sieci korzysta z treści audio-wideo sporadycznie, podczas kiedy jeszcze jakiś czas temu trzech na czterech internautów anonsowało taką aktywność. W badaniu IAB Polska „Wideo w sieci” podjętym w sierpniu 2013 roku, odsetek okazjonalnych użytkowników dowolnej metody transmisji wideo online oscylował wokół 96 proc⁵.

Serwisy VOD zyskują coraz większą popularność wśród stron o tematyce kulturalno – rozrywkowej. W odstępie ostatnich trzech lat jej obręb wśród internautów utrzymujesię na wysokim poziomie. Pomiędzy styczniem 2010 roku a lipcem 2013 roku uległ on wzrostowi o trzy punkty procentowe (z 69,8 do 72,6 proc.).

Na koniec warto tutaj przedstawić statystyki, które pokazują poziom popularności VOD w Polsce oraz kto najczęściej korzysta z ich usług.Obecnie z usług VOD korzysta 73% wszystkich internautów w Polsce. Przeszło połowa z nich ogląda seriale, programy telewizyjne i filmy przynajmniej kilka razy w tygodniu, a 19% internautów robi to codziennie (do grupy tej zalicza się także co czwarty 15 – 24 latek)⁶.

Struktura widzów serwisów VOD przedstawia się w sposób podobny jak w przypadku telewizji, gdzie również obecnie dominują kobiety (jeszcze kilka lat temu to mężczyźni chętniej korzystali z usług VOD).

Rysunek 1. Struktura widzów VOD.

Źródło: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/73-proc-polskich-internautow-korzysta-z-vod-28-proc-z-nich-za-to-placi  

   

Jak widać z przedstawionych powyżej danych, najbardziej liczną grupą odbiorców VOD są osoby młode. Najwięcej osób mieści się w przedziale wiekowym od 15 do 24 lat (84%) oraz w przedziale wiekowym od 25 do 34 lat (80%).  Stosunkowo liczna jest również grupa odbiorców w wieku od 45 do 54 lat. Stanowią oni 68% wszystkich internautów oglądających VOD. Nieco mniej liczną grupą są osoby w przedziale wiekowym od 35 do 44 lat. Stanowią one 65% ogółu respondentów. Co ciekawe, osobami korzystającymi z VOD są także ludzie w wieku powyżej 55 lat (55%) co oznacza, że nie jest to rozwiązanie przeznaczone wyłącznie dla młodych⁷. Jest to stosunkowo dobry wskaźnik zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że większość osób w tym wieku niechętnie korzysta z nowych rozwiązań technologicznych. Dlatego też tak wysoki odsetek wśród internautów z tej grupy wiekowej stanowi dobry wynik.

Pod względem miejsca zamieszkania struktura korzystania z VOD jest bardzo zbliżona. Oznacza to, że korzystają z niej zarówno mieszkańcy wsi i niewielkich miasteczek (74%) jak również mieszkańcy dużych miast (74%). Nieco mniejszy odsetek odnotowuje się w miastach liczących od 200 – 500 tys. mieszkańców (68%)⁸.

Dostęp do usług VOD najczęściej zyskuje się poprzez cyfrową telewizję naziemną (79%) i telewizję kablową (72%) i satelitarną (72%)⁹.

Warto tutaj również podkreślić, że użytkownicy, mimo że chętnie korzystają z opcji VOD to wciąż stosunkowo niechętnie podchodzą do możliwości odpłatnego korzystania z tej usługi. Obecnie, 28,5% wszystkich użytkowników przyznaje, że płaci za oglądanie VOD. Najczęściej są to osoby w wieku od 25 – 34 lat (37%). Prawie połowa osób płacąca za treści udostępniane w VOD przyznaje, że nie przeznacza na ten cel więcej niż 10 zł, a najbardziej korzystnym rozwiązaniem wydaje się dla nich jednorazowe płacenie za dostęp do wybranego odcinka (42%).  Na poniższym wykresie przedstawiono szczegółowy rozkład płatności.

Rysunek 2. Modele płatności za dostęp do VOD .

Źródło: http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/73-proc-polskich-internautow-korzysta-z-vod-28-proc-z-nich-za-to-placihttp://www.wirtualnemedia.pl/artykul/73-proc-polskich-internautow-korzysta-z-vod-28-proc-z-nich-za-to-placi

Stopniowo zwiększa się również grupa osób, która decyduje się na opłacanie miesięcznego abonamentu (29%). Najmniej popularnym rozwiązaniem wybieranym przez użytkowników korzystających z płatnego dostępu do VOD jest abonament dzienny (8%) oraz tygodniowy (9%)¹⁰.

Widzowie najczęściej korzystają z usług VOD ponieważ pozwala im to na wybór pory emisji danego programu. Co ciekawe w większości serwisów VOD tzw. prime time w serwisach VOD w znacznym stopniu pokrywa się z tym telewizyjnym i trwa mniej więcej od osiemnastej do dwudziestej trzeciej.  W przypadku VOD nieco więcej odbiorców korzysta z usług po dwudziestej trzeciej. Jest to czas najchętniej wybierany przez starszych użytkowników (wówczas VOD uruchamia 15% osób powyżej 55 roku życia, podczas gdy średnio jest to najczęściej 9%)¹¹.

Warto tutaj podkreślić, że rynek usług VOD rośnie w dwucyfrowym tempie i z miesiąca na miesiąc pozyskuje coraz więcej użytkowników. Z tego też względu stopniowo zwiększają się również wydatki ponoszone na rozwój tych usług. Obecnie nawet 8-10% budżetu przeznaczany jest na reklamę internetową. Wydatek ten jest o tyle skuteczny i uzasadniony, że większość odbiorców w dalszym ciągu korzysta z możliwości bezpłatnego oglądania poszczególnych programów, a co za tym idzie musi również oglądać udostępniane tam reklamy: „od rozwoju ich oferty programowej, a także od decyzji zagranicznych graczy przymierzających się do wejścia na polski rynek, będzie zależała przyszłość reklamy e-wideo. Ale nawet przy założeniu stabilnego rozwoju tego segmentu, szacujemy, że w perspektywie dwóch lat jego udział w całym rynku reklamowym wyniesie ok. 4 proc., co oznacza, że przerośnie udział dzienników - ocenia Izabela Albrychiewicz.”¹².

1.3. Uregulowania prawne portali Vod

Najważniejszym aktem prawnym przyjętym w zakresie VOD jest projekt nowelizacji ustawy o radiofonii i telewizji z 21 sierpnia 2012 roku, który w znacznym stopniu reguluje zasady świadczenia wszystkich usług medialnych na żądanie (czyli Video on Demand – VOD)¹³.

Regulacje te zostały wprowadzone głównie na skutek przyjętej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady¹⁴ z dn. 10 marca 2010 roku dotyczącej audiowizualnych usług medialnych. Nałożyła ona na Polskę obowiązek wprowadzenia do swojego systemu prawnego uregulowań określających zasady świadczenia usług VOD. Powinny one obejmować przede wszystkim poziom bezpieczeństwa dzieci oraz ich ochrony przed wszelkimi ukrytymi reklamami czy programami, które zawierają treści mające na celu podżeganie do nienawiści. Dodatkowo również regulacje te miały na celu umożliwienie zwiększenia dostępu do audycji europejskich¹⁵.

Jak wynika z informacji udostępnionych na stronach Ministerstwa Administracji oraz Cyfryzacji przyjęte tutaj przepisy starają się uwzględniać przede wszystkim zasadę „minimum regulacji”. Oznacza to, że precyzują one bowiem obowiązki oraz obciążenia na najmniejszym z możliwych poziomów, tak aby jednocześnie spełniały wymogi dyrektywy. W nowelizacji wprowadzono przede wszystkim zapis mówiący, że usługa może być świadczona nie tylko przez nadawców telewizyjnych, ale przez inne podmioty (np. operator kablowy, dostawca internetowy czy portal internetowy i niezależny podmiot mający prawo do dystrybucji wybranych utworów może stworzyć swój katalog filmów. Warunkiem jest jednak, aby posiadał on prawa do ich dystrybucji)¹⁶.

Przygotowany projekt odnosi się do polskich firm, które prowadzą działalność gospodarczą sprowadzającą się do udostępniania zróżnicowanych audycji audiowizualnych w celach zarobkowych oraz udostępniają je na żądanie swoim użytkownikom. Oznacza to, że regulacja ta nie odnosi się do osób fizycznych, które publikują filmy w Internecie czy też firm, które w taki sposób reklamują swoje działania.

Projekt nowelizacji narzuca dostawcom udostępniającym audycje publiczne, odbierane przez masowego odbiorcę, obowiązki podobne jak te, które muszą spełnić stacje telewizyjne. Dodatkowo, podmiot świadczący usługę VOD może samodzielnie kształtować katalog swoich programów jednak ponosi pełną odpowiedzialność za jego treść. Jednocześnie przepis ten nie stanowi naruszenia regulacji określających odpowiedzialność osób trzecich za treści poszczególnych audycji, reklam czy innych przekazów emitowanych w ten sposób. W myśl tego projektu, podmiot taki ma obowiązek zagwarantowania swoim użytkownikom łatwego, bezpośredniego, a przede wszystkim stałego dostępu do wszystkich informacji pozwalających na jego identyfikację (czy też świadczonych przez niego usług. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy przede wszystkim dane takie jak¹⁷:

• Nazwa audiowizualnej usługi medialnej na żądanie;

• Nazwisko, nazwa lub firma podmiotu, który dostarcza daną usługę VOD;

• Adres siedziby firmy;

• Dane kontaktowe – również adres korespondencyjny, adres poczty elektronicznej i strony internetowej.

Dodatkowo, podkreślono tutaj, że zarówno lokowanie produktu jak i sponsorowanie audycji, które są udostępniane w VOD nie mogą w żaden sposób naruszać samodzielności czy niezależności redakcyjnej podmiotu, który dostarcza usługę. Oznacza to, że dany sponsor nie powinien w żaden sposób wpływać na treść czy też miejsce audycji w danym katalogu, nie zostaje on również zwolniony z odpowiedzialności za samą treść prowadzonej audycji¹⁸.

Obowiązkiem nadrzędnym, który został nałożony na wszystkie podmioty udostępniające usługę VOD, jest konieczność ochrony małoletnich widzów przed dostępem do szkodliwych i nieodpowiednich treści. Powinno się to odbywać przy pomocy zastosowania zróżnicowanych zabezpieczeń technicznych czy też innych, odpowiednich środków oraz poprzez właściwe kwalifikowanie i oznaczanie poszczególnych audycji¹⁹.

Innym obowiązkiem jest także konieczność promowania programów europejskich i odpowiednie oznaczenia kraju ich pochodzenia. Dodatkowo wiąże się to z koniecznością udostępnienia w katalogu możliwości wyszukiwania poszczególnych produkcji po ich kraju pochodzenia, dzięki czemu użytkownik ma dostęp do wszystkich programów znajdujących się w serwisie, a które pochodzą z wybranego przez niego kraju²⁰.  Audycje te powinny stanowić ok. 10% całego katalogu.

Jednocześnie wszystkie programy udostępniane w VOD nie mogą zawierać treści, które nawołują do nienawiści, dyskryminują ze względu na rasę, niepełnosprawność, płeć, wyznanie czy narodowość²¹.  Dodatkowo, podmioty świadczące tego rodzaju usługi, co roku muszą składać specjalne sprawozdania do Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, w których pokazują w jaki sposób wywiązują się z powyżej wprowadzonych zasad. Jeśli okaże się, że dany podmiot nie respektuje wszystkich zasad lub w znacznym stopniu je narusza, KRRiT może nałożyć karę w wysokości do 1000 zł (tylko po uprzednim wezwaniu do złożenia brakującego sprawozdania)²².

Od 28 lutego 2013 roku kuratelę nad działalnością telewizji internetowych pełni Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Od chwili rozpoczęcia prac rozpoznała ona blisko 40 internetowych podmiotów świadczących usługę VOD, mimo to tylko 20 z nich było poddanych kontroli. Są to podmioty mające realną możliwość jednostkowego udziału w negocjacjach powiązanych z uzyskaniem konkretnych licencji, pozostałe z kolei przede wszystkim pośredniczą w rozdziale treści. Należy pamiętać, iż o powodzeniu usługi VOD decydują dwa czynniki: dostęp do treści i zasięg. Potwierdzają to nasze rodzime przykłady – największe portale VOD są mocno związane z tradycyjnymi kanałami telewizyjnymi, z kolei sekcje wideo ogromnych portali internetowych bądź kina internetowe związane są z konkretnymi dystrybutorami lub wydawcami. Pomimo tak ogromnej liczby funkcjonujących zgodnie z prawem podmiotów prezentujących usługi VOD w sieci, wiele osób nadal  korzysta  z serwisów nieposiadających uprawnień. Serwisy owe udostępniają treści audio-wideo w sieci, posiłkując się brakiem odpowiednich i efektywnie chroniących ów rynek regulacji legislacyjnych, co z kolei upraszcza im uniknięcie odpowiedzialności cywilnej za nieprawną dystrybucję treści online. Podobna sytuacja posiada zgubny wpływ nie tylko na renomę podmiotów funkcjonujących zgodnie z prawem, ale też na ochronę konsumentów. Oprócz tego godzi w gospodarkę państwową, gdyż rola  kreatywnych rynków w PKB stale wzrasta i obecnie w skali Europy szacowana jest na 39 proc. europejskiej gospodarki. W efekcie funkcjonujące na polskim rynku podmioty oferujące usługi audio-wideo powinny zmagać się nie tylko z wygórowanymi kosztami prowadzenia działalności oraz wyzwaniami technologicznymi, ale też z zagraniczną konkurencją i serwisami nielegalnie dystrybuującymi audiowizualne treści, które nie ponoszą kosztów powiązanych z uzyskaniem odpowiednich licencji oraz wykorzystują w swojej działalności niedociągnięcia w polskim systemie prawnym²³.

1.4. Rodzaje portali i aplikacji polskiego Vod w Internecie

Współcześnie usługi VOD świadczone są przez rozmaite kanały dystrybucji:

• set-top-box,

• witryny internetowe,

• telewizję hybrydową (Connected TV),

• narzędzia mobilne (smartfony, tablety).

Podstawowe serwisy VOD dostępne na rodzimym rynku oferują kilka zasadniczych typów treści, np. programy telewizyjne, materiały filmowe oraz seriale. Analiza przeprowadzona poprzez IAB Polska oraz Deloitte wykazała, iż spośród ofert najlepiej prosperujących serwisów wideo w naszym kraju w sposób legalny należy korzystać już z 400 tysięcy filmów, seriali, programów TV oraz innych materiałów wideo online o kumulatywnym czasie trwania większym aniżeli 18 mln godzin.

Materiały udostępniane w naszych rodzimych serwisach wideo znacznie wykraczają poza treści kreowane poprzez użytkowników sieci. Internetowy widz posiada dostęp do szerokiej bazy koncesjonowanych treści video on demand (VOD), w tym do filmowych i telewizyjnych produkcji, transmisji live, jak również profesjonalnych materiałów kręconych na potrzeby Internetu.. Zasadnicze znaczenie ma również fakt, iż widz internetowy, w odróżnieniu od telewizyjnego, nie musi mieć na względzie ramówki. Ma on sposobność oglądania ulubionych programów oraz filmów w dogodnej dla widza porze. Obecnie najpopularniejszym w naszym kraju serwisem VOD jest przynależący do Grupy Onet.pl serwis VOD.pl, w skali miesiąca odwiedzany przez 3,6 mln użytkowników (17,4 proc.). Tymczasem Ipla Cyfrowego Polsatu (strona www oraz aplikacja) przyciąga 1,8 mln osób. Na tym tle słabiej wypadają serwisy VOD przynależące do TVN oraz TVP – tvnplayer.pl odnotowuje 788 tys. odwiedzających, z kolei vod.tvp.pl – 299 tys. Co charakterystyczne dla sieci, nie tylko publikacje stacji telewizyjnych migrują do Internetu ale z powodzeniem prosperują w niej telewizje jedynie internetowe. Jednym z przykładów jest wp.tv proponujące 11 kanałów tematycznych oraz ponad 30 programów autorskich. Zaopatrzeniowcami materiałów wideo są doskonale prosperujące agencje prasowe (np. Reuters), serwis kooperuje też z instytucjami publicznymi (Komenda Główna Policji) bądź rządowymi (Ministerstwo Spraw Zagranicznych). W lipcu 2013 roku telewizję ową odwiedziło 15 proc. internautów (3,2 mln osób). Ogromne wyzwanie stoi z kolei przed serwisami z kategorii internetowego kina (np. Kinoplex, Iplex, Cineman). Stosunkowo niewielka baza koncesjonowanych filmów powoduje, iż w skali miesiąca mogą liczyć one na widownię znacznie większą niż 100 tys. osób²⁴.

1.4.1. Near VOD

Near VOD (skrót nVOD, inne miano Pay-per-view, skrót PPV) – dosłowne tłumaczenie niemal na życzenie. W platformie nVOD płaci się za oglądanie konkretnej treści. Użytkownik uzyskuje uprawnienia do obejrzenia filmu wówczas po dokonaniu opłaty za unikalne wyświetlenie (np. SMS, przelew itp.) bądź doliczenie zamówionej pozycji do ogólnego rozliczenia. Najczęściej ów system emisji wykorzystuje sposób polegający na transmisji identycznego filmu o różnych momentach rozpoczęcia emisji na kilku telewizyjnych kanałach, dystrybuowanych poprzez telewizję kablową albo satelitę. Na konkretnych kanałach filmy rozpoczynają się o rozmaitych godzinach emisji, a niektóre rozpoczynają się nawet z różnicą co 10, 15 albo 30 minut na różnych kanałach. Często konkretne widowiska emitowane są w owym systemie okazjonalnie na specjalnie opracowanym kanale o zdefiniowanej porze emisji (np. gale sportowe)²⁵.

1.4.2. Subscription VOD²⁶

Subscription Video on Demand (skrót sVOD) – subskrypcja wideo na żądanie. W przeciwieństwie do Near VOD (PPV), gdzie operatorzy dają sposobność zamówienia pojedynczej pozycji za opłatą, sVOD bazuje na udostępnieniu nieograniczonego dostępu do konkretnej zawartości wideo ogólnej kolekcji w ramach subskrypcji za regularnie miesięczną opłatą.

1.4.3. Push VOD

Push VOD – to domowa wypożyczalnia filmów oraz programów, które widz ma prawo obejrzeć o dowolnej porze. Posiłkuje się on funkcją Personal Video Recorder pozwalającą na selekcjonowanie i nagrywanie konkretnych programów na dysk twardy zainstalowany w dekoderze. Program oferowany w ramach Push VOD zarejestrowany jest na hermetycznej powierzchni dysku, a nie np. na  serwerze. Po upływie konkretnego czasu dane zostają wymienione (wykasowane z dysku po określonym czasie od momentu wypożyczenia), a widz uzyskuje na dekoder nowy, programowy pakiet²⁷.

1.4.4. Catch UP TV

Catch UP TV (Replay TV) – jest postacią wideo na żądanie, która umożliwia oglądanie wybranych programów wyemitowanych już poprzez stacje telewizyjne. Programy owe są dostępne poprzez okres kilkunastu dni po ich inicjalnej emisji. Usługa owa może być udostępniana widzowi zarówno przez STB albo na stronie internetowej konkretnego operatora²⁸.

Po raz pierwszy usługa ta pojawiła się w naszym kraju 20 września 2010 r. w ofercie Telekomunikacji Polskiej (obecnie Orange). Współcześnie oferuje ją m.in. Cyfrowy Polsat oraz sieć Toya²⁹.

1.4.5. Interactive VOD

Interactive VOD (skrót IVOD)³⁰ – metoda dostarczania wideo na żądanie, za pośrednictwem której odbiorca może wpływać na mechanizm emisji wykorzystując konkretne cechy:

1. Play/Resume – Rozruch programu od początku lub wznowienie emisji po wstrzymaniu przekazu,  

2. Stop – przerwanie na stałe albo czasowe emisji pokazu,  

3. Pauza – wstrzymanie obrazu,  

4. Skocz do przodu – przeskok do danej chwili w projekcji filmu do przodu,  

5. Skocz w tył – przeskok do danego momentu w prezentacji materiału w kierunku wstecznym,  

Odrębne interaktywne funkcje, np. obejmujące sposobność unikania albo wybrania obejrzenia reklamy, udziału w dodatkowych badaniach, przeglądania, wyboru oraz zakupu towarów (owe funkcje osiągalne są m.in. w usługach wideo na żądanie obecnych w telewizji hybrydowej).

1.4.6. Odrębne rodzaje usług VOD

Istnieje wiele odrębnych usług określających metodę świadczenia usług VOD, np. EVOD (Exclusive VOD), IVOD (Impulse video on demand), TVOD (Transactional Video on Demand)³¹.

Serwisy Over-the-top (OTT, pol. więcej aniżeli zwykle), niepodpięte pod operatorów płatnej telewizji, proponują dostęp do usług w rodzaju wideo na życzenie, zazwyczaj jako Catch Up TV (repetycje programów po emisji za pośrednictwem telewizji)³². Tak postrzegana telewizja internetowa zezwala użytkownikom na wybór treści filmu, programu,  lub serialu, w każdym momencie z archiwum treści albo z katalogu kanałów. Te dwie formy oglądania telewizji internetowej zezwalają na strumieniowe oglądanie treści wprost z odtwarzacza multimedialnego albo na pobieranie nośnika do laptopa użytkownika.

Platformy internetowe zezwalają na odbieranie treści na wszelkich urządzeniach, które umożliwiają korzystanie z Internetu, przy użyciu prostych urządzeń terminalowych bez konieczności instalowania specjalistycznego oprogramowania (np. smartfony, tablety, palmtopy, laptopy z dostosowanym systemem operacyjnym, telewizory wyposażone w Internetowy moduł, konsole do gier) zazwyczaj za pomocą przygotowanych aplikacji internetowych. Korzystanie z internetowej telewizji za pomocą informatycznych usług na urządzeniach mobilnych bazuje na systemie cloud computing.

Zazwyczaj są to serwisy bazujące na stronach internetowych albo aplikacje mobilne bazujące na systemie Windows, Mac, Linux, Android, aplikacje na konsolę, narzędzia  

telewizyjne, aplikacja na Set-top-boxa. Przystęp do nich dla użytkowników jest bezpłatny lub odpłatny.

  

1.5 Znaczenie portali VOD i zapotrzebowanie społeczeństwa na tego rodzaju usługi  

Przyrost zainteresowania tworzeniem osobistej oferty programowej najbardziej zauważalny jest pośród najmłodszych grup wiekowych. Młodzież pragnie oglądać wybrane poprzez siebie audycje (filmy, seriale, itp.) w sprzyjającym dla siebie czasie, z wdrożeniem różnych urządzeń (telewizora, laptopa, tabletu itd.), jak również z możliwością płynnego przejścia z jednego urządzenia na drugie, w odniesieniu tego, gdzie znajduje się odbiorca oraz do jakiego urządzenia posiada on dostęp (np. kontynuacja oglądania na smartfonie filmu, który początkowo widziany był na telewizorze).

VOD to głównie swoboda dostępu do zakresu wideo – w wybranym poprzez widza czasie oraz na dowolnym sprzęcie –tablecie, smartfonie bądź konsoli. Współcześnie tę formę udostępniania surowców znamy ze stron www, narzędzi czy sieci kablowych telewizji, które oferują widzom pogłębiony wachlarz seriali, programów bądź filmów, często niedługo po ich kinowej premierze. Obserwując zachodnie rynki, w których usługi VOD są rozpowszechnione, możemy spodziewać się, iż w niedługim czasie w naszym kraju zaczną powstawać platformy VOD, zbliżone do Netflixa. Jednocześnie nie bez wydźwięku jest też fakt rozpowszechnionego w naszej ojczyźnie piractwa internetowego. Dlatego, żeby ten typ usług uzyskał popularność, zasadna jest optymalna dla odbiorcy kompilacja atrakcyjnej oferty programowej z przystępnymi cenami dostępu oraz wygodnym modelem rozliczenia za obejrzane treści. Tak długo, jak VOD będzie ujmowane poprzez widzów jako drogie, nie uda się przezwyciężyć nielegalnego pobierania wideo z sieci³³.

Z pewnością odchodzimy od ujmowania telewizji jako określonej z góry ramówki. Nadawcy mający tego świadomość pójdą w stronę równoczesnego udostępniania treści online oraz dostarczania widzom uzupełniających materiałów do podstawowej oferty programowej. Spowoduje to także szybki rozwój rynku usług VOD. Dzięki temu istotne wydarzenia relacjonowane będą na żywo, a dla odbiorcy bez znaczenia będzie, czy ogląda transmisję w telewizji, czy na portalu. Wygra ów, kto będzie dysponował lepszą ofertą oraz zagwarantuje swobodę przystępu do treści, w dowolnym momencie, na dowolnym urządzeniu, niezależnie od metod nadawania sygnału. Telewizor z kolei równie dobrze będzie używany do oglądania telewizji, jak też surfowania po sieci.

Współcześnie oferta telewizyjna jest o wiele bardziej zróżnicowana aniżeli przed laty. Współcześnie na polskim rynku telewizyjnym funkcjonuje prawie 200 kanałów, ułamek programów dostępny jest już poprzez Internet na laptopach, tabletach bądź smartfonach. Mnóstwo treści wideo dostępnych jest w telewizorach podłączonych do sieci (tzw. Smart TV). Jesteśmy tuż po rewolucji powiązanej z wyłączeniem analogowej telewizji oraz przejściem na telewizję cyfrową naziemną³⁴. Ponadto, w minionym roku w Polsce sprzedano rekordową ilość telewizorów. Tym, co uczyni ofertę TV i wideo online o wiele bardziej złożoną oraz ciekawą, jest upowszechnienie techniki szerokopasmowego dostępu do Internetu w technologii LTE.

Coraz powszechniejszy, szybszy oraz tańszy Internet przyczynił się do operatywnego przyrostu ilości materiałów wideo na żądanie (VOD). Ogromni,  tradycyjni wydawcy telewizyjni – TVP, TVN, Polsat – cyfryzują oraz przenoszą praktycznie wszystkie własne produkcje do sieci, a ich interaktywne telewizje cyfrowe: TVP VOD, Player.pl bądź Ipla odnotowują wyniki rekordowe oglądalności. YouTube z 13 mln użytkowników miesięcznie (na bazie wyników badania Megapanel), jest jednym z najpopularniejszych serwisów w rodzimym Internecie, prześcigając pod względem odwiedzin rodzime portale. W odniesieniu do rosnącej potrzeby konsumpcji treści wizualnych i coraz szybszym Internetem osiągalnym w urządzeniach przenośnych, zauważamy rosnącą konsumpcję treści wideo na tabletach, czy smartfonach³⁵. Z perspektywy schematów biznesowych, rentowności bądź borykania się z konkretnymi barierami jest to rynek trudny. Jednak dla statystycznego widza detale tyczące zasad działania stacji telewizyjnych bądź wideo online nie są znane. Odbiorcy pragną zobaczyć to, na co mają ochotę, kiedy tylko mają podobną potrzebę. Najważniejszy jest zatem najlepszy ekran dostępny w konkretnym momencie, zatem taki, który dostosowany jest do tego, gdzie w konkretnej chwili widz przebywa, w którym towarzystwie, jakie treści są osiągalne, jaka jest ich jakość, jak również model udostępniania (opłata, schemat reklamowy). Powyższe trendy oraz oczekiwania konsumenckie powodują, iż istotna staje się maksymalizacja treści wideo z uwagi na wieloplatformowe dystrybucje w celu poszerzenia zasięgu komunikacji i dobrania właściwej częstotliwości kontaktów z transmisją wideo, czyli ilością kontaktów reklamy z pojedynczym klientem na różnych platformach.

Wszelkie medialne narzędzia modyfikują nasze życie. W kontekście telewizji jednak, mimo ewolucji i rewolucji telewizyjnego medium, jak również wszelkich odrębnych nowych mediów, nadal najważniejsza jest jej zawartość. A znawcy tematu są zobligowani do weryfikacji tego, co stanowi sedno telewizji, bez względu na to, jaką obierze ona formę - czy będzie posiadała charakter zindywidualizowany, czy społeczny. Każda z nich potęguje konkretne społeczne oraz kulturowe konsekwencje dla postrzegania rzeczywistości, kształtowania światopoglądów, formowania wzorców, stylów życia, schematów rozwiązywania konfliktów oraz budowania konsensusu, tworzenia wizji siebie oraz innych. Ze względu na to, że telewizja jest jednym z szerokiego grona mediów kształtujących nasze wyobrażenia o otaczającej nas rzeczywistości i nas samych, musi być stale analizowana. Nieodzownie trzeba badać, jakie treści są ukazywane na zmultiplikowanych ekranach, z którymi permanentnie stykamy się w codzienności. Jest to o tyle ważne, iż w niedługiej przyszłości telewizja będzie medium zindywidualizowanym. Współcześnie w takiej formie funkcjonuje już radio. Wielu odbiorców muzyki kreuje osobiste spersonalizowane programy oraz zestawienia muzyczne wedle osobistych gustów oraz upodobań³⁶.

W trakcie ogólnych przemian zachodzących na naszych oczach mechanizmów w przestrzeni mediów pojawiają się pytania oraz wątpliwości. Niektóre z nich posiadają charakter stricte teoretyczny oraz odnoszą się do poziomu oddziaływania technologii na byt ludzki³⁷. W jakim stopniu telewizja oraz nowe technologie, cały ów medialny park technologiczny odpowiada na ludzkie potrzeby, a w którym kreuje zupełnie nowe? Na pewno realizacja idei globalizmu jest możliwa w czasach obecności Internetu, rozwiniętej telefonii komórkowej ułatwiającej komunikowanie się z innymi. Nowoczesne technologie umożliwiły także szybki i bezpieczny transport, za pośrednictwem którego praca poza miejscem zamieszkania i podróżowanie oraz docieranie do rozmaitych zakątków świata stało się zasadne dla wielu z nas. Technologie komunikacyjne, transport, zdolności transmitowania danych rozwinęły innowacyjne formy aktywności ludzkiej. Zawiera się współcześnie wirtualne transakcje finansowe, lokuje się kapitał we wszelkich miejscach na naszej planecie, otwiera się fabryki w rozmaitych zakątkach świata, zwykle tam, gdzie dobrze prosperuje tania siła robocza.

Odmiennie funkcjonuje nasza pamięć, która codziennie przyswaja masę informacji, a dodatkowo przerzuca niektóre wiadomości do spamiętania na urządzenia elektroniczne. Kluczowym przykładem jest przypadek podróżującego człowieka interesu, który na jednym z międzypaństwowych lotnisk zorientował się, iż skradziono mu telefon komórkowy. Okazało się, iż jest całkowicie bezradny – nie znał numerów telefonów do najbliższych osób. Dopiero ekstremalna sytuacja utraty- narzędzia, które jest uzupełnieniem mózgu, uzmysławia uzależnienie od zaawansowania poziomu techniki, która ciągle nam towarzyszy³⁸.

Innowacyjne rozwiązania technologiczne modyfikują rzeczywistość. Oddziałują na ludzką mobilność, pracę, itp. Dotykają życia rodzinnego i publicznego. Życie publiczne zazwyczaj kreują blogi polityków, którzy za pośrednictwem Internetu i portali społecznościowych posiadają szansę komentowania rzeczywistości na bieżąco, bez ingerencji cenzury.

Zaspokojenie fundamentalnych potrzeb ludzkich, jak konieczność komunikacji, tworzenie oraz podtrzymywanie relacji międzyludzkich, poszukiwanie informacji, styczność z bliskimi, potrzeba rozrywki, kreowanie i podkreślanie prestiżu nadal należy do zasadniczych dążeń człowieka. Każda technologia realizuje ludzkie potrzeby, ale dodatkowo kreuje nowe. Na tym opierają się wszelkie koncepcje i teorie rozwoju społecznego. Jednostka ludzka rozwija się dzięki poszukiwaniom sposobów zaspokajania swoich potrzeb. Wszelki wynalazek człowiekamoże być wykorzystany pozytywnie, jak i negatywnie. Z tego względu każdą technologię należy rozpatrywać z punktu jej funkcjonalności i dysfunkcjonalności społecznej.

Trudno współcześnie wskazać zyski oraz straty funkcjonowania telewizji w innowacyjnej formie i w kontekście, w którym niebawem się pojawi. Należy mieć jednak świadomość, iż znajduje się ona w oku wyjątkowo dynamicznych mechanizmów-, jakim nie podlegała od dawna. Jaką ostatecznie przyjmie funkcję w medialnym układzie? Czy z owych modyfikacji będzie miała więcej zysków- oraz korzyści, czy strat oraz rozczarowań? Z odpowiedzią na powyższe pytania musimy poczekać, nie tracąc z pola widzenia tego, co permanentnie dzieje się z telewizją, ukazywanymi w- niej treściami, nadawcą oraz odbiorcą.

Telewizja jest w dobrej kondycji, bo dynamicznie oraz wielokierunkowo ewoluuje. Mechanizm ewolucji współczesnej telewizji zmienia jej istnienie oraz funkcjonowanie zarówno w- ogólnym medialnym systemie, jak też w- społeczeństwie. W moim przekonaniu ta dziejąca się współcześnie zmiana jest pozytywna. Telewizja dotychczas nieco spetryfikowana, nieciekawa, bezbarwna, czasami nudna - zyskuje współcześnie nowe życie. Wydaje się, iż przeszła ekstremalny lifting oraz otrzymała nowe moce witalne. Stając się ułamkiem medialnego systemu, nie dała się zepchnąć na margines.

Rozdział II. Polskie serwisy multimedialne VOD w Internecie – przegląd możliwości 

2.1. Przegląd serwisów VOD

Jednym z pierwszych omówionych tutaj serwisów VOD jest Player.pl³⁹. Jest to platforma, przy pomocy której użytkownicy zyskują dostęp do seriali, show oraz programów, które emitowane są antenie TVN i wszystkich kanałach tematycznych. Na platformie można oglądać zarówno odcinki, które zostały już wyemitowane, jak również pokazy przedpremierowe. Dodatkowo, pojawiają się też programy, które są przygotowane wyłącznie z myślą o użytkownikach platformy.

Platforma Player pozwala zatem na dostęp do programów flagowych emitowanych na wszystkich kanałach należących do stacji TVN. Oznacza to, że widzowie korzystający z usług VOD Player mają zatem dostęp zarówno do programów, filmów i seriali produkowanych dla stacji TVN jak również TVN Style, TVN Turbo TVN 24 czy TTV, TVN 24 bis oraz TVN meteo active. Na platformie VOD udostępniane są praktycznie wszystkie programy, które można oglądać w każdym z tych kanałów, w dowolnym momencie. Większość z nich jest dostępna przez cały czas, dzięki czemu widzowie mają stały dostęp do nich. Pojawiają się także programy, które po określonym czasie (najczęściej 3-6 miesięcy) znikają z katalogu, a na ich miejsce pojawiają się nowe propozycje. Zwykle powracają one do wirtualnej ramówki po krótkiej przerwie.

Dostrzegając duży potencjał w platformach typu VOD, Player zaczyna też tworzyć produkcje, które są dostępne wyłącznie w tej wersji. Oznacza to, że program czy serial nigdy nie będzie emitowany w telewizji, a dostęp do niego mają wyłącznie użytkownicy korzystający z serwisu Player. Co więcej, w chwili kiedy dany program nie cieszy się zbyt dużą popularnością, a co za tym idzie nie generuje odpowiednich (jak na standardy telewizyjne) zysków, może zostać przeniesiony właśnie na tę platformę, dzięki czemu jego widzowie nadal mogą go oglądać, a jego emisja nie jest tak kosztowna jak w przypadku emisji telewizyjnej. Dzięki czemu, produkcja może być kontynuowana, a czas telewizyjny może być przeznaczony na inne, bardziej atrakcyjne dla widzów programy. Można więc tutaj powiedzieć, że VOD to nie tylko szansa dla widzów, ale również i dla konkretnych audycji telewizyjnych, które nie są w stanie wygenerować odpowiedniego poziomu zysków, mimo że cieszą się pewną popularnością wśród odbiorców. Jeszcze do niedawna konieczne byłoby całkowite zaprzestanie produkcji. Obecnie można ją przenieść do Internetu. Podobnie dzieje się w przypadku seriali, które w dalszym ciągu cieszą się popularnością wśród widzów jednak telewizja chce odejść od danego formatu, na rzecz bardziej interesujących produkcji. dzięki VOD nie musi kończyć produkcji lubianego serialu. Może go przenieść do Internetu, gdzie w dalszym ciągu będzie kontynuowany i dostępny dla użytkowników.

Usługa jest dostępna zarówno na komputery, jak również na smartfony i tablety, poprzez specjalną aplikację. Dodatkowo usługa jest udostępniona specjalnie na niektórych modelach telewizorów Samsung⁴⁰. Programy i filmy mogą być odtwarzane na komputerach, które posiadają system Windows XP, Vista lub Windows 7 (oraz jego wersje) i Mac OS 10. X. Oglądanie programów, filmów i seriali jest możliwe przy pomocy przeglądarek internetowych takich, jak Internet Explorer 7.0 (lub wyższe), Mozilla Firefox 3.0 (i wyższe), Apple Safari 4.0 (i wyższe) oraz Google Chrome.

Serwis VOD Player.pl umożliwia również oglądanie filmów w technologii smooth streaming, co pozwala na automatyczne dopasowanie jakości transmisji obrazu do jakości łącza i komputera, czy smartfona, jakim posługuje się dany odbiorca. Do tego, aby wypożyczyć film konieczne jest posiadanie polskiego IP, co oznacza, że z serwisu można korzystać wyłącznie na terenie kraju.

Kanał jest dostępny w dwóch opcjach: darmowej (ograniczone zasoby, konieczność oglądania reklam przed i w trakcie emisji programów) oraz płatnej (korzystanie z dodatkowych opcji, brak reklam, więcej programów).

Wszystkie produkcje znajdujące się w zasobach Player.pl posiadają zabezpieczenia systemem DRM⁴¹.

Kolejna platforma to serwis VOD TVP, który odnosi się do kluczowych audycji telewizji publicznej. Poza jej programami (w tym również tymiarchiwalnymi) znajdują się tutaj filmy, dokumenty, seriale oraz programy publicystyczne i informacyjne. Platforma udostępnia programy emitowane we wszystkich kanałach TVP, w telewizjach regionalnych i do szeregu programów, które przygotowane zostały specjalnie z myślą o serwisach VOD⁴².

Następną omówioną tutaj platformą jest serwis VOD Ipla, który w swojej ofercie posiada filmy fabularne, seriale, programy rozrywkowe i informacyjne, a także koncerty i transmisje online. Jednak Ipla to nie tylko Wideo na żądanie. To coś znacznie więcej ponieważ serwis tworzy własną telewizję internetową (z własną redakcją), która publikuje treści i programy dostępne jedynie na platformie. Oznacza to, że można je zobaczyć nie tylko w telewizji, ale również w serwisach internetowych należących do grupy Polsat. Warto podkreślić, że Ipla daje również możliwość oglądania transmisji na żywo z ważniejszych rozgrywek sportowych, w tym przede wszystkim Ligi Mistrzów UEFA, Ligi Europejskiej UEFA, Plus Ligii i Plus Ligii Kobiet, zawodów piłki ręcznej i siatkowej oraz wiele innych⁴³.

Można tutaj zatem stwierdzić, że Ipla wprowadza pewnego rodzaju nowy wymiar telewizji na żądanie. Nie ogranicza się jedynie do udostępniania produkcji, które można zobaczyć za pośrednictwem tradycyjnych kanałów telewizyjnych, ale również tworzy całkiem nowe formaty. Tworzenie telewizji internetowej, dedykowanej wyłącznie dla internautów korzystających z usług Ipla powoduje, że nie muszą oni w ogóle korzystać z tradycyjnej telewizji. Dzięki odpowiedniemu serwisowi mogą korzystać zarówno ze zwykłych programów jak i tych specjalnych, tworzonych z myślą o internetowym odbiorcy.

Zaletą takich programów wydaje się nie tylko utrzymanie określonych w telewizji tradycyjnej standardów, ale również są one dopasowane do wymagań użytkownika internetowego i jakości, które obowiązują w tym formacie. Dzięki temu emitowane w Internecie (za pośrednictwem VOD) programy cechuje się pewną unikatowością.

Ipla, podobnie jak omówiony wcześniej Player, w swojej ofercie posiada przede wszystkim programy, które emitowane są we wszystkich kanałach należących do stacji Polsat. Większość pozycji w katalogu to programy i seriale flagowe, a także popularne programy rozrywkowe emitowane w paśmie wieczornym w czasie całego tygodnia. Swoją premierę mają one najczęściej tuż po zakończeniu emisji w telewizji. Są one dostępne bezpłatnie, zwykle od godziny 22.30 do23.00 (w zależności od czasu trwania i godziny emisji w telewizji). Opcja bezpłatna tych programów zawiera również przerwy reklamowe. Jednak są one zdecydowanie krótsze niż pasma telewizyjne, dzięki czemu program można obejrzeć znacznie szybciej, bez konieczność straty czasu na oglądanie reklam. Jednocześnie, wprowadzono tutaj pewne udogodnienie. W przypadku kiedy program jest oglądany w nocy reklam jest znacznie mniej (w niektórych sytuacjach reklam nie ma wcale). Dzięki czemu komfort oglądania programu jest znacznie wyższy.

Cechą charakterystyczną Ipla jest możliwość oglądania materiałów na żywo i VOD w czterech dostępnych jakościach obrazu: „ECO – 256 Kbps, STD – 512 Kbps oraz dostępnych dla użytkowników Konta VIP jakości EXTRA – 1 Mbps oraz HD – 2 Mbps). Dla użytkowników systemów operacyjnych Mac OS i Linux została specjalnie stworzona aplikacja Ipla lite (obraz w dwóch jakościach, ECO – 256 Kbps – jakość internetowa, STD – 512 Kbps – jakość telewizyjna). Aplikacje Ipla są dostępne w telewizorach z dostępem do Internetu Panasonic Viera wyposażone w platformę VIERA Cast, Samsung, Sony z opcją BRAVIA Internet Video i w odtwarzaczach Sony Blu-ray Disc, LG Smart TV, Philips z funkcją NetTV, u operatorów sieci kablowych (V kablowa TOYA, Nokia, Polsat Cyfrowy) oraz konsolach PlayStation 3)⁴⁴.

Kolejnym serwisem VOD, który pojawił się w Polsce jest HBO VOD. Jest to serwis, który działa w modelu subskrypcyjnym, a użytkownicy mają pełny dostęp do filmów, seriali i programów, które emitowane są na antenie programów z grupy HBO. Część z produkcji dostępna jest jeszcze przed premierą. Katalogi aktualizowane są cotygodniowo i zawierają kilkaset godzin różnych produkcji – filmowych, dokumentalnych i seriali⁴⁵.

Ciekawym uzupełnieniem do HBO VOD jest HBO GO; jest to usługa płatna i dostępna wyłącznie dla abonentów HBO. Można z niej korzystać na laptopach, tabletach i w smartfonach oraz na telewizorach – jeśli posiada się dekoder HBO⁴⁶.

Zaletą tej platformy jest dostęp do najnowszych produkcji HBO. Dla widzów oznacza to możliwość oglądania najpopularniejszych na świecie seriali oraz najnowszych filmów. Wydaje się, że właśnie to oraz jakość produkcji stanowią kluczowy czynnik wpływający na wybór tego właśnie rozwiązania przez użytkowników. Należy tutaj jednak podkreślić, że HBO GO jest dostępne jedynie w opcji abonamentowej, dla użytkowników którzy posiadają wykupioną ofertę telewizyjną (np. Cyfra+). Wówczas mogą oni powiększyć swoją opcję o dostęp do kanału HBO GO. Nie jest to zatem rozwiązanie dostępne dla wszystkich. Dodatkowo, należy tutaj podkreślić, że kanał jako jeden z nielicznych nie udostępnia swoich treści bezpłatnie (poza nielicznymi wyjątkami, które najczęściej sprowadzają się do pokazywania pierwszych odcinków wybranych seriali czy określonych filmów). Większość treści jest dostępna jedynie po wykupieniu abonamentu.   

Wydaje się, że przy szybko rozwijającym się rynku usług VOD, które najczęściej udostępniane są również za darmo, usługa taka nie ma racji bytu. Jednak wysoki standard usług, renoma marki HBO oraz jakość oferowanych produkcji filmowych, serialowych i programowych, powodują, że użytkownicy coraz chętniej wybierają właśnie to rozwiązanie. Tym bardziej, że po opłaceniu abonamentu mogą korzystać z treści serwisu bez ograniczeń oraz bez przerw reklamowych, co również stanowi przewagę HBO GO.   

Jedną z najbardziej wyczekiwanych platform VOD w Polsce była popularna na świecie sieć Netflix (posiada ona przeszło 70 mln użytkowników na całym świecie)⁴⁷. Daje ona dostęp nie tylko do znanych własnych produkcji, ale również do największych hitów filmowych i serialowych. Przy czym należy podkreślić, że oferta skierowana do polskiego odbiorcy znacznie różni się od pozostałych (polscy użytkownicy nie mieli np. dostępu do jednego z najpopularniejszych seriali, wyprodukowanego przez Netflix, czyli „House of Cards”⁴⁸. Filmy i seriale można oglądać przy pomocy praktycznie każdego urządzenia które posiada dostęp do szerokopasmowego Internetu, a większość produkcji dostępna jest w technologii HD z przestrzennym dźwiękiem.  

Netflix Polska różni się od tej samej usługi oferowanej w innych krajach. Wynika to przede wszystkim z problemów licencyjnych oraz dostępności tłumaczeń dla poszczególnych produkcji. Na samym początku, użytkownicy mogli korzystać ze znacznie mniej rozbudowanej bazy seriali i filmów niż pozostali, co budziło spore niezadowolenie wśród użytkowników. Pojawiały się głosy, że serwis jest nieprzygotowany lub lekceważy polskich odbiorców. Jednak z biegiem czasu, platforma rozwijała się i wprowadzała coraz to nowe rozwiązania. Obecnie, jej baza jest znacznie szersza niż na początku, chociaż w dalszym ciągu polski użytkownik wiele popularnych pozycji może oglądać jedynie w wersji anglojęzycznej, co zniechęca zwłaszcza tych, którzy nie znają języka lub którzy wolą oglądać program z napisami lub z lektorem.

Rozczarowanie czy głosy krytyki wiązały się przede wszystkim z faktem, że marka Netflix jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych i najlepiej funkcjonujących platform tego rodzaju. Posiada nie tylko dobrze rozbudowaną bazę i własne programy czy seriale, ale również dysponuje najnowszymi technologiami, dzięki czemu korzystanie z serwisu jest proste i nie wymaga zbyt wielu umiejętności technicznych. Wszystko to oraz chęć posiadania „legalnego” dostępu do światowych produkcji, powodowało, że polscy użytkownicy pokładali duże nadzieje w wejściu Netlfix do Polski. Jak się jednak okazało, już na samym początku, pozostałe platformy VOD znacznie zdystansowały międzynarodowy koncern oferując znacznie bardziej rozbudowany katalog usług.

Dokonując oceny dzialania Netflix w Polsce należy wziąć jednak pod uwagę fakt, że funkcjonuje ona na rynku dopiero od niedawna. Musi również dopasować się do standardów obowiązujących w kraju, a także do przepisów prawnych. Jednocześnie, nie każdy program emitowany za granicą posiada licencję umożliwiającą jego dystrybucję na innym kontynencie czy w innym kraju. Dlatego też nie każdy program może być w polskim Netflix udostępniany. Warto tutaj jednak podkreślić, że problem ten dotyczy też polskich platform VOD. Udostępniają one swoje programy zwykle na terenie kraju oraz na obszarze Unii Europejskiej (lub Europy) jednak są one niedostępne dla widzów np. z USA. Również tutaj problemy licencyjne uniemożliwiają emitowanie programów udostępnianych przy pomocy polskich platform VOD.

Kolejnym omówionym tutaj serwisem VOD jest Onet VOD, który współpracował z platformą TVN⁴⁹. W serwisie udostępnione są zarówno materiały darmowe jak i płatne. Dodatkowo kanał tworzy własne programy emitowane wyłącznie przy pomocy platformy. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy przede wszystkim⁵⁰: „Burza polityczna”, „Posłowie”, „Tomasz Lis”, Świat według Jachimka”, „Lustro”, „Debaty Onetu”, czy „Reportaże Onetu”.

Serwisami VOD, w których można znaleźć głównie filmy i seriale są:

• Cineman VOD – działa od grudnia 2007 roku, związana jest z Monolith Films i Monolith Video. Jest to pewnego rodzaju kino internetowe, w którym można znaleźć pełnometrażowe filmy fabularne – polskie i zagraniczne⁵¹.

• Cyfra+ VOD – składa się z trzech elementów: HBO GO (omówiony wcześniej) MOOD (kanał muzyczny pozwalający na korzystanie z rozbudowanej wyszukiwarki utworów i tworzenia własnych playlist. Po założeniu konta każdy użytkownik otrzymuje co miesiąc dostęp do 1000 utworów, dodatkowo możliwe jest korzystanie z opcji karaoke), Cyfra+ Online (telewizja internetowa, dzięki której możliwe jest oglądanie wszystkich kanałów należących do Canal+ Cyfrowego w czasie rzeczywistym). Jest to serwis dostępny dla abonentów Canal+ Cyfrowego⁵²;

Mówiąc o serwisach VOD dostępnych w Polsce należy powiedzieć również o tych, które działały na rynku od lat jednak pod naporem szybko rozwijającej się konkurencji (głównie Player.pl, TVP VOD, Ipla, VOD Onet)  musiały zakończyć swoją działalność. Zalicza się do nich przede wszystkim⁵³:

• Kinoplex VOD – jest to platforma należąca do grupy Agora S.A. Znajdują się tutaj przede wszystkim filmy fabularne i dokumentalne partnerów Agory takich jak np.: SPI International, National Geographic, FOX International Channels Poland, ViVarto, Kino Polska, Best Film, Kino Świat czy ArtHouse⁵⁴. Warto tutaj podkreślić, że mimo ciekawej oferty serwis ma zostać zamknięty ze względu na niskie zainteresowanie i zwiększającą się konkurencję ze strony innych platform tego rodzaju⁵⁵. W bibliotece Kinoplex VOD dostępne były najpopularniejsze filmy pełnometrażowe polskie i zagraniczne. Dodatkowo, w bazie znajdują się również produkcje niekomercyjne i artystyczne – w tym filmy nagrywane przez młodych filmowców tworzących pod opieką: Wajda Studio, Warszawskiej Szkoły Filmowej, Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi oraz Wydziału Radia i Telewizji im. K. Kieślowskiego UŚ w Katowicach. Na platformie znajduje się również rozbudowana biblioteka koncertów polskich i zagranicznych artystów⁵⁶;

• Platformą VOD, która nie była związana z żadną grupą medialną był Iplex VOD, która udostępniała polskie i zagraniczne filmy fabularne. Była to jedna z pierwszych (a zatem i najstarsza) platform działających w Polsce. Większość materiałów można było oglądać za darmo, a jego działalność była finansowana z reklam. Dodatkowo, dla użytkowników, którzy nie chcą reklam przewidziana była opcja płatna. Iplex VOD – w swojej bibliotece posiadał przeszło 2,5 tys. filmów polskich i zagranicznych (zagraniczne można było oglądać zarówno z oryginalną ścieżką dźwiękową jak i z polskimi napisami i z lektorem)⁵⁷;  

• Multimedia VOD – jest to platforma połączona z operatorem kablowym Multimedia Polska. Jest jednocześnie pierwszym operatorem kablowym., który wprowadził taką usługę do swojej oferty. Większość dostępnych programów i filmów jest płatną, a film można wypożyczyć na 48h (po uregulowaniu odpowiedniej opłaty – SMS lub przelew). Dodatkowo, abonenci sieci kablowej mogą doliczyć cenę filmu do rachunku za telewizję kablową i zapłacić za wypożyczone filmy razem z abonamentem za dany miesiąc. Ciekawym rozwiązaniem zastosowanym tutaj jest aMazing TV, który jest własnym kanałem wprowadzonym przez Multimedia Polska. Jest to pierwszy interaktywny kanał telewizyjny, a jego widzowie mogą uczestniczyć w konkursach, oceniać jakość programów, wpływać na ich treść i decydować co w danym momencie chcą oglądać⁵⁸.

• Orange VOD – przygotowana na życzenie operatora sieci komórkowej Orange⁵⁹.

Warto tutaj podkreślić, że poza legalnymi platformami VOD w Polsce działa też kilkanaście serwisów, które działają nielegalnie. Dają one dostęp do najnowszych filmów, seriali i programów telewizyjnych. Znajdują się w nich zarówno nowości kinowe (również premiery, które nie pojawiały się jeszcze w polskich kinach lub w ogóle nie były w nich emitowane) jak i klasyki. Serwisy te są atrakcyjne głównie z uwagi na bardzo rozbudowaną bazę, która jest codziennie aktualizowana przez użytkowników. Dodatkowo daje ona darmowy dostęp do najlepszych filmów i seriali. Najważniejszym problemem z funkcjonowaniem tych serwisów jest fakt, że działają nielegalnie, a linki udostępniane na stronie nie posiadają odpowiednich licencji i pozwoleń na publikację, co powoduje, że strony te często są zamykane. Mimo to, oferują swoim użytkownikom dostęp do dwóch wersji: darmowej (z reklamami) i płatnej (bez reklam, z większym możliwościami). Jednak kupując abonament w takim serwisie należy liczyć się z tym, że w przypadku kiedy zostanie on zamknięty to wpłacone środki przepadną (nie można domagać się ich zwrotu).

Mimo pojawiających się zagrożeń związanych z możliwością utraty wpłaconych środków czy też zawirusowania komputera, nielegalne serwisy VOD działają coraz efektywnej. Wynika to przede wszystkim z faktu, że legalne platformy VOD nie posiadają tak dobrze rozbudowanej bazy filmów czy seriali (lub innych programów). Nielegalne treści to najczęściej najnowsze produkcje, które dopiero mają pojawić się w kinach (nie miały jeszcze polskiej premiery) oraz seriale, które nie są emitowane w żadnej polskiej stacji telewizyjnej czy też nie są udostępniane w polskich, legalnych platformach VOD. To właśnie te dwa elementy powodują, że wielu użytkowników coraz chętniej wybiera nielegalne rozwiązania mając pełną świadomość ewentualnych konsekwencji⁶⁰.

Co ciekawe, w Polsce regularnie podejmowane są działania, których celem jest walka z nielegalnymi platformami. Zwykle sprowadzają się one do zamykania wybranych serwisów (zwykle tych najpopularniejszych)⁶¹. Jednak działania te wydają się całkowicie bezcelowe ponieważ w kilkanaście godzin po zamknięciu jednego serwisu pojawia się kilka nowych, które działają dokładnie w ten sam sposób i są zbudowane w oparciu o tę samą bazę danych. Dzięki czemu, zamknięcie serwisu jest traktowane bardziej jak problem techniczny i chwilowa przerwa w działaniu niż jak faktyczne zamknięcie. Jedynym poważnym kłopotem jest tutaj abonament opłacany przez użytkowników. W przypadku zamknięcia serwisu środki automatycznie przepadają (serwis nie ponosi za nie odpowiedzialności). Jednocześnie, z uwagi na fakt, że opłacany był dostęp do nielegalnych treści, nie można zgłosić stosownego nadużycia czy problemu do władz. Dlatego też każdy użytkownik decydujący się na wykup abonamentu musi liczyć się z możliwością utraty środków (zwykle zamknięcie serwisu jest działaniem nieprzewidzianym w czasie - władze nie ujawniają takiego zamiaru wcześniej, a użytkownik o zamknięciu dowiaduje się dopiero po fakcie).

W poniższej tabeli przedstawiono ranking popularności serwisów VOD, w których uwzględniono zarówno te działające legalnie jak i te, które funkcjonują bezprawnie.

Źródło: Strona internetowa: http://www.gemius.pl/wydawcy-aktualności/ranking-najpopularniejszych-serwisow-vod.html  stan z dn. 14.09.2016.

2.2. Programy informacyjne portali VOD

Największe serwisy VOD, które działają dla poszczególnych stacji telewizyjnych i portali internetowych w swojej ofercie umieszczają również programy informacyjne. Większość z nich umieszcza w swoich katalogach programy emitowane w stacji, jednak coraz częściej tworzone są również specjalne formaty dostępne wyłącznie dla użytkowników VOD.

Na platformie Player.pl pojawiają się programy informacyjne, które emitowane są zarówno w serwisie Player.pl, jak i na kanale informacyjnym TVN 24. W zasobach można znaleźć programy poświęcone codziennym wydarzeniom z kraju i  ze świata, czyli Fakty (serwis informacyjny emitowany codziennie o 19.00 w TVN) jak również programy publicystyczne, w których politycy, eksperci i zaproszeni goście odnoszą się do najważniejszych wydarzeń z kraju i ze świata. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy przede wszystkim⁶²: Fakty po Faktach, Kropka nad i, Kawa na ławę, Babilon, Drugie śniadanie mistrzów, Inny punkt widenia, czy Loża prasowa.  

Wideo na żądanie TVP publikuje regularnie programy informacyjne, które dostępne są we wszystkich kanałach telewizji publicznej. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy Teleexpress, Wiadomości, Panoramę oraz wydania regionalne wiadomości. Programy te uzupełnione są szeregiem programów publicystycznych prezentujących często skrajnie odmienne od siebie poglądy. Wśród najpopularniejszych wymienić należy przede wszystkim⁶³: „Po prostu. Program Tomasza Sekielskiego”, „Tomasz Lis na żywo”, „Polityka przy kawie” czy „Dziś wieczorem”.

W platformie VOD Ipla dostępne są programy informacyjne emitowane na kanałach grupy Polsat. DO najważniejszych z nich zalicza się„Wydarzenia”, który jest flagowym programem Telewizji Polsat oraz kanału informacyjnego Polsat News⁶⁴. Dodatkowo, treści informacyjne wzbogacone są o szeroko rozbudowane pasmo publicystyczne, na które składają się⁶⁵: „Debata Piotra Gembarowskiego”, „Dzień Wydarzeń”, „Gilotyna”, „Gość Wydarzeń”, „Fajka pokoju”, „Grafitti”, „Ja panu nie przerywałem”, „Moja Europa”, „Naczelni”, „Narożnik Newsweeka”, „Newstelegraf”, „Nie ma żartów”, „nie rządem Polska stoi”, „Nowy dzień”, „Państwo to my”, „Pociąg do polityki”, „ Polska w kawałkach Grzegorza Jankowskiego”, „Prawy do Lewego, Lewy do Prawego” i wiele innych.

W platformie HBO GO nie ma dostępnych żadnych programów informacyjnych czy publicystycznych. Dotyczy to również VOD Netflix, Cineman VOD, Cyfra+ VOD, Kinoplex VOD, Iplex VOD, Multimedia VOD⁶⁶.

Wymienione tutaj portale skupiają się przede wszystkim na działalności filmowej i rozrywkowej. Ich profil działalności jest tutaj określony jednoznacznie. Wynika to również z faktu, że serwisy te nie są połączone ze stacjami telewizyjnymi, które udostępniają w swojej ofercie programy informacyjne, a jedynie filmy, seriale oraz ewentualnie programy o charakterze rozrywkowym (jednak należy to do rzadkości). Wszystko to powoduje, że oferta udostępniana w katalogach VOD nie obejmuje programów informacyjnych i żadnych podobnych (a które są obecne w największych, omówionych powyżej serwisach VOD współpracujących ze stacjami telewizyjnymi). Dodatkowo, należy tutaj również podkreślić, że użytkownicy tych serwisów nie oczekują od nich programów informacyjnych. Wybierając te rozwiązania internauta liczy przede wszystkim na filmy oraz seriale. Oczekuje zatem, że serwisy te skupią swoją uwagę jedynie na dostarczaniu jak najlepszych pozycji. Jeśli będą wypełniać swoje zadania nie muszą podejmować żadnych innych, dodatkowych działań w zakresie poszerzenia swojej oferty tematycznej.

W platformie VOD Onet nie ma programów informacyjnych, pojawiają się natomiast programy publicystyczne, które odnoszą się do wydarzeń z kraju i ze świata⁶⁷.

Są to formaty, tworzone specjalnie z myślą o użytkownikach internetowych. Jednak nie są przygotowywane jak tradycyjne programy internetowe, które były znane dotychczas. Nowo powstałe formaty utrzymują wysoki standard, są prowadzone przez znanych i lubianych (bądź kontrowersyjnych) dziennikarzy. Jednocześnie, uczestniczą w nich najbardziej znani i rozpoznawani politycy czy osoby publiczne.

Warto podkreślić, że programy wprowadzone przez Onet na serwis VOD stanowią pewnego rodzaju innowacyjne rozwiązanie, które dotychczas nie było praktykowane przez pozostałe serwisy. Większość z nich udostępniała wyłącznie własne programy i to w oparciu o nie budowała swoją bazę programów informacyjnych. Działania podjęte przez Onet wyznaczyły nowe standardy, a przede wszystkim pokazały, że użytkownik serwisów VOD nie musi zadowolić się jedynie znanymi formatami, a oczekuje czegoś innego, nieszablonowanego, a przede wszystkim czegoś co jest dostępne wyłącznie dla niego i przygotowane z myślą o użytkowniku internetowym.

2.3. Biblioteki VOD

Na platformie Player.pl funkcjonuje kilka rozwiązań dostępnych dla użytkowników. Dzielą się one na trzy kategorie⁶⁸: Seriale (obyczajowe, komediowe, sensacyjne, horrory, dramaty, Sci-Fi i Fantasy), programy (rozrywka, poradniki, kuchnia, zdrowie i uroda, talk-show, moto, dokument, newsy, podróże i przyroda, reportaż, mama dziecko, muzyka oraz gaming) i filmy (obyczajowe, komediowe, sensacyjne, horrory, dramaty, familijne, Sci-Fi i Fantasy). Dodatkowo widzowie mają dostęp do kanałów dedykowanych dla dzieci oraz sportowych, a także do pasma „live”⁶⁹.

Platforma VOD TVP również zawiera kilka zróżnicowanych bibliotek. Kluczowe kategorie to oczywiście filmy i seriale („M jak Miłość”, „Czas honoru”, „Dom nad rozlewiskiem”, „Plebania”, „Ranczo”, „Ratownicy”, „Glina”, Rodzinka.pl”, „Barwy szczęścia”, „Klan”, czy Wiadomości z drugiej ręki”. Dodatkowo baza uzupełniona jest o seriale archiwalne, w których znaleźć można najpopularniejszej polskie klasyki, w tym m.in.: „Czterej pancerni i pies”, „Stawka większa niż życie”, „Alternatywy 4”, „Wojna domowa”, „Zmiennicy” czy „Stawiam na Tolka Banana”⁷⁰. Kolejna biblioteka to programy dla dzieci oraz programy: kulturalne, rozrywkowe, sportowe, poświęcone szeroko rozumianemu stylowi życia, kulinarne, historyczne, religijne oraz poruszające tematy dotyczące wiedzy i nauki oraz zdrowia⁷¹. Serwis daje również dostęp do kanałów regionalnych.

Biblioteka serwisu VOD Ipla oferuje dostęp do kilkunastu stacji telewizyjnych, w tym przede wszystkim⁷²: Polsat, TVP 1, TVP 2, TV 4, TV Puls, Polsat News, TV Biznes, Superstacja, Polsat Cafe, Cartoon Network, MTV, Polsat Play, Comedy Central, Nickelodeon, RebelTV, Polsat Sport, Polsat Sport Extra. Partnerami Ipla są EMI, Cartoon Network, 4fun.tv, czy WeddingTV.

Dodatkowo, użytkownicy mogą korzystać seriali (w tym tych emitowanych na kanałach należących do grupy Polsat), filmów (baza złożona z przeszło 1000 tytułów podzielonych na zróżnicowane kategorie tematyczne) oraz programów rozrywkowych (takich jak np.: „Światowe Rekordy Guinessa”, „Moment prawdy”, „Jazda figurowa” czy „Jak oni śpiewają” i „Twoja twarz brzmi znajomo”)⁷³. Dostępne są również programy dla dzieci (bajki, filmy, programy wolne od reklam i przemocy).

Biblioteka platformy HBO GO to wszystkie produkcje tworzone przez HBO i dla HBO, a także dostęp do najnowszych filmów i seriali oraz programów rozrywkowych i naukowych czy dokumentalnych⁷⁴. Biblioteka podzielona jest na odpowiednie kategorie, dzięki czemu bez problemu można wyszukać produkcje komediowe, obyczajowe zy familijne. Dodatkowo podzielono je również na produkcje Disneya, gdzie zamieszczono wszystkie – klasyczne i najnowsze bajki i filmy czy programy wyprodukowane przez Disneya. Publikowane treści podzielono na dodatkowe kategorie: hity tygodnia , ostatnio dodane, ostatnia szansa, ostatnio oglądane, najlepsze wg IMDB oraz wkrótce.

Biblioteka NetFlix to przede wszystkim produkcje NetFlix, czyli seriale. Dodatkowo również znajdują się tam setki godzin filmów pełnometrażowych, seriali zagranicznych oraz filmów dokumentalnych. Baza jest regularnie aktualizowana o kolejne produkcje i odcinki premierowe seriali⁷⁵.

Z kolei na platformie VOD Onet udostępnione są biblioteki⁷⁶:

• Film;

• Seriale;

• Programy Onetu;

• Bajki;

• Dokument.

 

Każda z nich to kilkaset godzin materiałów uporządkowanych w zróżnicowanych kategoriach tematycznych.

Biblioteki innych platform VOD to:

• CinemanVOD – najważniejszym kategoriami są: Cineman Free – filmy dostępne za darmo, CinemArt – subiektywny wybór filmów artystycznych, CinemanHD – w jakości HD. Dodatkowo filmy są pogrupowane w różne kategorie tematyczne, dzięki czemu o wiele łatwiej jest je znaleźć⁷⁷;

• Cyfra VOD – rozbudowana biblioteka najnowszych produkcji kinowych i serialowych, które dotychczas nie były jeszcze emitowane na antenie żadnej płatnej telewizji jak również klasykę kina. Katolog opracowany jest dzięki współpracy z największym gronem dystrybutorów filmowych (zarówno dużych studiów filmowych jak również wytwórni niezależnych. Dodatkowo pojawia się tutaj wiele polskich produkcji (klasycznych i najnowszych). W bibliotece umieszcza się filmy i programy, które dzień wcześniej miały swoją premierę⁷⁸.

• Multimedia VOD – bibliotekę tworzą przede wszystkim filmy w technologii 3D, a także filmy krajowe i zagraniczne. Jej oferta to przeszło 1000 nowych produkcji podzielonych na odpowiednie kategorie tematyczne⁷⁹: polskie kino poleca, premiery, komedie romantyczne, dramaty HD, Top 10, Romans czy Przygoda i akcja.

• Tvscreen – dostęp do przeszło 400 filmów krajowych i zagranicznych – premier kinowych (dostępne na 48h za 11 zł za film) jak i klasyków (dostęp na 48 h za 8 zł za wypożyczenie jednego filmu);

• VOD Orange – biblioteka dysponuje przeszło tysiącem tytułów filmów i programów telewizyjnych⁸⁰. pogrupowanych w odpowiednie bloki tematyczne, w tym filmy poświęcone tematyce sportowej

Jak widać większość z omówionych tutaj serwisów gwarantuje swoim użytkownikom dostęp do filmów, seriali i programów tematycznych. Najbardziej rozbudowaną bazę mają platformy należące do określonych stacji telewizyjnych, które poza najnowszymi produkcjami udostępniają użytkownikom własne programy, w bibliotekach znajdują się też pozycje archiwalne. Zwykle są to dawne seriale, filmy czy programy, które przed laty cieszyły się ogromną popularnością wśród widzów, a teraz wraca się do nich z sentymentu. Możliwość ta jest dostępna przede wszystkim w serwisach Player.pl Ipla oraz VOD TVP. W ofercie tych stacji znaleźć można najbardziej kultowe polskie seriale i produkcje filmowe sprzed 1990 roku. w przypadku pozostałych serwisów również pojawiają się pozycje sprzed 1990 roku jednak najczęściej są to filmy czy seriale zagraniczne. Dzięki temu użytkownicy, poza najnowszymi produkcjami bijącymi rekordy oglądalności, posiadają dostęp do klasyki kina i seriali. Jest to oferta skierowana przede wszystkim do miłośników starego kina, którzy nie odnajdują we współczesnych propozycjach niczego odpowiedniego dla siebie. Z chęcią powracają oni do dawnych produkcji. Co ciekawe, takie działanie jest świadomym zabiegiem pozwalającym na konkurowanie ze stacjami telewizyjnymi, które często zapominają o tej grupie widzów, a klasyki kina emitowane są najczęściej przy okazji świąt czy w pasmach późnowieczornych. Dzięki VOD widzowie ci mogą oglądać swoje ulubione filmy bez konieczności czekania na emisję w telewizji, w dogodnym dla siebie momencie. Stanowi to ogromną przewagę serwisów VOD nad ofertą telewizyjną.

Dostęp do bibliotek najczęściej jest bezpłatny choć zwykle wiąże się to z koniecznością oglądania reklam. Dodatkowo, często użytkownicy nieposiadający odpowiedniego abonamentu muszą liczyć się z ograniczonym dostępem do programów czy filmów i seriali.

2.4. Pozostałe usługi VOD w polskim Internecie

W VOD Player.pl poza dostępem do szeregu programów, filmów i seriali użytkownicy mają dostęp do szeregu dodatkowych usług. Przede wszystkim, po zalogowaniu mogą tworzyć swój spersonalizowany kanał, gdzie mogą oglądać swoje ulubione programy i seriale. Jeszcze inna opcja pozwala na tworzenie playlisty użytkownika, dzięki której automatycznie będzie miał dostęp do swoich programów. Ciekawym rozwiązaniem jest opcja „kontynuuj oglądanie”, która jest funkcją pozwalającą na dalsze oglądanie wybranego odcinka w innym czasie albo na innych urządzeniach. Użytkownicy mają dostęp do swoich stref specjalnych: Samsung i T-mobile. Platforma przygotowała także dodatkowe usługi i możliwości dla użytkowników, którzy gotowi są płacić za udostępniane treści. Do najważniejszych z nich zaliczyć należy przede wszystkim⁸¹:

• Pakiet Player PLUS – Hity TVN (seriale i programy z kanałów: TVN, TVN Turbo, TVN Style, TVN 24 oraz TTV);

• Player Sport – kanały Eleven i Eleven Sports na żywo, rozgrywki najlepszych europejskich lig piłkarskich, wszystkie GP1 na żywo, dokumenty sportowe Red Bull nieprzyrywane reklamami;  

• Player Kids – 400 godzin bezpiecznych bajek, dla dzieci w każdym wieku, bez przerw na reklamy.

Dodatkowo każdy użytkownik możliwość indywidualnego wykupywania dostępu do programów specjalnych oraz do wypożyczalni filmów i seriali.

Na platformie VOD TVP poza dostępem do kanałów tematycznych, programów, filmów i seriali udostępniane są najważniejsze newsy z kraju i ze świata, z biznesu oraz informacje o najnowszych wydarzeniach kulturalnych i sportowych. Obecnie na kanale udostępniana jest relacja z Paraolimpiady w Rio (wcześniej użytkownicy mogli oglądać relację z Olimpiady czy innych istotnych wydarzeń, do których Telewizja Polska wykupiła prawa)⁸². Użytkownicy VOD mają także dostęp do programu telewizyjnego aktualizowanego na bieżąco , dzięki czemu mogą sprawdzić co aktualnie emitowane jest na poszczególnych kanałach Telewizji Polskiej. Ciekawą opcją jest sklep, w którym można zakupić książki, filmy, seriale, spektakle, gry i gadżety powiązane z produkcjami TVP. Ciekawym rozwiązaniem jest również stworzenie Strefy Widza, z której mogą korzystać wszyscy ci, którzy opłacają abonament RTV. Logując się do niej zyskuje się dostęp do najpopularniejszych i przedpremierowych treści, które są płatne oraz dostęp do ulubionych seriali i programów z bieżącej ramówki oraz kultowe tytuły, które zrekonstruowano w najwyższej jakości dźwięku i obrazu⁸³. Pozostali użytkownicy, którzy chcą mieć dostęp do treści płatnych zamieszczanych na TVP VOD mogą wykupić dostęp do pojedynczego odcinka⁸⁴.

Użytkownicy kanału VOD TVP mają również dostęp do specjalnego kanału TVP Parlament, w którym relacjonuje się posiedzenia Sejmu.

Dla użytkowników kanału VOD Ipla przygotowano przede wszystkim możliwość korzystania z oferty kanałów linearnych, dzięki czemu można je oglądać w tym samym czasie, w którym są emitowane w tradycyjnej telewizji. To również dostęp do transmisji on-online z najważniejszych wydarzeń sportowych (część z nich może być oglądana po wykupieniu odpowiedniego abonamentu), a do najpopularniejszych z nich zaliczyć przed wszystkim gale bokserskie⁸⁵.

Ciekawą opcją udostępnianą na platformie HBO GO jest możliwość nie tylko tworzenia własnych playlist, ale również dzielenie się opiniami o emitowanych programach z innymi użytkownikami⁸⁶.

Na platformie HBO GO pojawia się tylko jedna usługa dodatkowa, która sprowadza się do możliwości stworzenia własnego, spersonalizowanego konta użytkownika. Dodatkowo przewidziano możliwość oglądania pewnych treści za darmo, bez konieczności logowania czy wykupu określonego abonamentu. Jednak treści też są bardzo ograniczone⁸⁷.

Platforma Netflix poza dostępem do rozbudowanego bazy seriali i filmów dostępnych w dwóch wersjach – płatnej i darmowej, nie posiada dobrze rozbudowanej bazy usług dodatkowych. Wszystkim zalogowanym użytkownikom gwarantuje natomiast dostęp do całej bazy filmów i seriali (nie wszystkie przystosowane są do polskiego odbiorcy – mogą nie mieć polskich napisów), a także do spersonalizowanego profilu, gdzie można tworzyć listy swoich ulubionych seriali, otrzymywać powiadomienia o nowych odcinkach czy też kontynuować oglądanie przerwanego odcinka czy filmu⁸⁸.

Pozostałe omówione tuta platformy VOD gwarantują swoim użytkownikom przed wszystkim dostęp do treści darmowych i płatnych, czyli do dwóch typów serwisu – mniej i bardziej rozbudowanego. Każdy użytkownik, który decyduje się na wykupienie odpowiedniego abonamentu tworzy swoje spersonalizowane konto na którym pojawiają się wybrane przez niego treści.

Dodatkowo każda z omówionych tutaj telewizji proponuje swoim użytkownikom dostęp do aplikacji pozwalających na korzystanie z VOD na smartfonach czy tabletach. Dzięki temu użytkownicy mają dostęp do aplikacji praktycznie z każdego miejsca.

Pokazuje to, że platforma jest w stanie dopasować się do zmieniających się potrzeb użytkowników i zna rosnące ich oczekiwania. Obecnie bowiem nie wystarczy już udostępniać ulubione programy przez Internet. Dla wielu użytkowników jest to pewnego rodzaju standard, a wręcz oczywiste działanie stacji telewizyjnej, która chcąc utrzymać zainteresowanie swoich widzów oraz chcąc przyciągnąć uwagę innej grupy odbiorców (którzy nie posiadają telewizora lub nie spędzają przed nim zbyt wiele czasu) musi proponować możliwość oglądania filmów, seriali czy programów przez Internet. Obecnie jednak użytkownik oczekuje, że będzie miał dostęp do swoich programów w każdy miejscu i czasie. wszechobecność urządzeń przenośnych, takich jak smartfony czy tablety sprawiła, że użytkownik serwisów VOD chce posiadać dostęp do swoich ulubionych treści również za pomocą specjalnych aplikacji dedykowanych dla konkretnych urządzeń. Wszystkie omówione tutaj platformy rozumieją to zapotrzebowanie. W ten sposób powstały specjalne aplikacje, które posiadają tak samo rozbudowane katalogi, z których mogą korzystać użytkownicy. Aplikacje działają na identycznych zasadach jak tradycyjne serwisy. Co więcej, konto użytkownika (jeśli takie zostało stworzone) pozwala na pełną personalizację ustawień aplikacji, dzięki czemu można z niej korzystać w taki sam sposób jak z tradyjnego serwisu VOD.

Warto tutaj podkreślić, większość platform działających w Polsce nie daje możliwości korzystania z nich za granicą. Oznacza to, że osoby wyjeżdżające do innego kraju lub przebywające za granicą na stałe nie zawsze będą miały dostęp do publikowanych treści.

Rozdział III. Analiza portali VOD – ankieta i badanie satysfakcji użytkowników portali VOD  

3.1. Metodologia badań

Celem pracy było wskazanie w jaki sposób użytkownicy korzystają z serwisów VOD i z jakimi ograniczeniami spotykają się najczęściej. Jednocześnie, wskazane zostało tutaj w jakim celu korzystają z serwisów i jakie treści zwykle oglądają.

Pytania badawcze postawione w pracy to:

1.Czy serwisy stanowią lepszą alternatywę niż telewizja tradycyjna?

2.Jakie treści ogląda się najczęściej?

3.Czy każdy użytkownik potrafi obsługiwać poprawnie serwis?

4. Czy problemy techniczne zniechęcają do korzystania z serwisu?

5. Czy VOD może stać się popularniejszy niż tradycyjna telewizja?

Najważniejsze hipotezy postawione w pracy to:

H1: Sektor audio-wideo jest jednym z najdynamiczniej rozwijających się obszarów branży internetowej w zakresie konsumpcji treści przez internautów

H2: O sukcesie usługi VOD decydują głównie dwa czynniki: dostęp do treści oraz zasięg.

H3: Udostępniając materiały telewizyjne serwisy VOD dają użytkownikom możliwość obejrzenia nie tylko archiwalnych materiałów telewizyjnych, ale również przedpremierowych.

H4: Widz internetowy nie musi przejmować się ramówką. Ma on możliwość oglądania ulubionych programów i filmów w dogodnej dla siebie porze.

Metodą badawczą wykorzystaną w pracy była ankieta przeprowadzona wśród 50 użytkowników serwisu VOD. W ankiecie uczestniczyły osoby z różnych miast Polski.

3.2 Charakterystyka społeczności VOD

Ankieta została przeprowadzona wśród 50 osób. Większość respondentów (58%) stanowili mężczyźni.

Wykres 1. Płeć.

Źródło: Opracowanie własne.

Ankietowani to najczęściej osoby młode. Najbardziej liczna grupa to osoby w wieku od 19 do 24 lat (26%) oraz od 25 do 34 (24%). Z kolei osoby do 18 roku życia stanowią 18% respondentów. Dodatkowo, 14% badanych mieści się w kategorii wiekowej od 35 do 44 lat, natomiast 10% to osoby w wieku od 45 do 54 lat. Jedynie 8% respondentów ma więcej, niż 55 lat.

Wykres 2. Wiek

Źródło: Opracowanie własne.

W ankiecie wzięło udział 34% ankietowanych legitymujących się wykształceniem średnim oraz 32% badanych z wykształceniem wyższym. Z kolei 20% badanych posiadało wykształcenie zawodowe natomiast 14% badanych podstawowe.

Wykres 3. Wykształcenie.

Źródło: Opracowanie własne.

Osoby uczestniczące w badaniu mieszkają w miastach i miejscowościach o różnej wielkości. Rozkład ten jest mniej więcej równomierny, choć 24% badanych mieszka w miastach z 250.001 – 500.000 mieszkańców. Z kolei 22% badanych mieszka w miastach liczących powyżej 500.000 mieszkańców. Osoby zamieszkujące mniejsze miasta, czyli takie, w których łącznie mieszka od 150.001 mieszkańców do 250.000 mieszkańców stanowią 20%, a ankietowani pochodzący z miejscowości liczących od 50.001 do 150.000 mieszkańców stanowią 18% badanych. Pozostali ankietowani (16%) mieszkają w niewielkich miejscowościach liczących nie więcej, niż 50.000 mieszkańców.

Wykres 4. Liczba mieszkańców.

Źródło: Opracowanie własne.

Ankietowani to w znacznej większości studenci i uczniowie (26%) oraz pracownicy umysłowi (24%) oraz fizyczni (18%). Z usług serwisów VOD korzysta także 18% ankietowanych pozostających bez pracy oraz 14% ankietowanych posiadających własną działalność gospodarczą.

Wykres 5. Aktywność zawodowa.

Źródło: Opracowanie własne.

Ankietowani to najczęściej osoby wolne (24%) lub pozostające w związku: formalnym (24%). Co ciekawe, 18% badanych to osoby owdowiałe natomiast 10% stanowią rozwodnicy.

Wykres 6. Status.

Źródło: Opracowanie własne.

3.3. Analiza celów użytkowników

Ankietowani najczęściej wybierają serwisy takie jak: VOD TVP (26%) oraz Player.pl (22%), a także IPLA (29%). Stosunkowo popularny jest serwis Netflix (16%) oraz HBO GO (10%). Jedynie 6% badanych wybiera Onet VOD.

Wykres 7. Najczęściej oglądane serwisy.

Źródło: Opracowane własne.

Jedynie 2% badanych przyznaje, że z usług serwisów VOD korzysta rzadziej, niż kilka razy w roku, z kolei 14% badanych ogląda treści upubliczniane w serwisie kilka razy w miesiącu stanowią 18% badanych. Pozostali badani przyznają, że korzystają z serwisu kilka razy w tygodniu (38%) lub codziennie (28%).

Wykres 8. Częstotliwość korzystania z serwisów.

Źródło: Opracowanie własne.

Ankietowani za pośrednictwem serwisów VOD najczęściej oglądają: treści niedostępne w polskiej telewizji, czyli programy zagraniczne (24%), programy rozrywkowe (23%), a także zagraniczne filmy i seriale (18%) oraz produkcje polskie (17%) oraz programy dostępme w telewizji po wykupieniu abonamentu (13%). Jedynie 5% badanych deklaruje, że najchętniej ogląda programy naukowe.

Wykres 9. Najczęściej oglądane treści.

Źródło: Opracowanie własne.

Ankietowani wybierają serwisy VOD, ponieważ najczęściej oferują one zdecydowanie większą liczę dostępnych programów (32%) oraz dają więszy wybór (24%). Dodatkowo, 18% badanych wybiera to rozwiązanie ponieważ daje stały dostęp i możliwość oglądania poszczególnych programów bez konieczności oglądania reklam (16%). Dla 10% jest lepsza jakość przekazu.

Wykres 10. Czynniki wpływające na wybór VOD.

Źródło: Opracowanie własne.

Zdaniem 60% badanych serwisy VOD są zdecydowanie lepsze od telewizji. Z kolei dla 24% telewizja ma znaczną przewagę nad VOD. Co ciekawe, 16% badanych nie było w stanie, w sposób jednoznaczny udzielić odpowiedzi na to pytanie.

Wykres 11. VOD vs. Telewizja.

Źródło: Opracowanie własne.

3.4. Analiza multimediów

Zdaniem 30% ankietowanych znaczącą przewagą serwisów VOD nad tradycyjną telewizją jest przede wszystkim łatwy dostęp do programów i do usług oferowanych przez serwis. Zdaniem 22% badanych jest to dowolność, czyli samodzielny wybór godziny emisji dowolnie wybranego programu. Z kolei dla 20% badanych jest to dobrze rozbudowany pakiet programów. W przekonaniu 12% badanych jest to o wiele lepsza jakość świadczonych usług, a 10% ankietowanych wymienia również mniejszą ilość reklam. Jedynie 6% ankietowanych przywiązuje wagę do usług dodatkowych oferowanych przez VOD.

Wykres 12. Czynniki wpływające na przewagę VOD nad telewizją.

Źródło: Opracowanie własne.
  
Ponad połowa ankietowanych ocenia świadczone przez serwisy VOD usługi na wysokim (26%) lub bardzo dobrym poziomie (30%). Dodatkowo, zdaniem 18% poziom jest dobry, choć w dalszym ciągu wymaga zmian. Zdaniem 8% poziom ten jest zadowalający, a 4% badanych ocenia go jako niski. Z kolei w przekonaniu 12% badanych jest on w znacznym stopniu uzależniony od samego serwisu, z którego się korzysta.  

Wykres 13. Ocena jakości świadczonych usług.

Źródło: Opracowanie własne.

Z usług dodatkowych oferowanych przez większość popularnych w Polsce serwisów VOD ankietowani najchętniej wybierają abonament (36%) oraz możliwość kupowania dostępu do pojedynczych programów, filmów i odcinków seriali (34%). Dodatkowo, 20% badanych  korzysta z opcji tworzenia list ulubionych i najczęściej oglądanych pozycji, a 10% wykorzystuje możliwość nałożenia blokady rodzicielskiej.

Wykres 14. Usługi dodatkowe.

Źródło: Opracowanie własne.

Zdaniem 26% ankietowanych, w działających w Polsce serwisach VOD jest w dalszym ciągu za mało treści polskich oraz za mały wybór programów zagranicznych, które byłyby tłumaczone na jęzk polski (20%). Dodatkowo zdaniem 24% badanych serwisom brakuje odpowiedniej jakości świadczonych usług. W przekonaniu 12% ankietowanych muszą one również popracować nad rozbudową pakietu usług dodatkowych i nad obniżeniem cen (10%). Dla 8% badanych najbardziej kłopotliwy jest ograniczony dostęp do usług.

Wykres 15. Braki w działających w Polsce serwisach VOD.

Źródło: Opracowanie własne.

3.5. Analiza problemów występujących w funkcjonowaniu portali VOD

Jedynie 2% ankietowanych nie miało żadnych zastrzeżeń, co do jakości funkcjonowania serwisu. Prawie połowa badanych (44%) zgłaszała jednorazowe problemy natomiast dla 38% problemy pojawiały się sporadycznie. Dodatkowo, 16% badanych przyznaje, że bardzo często doświadcza kłopotów technicznych związanych z funkcjonowaniem serwisu.

Wykres 16. Zastrzeżenia do działania serwisu.

Źródło: Opracowanie własne.

Do najczęściej wymienianych problemów zalicza się tutaj: niską jakość (28%), zbyt wiele treści dostępnych za opłatą (20%), a także zacinanie się programu w czasie jego emisji (14%), niedopasowanie się do wszystkich urządzeń (11%) oraz zbyt powolne ładowanie się danego odcinka czy filmu (11%). Problem jest również zbyt słabo rozbudowany wachlarz opcji dla wersji mobilnych (6%) oraz brak odpowiedniego odtwarzacza pozwalającego na przegląd treści (10%).

Wykres 17. Najczęściej występujące problemy.

Źródło: Opracowanie własne.

Większość ankietowanych, po zgłoszeniu problemu do obsługi serwisu otrzymała niezbędną pomoc (78%). Pozostali ankietowani (22%) nie mogli na to liczyć.

   

Wykres 18. Uzyskanie pomocy od obsługi serwisu.

Źródło: Opracowanie własne.

W większości wypadków problem leżał po stronie dostawcy Internetu (36%) lub po stronie sprzętu posiadanego przez użytkownika (28%). Z kolei 28% ankietowanych zgłaszało problem, którego źródła znajdowały się po stronie serwisu.

Wykres 19. Źródło problemu. 

Źródło: Opracowanie własne.

Mimo pojawiających się problemów jedynie 16% badanych deklaruje, że zostało zniechęconych do oglądania treści przy pomocy serwisów VOD. Prawie połowa ankietowanych (48%) nie została zniechęcona natomiast pozostali ankietowani, mimo że niechętnie to i tak pozostają przy serwisach ponieważ oferują one zdecydowanie lepsze rozwiązania niż telewizja tradycyjna.

Wykres 20. Zniechęcenie do korzystania z serwisu.

Źródło: Opracowanie własne.

3.6. Wnioski

W ankiecie wzięły udział osoby zróżnicowane pod względem miejsca zamieszkania, wieku, poziomu wykształcenia czy wykonywanego zawodu. Duża różnorodność pokazuje, że serwisy VOD popularne są nie tylko wśród młodych ludzi zamieszkujących duże miasta, ale równie chętnie są wykorzystywane przez osoby nieco starsze lub mieszkające w mniejszych miastach. Również  wykonywany zawód czy status osobisty nie wpływają w znacznym stopniu na preferencje ankietowanych. Oznacza to, że tak samo chętnie korzystają z nich osoby bezrobotne jak i te, które posiadają własną działalność gospodarczą czy uczniowie i studenci. Jest tak samo popularny wśród osób pozostających w związkach (zarówno formalnych jak i nieformalnych) jak również wśród osób samotnych. Wszystko to powoduje, że odbiorcami serwisów VOD są praktycznie wszyscy, bez względu na wyróżniające ich cechy demograficzne. Nie ma tutaj jednoznacznych preferencji sugerujących, że osoby samotne czy bezrobotne korzystają z serwisów chętniej ponieważ więcej czasu spędzają w sieci czy przed telewizorem. Również osoby dysponujące (teoretycznie) mniejszą ilością wolnego czasu chętnie korzystają z serwisów VOD ponieważ te dają im możliwość wybrania godziny dostępu do ulubionych programów (telewizja wyznacza konkretnego godziny, do których nie każdy może się dopasować, w przypadku VOD nie ma żadnego narzuconego harmonogramu).

Ankietowani korzystają głównie z najpopularniejszych w Polsce serwisów takich jak: VOD TVP, IPLA, Player.pl czy HBO GO i Netflix (wykres 7). Ich wybór wynika najczęściej z faktu, że to właśnie te serwisy oferują dostęp do najszerszej oferty jak również stosunkowo najlepszą jakość świadczonych usług oraz atrakcyjne oferty abonamentowe. Wydają się posiadać również stabilną pozycję na rynku, co oznacza, że po wykupieniu abonamentu nie zaprzestaną swojej działalności.

Ankietowani korzystają z usług serwisów VOD bardzo często. Zwykle oglądają udostępniane treści codziennie lub kilka razy w tygodniu (w zależności od tego, jak często pojawiają się ich ulubione programy i jak wiele z nich oglądają). Większość badanych ogląda przede wszystkim treści, które normalnie nie są dostępne w telewizji (np. zagraniczne programy czy filmy i seriale) choć równie często oglądają polskie produkcje programowe (dostępne w abonamentach i niedostępne za pośrednictwem telewizji naziemnej) oraz polskie filmy i seriale (wykres 9).

Przewagą serwisów VOD nad telewizją (wykres 11) jest przede wszystkim bogata oferta programowa, uporządkowane treści, brak określonego harmonogramu, do którego trzeba się dopasować, a także brak reklam (wykres 10).

Ankietowani uważają, że zaletą systemów jest przede wszystkim łatwy dostęp i dobrze rozbudowany pakiet dostępnych programów i dowolność w zakresie czasu emisji wybranych samodzielnie programów.  Mimo pewnych braków, ogólna jakość ich funkcjonowania oceniana jest bardzo pozytywnie, choć pojawiają się również osoby niezadowolone ze sposobu działania serwisu i udostępnianych w nim treści.

Warto tutaj podkreślić, że mimo stosunkowo rozbudowanej opcji usług dodatkowych większość osób korzysta ze standardowych rozwiązań, a jeśli już wybierają usługi dodatkowe to najczęściej jest to wykupiony abonament czy też wykupywanie pojedynczych filmów czy odcinków ulubionych programów czy seriali.

Wadami systemu VOD działających w Polsce jest przede wszystkim za mało treści dostępnych po polsku oraz zbyt mały wybór programów zagranicznych (lub brak dostępności polskiego tłumaczenia). Problematyczna jest także jakość świadczonych usług oraz niewielki wachlarz usług dodatkowych.

Praktycznie każdy użytkownik uczestniczący w ankiecie choć raz spotkał się z problemem związanym z funkcjonowaniem serwisu. W większości wypadków były to kłopoty związane z transmisją danych, dostępnością niektórych programów (oferta dostępna głównie dla osób opłacających abonament) czy też zbyt niska jakość zamieszczanych materiałów. Problematyczne było również dopasowanie wymagań technicznych wybranego serwisu VOD do sprzętu posiadanego przez użytkownika (często konieczne było nabycie bardziej aktualnych wersji programu). Każdorazowo problemy były zgłaszane do obsługi serwisu, która starała się wyjaśnić przyczyny danego kłopotu i rozwiązać go możliwie jak najszybciej. Większość z nich swoje źródła miała albo po stronie urządzenia użytkownika (nieodpowiednie parametry) lub po stronie dostawcy Internetu (zbyt słaba siła połączenia, niski przesył danych powodujący, że niektóre treści zacinały się lub nie ładowały odpowiednio szybko).

Mimo występujących problemów, większość osób deklaruje, że w dalszym ciągu będzie korzystać z usług serwisu ponieważ nawet mimo przejściowych problemów, usługa ta jest na zdecydowanie lepszym poziomie, a przede wszystkim daje zdecydowanie więcej możliwości niż tradycyjna telewizja.

Zakończenie

Serwisy VOD to szeroki wybór filmów i seriali polskich i zagranicznych jak również programów naukowych, rozrywkowych i tematycznych. Dostępne są dla wszystkich użytkowników, w dowolnym miejscu i czasie. Zaletą tych serwisów jest brak jakichkolwiek ograniczeń co do oglądanych treści. Po zalogowaniu do serwisu użytkownik może korzystać z dostępnych zasobów.  Działające w Polsce serwisy wprowadziły także opcję specjalną dla użytkowników opłacających regularny abonament. W ten sposób zyskują dostęp do treści dodatkowych lub mogą oglądać publikowane programy bez reklam.

W Polsce działa kilkanaście różnych serwisów VOD jednak największą popularnością cieszą się przede wszystkim: VOD TVP, IPLA oraz Player.pl. Coraz chętniej oglądane są treści płatne udostępniane przez platformy: HBO GO oraz Netflix. Każdy z nich dysponuje pakietem usług dla użytkowników abonamentowych jak i dla tych, którzy korzystają z serwisu bezpłatnie. Serwisy te posiadają w swojej ofercie zarówno popularne filmy, seriale i programy jak i te które są emitowane przez wybrane stacje powiązane z platformą: VOD TVP publikuje treści emitowane w Telewizji Polskiej oraz jej kanałach tematycznych, Player.pl emituje programy i seriale tworzone i emitowane na wszystkich stacjach powiązanych z TVN natomiast IPLA z Polstatem. Dzięki temu, użytkownik serwisu nie musi stosować do programu telewizyjnego i narzuconego czasu emisji, a swoje ulubione programy może obejrzeć w dowolnie wybranym momencie.

Mimo, że serwisy VOD rozwijają się stosunkowo szybko i zyskują coraz więcej zwolenników, to w dalszym ciągu ich działanie budzi sporo zastrzeżeń. Większość z nich wynika z niezbyt wysokiej jakości emitowanej treści, ograniczonych zasobów czy też problemów technicznych związanych ze zbyt dużą liczbą osób korzystających z serwisu w tym samym czasie. Każda z platform stara się nieustannie niwelować kolejne problemy i upraszczać procedurę korzystania z serwisu VOD. Jednak należy tutaj podkreślić, że część z kłopotów technicznych nie leży po stronie  platformy, ale po stronie użytkownika. Najczęściej nie dysponuje on bowiem odpowiednim sprzętem i oprogramowaniem pozwalającym na efektywne oglądanie programu lub po stronie dostawcy usług internetowych i posiadanego transferu danych, przez co programy czy filmy ładują się wolniej, zacinają się lub blokują.  Niemniej jednak również i nad tymi usterkami i problemami poszczególne platformy pracują, tak aby dopasować się do możliwości wszystkich użytkowników.

Wydaje się, że wszystko to, a także duża wygoda i możliwość oglądania wybranych programów w dowolnym miejscu i czasie sprawia, że z czasem platformy VOD będą zyskiwały na popularności, by całkowicie (lub w znacznym stopniu) wyprzeć tradycyjną telewizję.

...

Aneks

Załącznik nr 1. Ankieta

Metryczka

Płeć

o Kobieta

o Mężczyzna



Wiek

o Do 18 lat

o 19 – 24 lata

o 25 – 34 lata

o 35 – 44 lata

o 45 – 54 lata

o 55 lat i więcej



Wykształcenie

o Podstawowe

o Zawodowe

o Średnie

o Wyższe



Miejsce zamieszkania

Miejscowość do 50.000 mieszkańców

o 50.001 – 150.000 mieszkańców

o 150.001 – 250.000 mieszkańców

o 250.001 – 500.000 mieszkańców

o Powyżej 500.000 mieszkańców



Aktywność zawodowa

o Uczeń/student

o Pracownik fizyczny

o Pracownik umysłowy

o Własna działalność gospodarcza

o Bezrobotny/a



Status

o Wolny/a

o W związku nieformalnym

o W związku małżeńskim

o Wdowiec/wdowa

o Rozwodnik/rozwódka



Pytania

1. Jakie serwisy VOD ogląda Pan/Pan najczęściej?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Jak często korzysta Pan/Pani z serwisów VOD?

o codziennie

o kilka razy w tygodniu

o kilka razy w miesiącu

o kilka razy w roku

o rzadziej

3. Co najczęściej Pan/Pani ogląda?

o Polskie seriale i filmy

o Zagraniczne seriale i filmy

o Programy rozrywkowe

o Programy naukowe

o Treści niedostępne w polskiej telewizji

o Programy dostępne w abonamencie, których nie mogą oglądać w TV

4. Inne.Jakie:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………… Dlaczego decyduje się Pan/Pani na oglądanie programów poprzez serwis?

o Liczba dostępnych programów

o Stały dostęp

o Lepsza jakość

o Brak reklam

o Większy wybór

5. Inne.Jakie:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………… Co wg Pana/Pani jest lepsze?

o Tradycyjna telewizja

o Serwisy VOD

o Trudno powiedzieć

6. Co decyduje o ewentualnej przewadze serwisów VOD w Pana/Pani przekonaniu?

o Łatwy dostęp

o Rozbudowany pakiet programów

o Dowolność (wybór godziny, programu uzależniony ode mnie)

o Wyższa jakość

o Usługi dodatkowe

o Mniej reklam

o Inne.Jakie:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………

7. W jaki sposób ocenia Pan/Pani jakość świadczonych usług?

o Wysoki

o Bardzo dobry

o Dobry, choć wymaga zmian

o Zadowalający

o Niski

o Trudno powiedzieć

o Zależy od serwisu

8. Z jakich usług dodatkowych korzysta Pan/Pani najczęściej?

o Abonament celem ograniczenia reklam

o Możliwość tworzenia swoich list programowych

o Kupowanie filmów/seriali/programów Premium

o Blokada rodzicielska

9. Inne.Jakie:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………… Czy w Pana/Pani przekonaniu polskim serwisom czegoś brakuje?

o Za mało treści po polsku

o Za mały wybór programów zagranicznych

o Lepszej jakości

o Mało usług dodatkowych

o Zbyt wysokie ceny

o Ograniczony dostęp

10. Inne.Jakie:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………… Czy pojawiają się jakiekolwiek zastrzeżenia co do jakości i sposobu przekazywanych treści?

o Tak, bardzo często

o tak, czasami

o jednorazowy problem

o Nie

11. Z jakimi problemami spotyka się Pan/Pani najczęściej?

o Niska jakość

o Niedopasowanie do wszystkich urządzeń

o Za mało opcji w wersjach mobilnych

o Zbyt wiele treści płatnych

o Nieodpowiedni odtwarzacz

o Filmy i programy zacinają się/przerywają

o Zbyt wolne ładowanie treści

o Inne.Jakie:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……………

12. Czy pomoc serwisu potrafiła zaradzić problemowi?

o Tak

o Nie

13. Po czyjej stronie leżał problem?

o Po stronie serwisu

o Po stronie dostawcy Internetu

o Po stronie mojego sprzętu

o Nie wiem

14. Czy pojawiające się problemy zniechęciły do korzystania z serwisu?

o Tak

o Nie

o Tak, ale nadal chcę oglądać pewne programy

Spis wykresów

Wykres 1. Płeć. 1

Wykres 2. Wiek. 2

Wykres 3. Wykształcenie. 2

Wykres 4. Liczba mieszkańców.. 3

Wykres 5. Aktywność zawodowa. 4

Wykres 6. Status. 4

Wykres 7. Najczęściej oglądane serwisy. 5

Wykres 8. Częstotliwość korzystania z serwisów.. 5

Wykres 9. Najczęściej oglądane treści 6

Wykres 10. Czynniki wpływające na wybór VOD.. 6

Wykres 11. VOD vs. telewizja. 7

Wykres 12. Czynniki wpływające na przewagę VOD nad telewizją. 7

Wykres 13. Ocena jakości świadczonych usług. 8

Wykres 14. Usługi dodatkowe. 8

Wykres 15. Braki w działających w Polsce serwisach VOD.. 9

Wykres 16. Zastrzeżenia do działania serwisu. 10

Wykres 17. Najczęściej występujące problemy. 10

Wykres 18. Uzyskanie pomocy od obsługi serwisu. 11

Wykres 19. Źródło problemu. 11

Wykres 20. Zniechęcenie do korzystania z serwisu. 12

1^ http://www.informatycznie.pl/pogotowie-komputerowe/vod.php

2^ http://satkurier.pl/news/150854/dvb-t-plus-vod-przyszloscia-polskiego-rynku.html

3^ A. Zieliński, O perspektywach rozwoju sieciowych usług telewizyjnych, Telekomunikacja i Techniki informacyjne, 1-2/2015, s. 37.

4^ http://portalmedialny.pl/art/4147/vod-w-polsce.html

5^ http://iab.org.pl/wp-content/uploads/2014/09/raport-wideo-online-iab-polska.pdf

6^http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/73-proc-polskich-internautow-korzysta-z-vod-28-proc-z-nich-za-to-placi

7^http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/73-proc-polskich-internautow-korzysta-z-vod-28-proc-z-nich-za-to-placi

8^http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/73-proc-polskich-internautow-korzysta-z-vod-28-proc-z-nich-za-to-placi

9^http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/73-proc-polskich-internautow-korzysta-z-vod-28-proc-z-nich-za-to-placi

10^http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/73-proc-polskich-internautow-korzysta-z-vod-28-proc-z-nich-za-to-placi

11^http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/73-proc-polskich-internautow-korzysta-z-vod-28-proc-z-nich-za-to-placi

12^http://www.wirtualnemedia.pl/artykul/73-proc-polskich-internautow-korzysta-z-vod-28-proc-z-nich-za-to-placi

13^http://www.legalnews24.pl/artykuly,10208,13692,beda-uregulowania-dotyczace-vod-czyli-uslug-medialnych-na-zadanie

14^ 2010/13/UE

15^http://www.legalnews24.pl/artykuly,10208,13692,beda-uregulowania-dotyczace-vod-czyli-uslug-medialnych-na-zadanie

16^http://www.legalnews24.pl/artykuly,10208,13692,beda-uregulowania-dotyczace-vod-czyli-uslug-medialnych-na-zadanie

17^http://www.legalnews24.pl/artykuly,10208,13692,beda-uregulowania-dotyczace-vod-czyli-uslug-medialnych-na-zadanie

18^http://www.legalnews24.pl/artykuly,10208,13692,beda-uregulowania-dotyczace-vod-czyli-uslug-medialnych-na-zadanie

19^http://www.legalnews24.pl/artykuly,10208,13692,beda-uregulowania-dotyczace-vod-czyli-uslug-medialnych-na-zadanie

20^http://www.legalnews24.pl/artykuly,10208,13692,beda-uregulowania-dotyczace-vod-czyli-uslug-medialnych-na-zadanie

21^http://www.legalnews24.pl/artykuly,10208,13692,beda-uregulowania-dotyczace-vod-czyli-uslug-medialnych-na-zadanie

22^http://www.legalnews24.pl/artykuly,10208,13692,beda-uregulowania-dotyczace-vod-czyli-uslug-medialnych-na-zadanie

23^ Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2016 r. poz. 639)

24^ http://portalmedialny.pl/art/4147/vod-w-polsce.html

25^ http://portalmedialny.pl/art/4147/vod-w-polsce.html

26^ http://portalmedialny.pl/art/4147/vod-w-polsce.html

27^ http://portalmedialny.pl/art/4147/vod-w-polsce.html

28^ http://www.insys.pl/pl/uslugi/catchup

29^ http://satkurier.pl/news/65218/strefa-wideo-usluga-catch-up-tv-cyfrowego-polsatu.html

30^ http://www.novastars.com/video-on-demand/index.html

31^ https://kinonation.zendesk.com/hc/en-us/articles/217981537-SVOD-TVOD-and-AVOD-business-models

32^ https://www.techopedia.com/definition/29145/over-the-top-application-ott

33^ F. Kowalik, Telewizja nasza współczesna, „Forbes”, kwiecień 2012, s. 34.

34^ K. Zalewski, Telewizja hybrydowa: szanse, zagrożenia i wyzwania regulacyjne, Wyd. KRRiTV., Warszawa, 2013, s. 13.

35^ P. Pallus, Wideo na żądanie rośnie w siłę. Polska w tej części Europy ustępuje tylko Rosji, Business insi der Polska, 2/12/

36^ M. Bogunia – Borowska, Fenomen telewizji: interpretacje socjologiczne i kulturowe, Wyd. UJ, Kraków, 2012, s. 59 – 61.

37^ Ibidem., s. 62 – 64.

38^ Tamże, s. 38.

39^ Strona internetowa: www.player.pl

40^ Strona internetowa: http://player.pl/faq/jakie-warunki-musze-spelnic-aby-korzystac-z-serwisu,108.html

41^ Strona internetowa: http://player.pl/faq/czym-jest-drm,116.html

42^ Strona internetowa: https://vod.tvp.pl/

43^ Strona internetowa: http://www.ipla.tv/start

44^ Strona internetowa: http://www.audiowizualni.pl/index.php/dystrybucja-filmu/internet/serwisy-vod/5644-ipla-vod

45^ Strona internetowa: http://www.hbogo.pl/group/offers

46^ Strona internetowa: http://www.hbogo.pl/group/offers

47^ Strona internetowa: http://wyborcza.biz/biznes/1,147752,19436138,netflix-wchodzi-do-polski.html?disableRedirects=true

48^ Strona internetowa: http://wyborcza.biz/biznes/1,147752,19436138,netflix-wchodzi-do-polski.html?disableRedirects=true

49^ Strona internetowa: http://ofirmie.onet.pl/historia

50^ Strona internetowa: http://vod.pl/

51^ Strona internetowa: http://www.cineman.pl/

52^ Strona internetowa: http://ncplus.pl/co-ogladac/wypozyczalnia-vod

53^ Strona internetowa: http://www.spidersweb.pl/2015/01/iplex-upadlosc.html

54^ Strona internetowa: http://www.spidersweb.pl/2012/05/sprawdzamy-serwisy-vod-kinoplex-serwis-dla-koneserow.html

55^ Strona internetowa: http://www.spidersweb.pl/2012/05/sprawdzamy-serwisy-vod-kinoplex-serwis-dla-

56^ Strona internetowa: http://www.audiowizualni.pl/index.php/dystrybucja-filmu/internet/serwisy-vod/5649-kinoplex-vod

57^ Strona internetowa: http://www.spidersweb.pl/2015/01/iplex-upadlosc.html

58^ Strona internetowa: http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/VoD_Onet,_Ipla,_tvscreen_i_spolka_-_przeglad_7_serwisow-3595.html

59^ Strona internetowa: http://www.orange.pl/kid,4000377334,id,4002354894,title,VOD-,article.html

60^ Strona internetowa: http://gadzetomania.pl/57456,to-my-karmimy-zlodziei-skonczmy-z-udawaniem-ze-nielegalne-serwisy-vod-sa-w-porzadku

61^ Strona internetowa: https://www.wprost.pl/505962/The-End-Policja-zamyka-nielegalne-serwisy-z-filmami-online

62^ Strona internetowa: http://player.pl/programy-online/newsy,18,c/

63^ Strona internetowa: https://vod.tvp.pl/4934956/publicystyka

64^ Strona internetowa: http://www.ipla.tv/News/

65^ Strona internetowa: http://www.ipla.tv/News/5000917-Publicystyka

66^ http://www.hbogo.pl/group/offers

67^ Strona internetowa: http://vod.pl/publicystyka

68^ Strona internetowa: http://player.pl/programy-online/

69^ Strona internetowa: http://player.pl/programy-online/

70^ Strona internetowa: https://vod.tvp.pl/1649941/seriale

71^ Strona internetowa: https://vod.tvp.pl/4934948/

72^ Strona internetowa: http://www.ipla.tv/start

73^ Strona internetowa: http://www.ipla.tv/start

74^ Strona internetowa: http://www.hbogo.pl/group/offers

75^ Strona internetowa: https://www.netflix.com/pl/

76^ Strona internetowa: http://vod.pl/

77^ Strona internetowa: http://www.cineman.pl/

78^ Strona internetowa: http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/VoD_Onet,_Ipla,_tvscreen_i_spolka_-_przeglad_7_serwisow-3595/strona/13095.html

79^ Strona internetowa: http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/VoD_Onet,_Ipla,_tvscreen_i_spolka_-

80^ Strona internetowa: http://www.orange.pl/kid,4000377334,id,4002354894,title,VOD-,article.html

81^ Strona internetowa: http://player.pl/sklep/?pl_source=pakiety_menu&pl_campaign=oferta

82^ Strona internetowa: https://vod.tvp.pl/4934948/

83^ Strona internetowa: http://www.strefawidza.tvp.pl/

84^ Strona internetowa: http://avod.tvp.pl/vod/cennik

85^ Strona internetowa: http://www.ipla.tv/start

86^ Strona internetowa: http://www.hbogo.pl/group/offers

87^ Strona internetowa: http://www.hbogo.pl/group/offers

88^ Strona internetowa: https://www.netflix.com/pl/