Cele użytkowników Facebook'a

Spis treści

Wstęp…………………………………………………………………………………….2

ROZDZIAŁ I Charakterystyka serwisu społecznościowego Facebook…………………4
1. Pojęcie i funkcje Facebook’a………………………………………………………….4

2. Użytkownicy Facebook’a i ich cele………………………………………………….17

ROZDZIAŁ II METODYKA BADAŃ WŁASNYCH………………………………...26
1. Koncepcja badań……………………………………………………………………..26

1. Problemy i hipotezy………………………………………………………………..26

2. Zmienne i wskaźniki……………………………………………………………….29

2.1. Metody i przebieg badań…………………………………………………………..31

2.2. Dobór i charakterystyka próby…………………………………………………….33

ROZDZIAŁ III CELE UŻYTKOWANIA FACEBOOK’A PRZEZ BADANYCH INTERNAUTÓW………………………………………………………………………39
1. Struktura celów i ich preferencje…………………………………………………….39

2. Preferencje celów a zmienne społeczno-demograficzne…………………………..56

Zakończenie…………………………………………………………………………….74

Bibliografia……………………………………………………………………………..77

Spis tabel………………………………………………………………………………..81

Spis wykresów………………………………………………………………………….82

ROZDZIAŁ II
METODYKA BADAŃ WŁASNYCH
1. Koncepcja badań

Kolejnym etapem w badaniach jest ustalenie celu, przedmiotu badań, a także problemów badawczych oraz hipotez roboczych. Omówiona pozostanie również charakterystyka populacji oraz terenu badań. Biorąc pod uwagę specyfikę pracy zastosowano badania ilościowe, a wykorzystanie anonimowej ankiety dostarczyło niezbędnych informacji pomocnych w analizowaniu badania.

1.1. Problemy i hipotezy

Trzeba pamiętać, że każdy badawczy proces jest to we wszystkich naukach bardzo złożone przedsięwzięcie. Zatem, żeby ten proces badawczy był efektywny trzeba opracować projekt procesu badawczego. Powinno się także pamiętać, że główny cel poznania naukowego stanowi zdobycie wiedzy pewnej, powszechnej, prostej o zawartości konkretnych danych.

Według Luby Sołomy „badania socjologiczne mogą osiągać następujący cele¹:

• Deskryptywny, gdzie badający stara się przedstawić rzeczywistość, osiągnąć odpowiedź na pytania: jak jest, jak sprawy się mają;

• Predywistyczny, w którym badacz nastawiony jest na poszukiwanie stosunkowo prawidłowej prognozy, co do przebiegu wydarzeń w bliższej albo dalszej przyszłości;

• Eksplanacyjny, jaki odznacza się badaniem wyjaśnień; wytłumaczeniem znalezionego zjawiska, a tym samym odpowiedzi na pytanie, z jakiego powodu tak jest, a także jakie są przyczyny ustalonego stanu rzeczy”.

S. Nowak twierdzi, iż celem badania jest „udzielenie odpowiedzi na wcześniej ułożone pytania albo także zespół pytań, jakie stanowią niewątpliwie punkt
wyjścia tego badania, jak również sformułowały się te pytania podczas trwania badania”².
Z kolei J. Sztumski pod pojęciem celu realizowanych badań pojmuje „naukowe zidentyfikowanie badanej rzeczywistości”³.

Według M. Guziuk cel jest dążeniem do urozmaicenia wiedzy o osobach, a także rzeczach albo zjawiskach, jakie są poprzez nas zbadane. Cel badań stanowi zatem poznanie naukowe występującej realnie rzeczywistości społecznej i opis ustalonego problemu, faktu lub zjawiska⁴.

Zgodnie z Z. Skornym cel wymaga „uświadomienia samemu sobie, po co przystępujemy do badania i do czego są przydatne uzyskane z badań wyniki”⁵.

Na całym świecie liczba użytkowników Facebooka gwałtownie wzrasta. Dzieje się tak na skutek szybkiego postępu technologii informatycznych i dużej popularności tego portalu spolecznościowego.

Ważność powyższej tematyki skłoniła mnie do głębszego zainteresowania się tym tematem. Celem badania jest analiza celów korzystania użytkowników z portalu spolecznościowego Facebooka.

S. Nowak problem badawczy określa, jako „problem badawczy to jedynie, co pewne pytanie lub zespół pytań, na jakie odpowiedzi ma dostarczyć konkretne badanie”⁶.

Z kolei J. Pieter rozumie definicje problemu badawczego w sposób następujący „Wysuwając problemy badawcze zadaje się pytanie „przyrodzie” oraz „otoczeniu”, a nie drugiej osobie. Staramy się odszukać odpowiedzi na postawione poprzez nas pytanie przez swój wysiłek, nie zaś poprzez oczekiwanie odpowiedzi od drugiego człowieka”⁷.

Z problemem badawczym ma się do czynienia wtedy, kiedy przeprowadzając analizę obecnego stanu wiedzy, w oparciu do konkretnej dyscypliny naukowej lub także konkretnego wycinka rzeczywistości, stwierdza się, iż nasza wiedza bywa niepełna, mało precyzyjna, czasami nawet nieprawdziwa. Problemy badawcze powinny zatem wyczerpywać poziom naszej niewiedzy, jaki jest zawarty w tematyce badań. Mówiąc bardziej precyzyjnie, problemy badawcze określają poziom naszych wątpliwości, tymże samym wyznaczają teren badawczych poszukiwań odpowiedzi. Problem badawczy określa kolejny proces myślowy w fazach koncepcji. Służy on jako bezpośredni twórca hipotez⁸.

Pomimo, że problem badawczy jest w formie pytania, nie znaczy to, iż wszelkie sformułowane pytania są jednocześnie problemem badawczym⁹.”

Problem główny niniejszej pracy stanowi pytanie:

Czy cele korzystania z Facebooka wywierają na użytkownikach psychospołeczne skutki? Jeżeli tak to w jakim stopniu?

Uściśleniem problemu głównego są problemy szczegółowe. W niniejszej pracy przedstawiają się one następująco:

1. Czym dla użytkowników jest Facebook?

2. W jakim celu użytkownicy korzystają z Facebooka?

3. Jak dużo czasu użytkownicy poświęcają na Facebooka?

4. Czy korzystanie z Facebooka jest codziennością w życiu użytkownika ?

5. Czy nadmierna fascynacja Facebookiem prowadzi do dezorganizacji czasu wolnego użytkowników?

Według T. Kotarbińskiego hipoteza badawcza to „przypuszczenie, jakie dotyczy zachodzenia pewnych zjawisk albo zależności pomiędzy nimi, jakie pozwala wyjaśnić pewien niewytłumaczalny dotychczas zespół faktów będących do tej pory problemem”¹⁰.

Zgodnie z Muszyńskim hipoteza jest to „stwierdzenie, do jakiego występuje pewne prawdopodobieństwo, że będzie przejawiać faktyczne rozwiązanie postawionego problemu¹¹.”

Także E. Babbie wskazuje, że hipoteza „to szczegółowe, sprawdzalne oczekiwanie odnośnie rzeczywistości, jakie wynika z ogólnie przyjętej tezy¹².

Fundamentalne elementy hipotez badawczych to¹³:

• Hipoteza musi być zaprezentowana w sposób jasny oraz klarowny. Zmienne, jakie są składowymi tejże hipotezy powinny być zdefiniowane przejrzyście. Żeby tego dokonać, niezbędna jest dostępna literatura przedmiotowa.

• Hipoteza musi być konkretna. Oznacza to, że osoba badająca jest z tego powodu zobowiązana do ustalenia związku zachodzącego pomiędzy zmiennymi, warunkami, w jakich ten związek zachodzi.

• Hipoteza musi być weryfikowana przez dostępne metody. Jest to bardzo istotne, albowiem nawet najtrafniej określona hipoteza bez osiągalnych metod, staje się jedynie bezwartościowym stwierdzeniem.

• Hipoteza nie jest oceniająca. Osoba badająca musi wyrażać własne stanowiska w jasny oraz precyzyjny sposób, żeby zapobiec przekłamania przewidywanych wyników badania.

W stosunku do problemu głównego postawiono hipotezę: Przypuszczam, że korzystanie z Facebooka wywiera psychospołeczne skutki na użytkownikach..

W oparciu o dostępną literaturę sformułowano następujące hipotezy robocze:

1. Zakładam, że dla użytkowników Facebook jest metodą na spędzanie czasu wolnego.

2. Zakładam, że w znacznej większości celem korzystania z Facebooka są kontakty towarzyskie.

3. Przypuszczam, że użytkownicy nie znają skutków niekorzystnego wpływu niekontrolowanego czasu spędzanego na Facebooku.

4. Zakładam, że korzystanie z Facebooka jest codzienną czynnością użytkowników.

5. Przypuszczam, iż nadmierna fascynacja Facebookiem prowadzi do dezorganizacji czasu wolnego użytkowników.

1.2.  Zmienne i wskaźniki

Podczas gdy podejmowany jest temat zjawisk socjologicznych, trzeba dokonywać ich opisów za pomocą hipotez i zmiennych. W skutek tego, osoba badająca staje przed faktem potrzeby skonkretyzowania, czy dane zjawisko występuje, czy też nie występuje. Zmienne muszą posiadać własne wskaźniki empiryczne, jakie pozwalają przeprowadzić w sposób właściwy operacje badawcze¹⁴.

Według J. Brzezińskiego „jeśli o danej wartości można powiedzieć, iż przyjmuje ona różnorodne wartości, to jest właśnie zmienna”¹⁵.

Z kolei S. Nowak twierdzi, że: „zmienna określa tylko, pod jakim względem absorbują nas analizowane przedmioty oraz zjawiska, wyszczególniając ich możliwe własności, a także stany albo zdarzenia, jakim podlegają, a poza tym jakie typy relacji będzie się uwzględniać pomiędzy przedmiotami rozpatrywanymi pod konkretnym względem”¹⁶.

Z. Markocki oraz W. Kubielski określają zmienną niezależną w charakterze czynnika (wyznacznika, zjawiska), jaki niepodległa w badaniach oddziaływaniom innych zmiennych, (czynników). Tymczasem zmienna zależna, to jest taki czynnik (wyznacznik albo zjawisko), jaki podlega oddziaływaniom innych zmiennych, zwłaszcza zmiennej niezależnej¹⁷.

Ustalenie, a także rejestr zmiennych w analizach jakiegoś zdarzenia lub procesu określa decyzję, pod którym względem będzie badane zdarzenie albo proces. Ustanowione w badaniach zmienne dają kierunek, wyznaczają ich cel. Badacz powinien określić sobie część rzeczywistości, a właściwości cechujące tą część rzeczywistości są to zmienne.

Bezpośrednio przy zmiennych zależnych oraz niezależnych występują także zmienne pośredniczące tzn. elementy wewnętrzne, jakie modyfikują wpływ zewnętrznych warunków na daną postawę np. samokontrola, samoakceptacja, a także motywacja, samoocena, jak również stan emocjonalny itp.¹⁸.

Kategorie:

a) udział zasadniczy (Facebook reorganizuje czas wolny użytkowników),

b) udział znaczący (Facebook reorganizuje częściowo czas wolny użytkowników),

c) udział incydentalny (Facebook sporadycznie zajmuje czas wolny użytkowników),

d) udział patalogiczny (Facebook nie rozwiązują problemu uzależnienia od Internetu, ale go pogłębia).

Globalna zmienna niezależna:

1) funkcja złożona - to do czego Facebook powinien służyć,

2) funkcje jakimi dysponuje,

3) ludzie, zaangażowanie,

4) użytkownicy,

5) inni ludzie, otoczenie, środowisko.

Posiadając już gotowe zmienne trzeba posłużyć się ustalonymi wartościami opisowymi zwanymi wskaźnikami. Według S. Nowaka wskaźniki to: „pewna cecha, zdarzenie albo zjawisko na bazie zajścia, jakie wnioskuje się z pewnością lub z ustalonym prawdopodobieństwem albo z kolei prawdopodobieństwem wyższym od zakładanego przeciętnego, w którym zachodzi zjawisko, jakie nas interesuje”.

Zgodnie z Z. Krzysztoszkiem „wskaźnik jest to określona cecha, zdarzenie albo zjawisko, na bazie jakiego wnioskuje się z całą pewnością lub ustalonym prawdopodobieństwem wyższym od prawdopodobieństwa przeciętnego, że zachodzi zjawisko które nas interesuje”¹⁹.

Bardzo często zdarza się tak, iż w trakcie przeprowadzanych już badań sytuacja zmusza do wyodrębnienia nowych albo do modyfikacji określonych wcześniej wskaźników.

Wskaźnikami w pracy badawczej, które wykorzystano będą:

• Wypowiedzi użytkowników Facebooka,

• własne spostrzeżenia.

2.1. Metody i przebieg badań

Przystępując do badań w celu rozwiązania postawionych problemów, dokonano wyboru odpowiedniej metody badawczej, a następnie dostosowano do niej technikę badawczą, która wyznaczyła narzędzie badawcze.

Następnym etapem badań jest wybór odpowiedniej metody, techniki badawczej oraz projektowanie narzędzi badawczych.

Z. Markocki oraz W. Kubielski piszą, iż metoda badań, jest to „sposób postepowania i całość operacji powtarzających się, jakie prowadzą do zdobycia danych o rzeczywistości, do rozwiązywania konkretnego problemu”²⁰.

J. Sztumski metodę badawczą pojmuje jako „System założeń oraz reguł umożliwiających uporządkowanie praktycznej albo teoretycznej działalności, żeby można było osiągnąć dany cel, do jakiego się świadomie zmierza”²¹.

Według S. Nowaka metoda badawcza jest to sprecyzowana forma wyjaśnienia postawionego problemu badawczego²².

Prawidłowo stosowana metoda zgodnie z J. Sztumskim musi spełniać warunki takie jak: „jasność, jednoznaczność, ukierunkowania oraz skuteczność, owocność, ekonomiczność”²³.

Metoda badawcza określa oraz wskazuje:

1. zakres badanego przedmiotu rzeczywistości,

2. materiały dowodowe np. odpowiedzi ankietowanych na pytania,

3. sposób analizowania zebranych materiałów.

Z kolei technika badawcza według J. Sztumskiego jest to zespół czynności powiązany z różnymi metodami przygotowania oraz przeprowadzania badań²⁴.

W przedstawieniu i przeanalizowania problemu celów użytkowników Facebooka pomocna będzie metoda sondażu diagnostycznego.

W pracy zastosowano metodę sondażu diagnostycznego, jaka zgodnie z T. Pilchem to „sposób gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych oraz funkcjonalnych i dynamice zjawisk społecznych, opiniach, a także poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się oraz kierunkach rozwoju konkretnych zjawisk oraz wszystkich innych zjawiskach instytucjonalnie, jakie nie są zlokalizowane. Badania opierają się na dobranej grupie reprezentowanej w populacji generalnej”²⁵.

Przedmiotem badań sondażowych są w tym przypadku użytkownicy Facebooka.

Metoda sondażu „to jest metoda badań, jakiej główna funkcja to gromadzenie danych o interesujących badacza problemach na skutek relacji słownych osób badanych, określanych jako respondenci”²⁶.

Techniką realizującą wybraną metodę badawczą w pracy będzie ankieta.

Przyjmując definicję według T. Pilcha ankieta jest to „technika gromadzenia informacji, jaka polega na wypełnianiu najczęściej samemu poprzez badanego specjalnych kwestionariuszy, mających wysoki stopień standaryzacji, w obecności albo bez obecności ankietera”.²⁷

Narzędziem badawczym realizującym zastosowaną technikę badawczą był kwestionariusz ankiety, który przybiera postać formularza z podanymi na nim pytaniami i wolnymi miejscami na wpisywanie odpowiedzi lub też z gotowymi odpowiedziami, spośród których osoby badane wybierają te albo, jakie uważają za prawidłowe. Zamieszczone w ankiecie pytania mają charakter pytań otwartych lub zamkniętych. Pytanie otwarte pozostawiają badanym całkowity wybór odpowiedzi zaś zamknięte przewidują zestawy gotowych odpowiedzi.

Przygotowany kwestionariusz ankiety składa się z 21 pytań. Kwestionariusz został zapisany w pliku tekstowym i wysłany ankietowanym na ich meila. Pytania mają charakter zarówno zamknięty, jak i otwarty, a także mieszany. Zostały one ułożone zgodnie z tematem pracy oraz zgodnie z określonym wcześniej celem badań. Przykład kwestionariusza, który zastosowano w badaniach, jest ujęty w aneksie.

Anonimowość w technice sondażu diagnostycznego pozwoliła uzyskać najbardziej prawdziwe informacje.

Rozpoczynając pracę badawczą zapoznano się dokładnie z literaturą podmiotu, która pozwoliła na opracowanie teoretycznych podstaw badań własnych. Następnie dokonano wyboru metody techniki badań i sporządzono narzędzia badawcze w postaci kwestionariusza ankiety. Kolejnym etapem było przeprowadzenie badań.

Badania właściwe zostały przeprowadzone wśród użytkowników portalu spolecznościowego Facebook w listopadzie 2013 r. Badania przeprowadzono za pomocą ankiety wysyłanej na meila osobom zdecydowanym na podjęcie się badania. Wszyscy respondenci przesłali w wiadomościach zwrotnych wypełnione ankiety na meila.

2.2. Dobór i charakterystyka próby

Następny etap badań to dobór osób badanych jest to „wybranie dla celów badawczych jakiejś liczby osób wśród określonej zbiorowości ludzi, jakimi badacz jest w głównej mierze zainteresowany”²⁸.

Ponieważ wykonywane badania nie obejmują każdej osoby wchodzącej w skład określonej populacji, niezbędne jest przeprowadzenie doboru osób badanych. Dokładne sprecyzowanie problemu badawczego pozwala poprawnie dokonać doboru takich osób, zgodnie z głównym celem badań. Badania jakie jest pozbawione rzetelnego doboru osób badanych bywają zazwyczaj bez wartości metodologicznej. Wtedy nie wiadomo, czy końcowe wnioski z badań dotyczą w rzeczywistości interesującej badacza populacji. Tak więc od staranności doboru próby zależne jest dalsze prawo badacza do kreowania uogólnień zawierających całą populację oraz budowanie teorii.

Natomiast dobór osób badanych możliwy jest w różny sposób. W tym wypadku losowy dobór próby będzie uznawany za najbardziej prawidłowy. Opiera się on na przeprowadzeniu doboru osób z konkretnej populacji w przypadkowy sposób. W tej sytuacji badacz nie posiada bezpośredniego nacisku na wybór badanych osób. Z kolei w doborze celowym próby wyboru osób z konkretnej populacji dokonuje wprost sam badacz, kierując się swoją wiedzą na jej temat²⁹.

W badaniach wzięło udział 100 osób. Grupa badawcza zostało wybrana wśród losowo dobranych użytkowników Facebooka.

Tabela 1 Charakterystyka badanej grupy użytkowników Facebooka

Kryteria		N=100	%
Płeć	Kobieta	68	68
	Mężczyzna	32	32
Wiek	Poniżej 20 lat	8	8
	20-35 lat	36	36
	36-50 lat	29	29
	51-65 lat	25	25
	Powyżej 65 lat	2	2
Wykształcenie	Podstawowe	5	5
	Zawodowe	16	16
	Średnie	28	28
	Techniczne	12	12
	Wyższe	39	39
Aktywność zawodowa	Stała praca	35	35
	Student/uczeń	21	21
	Rencista/emeryt	33	33
	Bezrobotny	5	5
	Gospodyni domowa	6	6

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań

Wykres 1. Płeć badanych

Źródło: Opracowanie własne

Z powyższego zestawienia wynika, że najbardziej liczną grupę badanych stanowiły kobiety (68%). Mężczyźni biorący udział w badaniu reprezentowali jedynie 32% badanych. Taki podział ankietowych ze względu na płeć może być związany z profilem Facebooka, którego użytkownicy stanowili grupę badanych. Kobiety bardziej interesują się swoimi znajomymi i chętniej korzystają z Facebooka niż mężczyźni.

Wykres 2. Wiek badanych

Źródło: Opracowanie własne

Najliczniejszą grupą respondentów były osoby, których wiek wahał się między 20-35 lat, stanowiły one 36% wszystkich badanych. Kolejną grupą były osoby w wieku 36-50 lat w sumie było to 29% spośród ogółu badanych. 25% ankietowanych to osoby w wieku 51-65 lat. 8% z osób badanych miało poniżej 20 lat. 2% ankietowanych stanowiły osoby powyżej 65 roku życia, jest to najmniej liczna grupa wiekowa wśród użytkowników Facebooka.

Wykres 3. Wykształcenie ankietowanych

Źródło: Opracowanie własne

Z badanej grupy użytkowników Facebooka 39% posiada wykształcenie wyższe. Średnie wykształcenie ma 28% respondentów. W tej grupie znalazło się także 16% osób z wykształceniem zawodowym. Techniczne wykształcenie posiada 12% ankietowanych. Zaś 5% badanych osób ma wykształcenie podstawowe.

Wykres 4. Aktywność zawodowa

Źródło: Opracowanie własne

W 35% ankietowanych ma stałą pracę. 33% badanych jest rencistą lub emerytem. Z kolei 21% osób studiuje lub jest uczniem szkoły średniej, gimnazjum lub podstawówki. 6% ankietowanych zajmuje się prowadzeniem domu. Z badanej grupy 5% osób to bezrobotni.

1^ L. Sołoma, Metody i techniki badań socjologicznych. Wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2002, s. 30.

2^ S. Nowak, Metodologia badań socjalnych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1970, s. 252.

3^ J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2005, s. 57.

4^ M. Guziuk, Podstawy metodologiczne prac promocyjnych, Wydawnictwo Fundacja Studiów i Badań Edukacyjnych Warszawa 2005, s. 14.

5^ M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską?, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1997, s. 8.

6^ S. Nowak, Metodologia badań socjalnych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1970, s. 214.

7^ M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską?, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1997, s. 11.

8^ R.A. Podgórski, Metodologia badań socjologicznych. kompendium wiedzy metodologicznej dla studentów, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz – Olsztyn 2007, s. 120.

9^ G. Babiński, Etapy procesu badawczego, Wydawnictwo WSSG Tyczyn, Tyczyn 1997, s. 283.

10^ M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską?, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1997, s. 15.

11^ H. Muszyński, Wstęp do metodologii, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1971, s. 188.

12^ E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2007, s. 67.

13^ C. Frakfort – Nachmias, D. Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2001, s. 78-79.

14^ S. Nowak, Metodologia badań socjalnych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1970, s. 247.

15^ M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską?, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1997, s. 17.

16^ S. Nowak, Metodologia badań socjalnych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1970, s. 152.

17^ Z. Markocki, W. Kubielski, Wybrane zagadnienia metodologii badań społecznych, Wydawnictwo WSP, Słupsk 1995, s. 24.

18^ S. Nowak, Metodologia badań socjalnych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1970, s. 153.

19^ M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską?, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1997, s. 19.

20^ Z. Markocki, W. Kubielski, Wybrane zagadnienia metodologii badań społecznych, Wydawnictwo WSP, Słupsk 1995, s. 36.

21^ J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2005, s. 46.

22^ S. Nowak, Metodologia badań socjalnych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1970, s. 237.

23^ J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2005, s. 32.

24^ Tamże, s. 60.

25^ M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską?, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1997, s. 51.

26^ M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2008, s. 243.

27^ M. Węglińska, Jak pisać pracę magisterską?, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1997, s. 34.

28^ M. Łobocki, Metody i techniki badań pedagogicznych, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2008, s. 40.

29^ Tamże, s. 43.

15