Bez czarny dla zdrowia i urody

Dobroczynne działanie zdrowotne bzu czarnego znane jest od tysięcy lat. Hipokrates określał czarny bez mianem swojej podręcznej apteczki. Zalecał go jako środek przeczyszczający, moczopędny, a także uśmierzający ból (m.in. w chorobach kobiecych). W XVII w. czarny bez stosowano już do leczenia przeszło 70 różnego rodzaju schorzeń. Dr Kneipp polecał owoce bzu czarnego jako kuracje oczyszczające krew u osób starszych.

W medycynie ludowej napar z kwiatów bzu czarnego traktowano jako cudowny lek na wiele chorób. Używano go jako środka napotnego, oczyszczającego krew, przeciwskurczowego i przeciwwzdęciowego. Doceniano również uspokajające i uśmierzające działanie czarnego bzu w bólach głowy, zębów i uszu. Dzieciom, które cierpiały na ostry ból ucha, przykładano do chorego miejsca rozgrzany woreczek płócienny napełniony kwiatami bzu czarnego
Dziś czarny bez uznawany jest za najlepszy naturalny lek na przeziębienia.
Lecznicze działanie mają zarówno kwiaty, jak i liście, owoce oraz korzenie i ich kora.
Jak działają poszczególne części bzu czarnego na nasz organizm?KwiatyZawierają cukry, kwasy organiczne, glikozydy, flawonoidy, garbniki, śluzy, aminy, witaminę C, ślady olejku lotnego, fitoncydy i inne. Sporządza się z nich syropy, wina, lemoniady, napoje gazowane i smaży w cieście naleśnikowym. Działają wykrztuśnie, rozrzedzają wydzielinę kataralną, chronią i wzmacniają błony śluzowe dróg oddechowych i zwiększają odporność. Ponadto pobudzają przemianę materii i działają oczyszczająco, 
wzmacniają naczynia włosowate i stabilizują krwiobieg. Herbata z suszonych kwiatów ma działanie napotne, lekko moczopędne, przeciwzapalne, dezynfekujące i nieco przeczyszczające. Ze świeżych kwiatów przygotowuje się napar, który służy do przemywania zanieczyszczonej, pokrytej wągrami cery oraz łagodzi stany zapalne skóry.
Poza tym przetwory z kwiatów bzu czarnego przeciwdziałają uderzeniom krwi do głowy, łagodzą bóle głowy i wspomagają wykorzystanie cukru (w cukrzycy).
OwoceZawierają cukry, kwasy organiczne, glikozydy (sambunigrynę) , olejki eteryczne, barwniki antocyjanowe, garbniki, flawonoidy (rutynę) karoten, a także witaminę C i witaminy z grupy B oraz sole mineralne (potas, wapń, magnez, sód, fosfor). Z owoców sporządza się dżemy, kompoty, soki, zupy owocowe, sosy syropy, likiery, wina, nadzienia do ciast, deserów twarogowych itp., ewentualnie w połączeniu z innymi owocami.
Działają lekko rozwalniająco, łagodzą zapalenie nerwów i nerwobóle. Wzmacniają organizm i odporność, mają działanie przeciwwirusowe i napotne. Poprawiają trawienie i łagodzą wzdęcia i zgagę. Należą do wartościowych leków usuwających z organizmu wraz z potem, moczem i kałem szkodliwe produkty przemiany materii. Przetwory z owoców bzu czarnego znajdują również zastosowanie w dietach odchudzających. Godne uwagi jest również ich działanie przeciwbólowe. Jest ono wprawdzie ok. 160 razy słabsze od 
morfiny, ale nie wywołuje uzależnienia. Działanie przeciwbólowe przetworów z owoców bzu czarnego wykorzystuje się w rwie kulszowej, zapaleniu nerwu trójdzielnego i bólach newralgicznych. 

Bez czarny dla zdrowia i urody

LiścieZawierają olejki eteryczne, flawonoidy (kwercetyna, rutozyd), garbniki, sambunigrynę, sterole, prowitaminę A i witaminę C (ta ostatnia do okresu kwitnienia, potem jej zawartość szybko spada).
Działają przeczyszczająco, moczopędnie i oczyszczająco. Zwiększają odporność na choroby zakaźne. Wzmacniają naczynia krwionośne i obniżają ciśnienie krwi. Wspomagają wykorzystanie cukru, działają odflegmiająco i napotnie. Mają również właściwości moczopędne, przeczyszczające i uspokajające.
Stosowane zewnętrznie, liście bzu czarnego wygładzają skórę i przyspieszają gojenie się ran.

Kora z korzeni i korzenieZawierają olejki eteryczne, substancje gorzkie, garbniki, sambucynę, saponiny i triterpeny. Maja działanie wymiotne, moczopędne, przeczyszczające, a ponadto łagodzące ból.

Uwaga:

Przed użyciem zarówno kwiatów jak i owoców należy usunąć z nich szypułki, które nie tylko mają nieprzyjemny smak i zapach, ale zawierają sambunigrynę podrażniającą nerki. Owoce do celów leczniczych suszy się wraz z szypułkami, które odłamuje się dopiero po ususzeniu.

Owoce spożywa się tylko w stanie przetworzonym.

Należy unikać dużych dawek kory czarnego bzu. Nie wolno stosować jej w czasie ciąży!

Lecznicze i kulinarne przepisy na przetwory z bzu czarnegoSzczegółowe przepisy na zastosowanie przetworów z bzu czarnego w kilkudziesięciu chorobach i schorzeniach od artretyzmu po zapalenie zatok znajdziesz w książce Dla zdrowia i urody. Czarny bez. Znajdziesz tam również podpowiedzi jak wykorzystać bez czarny dla poprawienia urody (trądzik, cellulit, zmarszczki, piegi, pielęgnacja skóry) oraz kilkadziesiąt przepisów na wykorzystanie kwiatów i owoców bzu czarnego w kuchni. Polecam!

oprac. bajar
źródła: Sekcja Zdrowie, poz. 8 i 69, Sekcja Kuchnia, poz. 20