Jak wspierać samodzielność dziecka?

Oto kilka praktycznych rad.

1. Na miarę wieku i możliwości pozwalaj dziecku na ćwiczenie nowych umiejętności.
2. Nie ochraniaj nadmiernie przed doświadczaniem niepowodzenia.
3. Okazuj szacunek dla dziecięcych zmagań.
4. W sytuacji niepowodzenia zachęcaj do ponawiania prób.
5. Nie uzależniaj dziecka od siebie, ono ma prawo do autonomii.
6. Okazuj cierpliwość, dziecko potrzebuje wielu prób, by opanować określoną umiejętność.
7. Nie wyręczaj dziecka. Przysłowie mówi: "Gdzie za dobra matka, tam leniwa córka".

SAMODZIELNOŚĆ DZIECKA

Samodzielność jest potrzebą rozwojową dziecka. Dążenie do samodzielności jest korzystne dla jego rozwoju. Poprzez podejmowanie prób, gromadzenie doświadczeń stopniowo opanowuje niezbędne w życiu umiejętności, takie jak np. picie, jedzenie, ubieranie się, otwieranie słoików czy wreszcie podejmowanie decyzji. Dziecko uczy się samodzielności od najmłodszych lat. Dążenie do samodzielności jest trudne dla dziecka, gdyż z jednej strony chce - "Ja sam/sama", a z drugiej strony obawia się, bo to wymaga trudu i odwagi. Jeśli dziecku coś nie wychodzi, należy okazywać szacunek dla jego zmagań i zachęcać do ponawiania prób. Krytyka, często słyszane negatywne oceny nie skłaniają dziecka do podejmowania kolejnych zmagań. Co ważniejsze - obniżają jego samoocenę. Niska ocena własnych możliwości powoduje, że stopniowo traci motywację do wysiłku. Tak więc, zależnie od postępowania rodziców, samodzielność można rozwijać lub ograniczać, a nawet tłumić. Kochać dziecko mądrze to stawiać mu wymagania. Wymagania powinny być odpowiednie do jego wieku i możliwości, przy czym im starsze tym więcej samodzielności i odpowiedzialności. Naukę samodzielności można porównać do nauki jazdy na rowerze: gdy nadejdzie stosowny czas, należy puścić kijek. Dziecko, które mogło swobodnie rozwijać samodzielność, w przyszłości będzie zaradne, odpowiedzialne, wierzące we własne siły, odważne w pokonywaniu trudności i podejmowaniu decyzji. Z kolei ograniczanie samodzielności z czasem prowadzi do zależności dziecka od rodziców. Pozostając w pozycji zależności przeżywa różne negatywne uczucia, wśród których dominują: bezradność, złość, sprzeciw, wrogość. Potem te stany emocjonalne dziecko często odreagowuje właśnie na rodzicach.

KSIĄŻKA MIESIĄCA

1. Faber A., Mazlish E.: Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały; Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media Rodzina, Poznań, 1993.

Książka przeznaczona jest nie tylko dla rodziców, ale dla każdego, kto chciałby lepiej rozumieć i mądrzej kochać dzieci i być przez nie kochanym i rozumianym.
Autorki same będące matkami pokazują, jak komunikować się dziećmi, bo właśnie sposób, w jaki ze sobą rozmawiamy jest kluczowy.
Autorki dzielą się swoim własnym doświadczeniem oraz głęboką wiedzą na temat dylematów rodzicielskich i dziecięcych uczuć, sposobów nawiązywania współpracy, skuteczności i nieskuteczności pochwał oraz kar. Ujawniając przyczyny porażek wychowawczych i wskazując sposoby ich uniknięcia, uczą rodzicielstwa dojrzałego i satysfakcjonującego. Nowością i szczególną zaletą tego poradnika jest pokazanie jak to robić!

Zapewnij dobry start

Trzyletni maluch zazwyczaj jest gotowy, by samodzielnie wykonywać proste czynności: zapinać i rozpinać guziki, zdejmować i wkładać skarpetki, buty, rękawiczki, posługiwać się łyżką i widelcem. Dziecko, które wykonuje wiele czynności samo, jest pewniejsze siebie, bardziej niezależne, a co ważniejsze ma pozytywny obraz własnej osoby.
Przedszkole to dla dziecka wielkie wyzwanie. Z pewnością lepiej dadzą sobie w nim radę maluchy pewne siebie, śmiałe, które do tej pory miały wiele rozmaitych doświadczeń w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi.
Jeżeli chcesz zapewnić swojemu dziecku dobry „start”, to:
* zostawiaj je co jakiś czas w domu pod opieką znajomej czy opiekunki,
* staraj się, by na spacerach Twój malec nie bawił się w odosobnieniu, lecz z grupą kolegów,
* zapraszaj do domu kolegów dziecka z podwórka i pozwalaj maluszkowi ich odwiedzać,
* pozwalaj dziecku na samoobsługę. Staraj się, by samodzielnie jadło, ubierało się i rozbierało, by umiało umyć sobie rączki, buzię i ząbki oraz załatwić swoje potrzeby w ubikacji,
* staraj się, by miało rozmaite doświadczenia. Chodźcie na wycieczki do lasu, parku. Wybierzcie się do teatru na lalkowe przedstawienie lub do kina na poranek. Dzieci w przedszkolu z pewnością będą o tym opowiadały, Twój malec będzie pewniejszy siebie, mając takie doświadczenia,
* ucz dziecko mówienia o swoich potrzebach, sygnalizowania, że boli je brzuszek, czuje się zmęczone, spragnione czy głodne.

Dziecko ma prawo się ubrudzić

Małe dzieci ciągle się bawią i ciągle się brudzą. Turlają się w trawie, kopią tunele w piasku, wyciskają rękami błoto. Gdy mają okazję robienia tych wspaniałych rzeczy, rozbudzają w sobie aktywność, wyobraźnię, nabierają pogody ducha. Maluch ciągle ostrzegany przed zabrudzeniem ubranka będzie się czuł skrępowany. Gdy przywyknie do lęku przed ubrudzeniem się, stanie się ostrożny i pod innymi względami. Nie oznacza to, że powinno się dziecku pozwalać na wszystko. Ale ingerując nie wolno straszyć go czy rozbudzać w nim niechęci do tego, co robi. W zamian można mu zasugerować coś innego: gdy, dajmy na to, chce robić babki z piasku, poprośmy, by się najpierw przebrało!