Dubeltówka, zwana też dwururką. Ta poczciwa i powszechnie stosowana do dziś broń, ma za zadanie przede wszystkim umożliwienie strzelania śrutem. Jest to więc broń znajdująca zastosowanie przede wszystkim w polowaniach na zwierzynę drobną i ptactwo. Okazuje się, że najskuteczniej można pozyskać zwierzynę drobną, powodując szok nerwowy, spowodowany uderzeniem o pokrywę ciała odpowiedniej ilości śrucin, o określonym rozmiarze, z określoną siłą.
Obecnie broń śrutowa przystosowana jest do strzelania nabojami zespolonymi, czyli proch, śrut i odpowiednie przybitki, znajdują się w zespolonej łusce nabojowej, w której dnie znajduje się spłonka. Zadaniem spłonki jest zapalenie prochu i spowodowanie wystrzału. Dzieje się to w momencie uderzenia w spłonkę iglicy, która jest integralną częścią broni.
Broń
ta należy do broni łamanych i składa się z trzech zasadniczych
części: luf,
osady wraz z baskilą i czółenka.
Lufy są połączone szyną, która u wylotu luf zaopatrzona jest w
muszkę celowniczą. W silnie zbudowanej nasadowej części luf
znajduje się komora nabojowa, połączona stożkowatym przejściem z
przewodem lufy, tj. wewnętrzną częścią, przez którą przebiega
pocisk. Komora nabojowa odpowiada kształtem i wielkością łusce
naboju.
Lufy
broni śrutowej są wewnątrz swojego przewodu gładkie -
inaczej niż lufy broni kulowej. Dzięki temu, możliwe jest
strzelanie śrutem.
Na spodniej części nasady luf znajdują się haki, służące do połączenia luf z baskilą oraz z czółenkiem. Pomiędzy nasadą haków a lufami umieszczony jest wyciąg lub często wyrzutnik usuwający lub wyrzucający po strzale łuskę naboju z komory nabojowej. Lufy mają najczęściej długość 70 – 72 cm. Przewód lufy może być cylindryczny ( na całej długości o jednakowej średnicy), lub z niewielkim zwężeniem przy wylocie zwanym czokiem, mającym na celu zagęszczenie pocisku śrutowego. Do otwierania broni łamanej służy klucz. Na dole baskili, osłonięte kabłąkiem spustowym znajdują się spusty, najczęściej dwa, z których każdy obsługuje jedną lufę. Do oparcia broni o ramię służy osada, zakończona stopką. Osada przechodzi w baskilę za pomocą tzw. szyjki, a na boku, w niektórych wersjach osady znajduje się tzw. policzek czy inaczej baka. Do przytrzymywania broni służy czółenko, w którym znajdują się także elementy napinające mechanizm wyrzucający po strzale łuski. We współczesnych dubeltówkach, możemy spotkać dwa rodzaje takich mechanizmów: wyciąg i wyrzutnik. Działanie wyciągu inaczej ekstraktora polega na wysuwaniu fragmentu łuski wystrzelonego naboju, tak aby łatwiej było chwycić go palcami. Natomiast wyrzutnik, czyli eżektor, sam wyrzuca łuskę z komory nabojowej, przez co skraca się czas potrzebny na przeładowanie broni. Eżektor niewystrzelone naboje lekko wysuwa z komór nabojowych po złamaniu broni.
Układ luf w dubeltówce może być poziomy tzn. horyzontalny, ale obecnie większość dubeltówek ma układ luf pionowy. Broń z pionowym układem luf nazywamy bokiem. Boki do myślistwa trafiły ze strzelectwa. Dzięki większemu polu widzenia, oraz ułatwiającemu trzymanie czółenku, uważane są za broń składniejszą, umożliwiającą lepszy skład i strzelanie.
Niektóre boki, szczególnie przeznaczone do strzelania sportowego, posiadają tylko jeden spust selektywny. Oznacza to, iż jeden spust obsługuje dwie lufy, w ten sposób, iż za pomocą przestawki decydujemy która z luf zostanie użyta jako pierwsza i strzał z tej właśnie lufy padnie po pierwszym naciśnięciu spustu, po czym drugie naciśnięcie spustu wyzwoli strzał z drugiej(pozostałej) lufy.
Kaliber broni kulowej np. 8/57 oznacza średnicę pocisku w mm, a druga cyfra długość łuski w mm.
Jeśli chodzi o kaliber broni śrutowej, to określany jest on zespołem dwóch liczb, np 12/70, 16/70, 12/76. Pierwsza liczba - jest to ilość kul o średnicy przewodu lufy, jaką można odlać z masy jednego funta angielskiego ołowiu. Przez to, im mniejsza liczba, czyli im mniej kul można odlać z masy jednego funta angielskiego, tym średnica przewodu lufy większa. Dla przykładu, w broni o kalibrze 12, średnica lufy wynosi 18,2 mm. W Polsce, najpopularniejsze kalibry broni śrutowej to 12 i 16, rzadziej można spotkać broń o kalibrze 20. Na świecie spotyka się kalibry większe np.: 8 i mniejsze np.: 24.
Druga liczba, to długość komory nabojowej. Obecnie najczęściej spotyka się broń o długości komór 70 i 76 mm. Z kolei parametrem, który określa średnicę śrutu, jest jego numer. I tak śrut o średnicy 4,5 mm określa się mianem 000, potem analogicznie 4,25 mm to 00, 4,0 mm to 0, 3,75 mm to 1, 3,50mm to 2 itd aż do numeru 8 i 9. Oczywiście w zależności od rodzaju zwierzyny na którą się poluje i warunków atmosferycznych, używa się innego śrutu, np.: śrut kaczy to 4 (3 mm) a zajęczy 2 lub 1. Istnieje śrut większy niż 4,5 mm, nazywamy go wtedy loftkami. Obecnie, nie ma w Polsce zwierzyny, na którą można by polować za pomocą tego śrutu, a jego przydatność jest w moim odczuciu problematyczna, z uwagi na małą ilość śrucin zawartych w loftkach(niektórzy myśliwi polują loftkami na gęsi, co nie wydaje się rozsądne, z uwagi na małą ilość śrucin i słabe pokrycie). W większości przypadków do gęsi skuteczny okazuje się strzał ze śrutu o numerze 1,0,00 a ostatecznie 000.
Obecnie w Polsce brakuje formalnej definicji loftki, natomiast zabronione jest stosowanie śrutu o średnicy powyżej 4,5 mm i dlatego każdy śrut o większej średnicy traktowany jest jako loftka. Amunicja wypełniona loftkami cechuje się wysokim przebiciem i złym pokryciem celu, co skutkuje częstym uchodzeniem strzelanej zwierzyny na znaczne odległości, mimo dotkliwych ran. Dla poprawienia pokrycia stosuje się czasem plastikowe saboty utrzymujące loftki w uporządkowanej wiązce.
Z broni śrutowej można także strzelać specjalnymi pociskami zwanymi brenekami. Są to ciężkie ołowiane pociski, o dużej sile rażenia, wykorzystywane do strzelania do zwierzyny grubej (głównie dzików) z niewielkich dystansów. Gładki przewód luf, stosunkowo mało precyzyjne przyrządy celownicze dubeltówki, oraz sama konstrukcja breneki powodują, iż jest to pocisk stosunkowo mało precyzyjny, za to ze względów konstrukcyjnych bardzo niebezpieczny (skłonność do rykoszetowania) i powinien być używany z wielką rozwagą.
Broń półautomatyczna – rodzaj broni palnej, w której część operacji cyklu pracy broni jest wykonywana kosztem energii gazów prochowych lub zewnętrznych źródeł energii, a część ręcznie przez obsługę.
Broń jednostrzałowa – jest bronią w której każdy nabój do komory nabojowej wprowadzany jest ręcznie.