*komitet narodowy polski 1917.08.15 Lozanna Paryż narodowa demokracja Roman Dmowski *rada regencyjna 1917.09.12 warszawa konserwatyści A. Kakowski Z. Lubomirski J. Ostrowski *Polska Komisja Likwidacyjna 1918.10.28 krk psl piast ppsd narodowa demokracja Wincenty Witos *Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego 1918.10.28/19 dzialacze lokalni ks. J. londzin *tymczasowy rząd Ludowy Repub Poskiej 1918.11.6/7 lublin PPS PSL Wyzwolenie środ legionowe POW Ignacy Daszynski *naczelna rada ludowa 1918.11.14 poznan Narodowa demokracja Wojcech korfanty	1922.11.05/12-wybory parlamentarne do sejmu/senatu 5 lat kadencja wybory rowne bezposrednie powszechne tajne i proporcjonalne czynne prawo wyborcze czynne 21 i 30 bierne 25 i 40 *zwyciężył blok prawicowy endencja, chadecja, chrzescijanski zwiąż jedności narodowej-chjena marszałek-maciej Rataj, senat-Wojciech trąpczyński 1922.12.09-wybory na prezydenta Gabriel Narutowicz, po śmierci glowa państwa stal się marszalek sejmu, powolal rząd z wladysławem Sikorskim, nowy prezydent Stanisław wojciechowski	1918-wojska niemieckie wycofują się z ukrainy i białorusi 1919 luty pierwsze starcia z polską 1918-zachodnioukraińska republika ludowa Lwów 1919-powszechny obowiązek szkolny 1919-upadek zurl, opanowanie przez pl Galicji wschodniej 1920-uklad polsko-ukrainski (ukrainska repub ludowa)utworzenie UOW, dazenie do stworzenia niepodleg panstwa-ustalenie granicy na Zbruczu/sojusz wojskowy przeciwko bolszewikom-zajecie Kijowa 1921-traktat pokojowy w rydze 1921-upadek URL/traktat ryski-uznanie republik radzieckiej, ukraińskiej i białoruskiej 1922-ustawa przewidujaca utworzene w E Polsce dwunarodowych sejmikow wojewódzkich 1923-powstanie komunistycznej partii zachodniej ukrainy i komunistycznej partii zachodniej bialorusi/poparcie misji kościoła katolickiego wśród prawosławnych 1924-literacka nagroda nobla 1925-UNDO 1926-poparcie Piłsudskiego/pzewrot majowy 1926-radio 1927-areszt czlonkow, roziwazanie hromady 1929-uon 1930antypolskie demonstr/represje na ukrainców 1931-stacja nadawcza w Raszynie 1932-reforma jędrzjwiczowska 1933-fundusz pracy organiz finan robót publicznych 1934-zamordowanie pierackiego 1938-niszczenie cerkwii 1938-pol żąda zwrotu Zaolzia 1917.08.15 komitet narodowy polski 1917.09.12 rada regencyjna 1918.10.28 Polska Komisja Likwidacyjna 1918.10.28/19 Rada Narodowa Śląska Cieszyńskiego 1918.11.01 – walki o lwów w Galicji 1918.11.6/7 tymczasowy rząd Ludowy Repub Poskiej 1919.01.26 wybory do sejmu ustawodawczego 1918.12.27-1919.02.12 powstanie wielkopolskie 1919 kwiecień-zdobycie Wilna i Mińska, 1920.04.21-umowa z Ukrainska Republiką Ludową ( 1920.05.07 zdobycie 1920.07.5-16 –konferencji w spa 1920.07.11 plebiscyt na WiM do Niemiec 1920.07.30-Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski Białystok 1920.08.13-17 cud nad wisłą, pl do Zbrucza i 1920.08.20-2 powst sląskie terror Wojciech Korfanty 1920.09.20-25-pod Niemnem 1920.10.07-piłsudski L.Żeligowskiemu zajecie Wilna, 1921,03,17 konstytucja marcowa 1921.03.20 plebiscyt 40% 1921.05.2/3 2powst śląsk na prawym brzegu górnej odry 1922.05.15 porozumienie o wyznaczeniu granicy najbogatsza cz 1919-zajecie przez czechosłow cz. slaska cieszyn 1922.11.05/12-wybory parlamentarne do sejmu/senatu 1922.12.09-wybory na prezydenta Gabriel Narutowicz 1922.12.11 zaprzysiężenie prezydenta 1922.12.16 zastrzelenie Narutowicza Eligiusza Niewiadomskiego 1923 marzec-Rada Ambasadorów 1922-wybory do Sejmu wileńskiego- Wileńszczyzny, 1923.03.15-Rada Ambasadorow uznała wschodnie i polnocne granice Polski 1936-4 letni plan Eugeniusza Kwiatkowskiego- realizowanie programu długofalowej planowej polityki gospodarczej 1938-1 program telewiz 1938.10.02-zajecie Zaolzia przez PL 1919.08.16/17-24-1powst śląskie klęska antypol urzędy i policja przewrót majowy. Przyczyny: słabość polskiego parlamentaryzmu, zmęczenie ludności niestabilnością rządów, oczekiwania zwolenników Piłsudskiego na jego powrót do polityki, żądania Piłsudskiego decydowania w sprawach dotyczących polskiego wojska.	system parlamentarno-gabinetowy-uklad stosunkow miedzy parlamentem a wladza wykonawcza (prezydentem rzadem), w którym rząd z premierem na czele jest powoływany i odwoływany przez glowe państwa a odpowiedzialność polityczna ponosi przed parlamentem. Rzad powoływany spośród przeds partii mającej większość w parlamencie. Glowa państwa może rozwiazac parlament. plebiscyt- glosowanie ludności danego terytorium w celu wypowiedzenia się w jakiejś sprawie np. przynaleznosci państwowej federacja-zwiazek samodzielnych państw krajów prowincji posiadających własne organy federelne, na rzecz których państwa związkowe zrzekają się części swoich uprawnien inkorporacja-przylaczenie terytorium jakiegoś kraju do innego państwa reforma rolna-zmiana struktury wlasnosciowej w rolnictwie, przeprowadzana odgórnie przez państwo. Np. parcelacja etatyzm- prowadzenie przez państwo szerokiej działalności inwestycyjnej przejawiającej się w zakładaniu przedsiębiorstw od podstaw, przejmowaniu w calosci przes istniejących lub tworzenie spolek o mieszanym kapitale. unizm-absolutna zgodność wszystkich form obrazu, całkowicie zespolonych z dwuwymiarowa powierzchnia plotna jidysz-jezyk zydow, którego podstawe stanowi niemiecki, aramejski, hebrajski, slowianskie sanacja-oboz piłsudczyków, który pod hasłem uzdrowienia stos politycz i zycia publicz dokonal przewrotu majowego.	1918-23 szybki wzrost gospodarczy zamówienia wojskowe niedobór kapitałów pominięto ją przy odszkodowaniach 1917-23 ujednolicono pieniadz-marka polska-slaba sciagalnosc podatkow, deficyt budżetowy, wzrost inflacji, druk pustych piniedzy 1923-hiperinflacja, opor przedsiebiorcow którzy bogacili się na eksporcie, marka tracila na wartości, banki zawiesily dzialalnosc kredytową rosly ceny towarów , czarny rynek, manifestacj 6,11,23 w kek upadek gabinetu Witosa-chjeno-Piasta *grudzień-powołani nowego pozaparlamentarnego gabinetu zlozonego z fachowców-wladyslaw grabski (1923-25)-program naprawy skarbu : *podatek majątkowy *ograniczenie administracji *zniesiono dopłaty do kolei *1924-utworzenie banku emisyjnego-akcyjny nikt ni mogl mieć więcej ni 5% akcji reforma rolna 1925 *dobrowolnej parcelacji ulegly majatki przekraczające 180 ha, rząd miał prawo przymus wywłaszczenia, odszkodowanie ustalano wg ceny rynkowej, ziemia była droga
rząd tymczasowy-reformy społeczne i ustrojowe- wywłaszczenie i zniesienie wielkiej i sredniej własności ziemskiej, upaństwowienie kopaln, salin, przemyslu naftowego, udział robotnikow w administracji zakladow przemysł które nie bd upaństwowione, prawo o ochronie pracy, ubezpiecz od bezrobocia, konfiskata kapitalow powstałych w czasie wojny ze zbrodniczej spekulacji art. Pierw potrzeby, powszechne obowiaz swickie nauczanie szkolne bezpłatne	granica z Niemcami: *Pomorze Gdańskie i Wlkpolska na mocy traktatu wersalskiego do polski, Gdańsk status wolnego miasta pod kontrolą ligi narodów 1918.12.27-1919.02.12 powstanie wielkopolskie 1920.07.11 plebiscyt na WiM do Niemiec 1919.08.16/17-24-1powst śląskie klęska antypol urzędy i policja 1920.08.20-2 powst sląskie terror przeciw polakom Wojciech Korfanty 1921.03.20 plebiscyt 40% 1921.05.2/3 2powst śląsk opanowanie terenów na prawym brzegu górnej odry 1922.05.15 porozumienie o wyznaczeniu granicy najbogatsza cz slaska i najbardziej uprzemysłowiona, autonomia
Narodowa Demokracja nie uznala rządu lubelskiego, lecz Komitet Narodowy Polski o 1918.11.11-przyjazd Piłsudskiego do wawy z wiezienia, Rada Regencyjna powierzyla mu zwirzchnictwo nad wojskiem, 3 dni poznij wlasz cywilną, oglosil się Tymczasowym Naczelnikiem Panstwa- powoływanie rządu, wyż urzęd, zwtweirdzani budżetu i projektów ustawod. o zgłoszenie przez Piłsudskiego kandydatury Daszyńskiego , potem Jędrzej Moraczewski socjalista, -reformy społeczne, brak poparcia ze str endencji i ententy *koalicyjny rząd Ignacego Paderewskiego-podporzad Komitet Narodowy Polski o 1919.01.26 wybory do sejmu ustawodawczego 1919,02,20 ustawa o powierzeniu Piłsudskiemu dalszego sprawowania Naczelnika – mała konstytucja-pl ma ustroj tepubliki parlamen z jednoizb parlam-wladza ustawodawcza i kontrolowanie Naczelnika Panstwa i rządu*naczelnik to predstawiciel państwa i najwyższy wykonawca uchwal sejmu w spr cywil i wojsk *powoluje rząd w pelnym składzie na podst porozum z sejmem *z rzadem jest odpowiedzialny przed sejmem za sprawow urzędu *każdy akt państwowy naczelnika wymaga podpisue odnośnego ministra o 1921,03,17 konstytucja marcowa repub parlamentarno-gabinetowa trojpodzial władzy dominuje parlament, ustanowienie urzędu prezydenta, rownosc obywateli wobec prawa, nietylaknosc osob, reforma rolna, wolność słowa *ustawod sejm i senat na 5 lat: pr inicjatywy ustawodawczej, stanowienie prawa, uchwal budżetu, ustal podatkow, nadzor nad rada ministrów i najwyz izba kontroli, wybor prezydenta prawo weta wstrzymującego projekty ustaw odwolywanie premiera i ministrów wiekszoscia glosow (sejm) *wykonaw-prezydent-glowa państwa-7 lat- zwierzch nad silami zbrojnymi, reprezent państwa w stosun miedzynarod, zawieranie umow międzynarodowych, mianowanie premiera i na jego wniosek ministrów, sedziow, podpisywanie ustaw, prawo laski i rozwiązania sejmu(zgoda 3/5 senatu) brak prawa weta, odpowiedz przed Trybunalem Stanu rada ministrów-premier+ministrowie: decyd o kierunkach polityki wew i zagranicznej, podejmowanie uchwał, uchwalanie rozporzadzen wykonawczych zarzadzen *kier praca resortow *sądownicza-niezawizle sady: powszechne, szczegolowe- orzek prawomocnych wyrokow, zakres i sposób działaia okresl innymi ustawami				1925-34 wojna celna z Niemcami-zakaz wegla z pl ograniczenia na import prod rol, proba pozbawienia polski możliwości zaciągania zagranicznych kredytów, spadek obrotow w handlu zagranicznym, przyspiesz bud portu w gdyni
	granica z czechami: 1919-zajecie przez czechosłow cz. slaska cieszyn nalez do pl po Olzę wrzesień- Rada Najwyzsza zarządza plebiscyt, do którego nei doszło 1920.07.5-16 –na konferencji w Spa zgoda rządu na to aby arbitraż miedzynarod zadecyd o przynależ tych ziem w zamian za obietnice pomocy dyplomat i wojskowej *Zaolzie, śl, ciesz, orawa, Jaworzno dla czech 1938-pol żąda zwrotu Zaolzia 1938.10.02-zajecie Zaolzia przez PL			1930-35 kryzys gospodarczy-bezrobocie prawie 40%, zakłady musiały ograniczyć/zaprzestać produkcji * drastyczny spadek cen prod rolnych *rozwarcie nożyc cenowych-stale rosnące ceny przemyslowych prod przy malejącej prod, zubożenie
	1919-linia Curzona-państwa ententy- bug kuźnica-puńsk-sprzeciw pl rządu *koncepcja federacyjna-piłsudski-oddzielenie polski od rosji kordonem niepodległych państw(litwa, lotwa, ukraina, bialorus) pozost w zw RP, które stanowią przeciwwagę dla ZS *inkorporacyjna-Dmowski- wcielenie do PL dużej cz Kresow ws i zasymilowanie niepolskich mieszkańców gdzie dominuje zywiol polski i możnych gospodarczo			sposoby: *próba niwelacji bezrobocia przez roboty publiczne *oddłuż gospodarstw rolnych * inwestycje państwowe *rząd zastosował politykę deflacji-zmiejsza ilość pieniadza i utrzymanie możliwości eksportu zysku za granice COP *przemysl ciezki, maszynowy, chemiczny w Dębicy *prod zbrojeniowa * Zaklady rolnicze w Rzeszowie i Mielcu *elektrownia w Rożnowie *kombinat metalurgiczny w Stalowej Woli *strategiczne-daleko od granic, *demograficzne- przeludnienie wsi, nadmiar sily roboczej * gospodarcze-zasoby surowcowe *komunikacyjne-dobre polaczenie z innymi regionami
	granica z ukrainą: 1918.11.01 – walki o lwów w Galicji wschodniej 1923 marzec-Rada Ambasadorów zaakceptowała całą wschodnią granicę II RP WOJNA PL-BOLSZEWICKA- 1918-wojska niemieckie wycofują się z ukrainy i białorusi, wkracza Armia Czerwona, luty 1919-pierwsze starcia z polską kwiecień-zdobycie Wilna i Mińska, ofensywa zatrzy na linii Berezyny, Piłsudski podjął rokowania z bolszewikami 1920.04.21-umowa z Ukrainska Republiką Ludową (semena Petlurę)-sojusz wojskowy przeciwko bolszewikom, wspolna ofensywa na ukrainne, zdobycie kijowa 7 maja *1920.07.30-Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski Białystok –w manis=fescie utworz polskiej republiki radzieckiej *Piłsudski powołał koalicyjny rząd z Wincentym Witosem –moblizacja chłopów 1920.08.13-17 cud nad wisłą, pl do Zbrucza i 1920.09.20-25-pod Niemnem dotarly do minska, 1921-traktat pokojowy w rydze ziemie białoruskie i ukraińskie podzielone miedzy polskę a Rosję Radziecką			organizacja ukraińskich nacjonalistów-terrorysci Ukraińskie zjednoczenie narodowo-demokratyczne 1935-M. Zyndram-Kościałkowski wygaszał konflikt przyczyny zamachu majowego: autorytaryzm-wladza jednostki kult-zwalczanie opozycji grupa osob lub wojsko sprawuje władze, rzady pilsudskiego-sanacja (uzdrowienie) wzmocnienie władzy centralnej-uprawnienia dla prezydenta, może rozwiazzzac parlament i wydawac dekret w czasie kiedy parlament nie obraduje,powolal BBWR, które ma zapewnić zaplecze polityczne, dazenie do uchwalenia nowej konstytucji i podstaw władzy 1935.04.23 konstytucja kwietniowa-prezydent odpowiedzialny przed bogiem i historia, zmniejszono liczbe poslow, prawo wera dla prezydenta, glosowac można tylko na 1 liste wyborcza, wzmocnienie władzy wykonawczej w wyborach powszechnych spośród 2 kandydatow wybierano prezydenta. *władze przejmuje po śmierci Piłsudskiego Ignacy Moscicki który musial podzieli się wpływami z gen rydz smiglym-generalnym inspektorem sil zbrojnych, powolano oboz zjednoczenia narodowego 1935.05.12 smierc pilsudskiego naczelnik 22.11.18-9.12.22 pilsudski prezydent 9-16.12.22 narutowicz 20.12.22-14/15.05.26 wojciechowski 1.06.26-30.09.39-mościcki premierzy 17,11,18-16,01,19 moraczewski 16,01-9,12,19 paderewski 23,06-24,07,20 grabski 24,07,20-13,09,21 witos
	WILNO 1920.10.07-piłsudski rozkazał L.Żeligowskiemu upozorowanie buntu i zajecie Wilna, utworz komisji Rządzącą Litwy Środkowej 1922-wybory do Sejmu wileńskiego-wlaczenie do pl Wileńszczyzny, niezgoda ZSRR i Litwy 1923.03.15-Rada Ambasadorów uznała wschodnie i północne granice Polski			organizacja ukraińskich nacjonalistów-terrorysci Ukraińskie zjednoczenie narodowo-demokratyczne 1935-M. Zyndram-Kościałkowski wygaszał konflikt przyczyny zamachu majowego: autorytaryzm-wladza jednostki kult-zwalczanie opozycji grupa osob lub wojsko sprawuje władze, rzady pilsudskiego-sanacja (uzdrowienie) wzmocnienie władzy centralnej-uprawnienia dla prezydenta, może rozwiazzzac parlament i wydawac dekret w czasie kiedy parlament nie obraduje,powolal BBWR, które ma zapewnić zaplecze polityczne, dazenie do uchwalenia nowej konstytucji i podstaw władzy 1935.04.23 konstytucja kwietniowa-prezydent odpowiedzialny przed bogiem i historia, zmniejszono liczbe poslow, prawo wera dla prezydenta, glosowac można tylko na 1 liste wyborcza, wzmocnienie władzy wykonawczej w wyborach powszechnych spośród 2 kandydatow wybierano prezydenta. *władze przejmuje po śmierci Piłsudskiego Ignacy Moscicki który musial podzieli się wpływami z gen rydz smiglym-generalnym inspektorem sil zbrojnych, powolano oboz zjednoczenia narodowego 1935.05.12 smierc pilsudskiego naczelnik 22.11.18-9.12.22 pilsudski prezydent 9-16.12.22 narutowicz 20.12.22-14/15.05.26 wojciechowski 1.06.26-30.09.39-mościcki premierzy 17,11,18-16,01,19 moraczewski 16,01-9,12,19 paderewski 23,06-24,07,20 grabski 24,07,20-13,09,21 witos
	kształt się nacjonalizmu *nacjonalizmy narodow tam zamieszkujących *rewolucja w rosji stosunek państw alianckich do tych terenow
	adeusz makowski karol Szymanowski Ignacy paderewski

1928	Związek Ludowo-Narodowy przekształca się w Stronnictwo Narodowe (SN)
1928	obóz sanacji tworzy partię o nazwie Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR)
1929	powstanie Centrolewu, koalicji: PPS, PSL „Wyzwolenie”, PSL „Piast”, Stronnictwa Chłopskiego, Chrześcijańskiej Demokracji, cel: wspólna walka z obozem sanacji
1930	rozwiązanie parlamentu, osadzenie przywódców Centrolewu w twierdzy brzeskiej
1931	PSL „Piast” i PSL „Wyzwolenie” po połączeniu tworzą Stronnictwo Ludowe
1932	pakt o nieagresji między Polską i Związkiem Radzieckim
1934	polsko-niemiecki pakt o nieagresji
1934	utworzenie obozu w Berezie Kartuskiej, na mocy decyzji administracyjnej (a nie sądowej); byli w nim osadzani obywatele uznani za wrogów państwa
1935	śmierć Józefa Piłsudskiego. Władzą w kraju po śmierci marszałka podzielili się prezydent I. Mościcki i wódz naczelny marszałek E. Rydz-Śmigły. Politykę zagraniczną prowadził J. Beck.
1935 IV	przyjęcie przez sejm nowej konstytucji (kwietniowej). System parlamentarny został zastąpiony autorytarnym systemem prezydenckim. Władza ustawodawcza:sejm i senat. Władza wykonawcza: prezydent,wybierany na siedem lat, zwoływał i rozwiązywał sejm i senat, mianował 1/3 senatu, dysponował prawem weta wobec uchwał sejmowych, powoływał premiera rządu oraz najwyższych urzędników państwowych i dowódców wojskowych, odpowiadał „przed Bogiem i historią”. Władza sądownicza: niezawisłe sądy.
1937	utworzenie Obozu Zjednoczenia Narodowego przez Rydza-Śmigłego; program: zjednoczenie społeczeństwa wokół armii i jej wodza naczelnego
1937	Chrześcijańska Demokracja przekształca się w Stronnictwo Pracy
1937-1939	budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego
1938	zajęcie Śląska Zaolziańskiego przez wojsko polskie i przyłączenie go do Polski
1938	rozwiązanie przez Stalina KPP
1939 III	żądania Hitlera wobec Polski: włączenie Gdańska do Niemiec, eksterytorialna autostrada i linia kolejowa przez Pomorze Gdańskie
1939 VIII 23	pakt Ribbentrop-Mołotow Pakt o nieagresji między III Rzeszą i Związkiem Radzieckim. Tajny załącznik dzielił terytorium Polski między oba mocarstwa wzdłuż linii Wisły i Sanu, rozdzielał także strefy wpływów między nimi w Europie Środkowej, Związek Radziecki zastrzegł sobie prawo do ziem Finlandii, Łotwy, Estonii i Besarabii, w zamian Niemcy otrzymać miały Litwę.
1939 VIII 25	sojusz polsko-brytyjski Wielka Brytania zobowiązała się pomóc Polsce w przypadku agresji III Rzeszy.