Metody poznawania uczniów i zespołu klasowego - diagnoza potrzeb i problemów klasy.

Artykuł

Metody poznawania uczniów i zespołu klasowego - diagnoza potrzeb i problemów klasy

Pomoc wychowawcy w podejmowaniu zadań jako grupa i wywiązywania sie z nich jest jednym ze wskażników uwzględniajacym poziom integracji klasy, który jest zmienny. Zwykle obniża się po kryzysach i konfliktach w klasie, wzrasta w sytuacji zewnetrznego zagrożenia całej klasy.

Diagnozę klasy ułatwiają moje systematyczne obserwacje w toku lekcji, na przerwach, na wycieczkach, imprezach szkolnych, w sytuacjach konfliktów i w kryzysach, w sytuacjach stawiania nowych zadań, podejmowania samorzutnej aktywności, z informacji uzyskanych od rodziców w trakcie zebrań i spotkań, obserwacja zachowań i monitorowanie postępów uczniów, sondy, rozmowy z uczniami, karty samooceny, zajęcia warsztatowe w ramach godzin do dyspozycji wychowawcy.

Opis klasy:

• klasa samodzielnie stawia sobie zadania (np.dbałość o pamięć zmarłego tragicznie kolegi z klasy, akcja pomocy dzieciom z Domu Dziecka w Ciasnej) i potrafi samoorganizować się przy ich realizacji;

• w klasie występują konflikty na tle zaangażowania się uczniów w organizację różnych imprez. Starają się je rozwiązać prosząc o interwencję wychowawczynię. Mocną stroną klasy jest umiejętność prowadzenia komunikacji, otwartej rozmowy osób rywalizujących ze sobą, co prowadzi do poszukiwania błędów, a to z kolei pomaga przezwyciężyć dezintegrację zespołu i rozładowanie konfliktu. Wyrażenie krytyki wprost w szczerej rozmowie, prawo do wyrażania swojego zdania, zgłoszenie problemu i otwartość w obecności nauczyciela służy zaufaniu klasy wobec wychowawczyni.

Mając poczucie odpowiedzialności, że moje działania mają na względzie dobro ucznia, oczekuję od wychowanków przestrzegania ustalonych ogólnie akceptowanych form. Uczniowie mają jednak inny system wartości, inne sposoby dążenia do realizacji własnych potrzeb, a brak ich zaspokojenia może rodzić konflikty. Systematyczne techniki pozwalające zgłębić wiedzę o wychowankach to: wspólne z uczniami omawianie bieżącego życia klasy, podsumowanie wyników nauczania i frekwencji, współudział w ocenianiu zachowania, wybór samorządu, rozwiązywanie konfliktów, organizowanie imprez klasowych. Służą one kształtowaniu umiejętności oceny i samooceny uczniów.

Rozwiązywanie problemów wychowawczych musi poprzedzać informacja jak jest oceniany nauczyciel przez swoich uczniów. Przeprowadzono i analizowano ankiety dla uczniów Zespołu Szkół Rolniczych w Gosławicach. Badania poświęcone były poglądom i opiniom uczniów odnośnie spraw szkolnych, polityki dużej i małej, oceny pracy nauczycieli.

Analizując wyniki uzyskałam informację ile czasu średnio poświęcają wychowankowie na odrabianie lekcji, czy podczas uczenia się korzystają z dodatkowej pomocy, jak najczęściej spędzają wolny czas i z kim, czy odczuwają potrzebę pomocy psychologa, jakie jest źródło ich osobistych finansów.

Opierając się na analizie wyników tejże ankiety przeprowadzonej w lutym 2001 r. zawierającej m.in. pytania: "Co Ci się w szkole najbardziej podoba?", "Jak oceniasz pracę nauczycieli? (w skali od 0 - raczej źle do 6 - bardzo dobrze)" najczęściej spotykane odpowiedzi uczniów przedstawiają poniższe wykresy.

Rys.1 Rozkład odpowiedzi uczniów na pytanie "Co Ci się w szkole najbardziej podoba?"

Na podstawie wykresu co trzeciemu uczniowi najbardziej podoba się atmosfera szkoły, co piątemu organizowanie wyjazdów, a co siódmemu najbardziej podoba się opieka wychowawcza.

Rys. 2 Rozkład odpowiedzi uczniów (w procentach) na pytanie "Jak oceniasz pracę swego wychowawcy?"

Przyjmując, że oceny 4, 5, 6 określają dobrą bądź bardzo dobrą pracę nauczyciela, dziewięciu uczniów na 10 czyli prawie każdy postrzega zadawalająco moje działania.

W młodszej klasie używałam metod aktywnych w pracy wychowawczej. Były kwestionariusze samooceny "Jaki jesteś" określające różne cechy osobowości ucznia (cechy pozytywne - dodatnie i cechy negatywne - ujemne) oraz "Psychologiczny autoportret".

Mając świadomość istnienia zakłóceń w kontakcie uczeń-nauczyciel zorganizowałam warsztaty poświęcone oczekiwaniom, potrzebom uczniów odnośnie sposobów i jakości komunikacji uczeń - nauczyciel.

Spotkanie 1 - "Być uczniem"

Klasa została podzielona na dwie grupy: "oskarżycieli" i "obrońców" szkoły i poprosiłam o przeprowadzenie sądu nad szkołą wymieniając argumenty "za" i "przeciw" szkole. Grupy miały 5 minut na obronę swego stanowiska. Argumentów obu grup była równowaga.

Następnie praca w dwójkach polegała na zastanowieniu się co z tego co dostają lub mogą uzyskać w szkole, może być przydatne w przyszłości (np. język obcy przy wyjazdach zagranicznych, konkretny przedmiot przy wybieraniu się na studia, przyjaźń, która długo trwa).

Uczniowie proszeni są o wymienienie po jednej "pożytecznej" rzeczy, wynikającej dla nich z chodzenia do szkoły. Rozmowę rozpoczęłam od pytania - Co chciałbyś (chciałabyś) od innych usłyszeć o sobie? (podaj lub napisz 4 - 6 słów). Oto zestawienie najczęściej spotykanych odpowiedzi:

• miła (miły) - 12 %;

• zabawny, dowcipny, wesoły - 11 %;

• koleżeński - 10 %;

• spokojny - 8 %;

• dobry - 7 %;

• mądry - 5 %;

• inteligentny - 5 %;

• dobrze się uczysz - 4 %.

Zgodnie z powyższym zestawieniem można zauważyć, że co dwudziesty uczeń chciałby usłyszeć, że jest mądry i inteligentny, a co dwudziesty piąty - dobrze się uczysz.

Po zebraniu tych informacji podzieliłam klasę na małe grupy, w których uczniowie pracowali nad propozycjami cech jakie wg nich powinien mieć nauczyciel. Zastanawiali się nad pytaniem "Czego oczekuję od moich nauczycieli lub co w nich lubię?" (każdy uczeń pisze na kartce, a następnie w grupach przedstawiają cechy idealnego nauczyciela). Przy realizacji zadania przez grupy pojawiły się osoby pełniące role pomysłodawcy kształtującego wizje oraz porządkującego i rozwijającego pomysły innych. Po burzliwej pracy i analizie odpowiedzi wyłonił się obraz nauczyciela oczekiwanego przez uczniów, a mianowicie:

• nauczyciel wyrozumiały tzn. taki który wszystko usprawiedliwia, łatwo wybacza (uwaga! uczniowie mogą wykorzystywać jego dobre serce i naciągać go na więcej niż chce zrobić czy dać);

• nauczycie z poczuciem humoru tzn.poświęcający dużo uwagi na rozładowanie napięć podczas lekcji, która wg uczniów jest nudna i schematyczna;

• nauczycie sprawiedliwy w traktowaniu i ocenianiu bez faworyzowania "ulubieńców".

Omówienie: przedstawienie najważniejszych cech nauczyciela oczekiwanych przez uczniów i podzielenie się informacjami jak pracowało im się nad wspólnymi zadaniami.

Spotkanie 2 - "Jaka mogłaby być szkoła?"

Celem warsztatów jest uczenie twórczego myślenia i umiejętności wywierania wpływu.

"Burza mózgów" na temat szkoły, w której uczniowie uczyliby się z przyjemnością. Jak to miejsce miałoby wyglądać, jakie zasady by w niej obowiązywały? Jacy są nauczyciele, jak uczą i czego (przypominam, że nie trzeba liczyć się z realiami).

Następnie grupy 3-4 osobowe opracowują projekt takiej szkoły. Delegat grupy przedstawia projekt pozostałym uczniom. Proponuję dyskusję na temat powstałych pomysłów i wspólne szukanie odpowiedzi na pytanie: czy takie miejsce jest możliwe?, czy realna szkoła ma z tym miejscem coś wspólnego?, co można zrobić lub co ty możesz zrobić, by zrealizować niektóre postulaty?

Omówienie: po zakończeniu rozwijam swobodną duskusję na temat tego czy i nz co mają wpływ w szkole i czy można coś zrobić, by im sie lepiej w niej żyło; staram się by uczestnicy spotkania wysłuchali siebie nawzajem.

W celu lepszego poznania możliwości uczniów, ich zainteresowań, aspiracji, wartości i postaw przeprowadzono badania diagnostyczne pod nazwą "Potrzeby i dążenia". Zebrano informacje na temat dyspocycji psychicznych wychowanków:cech osobowości i charakteru, problemów emocjonalnych, nawyków, postaw, zdolności.

Celem badań było uświadomienie uczniom, że dojrzała samoocena to samoocena adekwatna, która umożliwia:

• dostrzeganie swoich ujemnych i dodatnich cech;

• zaobserwowanie wpływu tych cech ujemnych i dodatnich na popełnione błędy i odnoszone sukcesy;

• wyciąganie z tych błędów wniosków na przyszłość, a tym samym wystrzeganie się niepowodzeń.

Samoocena zawyżona równie czesto jak samoocana zaniżona utrudnia kontakty międzyludzkie.

Chcąc pomóc wychowankom w samoorganizowaniu się przy realizacji różnych zadań zaproponowałam przydzielenia każdemu z nich ról i odpowiedzialności za wywiązywanie się z powierzonych zadań, wykorzystując szczególne kompetencje i umiejętności uczniów celem wzbudzenia poczucia współodpowiedzialności za życie klasy.

Samorząd klasowy: Barbara R. Justyna R. Joanna M.
Imprezy szkolne: Dorota C. Grzegorz G. Monika J. Alicja M. Barbara M. Barbara W. Andrzej T.	Chór: Dorota C. Monika J. Alicja M. Agnieszka S. Maria P. Aleksander G. Barbara K. Damian J. Tomasz K. Tomasz T. Krzysztof K. Andrzej T.	Oprawa muzyczna: Leszek H.
Imprezy sportowe: Justyna R. Dorota C. Barbara R. Barbara M. Tomasz F. Aleksander G. Damian J. Tomasz K. Tomasz T. Karolina N. Krzysztof O. Grzegorz P. Janusz S. Andrzej T.	Pomoc w nauce: Andrzej T. Grzegorz G.	Dekoracje: Karolina B. Arleta R. Maria P. Małgorzata S. Dariusz S. Krzysztof P. Łukasz W.
Org. wycieczek: Józef G. Aleksander G. Damian J. Tomasz K. Tomasz T.	Aktorzy: Magdalena G. Aleksandra R. Janusz S. Monika S. Magdalena K. Andrzej T.

PEDAGOGIKA I JEJ ZADANIA
Pedagogika bada wszelkie zjawiska wychowawcze odnoszące się tak do dzieci jak i do młodzieży i dorosłych. Przedmiotem jej badań są nie tylko wpływy wychowawcze organizowane świadomie i celowo również niezamierzone i żywiołowe
Zadania pedagogiki
Podstawowym zadaniem pedagogiki jest wyposażenie tych, którzy zajmują się organizacją procesów dydaktycznych lub wychowawczych w wiedzę o skuteczności różnego rodzaju zabiegów
1.Gromadzenie wiedzy o rzeczywistości wychowawczej i rzetelny opis wyników tej obserwacji, oraz twierdzenie jak przebiegają procesy wychowawcze w formie zadań sprawozdawczych i opisowych
2.Uogólnienie wyników obserwacji wykrywanie związków i zależności miedzy zjawiskami wychowawczymi i formowanie wniosków w formie żądań ogólnych przedstawiających prawidłowości przebiegu procesów wychowawczych, wyjaśnianie tych związków i zależności w celu ukazania, które z nich wywołują nieporządne zjawiska a które są nieporzadane z punktu widzenia prawidłowego rozwoju osobowości człowieka i w celu umożliwienia przewidywania przebiegu tego rozwoju i kierowania nim
3.Dostarczenie wiedzy potrzebnej do przekształcania rzeczywistości wychowawczej przedstawionej w formie zadań wartościowych i normatywnych, celów i zasad wychowania w funkcjonalnym związku z rozwojem społeczno ekonomicznym społeczeństwa, wytyczenie metod realizacji celów wychowania sprawdzenie skuteczności tych metod w praktyce wychowawczej
Pedagogika
Jej przedmiotem jest człowiek w określonych warunkach społecznych nie tylko ulega zmianom w toku badań, ale i pod ich wpływem. Pedagogika opisuje, więc fakty i doświadczenia praktyki wychowawczej, objawia je i odpowiada na pytania jak i dlaczego przebiega takie czy inne zjawisko wychowawcze, jaka może być rzeczywistość wychowania i jaka być powinna a ponad to bada je w niesłychanie złożonej dynamice rozwojowej.

Pedagogika ukazuje rolę i znaczenie wychowania i rozwoju w kształtowaniu ludzkiej osobowości a także w życiu społecznym znajomość wiedzy jest niezbędna dla nauczyciela i dla każdego, kto ma na celu wychowanie człowieka

CELE KSZAŁCENIA I WYCHOWANIA
Wychowaniem– określany czynnik i działanie mające wychowawcze skutki, ale i również i procesy zmian zachodzących pod ich wpływem w warunkach ludzkich a także trwałe procesy ich wyników. O tym, kim stanie się człowiek decyduje splot czynników biologicznych, społecznych oraz jego osobista aktywność i wychowanie
Cele wychowania
1.Przygotowanie młodego do uczestnictwa, które wyrażałoby się w zaangażowanym działaniu
2.Przygotowanie młodego do pracy zawodowej w tym rozwój indywidualnych uzdolnień i osobistych zamiłować
3.Rozwinąć i uwarunkować potrzebę kulturalnego uczestnictwa
4.Kształtowanie określonych postaw
5.Stworzenie postaw zawiązywania konfliktów miedzy jednostkami a grupami zorganizowanymi w państwie
Wychowanie – zawiera bogatą i różnorodną treść, bywa różnie określane w literaturze pedagogiki w uściślaniu pojęcia wychowanie naukowcy zajmują na ogół 2 różne stanowiska. Jedni przypisują mu szerokie znaczenie inni, starają się je określić w szerszym znaczeniu. Według Suchodolskiego jest to przygotowanie człowieka do zadań, jakie powstają w wyniku rozwoju współczesnej cywilizacji. Jest przysposobieniem jednostki do życia. Ryszard Wroczyński podkreśla, że współczesne wychowanie jako proces celowego działania realizowane jest ponadto w wartości tzw.: cywilizacji zmiennej
Kształcenie – ogół czynników i sposobów umożliwiających ludziom uzyskane rezultaty w dotychczasowej rzeczywistości, przyrodniczej i społecznej, Ludzie zdobywają zasób wiedzy umiejętności i spawnosci. Rezultaty kształcenia nazywamy kształceniem opanowanie wiedzy naukowej i sprawności sposobów samodzielny zaś bez pomocy nauczyciela to samokształcenie. Szkoła tworzy w każdym społeczeństwie określony system kształcenia zadaniem ich jest pomaganie człowiekowi w opanowaniu wiadomości otaczającej go rzeczywistości.
Nauczanie - kierowanie procesem uczenia się planowaną pracą nauczyciela z uczniami. Umożliwiająca zdobywanie zdolności i umiejętności nawyków i rozwijanie ich zdolność i zainteresowań. Jest dla pewnego zasobu wiadomości umiejętności i sprawności jednostki lub grupy ludzi w celu przysposobienia ich do wykonywania określonych zadań, nauczyciel w procesie nauczania podaje wiadomości w sposób systematyczny i dostosowany do ich poziomu umysłowego. Proces nauczania to tok systematycznych i poznawczych działań nauczycieli i uczniów zmierzający do spowodowania decydujących zmian osobowości
Osobowość – to termin definiowany w wieloraki sposób, mówiąc o osobowości mamy na uwadze jakąś osobowość, oznacza całość procesów psychicznych zachodzących w jednostce, we współczesnej psychologii występuje kilka ujęć, osobowość to zespół cech psychicznych przy pomocy, których można opisać podstawowe formy zachowania się człowieka
Środowisko - to otaczający nas krąg osób i rzeczy, środowisko rozpatruje się z różnych punktów widzenia. Mówimy o środowisku biologicznym. Geograficznym, i wychowawczym. Środowisko biologiczne to układ wszystkich czynników ożywionych lub nieożywionych. Środowisko geograficzne to otaczający ludzi przyroda, warunki życia człowieka
Czas wolny - to czas do dyspozycji jednostki po wykonaniu zadań obowiązkowych, pracy zawodowej i nauki w szkole. Czas wolny przeznacza się na:
-Odpoczynek
-Rozrywkę
--Działalność społeczną
-Rozwój zainteresowań
Kultura - to całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkiego gromadzonego, utrwalonego i wzbogaconego w ciągu jej dziejów przekazywany z pokolenia na pokolenie. Element będący wspólną wartością danego społeczeństwa przez nie przekazywane. Mamy na myśli przekazywanie takich wzorów postępowania jak sposoby zachowania się związane z wszelka ą stałą postawą czy funkcją w życiu społecznym
Szkoła w ujęciu tradycyjnym i społecznym
-Szkoła macierzysta do 6 lat ( 0-6)
-Szkoła elementarna od 6 do 12 lat
-Szkoła gimnazjalne od 12 do 18 lat
-Szkoła – akademia do 18 do 24
Cechy szkoły
1.Jest instytucją przekazującą dzieci i młodzieży wiedzę naukową i rodzinną – wiedze potoczną – pozwala na systematyczne zgłębienie wiedzy
2.Jest instytucją nauczającą metodami naukowymi- nauczanie, - zastosowanie teorii psychologiczno – pedagogicznej
3.Może systematyzować ,ukierunkowywać wpływy oddziaływania kształtujące i wychowawcze
4.Stara się dawać całościowy pogląd na wiedzą człowieka o świcie
5.Stara się przygotować do udziału w funkcjonowaniu społecznym – uspołecznia
6.Stara się rozwijać osobowość wychowanków by pozwolić na samodzielne kierowanie swoim życiem
Zasady funkcjonowania szkół
-Demokratyzacja
-Powszechność
-Bezpłatność
-Jednolitość

UCZEN W PROCESIE DYDAKTYCZNO – WYCHOWAWCZYM
Efekty uczenia się zalezą od;
-Cech rozwojowych
-Który uzależnia procesy uczenia się?
-Sytuacji uczenia
Cechy indywidualne
-Płeć
-Inteligencja
-Zdolności specjalne
-Typ poznawczy
-Dominujący rodzaj aktywności
-Wiedza
-Nastawienie postawy
-Poglądy
-Poziom aspiracji
-Motywy uczenia się
-Zainteresowania
Proces dydaktyczno- wychowawczy
1.Tworzenie ładu zew i wew.
2..Poznanie faktów na lekcjach
Kształtowanie pojęć
3.Wiązanie teorii z praktyką
4.Kształtowanie umiejętności i nawyków
5.Kontrolowanie i ocena wyników kształcenia

PROCESY WYCHOWANIA, ZASADY I ŚRODKI
Zasady:
-Zasada instancji obiektywnych, zjawiska wychowania nie wyczerpuje się w stosunku między wychowawcą a wychowankiem. Chociaż często wypowiadane są takie, własne poglądy. W wychowaniu bierze udział 3 partnerów. Jest nim społeczno kulturowy świat obiektywny, ogólnoludzki i narodowy, w którym żyją i działają zarówno wychowawcy jak i wychowankowie
-Zasada aktywności wychowanka
-Zasada indywidualizacji
-Zasada organizowania zespołu i środowiska wychowawczego
-Zasada postawy wychowawczej
Cele wychowania i środki wychowania
- Stosowanie kar i nagród w wychowaniu
-Przygotowanie do życia w społeczeństwie, zawodu do uczestnictwa do rozwoju osobowości
Kształtowanie potrzeb i kształcenie motywów postępowania może być traktowane jako cele i jako środki wychowania podobnie kształcenie nowych rodzajów działalności, zabaw, pracy, twórczości, możemy wprawiać jako zespół środków wychowawczych skłaniających do założonych celów, ale możemy też sądzić, iż np. wykształcenie postawy twórczej jest samoistnym i celem wychowania
Do zadań wychowania należy:
-Kształtowanie potrzeb
-Kształtowanie uzdolnień i zamiłować
-Kształtowanie motywów postępowania
-Przezwyciężenie niekorzystnych przyzwyczajeń
Metody wychowania – to zespół postępowania wychowawczego polegający na wywieraniu określonego wpływu na aktywność wychowanka
Metody wpływu osobistego wychowawcy
A). Wysuwanie sugestii może mieć charakter zachęcania przestrzegania lub oceniania
B). Perswazja polega na podsumowaniu wychowankom określonych rozwiązań przez posłużenie się odpowiednio dobranym zespołem argumentów
C). Wdrażanie aprobaty i dezaprobaty chodzi tutaj o uznanie lub brak uznania, postępowanie wychowanka przez wychowawcę bez zmiany jego przekonań

Metody wpływu sytuacyjnego w-g Muszyńskiego
A). Werbalne – instruowanie polega na ukazywaniu wychowankowi niedostrzegalnych aspektów sytuacji, za wracaniu uwagi na następstwa jego zachowań, ale i na pokazywaniu jak powinien dążyć do zaspokajania swoich potrzeb i motywów oraz dostarczeniu mu wzorów postępowania wskazówek, co do ich realizacji
B). Niewerbalne - nagradzania i karanie wychowawcze polega na nagradzaniu i na zaspokajaniu motywacji wychowanka w następstwie jego aktywności, karaniu na potępienie negatywnych motywów działań dążących do ich realizacji całkowitej eliminacji
C). Ćwiczenia – metoda polegająca na powtarzaniu czynności w celu ich utrwalenia skutecznie jest, gdy uczeń zna cel ćwiczenia, akceptuje je i jest do nich pozytywnie nastawiony

Metody wpływu społecznego
-Wychowawca manipuluje społecznym otoczeniem wychowanka to nic innego jak tworzenie zespołów wychowawczych, ZESPÓŁ WYCHOWAWCZY – jest przekształcona dla celów wychowania grupa uczniowska
Cele tworzenia zespołów wychowawczych
1.Zapobieganie dezynidywidualizacji ich członków komfornizmowi i uniformizmowi
2.Zapobieganie niezdrowej rywalizacji uczniów na rzecz współdziałania
Metody kierowanie samowychowaniem
-Polegają na wdrażaniu wychowanka do samodzielnego realizowania zadań, wyrobienia gotowości i odczuwania wen potrzeby autokracji wychowawczej, wyrażają się poprzez
A). Metody przybliżające wychowankowie celów i ideałów pracy nad sobą
B).metody wychowania do pracy nad sobą
C). Metody przyswajania określonych technik pracy nad sobą

WARUNKI SKUTECZNOŚCI WYCHOWANIA
Podstawowe czynniki osiągania pozytywnych efektów wychowawczych to:
-Humanistyczne podejście do dzieci i młodzieży
-Eksponowania metod pośredniego oddziaływania wychowawczego
-Umiejętność porozumiewania się z wychowankami
-Poznawanie wychowanków w sposób możliwie zobiektywizowany’
-Unowocześnienie kształcenia pedagogicznego
-Metody pośredniego oddziaływania
A). Metoda zadaniowa – polega na postawieniu wychowanków wobec zmagań uzasadnionych z punktu widzenia sytuacji i warunków, w jakich się znajduje
B). Polega na przejmowaniu przez wychowanków zachowań i postaw swych wychowawców, którzy są dla niej wzorem godnym naśladowania
Poznanie dzieci i młodzieży
-Obserwacja dorywcza polega na doraźnym obserwowaniu dzieci i młodzieży
-Technika dzienników obserwacyjnych
-Wypracowania i ankiety
-Techniki socjometryczne ( plebiscyt życzliwości i niechęci)

ŚRODOWISKO I JEGO FUNKCJE WYCHOWAWCZE
Składniki środowiskowe:
-Ludzie
-Zdarzenia
-Rzeczy
-Zjawiska
Rodzaje środowiska
-środowisko bioklimatyczne
-środowisko fizyczne
-środowisko społeczne
Podstawowe środowiska wychowawcze to:
-Rodzina
-Szkoła
-Grupy rówieśnicze
Do wadliwych postaw rodzicielskich można zaliczyć
-Odrzucenie
-Zanik akceptacji
-Niestałość emocjonalna
-Postawę nadmiernie ochronną
-Postawę autokratyczną
Grupy rówieśnicze
Ze względu na liczebność wyróżnić można grupy: - duże zwane społecznością
Małe np. uczniowie jednej klasy
Ze względu na sposób powstania i instytucje
-Grupy formalne ( mają struktury organizacyjne np. klasa szkolna, samorząd uczniowski
-Grupy nieformalne ( organizowane w sposób niezamierzony no paczki, bandy, członkowie grup)
Środowisko szkolne – podstawowa grupa społeczna na terenie szkoły jest klasa, na kształtowanie klasy wpływa spontaniczna aktywność uczniowi

ŚRODKI WYCHOWAWCZE POJECIE I JEGO CECHY
Wychowanie – jest rozpatrywane jako proces, czyli swoisty rodzaj ludzkiego działania lub po wynik czy produkt oddziaływań wychowawczych
Wychowanie oznacza
-Wyzwalać
-Dodawać odwagi
-Uwalniać od ubezwłasnowolnienia
-Usuwać wpływy zagrażające naturalnemu i spontanicznemu rozwojowi dzieci i młodzieży
-przygotowywać ich do przyszłego życia przez mobilizację do własnej aktywności
-Pobudzać do zachowań zgodnych z oczekiwaniami społecznymi zasadami moralnymi a także etyki normatywnej
Zadaniem wychowawcy jest organizowanie wartościowego życia wychowanków w warunkach współdziałania i współpracy z nimi. W tym także bezpośredniego dialogu o celach i wartościach w życiu człowieka w wychowaniu istotną rolę spełniają także aktywność wychowania

METODY I TECHNIKI POZNANIA UCZNIA
Cele badań pedagogicznych
-znajomość metody
-znajomość problemu
-wzbogacenie praktyki pedagogicznej
-rozwój naukowej pedagogiki
Obserwacja
Polega na postrzeganiu pewnych faktów zdarzeń i zjawisk bez określonego wyższego celu. W warunkach życia szkolnego obserwacja obejmuje góry najpierw postrzeganie danych, z kolei ich utrwalanie a na końcu próbę właściwego zinterpretowana, obserwacja powinna być planowa, selektywna i celowa, oraz wymagająca aktywnej postawy umysłu. Obserwacja jako metoda naukowa wyróżnia się wieloma zaletami. Umożliwia bezpośrednie poznanie zachowania się dzieci i młodzieży w naturalnych warunkach i okolicznościach przy dobrym postrzeganiu i rejestrowaniu faktów zdarzeń i zjawisk gwarantuje zgromadzenie niewiarygodnego materiału zwłaszcza, gdy osobiste postrzeganie obserwatora zostały udokumentowane za pomocą technicznych środków przekazu jako np..magnetofon
Cechy obserwacji
-obiektywna
-wierna
-wyczerpująca
-wnikliwa
-celowa , planowana
-selektywna
-wymagająca aktywnej postawy umysłu
-rzetelna i systematyczna
Warunki poprawnej obserwacji
- celowość
- planowość
- selektywność
- dokładność
- obiektywność
Przedmiotem obserwacji są :
-warunki w których aktualnie przebiegają obserwowane osoby i z którymi pozostają najczęściej w kontakcie
-sytuacje w których uczestniczą w charakterze czynnym lub biernym ich członków
-reakcje obserwowanych osób na owe warunki i sytuacje
Techniki obserwacyjne
Są to określone sposoby dokonywania obserwacji w celach badawczych. Techniki obserwacyjne uczestniczącej polegają one na obserwowaniu uczniów przez nauczyciela podczas przeprowadzonych przez niego zajęć szkolnych w szczególności podczas lekcji. Ze względu na stopień poprawności metodologicznej zalicza się 3 podstawowe typy technik obserwacyjnych
-techniki obserwacji dorywczej
-techniki obiektów obserwacyjnych
-techniki obserwacji kategoryzacji
Ze względu na czas obserwacji wyróżniamy:
-techniki próbek fotograficznych
-techniki próbek zdarzeń
-techniki próbek czasowych
Interpretacja danych
*wprowadzenie wniosku dotyczących właściwości psychicznych obserwowanego dziecka jak uwaga , pamięć , wyobrażenie, sprawność myślenia , zdolności specjalne , zainteresowania , postawy przekonania , cechy temperamentu i charakteru.
*wyjaśnienie poszczególnych reakcji lub działania ucznia na podstawę jego przeżyć psychicznych
-wyjaśnienie różnych form zachowań, działań
*wyjaśnienie aktualnego wpływu doświadczeń życiowych wychowanka
*wyjaśnianie faktów związanych z zachowaniem dziecka opartych na procesach fizjologicznych
ANKIETA
Stanowi z reguły zbiór pytań otwartych i nie obejmuje więcej niż kilka lub kilkanaście takich pytań
Etapy konstruowania ankiet i kwestionariuszy
-postawienie problemu
-formułowanie pytań
-ułożenie instrukcji
-badania próbne
-przygotowanie ostatecznej wersji formularzy, ankiet i kwestionariuszy
Rodzaje pytań ankietowych
- pyt otwarte
- pyt zamknięte
- pyt alternatywne
- pyt dysjunktywne
- pyt koniunktywne
- pyt filtrujące
- pyt kontrolne
Wymagania
-celowość
-odpowiednia forma i treść pytań
-kolejność pytań
-właściwy sposób przeprowadzania badań
-umiejętność krytycznej oceny zebranego materiału
STUDIUM PRZYPADKÓW
To zbieranie wszystkich dostępnych danych psychicznych fizycznych i emocjonalnych i społecznych postępowaniach ucznia
Lista elementów
1.Opis przypadków i dane osobowe, czas obserwacji, definicja
2.Charakterystyczne cechy środowiska rodzinnego
-lista członków rodziny
-wiek każdego członka rodziny
-stan fizyczny zdrowotny każdego z członków rodziny
-wykształcenie i uzdolnienia członków rodziny poziom wykształcenia , zawód i zatrudnienie rodziców
-ocena postawy rodziców wobec dzieci i szkoły , osoby przeprowadzającej wywiad , wzajemne postawy rodziców wobec siebie samych
-zainteresowania i ulubione zajęcia członków rodziny
wartość i cele rodziny
3.Środowisko i miejsce zamieszkania
-opis społeczności w której dziecko żyje
-opis społeczności w której dziecko mieszkało poprzednio
-opis mieszkania dziecka
-charakterystyka sąsiedztwa
standard rodziny materiały i status społeczny domu
4.Rozwój fizyczny i stan zdrowia
-dane o okresie rozwoju
-przebyte choroby
-aktualny stan zdrowia , odporność , odżywianie , wzrost , waga
5.Rozwój umysłowy
-zachowanie się dziecka w przedszkolu
-osiągnięcia szkolne
-inne wskaźniki rozwoju intelektualnego
6.Rozwój społeczny i obecny status szkolnego dziecka
-wczesny rozwój społeczny
-stosunki społeczne z rówieśnikami
-stosunki społeczne z dorosłymi
-akceptacja norm społeczno – moralnych
-umiejętności zachowanie się charakterystyczne dla swojej płci
-obyczaje i umiejętności społeczne
-zdolności przywódcze
-wywieranie wpływu na innych
-umiejętności i chęć współdziałania
7.Charakter i osobowość
-obraz samego siebie
-ideał lub cel wartości dziecka
-potrzeby
-główne konflikty
-zainteresowania
-poczucie niezależności
-poczucie odpowiedzialności
-zjawiska wywołujące lęk
-Wytrwałość
-uczucia
8.Ogólna ocena ucznia
-interpretacja danych
-wnioski z nich wynikające
-zalecenia i przyszłość łącznie ze sformułowaniem hipotez dotyczących przewidywanych efektów

ZAPIS ZBIORCZY
Powinien zawierać wszystkie istotne dane o dziecku niezależnie od tego czy do ich uzyskania przyczynił się wychowawca czy inni nauczyciele, psychologowie czy ktoś inny. Na podstawie ich informacji będzie można wyrobić sobie pogląd na całokształt zachowania ucznia i motywy jego zachowania, tego rodzaju zestaw informacji daje wychowawcą głębszy wgląd w sprawy rozwoju człowieka.
Arkusz zbiorczy
Stan fizyczny, sfera spostrzeżenia, działalność umysłowa, cechy motoryczne, rozwój społeczny, właściwości uczuć i charakteru, stosunek do pracy, oceny szkolne, wyniki badań psychologicznych, charakterystyka ogólna, przewidywania, prognoza

DOKUMENTY BADAŃ PED.
Dokument – jest każda rzecz mogąca stanowić źródło informacji na podstawie, której można wydawać uzasadnione sądy o przedmiotach, ludziach i procesach
Rodzaje dokumentów
Podział dokumentów ze względu na różne kryteria
-formy ( pisane, obrazkowe, cyfrowe)
-pochodzenie ( zastane , intencjonalne , tworzone )
-twórcy ( dok urzędowe, oficjalne , wytwory własnego nauczania , uczniów)
Podział na dokumenty zastane i intencjonalnie tworzone
-wszystkie wytwory dydaktyczne lub wychowawcze które stają się później obiektem analiz naukowych nazywamy dokumentami zastanymi
-natomiast te wszystkie prace dziecięce, które wykonanie poleciliśmy uczniom z danej klasy z zamysłem uzyskania w ten sposób dodatkowych informacji, źródła informacji z zakresu badanego tematu można nazwać dokumentem intencjonalnie tworzonym
Metody tworzenia dokumentów
W charakterystyce metod analizy dokumentów ograniczają się do podstawowych i najczęściej spotykanych gdyż duża liczba możliwych zastosowań sprawia, że opracowanie listy sposób szczegółowy jest wręcz niemożliwe. Dotąd znane sposoby analizy dokumentu dzieli się na 2 podstawowe grupy.
- met klasyczną
- met ilościowe
Przykłady dokumentów
-dzienniki , arkusze , oceny ,
-pamiętniki , prace uczniów , zeszyty
-rysunki, wypowiedź , protokoły
Metoda socjometryczna
- badanie socjometryczne zajmują się badaniem układów, stosunków społecznych w grupie rówieśniczej
Techniki socjometryczne
W ogólnym znaczeniu tego słowa polegają na podawaniu przez osoby badane nazwisk i imion członków danej grupy zgodnie ze ściśle określonymi kryteriami wyboru, wyrażonymi w formie specjalnie skonstruowanych podczas badań..
Podział technik:
-wersji klasycznej Moreno
-techniki nowej wersji( techniki nieklasyczne)
Technika Morena
-polega na podaniu wszystkich członków danej grupy specjalnie sformułowanie i starannie opracowane pytania
-w odpowiedzi na każde pytanie osoby badane wymieniają nazwę członków grupy
Technika zgadnij, kto
-stosowana w szkole polega na wypisywaniu przez poszczególnych uczniów danej klasy nazwisk tych kolegów, których zachowanie odpowiada przedstawionym charakterystyką zachowań
-różni się od techniki Morena tylko tym, że wymaga dostosowania wyboru nie na podstawie żywionych przez badanego osobnika uczuć sympatii lub antypatii
-odpowiedzi uczniów w przypadkowo zastosowanej technice jest nie tylko wyrazem jego osobowości stosowanej do wymienionych przez niego kolegów i koleżanek, ale istnieje w klasie opinii społecznej
Technika plebiscyt życzliwości
-jako technika badań stosunkowych osobniczych wprowadzony został przez Kroczaka
-polega na tym, że podczas jednego wspólnego posiedzenia dzieci oceniały a skali 3 stopniowej nie mniej niż 3 osobników ze specjalnej grupy. Oceny wyraża się przez wrzucanie do specjalnej urny jednej z 3 kartek z odpowiedzią znakiem oceny (pozytywnej i negatywnej)
-dzięki temu plebiscytowi i możliwościami wglądu w całokształt stosunków całej klasy, z tego względu technika ta zasługuje na szczególną uwagę i ułatwia ona nie tylko znalezienie uczniów potrzebujących pomocy, nielubianych, niepopularnych jest również miernikiem poziomu wychowania całej grupy
Technika szeregowania
-polega na wyliczeniu poszczególnych osób ocenionych kolejno według ściśle określonego kryterium oceny. Kryterium takie mogą dotyczyć pewnych cech charakteru ocenionych osób,żywionych do nich sympatii i antypatii i uzdolnień motywów, upodobań, przejawianej aktywności

EKSPERYMENT PEDAGOGICZNY
Określenie eksperymentu pedagogicznego - stanowi metodę zjawisk pedagogicznych wywołanych specjalnie przez badającą, kontrolowanych przez nią warunkach, celem ich poznania
Wymagania w stosunku do eksperymentu
-badanie zjawisk musi być takie by można jej było wywołać
-warunki eksperymentu muszą być jasno i wyraźnie określone oraz powinny pozwalać na zmienianie się
-badanie można powtórzyć przy zachowaniu tych samych warunków
-uzyskane zmiany dają się zmierzyć
Metoda robocza i jej weryfikacje eksperymentalne
Zachodzi potrzeba sprawdzenia wszelkich niemal stwierdzeń typu hipotetycznego za pomocą badań eksperymentalnych. Hipoteza jest podstawowym i pierwszym składnikiem badań eksperymentalnych. Stanowi ona założenie, odniesienie do poszczególnych zależności np.:między jednymi lub kilkoma czynnikami oddziałujących Ped a znamionami, jakie te czynniki powodują wśród uczniów. Za hipotezę uznać można tylko takie twierdzenie, które między innymi:
-pozwala się zweryfikować
-wyraża związek w zasadzie tylko pomiędzy dającymi się zbadać
-przysługuje mu możliwie wysoki stopień prawdopodobieństwa
-jest wnioskiem dotychczasowych obserwacji i doświadczeń badań
-jest przypuszczalnie wyrażonym jednoznacznie
W badaniach eksperymentalnych
-nauczanie problemowo – grupowe jest czynnikiem profilaktyki pedagogicznej
-szybkie wykrywanie zaległości i umiejętności uczniów jako czynnik diagnozy pedagogicznej
-zajęcia pozalekcyjne i w przedmiotowych grypach wyrównawczych dla uczniów wykazujących poważne opóźnienie w opanowaniu realizowanego w szkole materiału pedagogicznego jako czynnik terapii pedagogicznej

DZIEDZINY DZIAŁALNOŚCI WYCH.
Wychowawcze znaczenie pracy
W 3 aspektach;
- aktywizującym
- uspołeczniającym
- produktywnym
Zasady wychowanie przez pracę
-praca musi być ukazywana każdemu wychowankowi jako najlepszy środek dążący do realizacji celów, do realizacji celów osobistych i zbiorowych
-wdrażając wychowanków do pracy należy mieć zawsze na uwadze ich poziom uspołecznienia oraz motywację skłaniających ich do podjęcia pracy
-rezultaty pracy musza być przedmiotem aktualnych motywacji wychowanków, dzięki czemu przystąpienie do niej powinno mieć charakter dobrowolny
-praca nie powinna nigdy udaremnić istotnych motywów wychowania
-wdrażanie dzieci do pracy zawsze powinno dokonywać się w procesie ciągłym, przebiegającym stopniowo od działalności dla siebie do aktywności dla innych.
-wszyscy wychowankowie powinni uczestniczyć w ustalaniu planów pracy w jej planowaniu, organizacji a także w kontroli i ocenie pracy członków zespołu
-wychowawcy powinni czynnie uczestniczyć w pracy wychowanków, oddziałuje to na nich z pozycji i współtowarzysza pracy i członka zespołu
Wychowawcze funkcje sztuki
-sztuka czyni człowieka wrażliwym na piękno świata sprawiając,że świat wydaje się ciekawszy, piękniejszy i bogatszy
-duchowe życie człowieka staje się bogatsze
dzięki sztuce dokonuje się doniosły proces wrastania człowieka w kulturę oraz czynnego w niej uczestnictwa
-sztuka spełnia niezwykle ważne funkcję w zaspokajaniu potrzeb
-sztuka jest doniosłych czynnikiem porozumiewania się ludzi ze sobą w płaszczyźnie uczuciowej
-jest ona nosicielem określonych treści, które poprzez nią i wraz z nią docierają do ludzi, bywają przez nich przyswajane, przezywanie oraz przekazywane nawzajem
Zasady wychowania przez sztukę
-wychowanie powinni być wdrażani do czynnego kontaktu ze sztuką
-wszelka aktywność wywołana w trakcie obcowania ze sztuką powinna wyzwalać, emocjonalne przeżycia
-kontakt ze sztuką musi mieć charakter wszechstronny
-proces wychowania musi mieć bliski związek z życiem społecznym
-sztuka powinna dostarczać wychowankowi wartościowych i humanistycznych treści
-wyzwalając przeżycia estetyczne wychowanków należy się odwoływać do ich uczuć
-kontakt ze sztuką powinien dostarczać przeżyć dodatnich
Wychowawcze funkcje sportu i rekreacji fizycznej
-aktywność fizyczna podnosi zdrowie, kondycję cielesną i sprawność ruchową człowieka
-omawiane dziedziny działania spełniają doniosłą rolę w zakresie podnoszenia samopoczucia człowieka oraz budzenie jego optymizmu życiowego
-sport i zajęcia ruchowe stanowią ważny czynnik w zakresie przygotowania człowieka do pełnienia obowiązków społecznych odnoszących się do pracy zawodowej
Rozwijają te dyspozycję jednostki, które decydują o jakości i efektywności pracy jak:
- wytrwałość
- energia
- odporność na trudy
- dokładność oraz systematyczność
Odgrywa ważną rolę w zakresie przygotowania go do konstruktywnych i rozwijających wszechstronnie form spędzania czasu wolnego. Wszechstronny rozwój osobowości człowieka
Cele wychowania przez sport i rekreacje fiz
-zapewnienie jednostce pełnego i harmonijnego rozwoju fizycznego, zdrowia oraz tężyzny fizycznej
-ukształtowanie sprawności ruchowej
-pobudzenie zamiłować i potrzeb dotyczących uprawieni kultury fizycznej oraz ruchowego wypoczynku w czasie wolnym
-wdrażanie podstaw nawyków i potrzeb dotyczących higieny pracy i wypoczynku
-rozbudzanie zamiłować dotyczących estetyki oraz kultury w dziedzinie tężyzny fizycznej oraz sportu
Zasady wychowania przez sport i rekreacje fiz
-sytuację, w które w wprowadzeni są wychowankowie muszą stawiać ich przed zadaniami dostosowanymi do ich możliwości
-wychowanie przez sport i rekreacje fizyczną powinno być podporządkowane nie tylko celom odnoszącym się do tężyzny i sprawności fizycznej wychowanków
-podstawowym warunkiem wartościowego wychowania przez sport i wypoczynek jest pobudzacie wychowanków do pracy nad sobą oraz do samorozwoju
-należy dążyć do tego, aby organizować zajęcia dostarczały wychowankom dobrego samopoczucia
powinno się kłaść nacisk na współdziałanie wychowanków a tym samym na rozwijanie dyspozycji i do harmonijnego współżycia
Wychowanie przez kolektyw
Zespół wychowawczy - to grupa rówieśnicza utworzona i zorganizowana w sposób insytsucjonalny dla z góry założonych celów wychowawczych i poddane wychowawczemu kierownictwu oraz oddziaływania
Grupa rówieśnicza – to klasa szkolna, kółko zainteresowań, organizację młodzieżowe
Różnice między grupą rówieśniczą a zespołem wychowawczym dotyczą sposobu ich postępowania. Grupa rówieśnicza powstaje w sposób naturalny, spontaniczny w wyniku oddalonej inicjatywy jej przyszłych członków zespołu wychowawczego powstaje w wyniku inicjatywy jakiegoś czynnika zewnętrznego. W każdym zespole obowiązuje pewien zespół norm postępowania, na którego straży stoi tzw. Kontrola społeczna. Elementem działania kontroli jest opinia społeczna zespołu, zespół może być tak zorganizowany, że wszystkie wew. oddziaływania na poszczególnych członków dokonują się w sposób zgodny z dążeniem wychowawcy oraz z jego czynnym udziałem. Zależy to od badania zespołowi szeregu swoistych cech, które stanowią o nowej jakości zespołu. Tę nową jakość obejmujemy mianem kolektywu

Kryteria doboru metody.
*najbliższy cel dydakt. danych zajec, który może się różnicować z zajecia na zajecia inne sposoby należy zastosowac wówczas gdy chcemy przekazac uczniom nowe wiadomości, a inne gdy zamierzamy utrwalic ze zrozumieniem materiał przyswojony.
*srodki nauczania wyznaczaja bezpośrednie sposoby pracy nauczyciela i uczniow.
*organizacja procesu dydaktycznego jako całość, struktura.
Metody :monologowe, dialogowe.
Metody w dydakt. ogolnej
Podzial metod ze względu na charakt. pracy nauczyciela i na rodzaju organ. lekcji: *nauczania *utrwalania *kontroli oceny.
Podzial metod ze względu na zaangażowanie receptorow, poznanie rzeczywistości przez uczniow; obserwacji- oglądowe, slowie- słowne, * dzialaniu- praktyczne.
Metody zajec praktycznych:
Formy nauczania;
1.Dzialania w których w roznych formach odwzorowywana jest rzeczywistość.
2.Obserwacja i przekształcenie przedmiotow naturalnych w procesie wytwarzania produktow użytecznych (przybory, pomoce szkolne, budki dla ptakow).
3.Dzialalnosc społecznie wazna- przygotowanie apeli, gazetek klasowych, przedst. Działalności użytecznej społ.
4.Dzialalnosc produkcyjna.
Metody utrwalania materialu;
1.powtarzanie
2.uczenie się na pamiec
3.ćwiczenia
Metody kontroli oceny;
1.Konwencjonalne
-odpyt.ustne
-odpyt.pisemne
-odpyt.egzaminacyjne
-zad.praktyczne
2.Testy
3.Kontrola maszynowa
-informatory
-repetytory
-egzaminatory
-maszyny treningowe
-trenery
-maszyny wielofunkcyjne
Na wielostronne nauczanie sklada się;
-przyswajanie
-odkrywanie
-przezywanie
-dzialalnosc praktyczna
Kształcenie wielostronne to rodz. kszt., w którym uczniowie stosuja pod kierunkiem nauczyciela lub samodzielnie zróżnicowane sposoby i środki obejmujące; uczenie się przez przyswajanie czerpanej z roznych źrodeł, odkrywanie nowych wiadomości przez rozwiąz. problemow , przezywanie różnorodnych wartości oraz indywidualną i zbiorową działalność praktyczna .Przedmiotem teorii kszt. wielostronnego jest złozony proces rozwoju człowieka dokonujący się pod wpływem kształcenia.Teoria kszt. wielostr. zaklada możliwości harmonijnego rozwoju osobowości człowieka przez jego własną działalność praktyczna , poznawczą i emocjonalną.
Funkcje teorii kszt. wielostronnego które uwzględniają ;
1.aktywnosc intelektualną
2.aktywn. emocjonalną
3.aktywn. praktyczną
Ad.1-poznanie świata i siebie przyswajanie wiedzy przyrodniczej i społecznej nagromadzonej przez ludzkość ludzkość samodzielne odkrywanie i rozwiązywanie problemow.
Ad.2-rozwoj motywacji i życia uczuciowego, przezywanie wartości i wytwarzanie wartości.
Ad.3-polega na osobistym udziale wychowanka w przekształcaniu rzeczywistości ,
-poznawanie wzorow przekszt. rzeczywistości ,
-rozwiązywanie nowych problemów praktyczno-technicznych.

Nauczanie przez
-podawanie – przyswajanie bezpośr. pozn. rzeczyw.
-badawcze- odkrywanie czyli myslenie konwergencyjne- jedno rozwiąz., dywergencyjne- wiele rozwiązań.Sprawdzenie wynikow, weryfikacja.
-przezywanie wartości emocjonalnych .Uczenie się przez przezywanie polega na stworzeniu takich syt . aby wywołać przezycia emocjonalne w wychowankach pod wpływem eksponowanych wartości ( literat. sztuka , muzyka…zamkniętych w dziale lit., sztuce teatralnej, filmie , obrazie, rzeźbie , utworze muzycznym, itp.Przezycie jest to przejaw stosunku podmiotu do wartości moralnych, społecznych, politycznych, estetycznych, naukowych, religijnych, jak również do przyrody i samego siebie.
-dzialanie – działalnosc praktyczną czyli sposoby racjonalnego łączenia procesów wytwórczych z ich teoretycznymi podstawami. Zgodnie z zasada łaczenia teorii z praktyka proces dzialania ma umożliwiać młodzieży opanowanie operacji praktyczno- tech. ,zrozumienie naukowych założeń na których opieraja się techniczne i technologiczne podstawy produkcji.
Aspekty kształcenia wielostronnego tabela wg. Okonia
1.Sposoby uczenia się;
a-przyswajanie,
b-odkrywanie,
c-przezywanie,
d-działanie
2.Metody nauczania;
a-podajace,
b-problemowe,
c-eksponujace
d-praktyczne,
3.Skladniki treściowe;
a-opisowe
b-wyjaśniające
c-oceniające
d-normatywne
4.Postawy;
a-receptywne
b-badawcza
c-afektywna
d-aktywna
5.Strategia dzialania;
a-informacyjna,
b-problemowa
c-emocjonalna
d-operacyjna
Postulatem dydakt. to harmonijne łączenie nat. uczenia z uczeniem sztucznym
*Nat. uczenie- postrzeganie, obserwacja, myślenie abstrakcyjne.
*Uczenie sztuczne- wykorzy. gotowej wiedzy, nauczanie podające.
Nauczanie problemowe- opiera się na uzyskiwaniu przez uczniow nowych wiadomości i sprawności za pośrednictwem rozwiązywania problemów teoretycznych teoretycznych praktycznych. Istotną cechą tego nauczania jest aktywność badawcza ucznia pojawiająca się w określonej sytuacji i zmuszajaca go do stawiania sobie pytań- problemów do formułowania hipotez i weryfikowania ich w toku operacji umysłowych i praktycznych.
Cechy nauczania problemowego ;
1.Nowe wiadomości uzyskują uczniowie za pośrednictwem rozwiązywania problemów teoretycznych i praktycznych .
2.W toku rozwiązywania problemów uczeń pokonuje wszystkie przeszkody, jego aktywność i samodzielność osiąga wysoki poziom.
3.Tempo uczenia się jest zalezne od ucznia lub od grupy ucznia .
4.Wieksza aktywność uczniow sprzyja rozwojowi pozytywnych motywow i zmniejsza potrzebe formalnego sprawdzania osiągnięć.
5.Efekty nauczania są stosunkowo wysokie i trwałe.
Fazy nauczania problemowego;
1.Tworzenie syt.problemowej,
2.Wytworzenie pomysłow rozwiązania, stawianie pytań, pomysłow, hipotez(prawdopod. rozw.)
3.Poszukiwanie rozwiązań
4.sprawdzenie trafności pomysłów, weryfikacja hipotez.
Cechy nauczania podającego i problemowego
*Nauczania podające
1.Materiał nauczania przekazywany jest w gotowej postaci – nauczyciel zwraca uwagę na program , który przesłania mu uczniow.
2.W przekazie ustnym czy z podręcznika powstaja luki trudności, przeszkody spowodowane np.czasowym wyłączeniem się ucznia z procesu dydaktycznego.
3.Tempo przekazywania jest dostosowane do uczniow mocniejszych ,średnich i słabych.
4.Kontrola osiągnięć szkolnych jest częściowo zwiazana z procesem uczenia się .
5.Nie istnieje możliwość zapewnienia wszystkim uczniom 100% osiągniec ; najwieksza trudność sprawia stosowanie wiadomości w praktyce.
*Nauczanie problemowe
1.Nowe wiadomości uzyskuja uczniowie za pośrednictwem rozwiazywania problemow teoretycy. i praktycznych.
2.Podczas rozwiązywania prob., uczen pokonuje wszystkie przeszkody; jego aktywność i samodzielność osiaga wysoki poziom.
3.Tempo uczenia jest zalezne od ucznia lub od grupy uczniow .Uczniowie duzo zyskuja podczas wspolnej pracy z grupa.
4.Wieksza aktywność uczniow sprzyja rozwojowi pozytywnych motywow i zmniejsza potrzebe formalnego sprawdzania osiągnięć.
5.Efekty nauczania sa stosunkowo wysokie i trwale. Uczniowie łatwiej stosuja wiadomości w nowych sytuacjach, sytuacjach jednoczesnie rozwijaja swoje sprawności umysłowe i zdolności tworcze.
Technika kształcenia (technologii dydakt.) pojecie to wiaze się z treściami technicznymi problemami przekazywania i wymiany inf.,miedzy nauczycielem lub tym co go zastepuje, a uczącym się człowiekiem. W skrajnych przypadkach w nauczaniu można wykorz, magnetofon, radio, gramofon, maszyne dydakt., komputer, a także zaw. tresci programowa, programy zapisane na tasmach magnetof., kaset, płyt, programy liniowe rozgałęzione lub mieszane. Problemy technologii kszt., sa dzielem dydakt., zajmującym się pelnym lub częściowym zastosowaniem techn.., środków nauczania w procesie nauczania i uczenia się.Najwazniejszym elem., nauczania progr., jest program w postaci odpowiednio uporządkowanych polecen przech., przez maszyne dydakt., lub podręcznik programowany.
Zaleznie od charakt., drogi uczenia się(ukł, tresci) i oczekiwanych odpowiedzi wyroznia się programy;
1-liniowe
2-rozgałezione
3-mieszane
Ad 1.Program liniowy- powst, na zasadzie testow, luk zadaniem ucznia jest wypełnic luke i spraw, odp.
Ad 2.Program rozgałęziony- wybieranie jednej odp, prawidł, spośród kilku danych nawiazuje – do testu wyboru wielokrotnego.
Ad 3.Programowanie mieszane- jest kombinacja wyzej, wymienion, metod taka jaka sprzyja wzbogaceniu czynności uczniow. Metoda blokowa- opr, wg, Kupisiewicza metod, mieszana jest rozszerzeniem mieszanego progr, łaczy tekst programowany z tekstem konwencjonalnym- z treściami ogolnie dostępnymi.
*Psychologiczny- należy brac pod uwage czynności i tok myslenia uczniow.
*Pedagogiczny- zgodny z załoz, celami zastosow, albo dla nauczania… lub indywidualnego.
złożone;
-techn, rulek
-techn, matrycowa
-programy oparte na cybernetyce
-progr, o ch, pedagog, psychol,
Zasady stosowane u podstaw programowania tresci- leżą klasyczne zasady stosow, dyd,;
-systematycznosc
-samodzielnosc
-efektywnosc
-przystepnosc
Blok programowy( progr, blok, ) zbudowany jest z bloku;
1.informacyjnego
2.testowo inform,
3.testowo- problemowy,
4.korektywno- indor,
4.korektywno-broblemowy.
Aby uzyskac okreslona wiedze przez naucz, blokowe, uczen musi cofnąć się z bloku info, do korektywnego by nadrobic zaległości i nastepnie przystepuje do bloku problemowego.
Podstawowe formy organizacyjne działalności dydakt, ;
-praca lekcyjna
-praca domowa
-praca poza lekcyjna
Systemy organizacyjne kształcenia
-klasowo- lekcyjna –podzial na klasy wg, wieku
-realizacja tresci kształcenia odbywa się na lekcji
-programy-dzialy-tematy
+Zalety systemu ;
-prosta struktura organizacyjna
- ekonomiczność i łatwość administrowania
-sprzyja upowszechnianiu oswiaty
+Wady systemu
-niewystarczajace respektowanie roznic indywidualnych
-nadmierna sztywność organizacyjna
-nadmierny nacisk na wydawanie dyplomow, a nie wszechstronny rozw, uczniow.
System MANNHEJSKI- w system, tym nie wiek uczniow lecz roznice w ich rozwoju umysłowym staly się podstawa przydzialu do poszczególnych klas.
IV Typy klas;
1.przecietnych uczniow
2. malo zdolnych
3.dla opóźnionych w rozwoju
4.dla dzieci najbardziej zdolnych
+Zaleta;
-respektowanie indywidualnej możliwości
+Wada;
-przesadzanie o karierze szkolnej i życiowej jednostki na podstawie stanu jej zdolności i wiedzy w fazie dokonywania selekcji do odpowiedniego typu szkoly elementarnej.
System amerykanski „progresywizm” , a w Europie „nowe wychowanie”
Progresywizm- szkola eksperymentalna zal przez Hojna Delrya.
Istota kształcenia;
-rezygnacja z zajec klasowo- lekcyjnych
-swobodne org, zadania wytwórczego związanego z uprawa na roli, z rzemiosłem, z zajeciami w gospodarstwie domowym.
-bylo to kształcenie dostosowane do zainteresowan
-wiedza nie była usystematyzowana.
Metoda projektow Kilpatricka- na miejsce tradycyjnych przedmiotow nauczania wprowadzono projekty tzw, ośrodki tematyczne umożliwiające dzieciom laczenia pracy z nauka i projekty te mialy wiazac się z zainteresowaniami uczniow i poprzez działalność praktyczna prowadzic do działalności poznawczej.Zajecia odbywaly się systemem pracownianym – roznego typu, rodz, org, pracownie.
Plan Daltoński- uczniowie nie odbywali normalnych lekcji lecz pracowali samodzielnie przez dłuższy okres, zazwyczaj m-ac .Na ten czas otrzymywali przydzial materialu do indywidualnego uczenia się , a nastepnie po odbyciu kilku lekcji wspolnych zdawali sprawe nauczycielom ze stanu nabytych wiadom, i umiejetn, .
Szkoła bez klas- zorganizowana przez Fr. Browna na Florydzie – zalozenie polegalo na możliwym grupowaniu uczniow nie wg, uzdolnien czy wieku ,a rzeczywistych zainteresowan i postępów w nauce z danego przedmiotu.Program wszystkich przedmiotow dzieli się na kilka faz od łatwiejszych do coraz trudniejszych, uczniow zas dobiera się do poszczególnych faz na podstawie wynikow badan testowych.
System Trumpa- polega on na traktowaniu grupy nauczycieli danego przedmiotu jako zespol , który obsługuje wieksze skupiska uczniow , ale każdy z nauczycieli prowadzi ten przedmiot, który najlepiej zna .Gdy zachodzi potrzeba tworzy się mniejsze grupy uczniow, którzy nie radza sobie z materiałem.
Metoda OŚRODKÓW ZAINTERESOWAŃ OWIDIUSZA DECROLI. Owidiusz Decroli wprowadzil tzw, ośrodki zainteresowań tj, tematy zajec oparte na zainteresowaniach dzieci i mające bezpośredni związek z ich życiem oparte na potrzebach jednostki takich jak walki, dzialania, pożywienia i opieki. Zmodyfikowana metoda przez Marie Grzegorzowską została zastosowana w szkolnictwie specjalnym, głównie w nauczaniu początkowym.
Metoda NAUCZANIE ŁĄCZNE – rozwinęło się w Austrii. Tresc nauczania klas początkowych stanowia w tym systemie tzw, ośrodki zycia, a te koncentrują się na rzeczach ojczystych, obejmując w kolejnych latach nauki coraz szerszy krąg rzeczy i zjawisk w takich ukł, w jakich występ, one w życiu.
System CELESTYNA FREINETA- powstal we Francji po I wojnie światowej .Tresc nauczania – stanowi w tym systemie zycie środowiska z jego zjawiskami społecznymi i przyrodniczymi. Organizacja procesu-obok wspólnej sali w skład wchodzi szereg pracowni specjalistycznych gdzie dzieci wykonuja różne prace, przeprowadzaja eksperymenty i realizuja różnego rodzaju prace twórcze. System PRACOWNIANY- ST, Dobrowolskiego. System BRYGADOWY- w byłym ZSSR.
TYPY I BUDOWY LEKCJI;
IV Toki kształcenia;
1.Podające- przyswajanie wiedzy w gotow, postaci.
2.Problemowy- samodzielne dochodzenie do wiedzy oparte na czynnościach uczniów, rozwiązywaniu problemow .
3.Operacyjny- uczenie się oddziaływania na rzeczywistość.
4.Ekspozycyjny- ukierunkowanie uczuć i postaw młodzieży z wykorzystaniem procesów emocjonalnych.
Na podstawie toków kszt, istnieje IV główne typy lekcji i odpowiadające im toki;
I.Tok lekcji podającej; następujące czesci;
1.organizacyjne i psych, przygotowanie klasy do pracy.
2.sprawdzenie pracy domowej,
3.przedstawienie i opracowanie nowych tresci,
4.integrowanie nowych tresci z dawniej nabytymi i ich systematyzowaniu ,
5.utrwalenie nowych tresci przez próby stosowania ich w nowych sytuacjach,
6.wyjasnienie założeń pracy domowej.
W lekcji podającej można wyróżnic;
-lekcje kombinowane
-lekcje w których wprowadza się nowy materiał
-lekcje na których utrwala się wiadomości
-lekcje mające na celu uogólnianie i systematyzacje materiału
-lekcje mające na celu kształtowanie umiejętności i nawyków
-lekcje na których ma miejsce sprawdzenie wiadomości.
II.Tok lekcji problemowej
1.przygotowanie uczniow do pracy
2.sprawdzenie pracy domowej jako nawiązanie do lekcji poprzedniej
3.stworzenie syt, problemowej i sformułowanie przez uczniow zagadnienia głównego oraz kwestii z nim związanej
4.ustalenie planu pracy i w toku jego realizacji sformułowani pomysłów rozwiązania
5.sprawdzenie pomysłow rozwiązania na drodze empirycznej lub teoretycznej
6.usystematyzowanie i utrwalenie nowych wiadom,
7.zastosow, wiadom, w nowych syt, praktycznych lub teoretycznych na lekcji bądź zadanej pracy domowej.
III.Tok lekcji operacyjnej
1.przygotowanie klasy do pracy i sprawdz, zadania domowego
2.uświadomienie sobie przez uczniów zadań lekcji
3.utrwalenie zasad i reguł umożliwiających wykonanie tego zadania
4.wzorowy pokaz danej czynności
5.wykonanie pierwszych działań przez uczniów pod kontrolą nauczyciela
6.ćw, systematyczne odpowiednio urozmaicone
7.zadanie pracy domowej sprzyjającej utrwaleniu sprawności.
IV.Tok lekcji ekspozycyjnej
1.przygotowanie klasy do pracy
2.poznanie i zrozumienie wiadomości o eksponowanym dziele i jego twórcy
3.uczestnictwo w ekspozycji dzieła niekiedy powtarzanej w całości lub we fragmentach
4.dyskusja na temat głównej wartości dzieła
5.tworcza aktywność ucznia zalezna od charakteru dzieła (własna ekspresja). Podstawową częścią tych zajec jest ekspozycja jakis wartości danego dzieła z wykorzystaniem odpowiednich srodków art., i techn., które decyduja o sile i głębi przezycia.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE ;
Technologia kształcenia- zajmuje się ona podstawami teoretycznymi i zastosowaniem praktycznych środków dydakt, w procesie kształcenia i w integralnym związku z całokształtem czynności nauczycieli i uczniow. Uzupełniając i wzbogacając działalność, maja służyc optymalizacji nauczania i uczenia się.
Zadaniem środkow dydakt, jest;
1.Posredniczenie miedzy jednym człow, a drugim w przekazywaniu przez nich sobie inform,
2.Magazynowanie inform,
3.Przetworzenie inform,
Typologia środk. dydakt. wg, Fleminga
1.Środki naturalne, które bezpośrednio przedst., samą rzeczywistośc
2.Środki techn., które ukazuja rzeczywistość rzeczywistość sposób pośredni do tej gr, nalezą;
a)środki wzrokowe
b)środki słuchowe
c)śr, wzrokowo- słuch, (audiowizualne)
d)śr, manipulacyjne
e)śr, modelowe
f)śr,automatyczne
3,Środki symboliczne- przedst.. rzeczywistość za pomoca odpowiedn, symboliki np. znakow, rysunkow techn.,
Typologia środk, wg, OKONIA
1.Środki proste
a)słowne (podr, i inne teksty drukow)
b)wzrokowe (wykresy, mapy)
2.Środki złożone
a)mechaniczne środ, wzrokowe (mikroskop, aparat fot,)
b)słuchowe (gramofon, magnetofon, radio)
c)słuch- wzrokowe (łącz, obraz z dźwiękiem)
d)automatyzujące proc, nauczania (elektroniczne)
e)maszyny cyfrowe i analogowe.
Środki dydakt, -własciwie dobranei umiejętnie wkomponowane w repertuar wykorzystywanych przez nauczyciela metod i form organizacyjnych nauczania ułatwiają prawidłowa realizacje zasady poglądowości i przystępności.
Środki dydakt. są to ; przedmioty materialne, które dostarczając uczniom określonych bodźców oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości .Dzieki temu usprawniaja proces nauczania, uczenia się, a przez to wpływaja korzystnie na jego efekty koncowe.
Funkcje środków dydakt, wg, Cz, Kupisiewicza;
-ułatwiaja uczniom poznawanie określonych rzeczy, zjawisk i procesow przez ich reprezentowanie.
-wspomagaja myslenie uczniow ułatwiając im analize, synteze i porównywanie poznawanych rzeczy i zjawisk oraz formułowanie określonych uogólnień w tym pojec będących podstawowym składnikiem naszej wiedzy.
-zastepuja lub uzupełniają czynności dydakt, nauczyciela w postaci zaprogramowanych tekstow i nagranych wykładów.
Środowisko dydakt, wg, Kupisiewicza dzieli się na;
-wzrokowe (oryginalne przedmioty lub ich zastępniki – wykresy)
-słuchowe (radiomagnetof,)
-wzrokowo-sluchowe (filmy)
Funkcje podręcznika wg, Lecha
1.Funkcja inform, -podaje mater, nauczania
2.Funkcja badawcza
3.Funkcja praktyczna
4.Fk, samoksztalceniowa
Podzał środkow technicznych;
-urzadzenia projekcji świetlnej, projektory filmu niemego
-urzadz, do wzmacniania zapisu i odtwarznia dźwięku (urz, do nagłaśniania pomieszczen dydakt, )
-środki audiowizualne, wideofony, rzutniki, przezrocze,
-maszyny dydakt, -urzadz, utrwal, wiadomości, repetytory
-urzadzenia do reprodukcji tekstow i obrazow powielacze kliszowe , fotokopiarki
-środki masowego przekazu- radio, TV,
-elektroniczne maszyny cyfrowe
-techn, info, naukowej- odczynniki mikrofilmow, kartoteki segregacyjne
-podreczniki kompleksowe i teksty programowe
-aparatura obrazu przestrzennego- rzutniki stereo, projektory stereo.
Planowanie pracy szkolnej
1.Planowanie nauczania i uczenia się III postaci
-roczne
-okresowe (semestralne)
-codzienne
2.Plan pracy szkoły
-cele kształcące
-opiekuncze
-wychowawcze
3.Planowanie rozwoju szkolnictwa
-roczny
-perspektywistyczny
Tresci ogólne i szczegółowe
ZASADNICZE ZAŁOŻENIA PLANU PRACY SZKOŁY
1.Zapewnienie wychowankom szkoly wielostronnego rozwoju i przygotowania do życia poprzez bogate formy działalności społ, umysłowej, artyst, techn., i sportowo-turystycznej
2.Optymalne wykorzystanie wszystkich sił, zdolności i możliwości młodego pokolenia do ukształtowania oddanych swemu narodowi i krajowi obywateli
3.Umożliwienie uczniom wszystkich szczebli szkoły dobrego poznania rzeczywistości przyrodniczej, społ, kulturalnej oraz uczestnictwa w twórczym kształtowaniu i przekształcaniu tej rzeczywistości.
4.Przysposobienie absolwentow szkoly podstawowej i liceum do dalszego kształcenia ogóln, i zawodowego oraz do samokształcenia.
5.Zwrócenie szczególnej uwagi na dobre opanowanie przez młodzież jezyka ojczystego i jezykow obcych oraz na przygotow, młodzieży do rzetelnej pracy.
6.Zapewnienie ukończenia szkoly podstawowej wszystkim jej wychowankom, a liceum ogólnokszt, lub średnich szkół zawodow, wszystkim tym którzy zasłużyli na to swoja pracowitością i niezbędnymi do tego zdolnościami, zdolnościami tym samym otwarcie im drogi do studiow wyższych.
7.Takie powiazanie szkoly z jej środowiskiem aby procesy wychowania i kształcenia bezpośrednio i pośrednio służyły podnoszeniu gospodarki i kultury środowiska oraz korzystnie odbijały się na ochronie środowiska naturalnego.
Podstawy procesu kształcenia- termin ten obejmuje nauczanie i uczenie się , a także kształtowanie wychowanka przy jego własnym udziale realizowanie w jego osobowości jakichś celowych zmian. U podstaw teorii proc, kształcenia (proc, dydakt) leza zalozenia teoretyczne – roznia się miedzy soba. Najbardziej popularne to;
1.Naturalizm-natywizm, reprezentowany przez ;Rousseau, L, Tołstoja, Hellen Key- tworzono szkoły na miare dziecka gdzie wychowankom wszystko wolno, tworzenie warunkow sprzyjających rozwojowi naturalnych zdolności dziecka z uwzględnieniem swobody emocjonalnej. Opiera się na obserwowaniu dzieci i usowaniu przeszkod rozwojowych.
2.Behawioryzm-zmiany wychowankow sa w skutkiem zmian otaczającego go swiata uzyskuje się je przez manipulowanie sytuacjami wychowawczymi.
3. Kognitywiz-polega na łączeniu teorii z praktyka wynika z materializmu funkcjonalnego, a proces formowania osobowości uczniow oparta na wzajemnym związku poznania z działaniem i na odwrot- jest ciag wzajemnie przenikających się czynności poznawczych i praktycznych.
4. Aktywizm-zmiany wychowanka pod wpływem kształcenia zależa od jego podmiotowej aktywności skierowanej na przedmiot otaczającego go swiata. Hasłem dnia staje wysoka jakość kształcenia z naciskiem na kompetencje uzyskiwane przez uczniow w określonym limicie czas.
-kompetencje intelektualne- sprawne i wydajne czytanie
-kompet, praktyczno -techniczne – np. pisanie na maszynie, prowadzenie samochodu
-komp, natury artystycznej, społ, moralnej.
Proces kształcenia jako związek nauczania i uczenia się.
Proces kształcenia można traktowac jako zespol zdarzen, pod wplywem czynności nauczycieli i uczniow dokonuje się to w uczniach wiele „zmian określonej kierunkowości”. Zmiany te obejmuje się zwykle terminami edukacja lub reedukacja. Edukacja –polega na wytwarzaniu pozadanych zmian, a Reedukacja- na przekształcaniu zmian już wytworzonych.
Materiał zdarzen składający się na proces kształcenia obejmuje;
-nauczycieli
-uczniow
-tresc kształcenia
-środowisko dydaktyczno- wychowawcze,warunki lokalowe, materialne, wyposażenie szkoły,w tym bogactwo i nowoczesność środk, dydakt, -wychowawczych,, organizacja i atmosfera pracy w szkole i zakładach, gdzie odbywa się praktyka uczniow.
Przez proces kształcenia- rozumie się uporządkowany w czasie ciag zdarzen obejmujący takie czynności nauczycieli i uczniow ukierunkowane przez odpowiedni dobor celow i tresci oraz uwzgledn, takie warunki i środki, jakie służą wywołaniu pożądanych zmian w uczniach.
Z faktu ze proc, kszt, może prowadzic do nabycia pozadanych lub nie pozadanych zmian osobowości uczniow, wynika szczegolna odpowiedzialność nauczycieli za kierowanie tym procesem. Ukierunkowaniu procesu sluzy dobor odpowiednich celow, metod i środków oraz racjonalna organizacja działań nauczycieli i uczniow. Wazna role spełnia metoda nauczania i kojarzy ona czynności nauczycieli z czynnościami uczniow oraz te dwustronne dzialania z należycie dobranymi srodkami, które maja ułatwić uzyskiwanie zmian w uczniach.
Nauczanie i uczenie się- pełnia wlasciwa role w procesie kształcenia, gdy sa ze soba zintegrowane, tj, gdy miedzy nimi występują wzajemne sprężenia, gdy miedzy nimi wyst, wzajemne sprężenia, gdy ze soba zharmonizowane, tj, gdy miedzy nimi wystep, wew, zgodność. Czynnikiem silnie wiążącym ze soba nauczanie i uczenie się jest atmosfera tworczejpracy w klasie i szkole.Obejmuje ona takie czynniki, jak dobre wzajemne stosunki miedzy nauczycielami i uczniami, staly przykład rzetelności i twórczego wysilku ze str, nauczyciela ich pomoc i dobre slowo okazywanie uczniom, a wraz z tym racjonalne organizowanie niesamodzielnej i samodzielnej pracy uczniow, wlaczanie ich w proces poznawania i przemian tych dziedzin rzeczywistości, które staja się kolejno przedmiotem ich zainteresowan i wielostronnej aktywności.
Szeroki zakres pojecia-PROCESU KSZTAŁCENIA –może to być proces kształcenia;
1.Ogolnego- służący nabywaniu kompetencji potrzebnych wszystkim we współczesnym swiecie niezależnie od ich zawodu ,
2.Specjalnego-Zawodowego- umożliwiający nabycie kompetencji do wykonywania wybranego zawodu .
Podzial kształcenia w zależności od szczebli edukacji- przedszkolne, szkolne, wyższe,kształcenie dorosłych i kszt, ustawiczne- wysunięte przez UNESCO.
Proces kształcenia-to ciag zdarzen obejmujący kierowanie i uczenie się, dojrzewanie i rozwoj- może mieć różny przebieg w związku z wiekiem uczniow, celami, treścią i roznymi warunkami kształcenia, jak i tez ze względu na koncepcje, teoretyczna warunkujaca jego zaprojektowanie. Mimo roznic istnieja wspolne momenty wszelkiego kształcenia.Poczynajac od Komenskiego, Pestalozziego i Herberta, a kończąc na Galpierinie. Przedstawiciele dydakt, probowali wykryc te momenty. Jedna z tych prob przedstawia ksiazka pt. ”Proses nauczania”. Na podstawie obserwacji wielu zajec szkolnych wyodrębniono 7 ogniw procesu dydakt,.
Ogniwa procesu dydaktycznego;
1.Dzialania sprzyjające uświadamianiu uczniom celow i zadan kształcenia.
2.Zaznajamianie uczniow z nowymi faktami i zdarzeniami.
3.Kierowanie procesem nabywania pojec
4.Kierowanie procesem poznawania prawidłowości i praw naukowych
5.Kierowanie procesem przechodzenia od teorii do praktyki
6.Organizowanie zajec praktycznych
7.Sprawdzenie i ocena osiągnięć przez uczniow kompetencje.
Ad.1 Zmobilizowac uczniow do nauki można tylko w tedy gdy uświadomią sobie cele i zadania kształcenia oraz będą posiadac pozytywna motywacje do nauki.. Cele kształcenia; szkoła ma za zadanie przygotowac mlodziez do zycia w społeczeństwie. Cele kszt, nabieraja realnego znaczenia wśród uczniów, gdy związane sa z konkretnymi zadaniami jakie stawia przed nimi praca szkolna, Jeśli cele i zadania sa narzucane przez nauczyciela , uczniowie wtedy wykazuja do tego niechętny i obojętny stosunek .Młodziez powinna sama stopniowo przyzwyczajac się do ich formułowania , powinna czuc się współ odpowiedzialna za ich wykonanie, przezywac radość dnia jutrzejszego jaka ja czeka za dobrze wykonane zadania. Motywy uczenia się mogą być efektem dobrze przeprowadzonej lekcji każdego przedmiotu. Dla urozmaicenia metod pracy można zastosowac roznego rodzaju środki dydaktyczne , np. wprowadzenie pracy grupowej , wiazanie nauki szkolnej z zyciem .
Ad.2 Poznawanie nowych faktow- na proces ten składa się wiele roznych czynności od zmysłowego ich ogarniecia poprzez poznanie abstrakcyjne do praktycznych zastosowan tego poznania
-opiera się na dobrze zorganizowanej obserwacji lub na działaniu praktycznym
-przygotowuje uczniow do uogólniania pojec i sadow .
-wymaga własnej aktywności i samodzielnosci .
Nowe rzeczy i zdazenia uczniowie mogą poznac poprzez;
1.Oryginalne spotkania, bezpośrednie zetkniecie się z nimi, np., widzac dane obiekty, śledząc przebieg roznych procesow, wytwarzając jakies przedmioty i przekształcając je, słuchając utworow muzycznych, czytając dzieła lit,
2. Za pomoca zbliżonych do zeczywistosci środków zastępczych np., modeli, obrazow, rysunkow, schematow.
3. Za pomoca słowa mowionego lub drukowanego.
Dzieki tym sposobom zaznajamia się uczniow z nowym materiałem . Dobrze zorganizowana obserwacje poprzedza się przygotowaniem przed lekcja wszystkich pomocy naukowych potrzebnych do zajec laboratoryjnych lub pokazu. Przed rop, obserwacji nauczyciel lub uczen powinni zformułowac zagadnienie i cel obserwacji oraz instrukcje jej przeprowadzenia. Podczas obserw, uczniowie wypowiadaja się na temat tego co spostrzegli. Odpowiadaja na pytania zadane przed obserw,. Inny sposob poznaw, rzeczywistości wystepuje wtedy gdy przedmiotem obserwacji są obrazy i modele rzeczywistości. Zadaniem uczniow jest wyodrębnienie w przedmiocie obserwowanym jego podstawowych składnikow i związków miedzy nimi i dokonac uogólnień. Swoje wrazenia i spostrzenia uczen wyraza za pomoca slow , nimi również posługuje się nauca stawiając pytania przed obserwacja i zaciekawiaja uczniow tematem obserwacji. Sposób oparty na słowie wystepuje w postaci pogadanki , opowiadania, lub wykładu nauczyciela , czy uczniow, lub na słowie drukowanym.
Ad.3 Proces nabywania pojec przez uczniow zalezy od wieku uczniow, w niższych klasach dominuja elementy obrazowe, w miare rozwoju uczniow pojecia staja się bardzie bogatsze i stopniowo zyskuja charakter pojec naukowych;W procesie tworzenia pojec istnieja pewne etapy;
-kojarzenie nazw z odpow, im przedmiotami
-tworzenie przed pojec na podst, znajomości zewn, cech
-nabywanie pojec naukowych
-kojarzenie nazw i rzeczy odbywaja się nie tylko w szkole lecz i w codziennym zyciu dzieci i młodzieży .W tym etapie chodzi o kształtow, tzw, przed pojec- pojec elementarnych , które sa ogolnymi wyobrażeniami skojarzenie wyrazu z przedmiotem jest pkt, wyjscia inf, o cechach swiata realnego . Etap II przechodzi stopniowo w etap III,podstawa uogólniania staja się cechy zew, oraz stosunki miedzy przedmiotami przedmiotami cała wiedza o rzeczywistości
Ad.4 Poznanie prawidłowości i systematyzow, wiedzy- nad wykrywaniem i formułowaniem prawidłowości ważna role odgrywaja czynnili tj, obserwacja – niekiedy długo trwajaca , zasob nabywania dosw, i dobrze zdobyta wiedza.
Ad.5 Przechodzenie od teorii do praktyki – jeden najtrudniejszy elem, w procesie kształc, Fazy;
1.Uswiadomienie sobie przez uczniow nazw naukowych, podstaw i znaczenia danej umiejętności ,stwarza to uczniom możność zrozumienia naukowych podstaw i mech, nabywanie czynności sprzyja koncentracji uwagi .Uczen poznający nazwe wdraza się do operowania nowymi pojeciami , uświadamia sobie na jakim zakresie wiedzy ma być oparta dana umiejętność.
2.Formułowania jednej lub wiecej reguł działania nastepuje przed pokazem czynności .
3.Pokaz wzorow danej czynności przez nauczyciela lub wzorowego ucznia, przejscie od teorii do praktyki .Uczniowie musza poznac sens reguły działania oraz jej wartość praktyczna.
4.pierwsze samodzielne czynności uczniow wykon, sa pod kontrola nauczyciela- co powoduje opanowanie umiejętności.
5.Systematyczne samodzielne cwiczenia w posługiwaniu się dana umiejętnością prowadza do przekształcania umiejętności w nawyk.
Ad.6 Historia dydaktyki mowi o wielu probach wprowadzenia do szkoły zadan praktycznych, przede wszystkim działan wytwórczych –Duey, Renet, Nowacji. Wg, Nowackiego udział młodzieży w powszechnym procesie pracy już w trakcie nauczania i pod kontr, dydakt, szkoły zapewnia rzeczywiste przygotowanie ucznia do pracy .
Wg, Szeniawskiego – wykonawstwo przedmiotow, uzyskiwanie modeli, pomocy naukowych od początku do konca łaczenie z rysunkiem techn.,. Wg,aktorow praca jest to decydujący czynnik przekszt, rzeczywistości ma także duze wartości wychowawcze.Kszt, postawe odpowiedzaln, jednostkowej i zespołowej, wdraza do współdziałania z innymi daje poczucie wartości wysiłku dla dobra innych ludzi.
Ad.7 sprawdzenie i ocena osiągnięć –efektem tego jest uswiadomienie sobie przez uczniow celow i zadan jakie mieli osagnac w tym procesie kształcenia. Rowniez samokontrola czyni ucznia partnerem nauczyciela odgrywa duza role w zapobieganiu błedom. Sprzyja osiadaniom lepszych wynikow przez uczniow.Wazna konsekwencja sprawdzenia i samokontroli jest usowanie wykrytych brakow, nie wystarczy stwierdzenie ,ze klasa popełniła bład , wazne jest poprawienie błędów utrwalenie poprawnych form działania. Nauczyciel powinien konsekwentnie oceniac postepowaniae młodzieży .zgodnie ze społ, przyjętymi kryteriami.

GNOSEOLOGICZNE PODSTAWY PROCESU KSZTAŁCENIA
Aktywne spostrzeganie w najwyższej postaci jest utożsamiane z obserwacja, dostarcza ono wrazenia, spostrzeżenia i wyobrażenia . Piaget wykazal, ze powstawanie pojec nie można wytłumaczyć przez samo spostrzeganie albowiem jest to podstawa myslenia , spostrzeganie zas to tylko jeden z jej składników.Orientacja dziecka w otoczeniu rozwija się stopniowo przechodząc przez kolejne fazy;
1.Faza pierwsza- podstawe orientacji stanowi dzialanie- faza myslenia praktycznego.
2.Faza druga to myslenie oglądowo- obrazowe
3.Faza trzecia to rozwiniete myslenie słowne oparte na rozwoju mowy procesow uogólniania o charakterze abstrakcyjno- symbolicznym .myslenie to uwewnetrzniona czynność operowania inform, danymi wiadomościami, ich selekcja i wytwarzanie.Dzieki tej czynności myslenie odroznia się od spostrzegania- jest to recepcja ze swiata zewn. Praktyka w procesie uczenia się ,poznanie uzyskane w toku obserwacji lub na podstawie sensownego uczenia się tresci przedstawionych w gotowej postaci mogą okazac się nie wystarczające jeśli chodzi o prawdziwość czyli zgodność z rzeczywistością .Praktyka ma również znaczenie jako źródło poznania . Czlowiek wykon, dzialania praktyczne w celu zaspokojenia swoich potrzeb jednoczesnie poznaje rzeczywistość.
W procesie kształcenia istnieje pewna harmonia miedzy poznaniem bezpośrednim i pośrednim .W poznaniu bezpośrednim czł, zawdzięcza własnemu wysilkowi dochodzenie do wiedzy przez co jest bardziej trwala .
Jan Wł, Dawid- polski najwybitniejszy pedał, XIX i XX w zył w latach 1859-1914. Był inicjatorem psychologii wychowawczej, autorem licznych prac naukowych naukowych dziedziny pedał, psychol, psychoz filozofii, organizatorem aktywnego ruchu pedag, Był postępowym działaczem społecznym i polit, Ur się w Lublinie .W Niemczech zapoznał się z pedagogika i psych, eksperymentalna. W -wie oddal się pracy naukowej i zapoczątkował pedag, psych, pedagogi, nad dziecmi .Pierwsze swoje prace opublikował w” Przeglądzie pedagogi, „ i w ateneum, a także wydał książkę pt”Program spostrzeżeń psychologicz,- wychowaw, nad dzieckiem od ur, do 20 r.z, Był to przewodnik, poradnik ułatwiający poznanie dziecka. Program spostrzeżeń Dawida zawierał oryginalny oprac, przez niego kwestionariusz do obserw, i prowadzenia spostrzeżeń nad dzieckiem była to metoda dostepna dla każdego wychowawcy. Rozpoczał studia dosw, nad dziecmi zorganizow, przy pomocy grona nauczycieli, rezultatem stała się praca pt „Praca umysłowa dziecka” Opisuje w niej i analizuje zasob doświadczeń i wyobrażeń dziecka oraz uzasadnia potrzebe i znaczenie badan nad poziomem umysłowym dziecka. Porownuje wyniki bad, dzieci niemieckich niemieckich amerykańskich amerykańskich przedst., własne bad. Dzieci polskich. Wywnioskował ze w badanych kategoriach nie zauwaza szczególnych istotnych roznic u dzieci tych narodowości. Kilkanaście lat pozniej zainicjowal metode badan testowych –metode przyczyn i skutkow. Dawid poswiecił się również nauczaniem początkowym i swym metodom .Zaja się także istota zawodu nauczycielskiego, które mowi o powołaniu nauczyciela o miłości dziecka wychowanka. Był także pomysłodawca powołania wyższej uczelni ped, dla kształcenia nauczycieli – Polski Instytut Ped, Jego badania, działalność tworcza oswiatowa zajmuje do dzis miejsce w dziejach ped, polskiej ,Daje wzorcowe opracowania i przygot, nauczycieli do pracy z dziecmi.