TOMASZ JASTRUN

GORĄCY LÓD

29 POWAŻNYCH I NIEPOWAŻNYCH

OPOWIADAŃ O MIŁOŚCI NIEMIŁOŚCI

WYDAWNICTWO

JACEK SANTORSKI & CO

„Miłość to pierwsza faza procesu rozmnażania się”.

Biolog

„Ziemia kręci się wokół miłości”.

Anonim

MORDERCA I DZIECKO

Usta były tylko pretekstem, kiedy wznosiłem się na fali, nie interesowały mnie; ale pamiętałem, że u wielu kobiet to w wargach mieszkają nerwowe zakończenia serca. Oddawała pocałunki umiejętnie. Potem ssałem jej sutki - nie wiem, czy to możliwe, ale byłem pewien, że jedna miała smak pomarańczy, a druga, chociaż nie mniejsza, dojrzałej mandarynki? W końcu położyłem ją na brzuchu i jak namiętny kocur wgryzłem się w kark, szukając granicy bólu. I znalazłem ją. Językiem pobiegłem wzdłuż kręgosłupa ku pośladkom. Takie pośladki zdają się na chwilę przed wybuchem.

Masowałem je delikatnie, a potem rozchyliłem jak kielich kwiatu, by obnażyć ten najbardziej delikatny i wstydliwy z otworów. Potem znowu wróciłem, tam gdzie ludzie już bardziej konwencjonalnie zwykli spełniać powinność wobec - natury... rozkoszy... nudy... I wypełniłem ją sobą po brzegi.

Odsunęła się, jak to czynią kobiety, kiedy kochają się bez miłości. Znałem ten odruch, ale było mi przykro - należałem do samców, którzy potrzebują czułości tak przed, jak i potem.

Ubrała się szybko i bezwstydnie. Rozbieramy się na wznoszącej fali, wtedy nawet największe niezręczności są na miejscu. Inaczej jest z ubieraniem się. Wciąganie majtek, nie mówiąc już o rajstopach, rzadko ma wdzięk. Ona z wdziękiem założyła rajstopy. Poprawiła makijaż, po czym usiadła z czymś na ustach, co nawet jeśli było uśmiechem, to nie uśmiechała się do mnie. Tak, było w niej coś intrygującego. Zwykle tajemnica znika już w łóżku, a najpóźniej po wyjściu z niego, teraz było inaczej. Czułem się coraz bardziej poruszony tym, czego w niej nie rozumiałem. Jakie nosi imię, ile ma lat? Mogła mieć mniej niż trzydzieści lub o wiele więcej - jej ciało, chociaż przed chwilą obnażone, nadal było dla mnie zagadką.

Piętnaście minut temu utknęliśmy w przypadkowym i ciasnym korytarzu wagonu, przytuleni do siebie brzuchami. Rozwiązanie tej sytuacji miało miejsce w moim przedziale. Nie było więc czasu na rozmowę. Zapaliła papierosa.

- Przepraszam, nie zapytałam, czy mogę? - mówiła, wydmuchując dym w bok, w stronę uchylonego okna, jakby już się stało i nie mogło się odstać.

- Nie palę, ale nie przeszkadza mi, w porządku - powiedziałem, chociaż nienawidziłem, kiedy ktoś przy mnie pali.

Pociąg zakołysał mocniej biodrami, jakby chciał mi przypomnieć, że jadę do Paryża, w przedziale sypialnym pierwszej klasy, że powinienem być tu ze swoją żoną, ale nagle zachorowała. Zamiast niej jest ze mną kobieta z sąsiedniego przedziału, nie znam nawet jej imienia, chociaż przed chwilą obdarowaliśmy się nawzajem tym, co budzi największą odrazę ludzi i najbardziej ich ekscytuje.

Nie lubię pociągów. Zawsze czuję się w nich brudno, nawet w kilka dni po podróży. Jakby pociąg uwięziony na szynach zbierał wszystkie brudy zaokien

nego świata, a przecież po tym zbliżeniu czułem się oczyszczony. Tak chyba czuje się drapieżnik, gdy trafia kłem w szyjną tętnicę swojej ofiary.

- Czy mężczyzna, który jedzie z panią... - pytałem niby od niechcenia.

Przerwała mi z uśmiechem.

- Ten mężczyzna śpi na dole, ja na górze, nie tylko dlatego, że jest taki ciężki. I mów mi ty, to nieładnie zaglądać komuś w tyłek, a potem nadal mówić pani...

Nie jestem nieśmiały, ale zawstydziłem się. Powiedziała to jednak tak naturalnie, że wulgarność szybko wyparowała ze słów. Zadzwonił mój telefon.

- Pozdrów żonę ode mnie - powiedziała. Wyświetlił się nasz domowy numer. Gasząc w panice

aparat, poczułem, że gaszę niedopałek na dłoni żony.

Wyrzuciła papierosa przez okno, przejrzała się w lustrze, poprawiła makijaż; wyszła, zamykając drzwi przedziału, jakby odcinała tasakiem wszystko, co nas połączyło. Nie było tego dużo, wystarczyło dmuchnąć. Otworzyłem szerzej okno, miałem nadzieje, że przy okazji wyfrunie też niepokój. Włączyłem telefon, by zadzwonić do żony, nie było zasięgu.

Miłość, czym ona jest po latach, po ranach, które sobie zadaliśmy, rozpięta na ścianach naszego domu jak skóra niedźwiedzia... ale jest też inna miłość, ta pochowana w szafach, ukryta w szczelinach podłogi. Kiedy kilka lat temu żona chciała ode mnie odejść, uczucia zaczęły wychodzić z ukrycia, zabiedzone, z wyleniała sierścią. Z jej kamizelki, ukrzyżowanej na wieszaku, wyfrunął mól. Rozzłociłem go w dłoniach, jakbym był Panem Bogiem, który uciekającej chwili robi zdjęcie z fleszem. I wpadliśmy sobie na powrót w ramiona. Jednak po paru miesiącach wdałem się w kilka romansów. Jakbym chciał zapełnić jakąś szczelinę, jakbym nie wiedział, że ona nie ma dna.

Wydawało mi się, że ktoś stuka do drzwi. Otworzyłem. Stał w nich on... w eleganckiej marynarce, której poły wyglądały jak skrzydła kondora. Był większy, niż myślałem. Dla takich ludzi powinny być osobne wagony. Poczułem trwogę, jak samiec na widok dwukrotnie większego przedstawiciela tego samego gatunku, gdy obok jest samica w rui. Mówił ciepłym, gardłowym głosem, było w nim coś łagodnego, zaskakująco łagodnego. Położył dziecinnym ruchem palec na ustach i wyszeptał - jeśli pan mnie wpuści, powiem coś... - rozejrzał się, jakby się bał, że ktoś może podsłuchać. Wcisnął się bokiem do przedziału, musiałem wejść na łóżko, by zrobić mu miejsce.

- Pan się nie gniewa - powiedział i przysiadł jednym pośladkiem na zamkniętym blacie umywalki, która skrzypnęła ostrzegawczo.

Spróbowałem sobie wyobrazić, jak ją pokrywa, najpierw z przodu, potem od tyłu, ale nie dałem rady. Nie mieścił się nie tylko w mojej wyobraźni, ciasny przedział stał się nieznośnie mały. Był otyły, czułem jednak, że jego tusza, jak u słonia, jest osadzona na podkładzie z mięśni. Twarz miał jednak łagodną, nawet ładną. Sięgnął do kieszeni. Pomyślałem o pistolecie, chociaż mógł mnie rozgnieść gołymi rękami. Wyjął z wewnętrznej kieszeni marynarki dwa kieliszki i płaską

butelkę koniaku. Nalał bezbłędnie jak kelner „Warsu”, biorąc poprawkę na kołysanie pociągu, podał mi kieliszek na dłoni nie mniejszej niż taca.

- Zdrowie sąsiada - podniósł kieliszek. Zgłupiałem i gładko jak na przesłuchaniu ujawniłem

swoje imię. Wypiliśmy. Przymknął okno i powiedział:

- Napaliła panu, nie mogę jej oduczyć, choruję od dymu.

Wiedział, że tu była! W odruchu samozachowawczym kleciłem jakieś wyjaśnienie, ale nie układało się ono w eleganckie kłamstwo. Zanim wyplątałem się z kilku nieskładnych zdań, przerwał moją mękę i uroczyście dolał koniaku.

- Wyluzuj się... ona ma nerwicę seksualną, jej macica... znicz olimpijski, wieczny ogień, tego nie da się ugasić, im częściej się go zalewa, tym bardziej płonie... rozumiesz pan...?

Nie byłem pewien, czy rozumiem. Wolałem tego nie sprawdzać. Aby się pokrzepić, wypiłem koniak, jak połyka się pastylkę na uspokojenie. Nie wiadomo kiedy zawiązała się między nami serdeczna nić, taką nić lepi pająk z lęku i z rozpaczy swoich ofiar. Zadał mi kilka pytań, stanowczo zbyt osobistych na krótką znajomość, a ja odpowiedziałem chyba zbyt szczerze. Nagle rozpłakał się. Wyjął z kieszeni chusteczkę, kilka drobnych przedmiotów wyleciało z niej, tworząc małą kaskadę dźwięków; podniosłem je usłużnie.

Przejęła mnie delikatność łez, które spływały po jego zarośniętych policzkach. Najchętniej uciekłbym z przedziału, wagon nie daje jednak zbyt wielkich możliwości. Dopiłem swój koniak, a on, nadal płacząc, pociągnął z butelki, potem podał mi ją delikatnie, jak podaje się niemowlę. Wypiłem, mokra i ciepła szyjka butelki połączyła nas jak wspólna matczyna pierś.

- Ja tak ją kocham, nie wyobrażasz sobie, ile we mnie miłości, kocham jej dłonie, palce u nóg... znamię na udzie... widziałeś? - gwałtownie zaprzeczyłem - twoja strata, nawet ten ogień w jej... też go kocham... A ona mi się wymyka, jak ona mi się wymyka... rozumiesz...

Pociąg znowu mocniej zakołysał, a ja poczułem, że moja głowa kołysze się ponad miarę. Uznał, że mu potakuję, i też pokiwał głową. Koniak trochę mnie znieczulił... ale monstrualność tej sceny była tak wielka, że mogłem obawiać się, czy nie zostanę przez nią pożarty. Słoń z małym ziarenkiem pod powieką, krokodyl, który ociera łzy delikatną chusteczką. Ta niemożliwa niezręczność zdawała się zadomawiać w przedziale. Dlatego ucieszyłem się, że zadzwonił telefon. To była żona. Płakała. Cierpiała na nerki, ból był nie do zniesienia. Poczułem wielką ulgę, że jest, że chce dzielić się ze mną swoim cierpieniem.

- Moja żona... - powiedziałem, tłumiąc czkawkę - rodzi...

Pogratulował mi sceptycznie. Wyjaśniłem, że to tylko kamień. Nie zdziwił się...

- Dobre i to, moja żona ma zdrowe nerki, ale ze mną nic nie urodzi... jestem impotentem.

Chciałem wyrazić współczucie, ale nadal miałem wrażenie, że jestem sam na sam z oswojonym drapieżnikiem. Gdy wykonam nieostrożny ruch - zabije mnie.

- Ja też bywam, czasami, każdemu zdarza się - powiedziałem pojednawczo.

To był właśnie ten nieostrożny ruch. Wydawał się za obszerny, by zmieścić się między łóżkami. Postanowiłem bronić się nogami... ale po chwili już wiedziałem - to nie na mnie poluje. Wydarł z łóżka prześcieradło, jak kawał mięsa z boku gazeli. Myślałem, że chce mnie nim zadusić, higienicznie - ale on tylko skłębił prześcieradło, które jak piana wypełniło przedział. Rozdarł z trzaskiem materiał jak bibułkę, oddzielił kawałek... kątem oka ujrzałem, że tam właśnie nasze wydzieliny narysowały kontynent, jakiego nie ma na mapie świata.

Powstała sytuacja, którą można by nazwać niezwykłą, ale jakoś ciężko było mi podziwiać jej nietypowość.

Ujrzałem, że przeciska się do drzwi, ze swoim białym ochłapkiem - na pożegnanie rzucił mi niemal pustą butelkę. Powiedziałem - dziękuje - co pewnie zabrzmiało idiotycznie. Zablokowałem drzwi i opróżniłem butelkę.

Zostałem sam w przedziale, przepełnionym wonią potu, męskich perfum adidas i koniaku. Teraz dopiero uświadomiłem sobie, że nie pamiętam jej zapachu. Ja, który nieraz imponowałem kobietom, gdy pochylając się nad dłonią, szyją lub policzkiem bezbłędnie wymieniałem rodzaj perfum. Nie pachniała. Czy więc była tu na pewno?

Obejrzałem okaleczony kłębek prześcieradła. Był złachmaniony jak moja dusza. Z sąsiedniego przedziału dobiegły mnie odgłosy kłótni. Przystawiłem ucho do ścianki, ale słyszałem już tylko stukot kół pociągu. W ten stukot, jak w rytm serca, wkradła się niemia- rowość. Ktoś pukał do moich drzwi... ten dźwięk był uparty, ale nie natarczywy. Postanowiłem, że mnie nie ma. Pukanie słabło, w końcu zamilkło. Za to działo się coś, w dalszej części korytarza. Włożyłem zatyczki do uszu i poszedłem spać. Nie zastanawiałem się, dlaczego pociąg stanął na jakiejś małej zapyziałej stacji, aby znowu ruszyć.

Obudziło mnie słońce. Okolice Paryża tonęły w zieleni. Tu nawet drzewa zdawały się mieć swoją niezwykłą historię. Zadzwoniłem do żony - urodziła kamień, miał trzy milimetry długości.

Pokrzepiony dobrymi wieściami z domu, zrobiłem kilka przysiadów i dziesięć pompek. Na podłodze chrobotał jakiś przedmiot... ożywiony ruchem pociągu, zataczał się biały plastikowy flakonik, znak serca czerwienił się na nalepce. Lekarstwo pewnie wypadło z kieszeni mojego wczorajszego gościa, kiedy wyjmował chusteczkę. Wsadziłem flakonik do kieszeni, by z mieszanymi uczuciami wyjść na korytarz - należało go oddać, ale nie paliłem się do spotkania. Drzwi sąsiedniego przedziału były zamknięte. Na podłodze bieliła się otwarta koperta. Podniosłem ją. W środku leżał zwinięty strzępek prześcieradła. Wsadziłem go w panice na powrót do koperty i niby przypadkiem upuściłem na podłogę. Po czym zaszyłem się u siebie.

Drzwi sąsiedniego przedziału były zamknięte też w dwie godziny potem, kiedy pociąg stawał u kresu podróży na Gare du Nord. Chyba nawet odetchnąłem z ulgą, że wśród wychodzących nie ma tej pary, z którą łączyło mnie niepokojąco wiele, jak na przelotność znajomości. Stanąłem na peronie przy oknie ich przedziału - było zasłonięte. Bagażowy już dźwigał moją walizkę na wózek, powstrzymałem go z gniewem, na który nie zasłużył. Takie propozycje postarzają mnie.

Podszedł konduktor, trzymał w ręku kopertę.

- To pana? Leżała na podłodze obok przedziału.

Wsadziłem kopertę do kieszeni. Uginając się pod ciężarem walizki, klnąc, że nie skorzystałem z propozycji bagażowego, powlokłem się w stronę postoju taksówek. Chciałem wyrzucić kopertę do kosza... jestem jednak zbieraczem kuriozów i nie potrafiłem się z nią rozstać.

W hotelowym pokoju podniosłem żaluzje, by odsłonić dachy Paryża. I zaciągnąłem się zapachem hotelu - jeśli jest francuska miłość, jest też francuski zapach, który mieszka w tanich hotelach tego miasta.

Otworzyłem walizkę, wyjąłem skrawek prześcieradła. Na brzegu naszego „kontynentu”, w miejscu, które można nazwać „przylądkiem drapieżnej nadziei”, widniał adres napisany szminką... Rue St. Dominique 57. Z moich domysłów można by zbudować kilka powieści kryminalnych. Żadna jednak nie miałaby sensownej puenty. Czy życie jednak nie dopuszcza finałów bez sensu?

Chyba od razu wiedziałem, że ciekawość będzie mocniejsza od niepokoju, zawsze tak jest w moim poplątanym życiu. Ciekawość sama w sobie nie jest jednak bronią. Czułem się więc niepewnie, kiedy po seminarium, uzbrojony jedynie w mapę, ruszyłem na poszukiwanie rue St. Dominiąue. Głowę miałem pełną gwaru rozmów, wypełnioną w przerwach spotkania - seminaria są przecież tylko kosztownym pretekstem, ich istotą są przerwy i nieobecności na wykładach.

Z reguły błądzę, ten dom znalazłem bez trudu. Schody były kręte i mroczne jak moje myśli. Wszedłem na pierwsze piętro, po czym nagle stanąłem, jakby zatrzymał mnie własny cień. Byłem przecież tylko ćmą, odważną ćmą, która chciała zbliżyć się do ognia. Zbiegając po schodach, w panice, która biegła za mną odgłosem moich kroków, ujrzałem oczyma wyobraźni ten ogień.

Minęły niemal trzy lata, zanim ponownie znalazłem się w Paryżu. Przyjechałem z żoną. Historię mego małżeństwa można opisać dobrymi i złymi tygodniami. To miał być nasz dobry tydzień. Zdecydowaliśmy się na młodzieńczy lot do Paryża... na kilka dni.

Wybrałem ten sam hotel. Powitał mnie jego zapach, nic nie zmieniony. I jak za dawnych lat, zamykając drzwi pokoju, przytuliłem żonę. Kochaliśmy się w pośpiechu, nad głową kołysał mi się smukły obcas damskiego bucika. Dawna przygoda z pociągu zmalała, była już nie większa niż ziarenko piasku; ale czułem je i bałem się, by nie wpadło nam w jakieś intymne miejsce.

W pobliskiej restauracji zamówiliśmy ostrygi, potem metro wiozło nas bez planu. Na ulicy padał deszcz słońca. Nagle poczułem, że okoliczne domy i sklepy układają się we wzór znajomej mi ulicy...

Poznałem ją od razu... szła z małym dzieckiem. Nie było szansy na unik, wpadliśmy na siebie. Nie wydawała się zaskoczona, nie miała też wątpliwości, że ja to jestem ja...

- Znajoma z dawnych lat... - wyjaśniłem żonie.

- Poznajcie małego... ma dwa lata... Mikołaj...

- Jak mój mąż! - wykrzyknęła żona, która zawsze szalała na widok małych dzieci. Żołądek skurczył mi się w pięść. A żona nadal czuliła się do dziecka... - Jaki cudowny chłopiec, podobny do naszej Moniki, kiedy była mała, patrz...

Dostrzegłem to podobieństwo od razu. Kształt brwi w mojej rodzinie wędruje przez pokolenia... są lekko uniesione, jakby zdziwione.

- Wszystkie ładne dzieci są do siebie podobne - odparłem oschle.

- Niepodobny do pani, pewnie podobny do pani męża? - mówiła żona.

- Mój mąż umarł trzy lata temu, w pociągu... - powiedziała jakby nigdy nic. I uśmiechnęła się.

Zapadło niezręczne milczenie.... poprosiłem o numer telefonu, chociaż nie chciałem się z nią spotykać, już raczej wymazać to spotkanie mokrą ściereczką. Potem odciągnąłem żonę od dziecka... pomachało nam rączką, a potem utkwiło we mnie wskazujący paluszek, jakby mówiło: to on!

URODZINY

Obraz zajmuje niemal całą ścianę. Namalował go artysta, którego znał jej mąż, ona poznać go nie zdążyła. Płótno zawisło w mieszkaniu w przeddzień wyprawy męża w Himalaje, z której nie wrócił - czekała na niego kilka lat, chyba nadal czeka?

Na obrazie stoi łysiejący mężczyzna, w okularach, nagi, z aparatem fotograficznym w dłoniach, czarny pyszczek obiektywu skierowany jest w stronę buzi dziecka. Postacie odbite są w lustrze, dlatego kilkuletnia dziewczynka, która spogląda na gołego człowieka z zagadkowym półuśmiechem, patrzy zarazem ku nam z całą siłą dwuznacznego spojrzenia. Jest niepokojąco podobna do niej, kiedy była mała. Czy to możliwe, że Robert pożyczył jej fotografię, by pozowała malarzowi?

Ten malarz to znany artysta, widziała go nawet w telewizji, słyszała, że krytycy zaliczają jego sztukę do realizmu magicznego. Obraz jest perwersyjny nie tylko dlatego, że nagość mężczyzny kontrastuje z delikatnością dziecka, jest coś lubieżnego w półuśmiechu dziewczynki, a męski kłębek płciowy wydaje się tylko czekać na znak jej powieki, by się rozwinąć.

Niepokoi ją ten obraz, gdyż kojarzy się ze śmiercią męża. Niepokoi uśmiech dziewczynki, jej podobieństwo do niej, a obnażona płeć jakoś nie przystaje do łagodnej, interesującej twarzy polskiego inteligenta - gatunek człowieka, który wydaje się na wymarciu.

Taki łysawy, z małą bródką, myślące oczy oprawione nieśmiało w okulary - lubiła takich.

Od chwili zaginięcia Roberta nie interesowała się mężczyznami. Wygnała ich ze swojej wyobraźni. Jedyny, który codziennie bywa w jej domu, stoi nagi na tym obrazie.

Pracuje w biurze, nie w jakimś ważnym urzędzie, już dawno odłożyła swoje zawodowe ambicje do szuflady. Żyła życiem męża, jego sukcesami, kolejnymi ośmiotysięcznikami. Często wyjeżdżał. Tam daleko i wysoko zdradzał ją z górami, które mogła zobaczyć w wyobraźni; z kobietami, których nie potrafiła sobie wyobrazić. Tych zdrad była prawie pewna, nie chciała jednak znać szczegółów. Mąż, starszy od niej o dziesięć lat, był jej pierwszym mężczyzną i zarazem ostatnim - fascynacją wielką jak te szczyty z lodowymi językami. Bywał opiekuńczy, stanowczy, świetny facet na katastrofy, ale przerażał go dramat codziennego życia. Chyba dlatego uciekał w góry, gdy wracał - wydawał jej się zimny i obcy. Nie mieli dzieci, chyba on nie mógł? Oparła się jednak o niego całym swoim życiem, a on tak często znikał, by w końcu odpłynąć na zawsze.

Jutro ukończy trzydzieści pięć lat; jest ładna, ale skromną urodą, która niczego nie podkreśla, niczym się nie chwali. Lubi półmrok, w swoim przytulnym mieszkaniu zapala mało świateł, tylko boczne lampki o stonowanym, miodowym świetle.

Zwłok męża nigdy nie wygrzebano spod lawiny. Kiedy nie ma ciała, nie odbędzie się pogrzeb - nie ma więc grudek ziemi, które tak złowrogo i nadaremnie stukają w trumnę, ani ciętych kwiatów, które więdnąc więcej mówią o śmierci niż wszystkie mowy pogrzebowe świata. Może on jednak żyje? - czasami myślała.

Jego koledzy dzwonili, potem przestali. Była dla nich jak wyrzut sumienia, jeździli na kolejne wyprawy i wracali.

Świat wydawał jej się mdły, bez kolorów. Ludzie zmienili się, pieniądze, narzekanie na ich brak, to główny temat rozmów; już nawet nie mówiono o pogodzie, a przecież była wiosna, która w Polsce potrafi odmieniać zieleń w wielu przypadkach trudnej gramatyki tego kraju.

W letnie sobotnie popołudnie siedziała w fotelu i piła kawę. Telefon milczał jak zwykle. Już nie czekała, że ktoś zadzwoni z ważną wiadomością, dzwoniły tylko pomyłki - czy to hurtownia? Starała się być grzeczna, co nie było łatwe.

Piła kawę z niebieskiego kubka z misiem, był nieco dziecinny, ale to jej ulubiony kubek. Spojrzała na obraz - czy nie wisi za wysoko? Zapuścił korzenie w ścianę, strach byłoby go teraz ruszać. Czy ten malarz ma żonę, rodzinę? Gdzie mieszka? - na pewno w Warszawie, wszyscy wielcy mieszkają w Warszawie. Jak kocha się ze swoją żoną, czy odkłada wtedy na bok okulary? - na pewno tak. Podwinęła delikatnie spódnicę, położyła dłoń na brzuchu i pozwoliła palcom, by zagłębiły się między uda... była sucha i niechętna; stałam się zwierzęciem bezpłciowym - pomyślała. Znowu jak nietoperz wplątało się jej we włosy to straszne słowo „wdowa”. Widziała wtedy kobietę, która ma płeć wysuszoną na wiór.

Obraz spojrzał na nią, zdziwiony tym, co zrobiła. Zarumieniła się. Nagle ujrzała, że na płótnie, w miejscu, gdzie ciemnieje podbrzusze mężczyzny... coś się stało... Zamknęła oczy, a kiedy je otworzyła, zobaczyła, że niewielki, chociaż wyraźny penis... nie jest już taki sam?

Wstała i z bijącym sercem wyszła z pokoju. Po chwili jednak wróciła. Mężczyzna na obrazie miał wzwód. Chciała zadzwonić do kogoś, podzielić się swoim niepokojem, bliscy jednak stali się dalecy, bała się ośmieszenia.

Próbowała czytać książkę, nie mogła się skupić. Przez godzinę nie spojrzała na obraz. Potem wyszła na spacer. Lubiła drobny wiosenny deszcz, kiedy krople uderzają tak delikatnie, że uwalniają zapach z trawy, z ziemi i płyt chodnika. Szła bez celu, mogła więc spokojnie przyglądać się sklepowym wystawom. Jak te ulice zmieniły się przez ostatnie lata!? Zawahała się, mijając pobliskie kino, nie potrafiła sama chodzić do kina. Gdy gasło światło, siadała obok samotność, by położyć zimną głowę na jej ramieniu, w miejscu gdzie on zawsze kładł swoją, kiedy nudził go film. Weszła do sklepu, szukała jak zwykle nowych owocowych jogurtów.

W domu zaparzyła herbatę, otworzyła jogurt i u- siadła w fotelu. Polizała łyżeczkę, zamknęła oczy, by poczuć, jak smak kokosu cierpko pieści jej podniebienie. Spojrzała na płótno - członek mężczyzny zmienił swoją postać. Była tego pewna. Prawie pewna? Niepokój jednak minął - uśmiechnęła się - to przecież jest śmieszne, okropnie śmieszne - powiedziała do siebie. Postawiła krzesło przed obrazem, stanęła na nim i wyciągnęła dłoń w kierunku mężczyzny, nie dotknęła jednak płótna, cofnęła w popłochu rękę - pomyślała - okropnie śmieszne, a ja na dodatek się wstydzę.

Usiadła w fotelu, by przytulić się do stygnącej herbaty. Piła powoli, prawie namiętnie, pojadając jogurtem. Sięgnęła po książkę telefoniczną. Znała nazwisko artysty, okazało się jednak bardziej powszechne, niż można się spodziewać - imienia nie była pewna? Zajrzała do nowej encyklopedii powszechnej. Był tam! Miała więc imię i numer telefonu.

Nie zamierzała dzwonić. Bała się znanych ludzi, a ludzi nieznanych, prawdę mówiąc, obawiała się niewiele mniej. Co mogłaby mu powiedzieć? - pana obraz wisi w moim domu, męża nie ma, zginął, a pan na tym obrazie... jeśli to pan?... dostał, przepraszam za słowo... wzwodu. A czy ta perwersyjna dziewczynka to ja?

Całkiem sprawnie powtarzała ten tekst w myślach. Numer telefonu malarza zapisała w notesie, wkrótce jednak gościł na stałe w jej pamięci. Nie wiadomo, jaki impuls skłonił ją, by jednak zadzwonić. Słońce właśnie chowało się między domami, liżąc miodem drzewa, i jak zwykle o zachodzie ożywiły się ptaki, przerażone, że słońce zajdzie raz na zawsze. Ten ostateczny śpiew ptaków zawsze ją uskrzydlał.

Gdy usłyszała męski głos w telefonie, chciała odłożyć słuchawkę, powstrzymało ją poczucie przyzwoitości, które rosło w niej od dziecka jak drzewo o coraz grubszych konarach. Mozolnie zbierała słowa.

- Halo, tam jest ktoś? - męski głos pytał z lekką nutką zniecierpliwienia.

- Jestem ja, przepraszam.

Przedstawiła się i gorączkowo zaczęła mówić o obrazie, który wisi w jej mieszkaniu. Czuła, że potyka się o każde słowo, pomógł jej - tak, oczywiście, pamięta, jak może nie pamiętać, malował ten obraz długo, ale serdecznie, to ryzykowany obraz, prawda? Bardzo przeżył śmierć Roberta, nie zadzwonił, nie wiedział, co powiedzieć.

Miał młody, ciepły głos, z ciemnymi pasemkami, które mogły być skrawkami cienia albo nawet smutku.

- Śmierć zawsze mnie peszy, ale to żadne usprawiedliwienie, gdybym znał panią, ale nie zdążyliśmy się poznać... niech więc teraz pani przyjmie wyrazy współczucia... Jak to się stało, słyszałem, że nie wiadomo... Mam nadzieję, że obraz nie powoduje bólów głowy, jest trochę nieprzyzwoity, znam ludzi, którzy skarżą się na moje obrazy, były nawet skargi na bezsenność... z Robertem chodziliśmy razem do liceum, nie wiedziała pani?

Pozwoliła zasypać się słowami, szczęśliwa, że nie musi nic mówić, a słynny malarz nie gniewa się, jest nawet zadowolony, że zadzwoniła. Dobre słowa o Robercie były jak kubek gorącego mleka wylany na jej zmarznięte serce. Nie wspomniała jednak o tym, co było ukrytym powodem tego telefonu, malarz sam sprowokował ją pytaniem.

- A jak się ma mój obraz? Dziewczynka nadal uśmiecha się, a może jest już kobietą?

- Dziewczynka nie zmieniła się... raczej ten człowiek... a to pan, prawda?

- Skąd pani wie?

- Nie wiem, tak pomyślałam.

- To jestem chyba ja, ale taki... ja nie ja, tak bywa w sztuce...

- Coś zmieniło się chyba na obrazie... nie jestem pewna... ale to przecież niemożliwe, prawda?

Roześmiał się serdecznie, chłopięco. Podobał mu się jej głos, była w nim ciepła bezradność i wdzięk, który wychylał się czasami z odstępów między słowami, a najmocniej z chwil zakłopotanego milczenia.

- Obrazy zmieniają się, gdyż my się zmieniamy i zmienia się świat, ten świat jest bezczelny, prawda? My nic a nic go nie obchodzimy. I jest czas, on wszystko zmienia, czasami robi to podstępnie, nakłada nowe ramy na stare płótna. Dlatego po latach boję się spotykać swoje prace, to jak spotkać kogoś bardzo bliskiego, kto nagle jest obcy... ten obraz jednak chętnie zobaczę.

Można więc powiedzieć, że sam się do niej zaprosił. Bała się tego spotkania, zarazem pragnąc go. Słyszała, że malarze gniewają się, że ich obrazy źle wiszą - a poza tym zanudzi go sobą, nie ma przecież nic do powiedzenia. Miał przyjść nazajutrz, po południu.

Nie mogła zasnąć, przypomniała sobie ich rozmowę. Celebrowała własną odwagę; była pewna, że gdy mówił o upływie lat, jego słowa zasnuwały się chmurami. I zasnęła w tych chmurach.

Obudził ją śpiew ptaków, które odzyskały nadzieję. Była rześka, słoneczna niedziela. To jej trzydzieste piąte urodziny. Kiedy myślała o swoim wieku, czuła w gardle grudkę goryczy, ale teraz grudka rozpuściła się w porannej krzątaninie. Po tej nocy czuła się wypoczęta, ale dopiero stojąc pod prysznicem, zrozumiała, że czuje się dobrze, po raz pierwszy od lat.

Z ręcznikiem na głowie podeszła do obrazu. Nic nie zmieniło się od wczoraj, czyli nieprzyzwoita zmiana utrwaliła się.

- Świntuch - szepnęła i uśmiechnęła się na myśl, że tak mówi o kimś, kto jest w encyklopedii, a dzisiaj, nie do wiary, będzie jej gościem.

Musi jeszcze posprzątać mieszkanie, upiec ciasto, malarz zapowiedział wizytę na piątą, to na szczęście niezobowiązująca godzina. Czy zdąży? Po śmierci męża... śmierć! - po raz pierwszy pomyślała o tej nieobecności tak jednoznacznie - jej czas płynie szybciej niż innym ludziom... Coraz częściej czuje się żółwiem, który zagrzebał się w piasku. Kiedy weszła do kuchni, noże i garnki powiedziały - nie zdążysz. Dzień przechylił się jak klepsydra i usłyszała, jak ze szmerem uciekają minuty. Ale po godzinie pracy już wiedziała; tym razem czas płynie inaczej... życzliwie. W południe sernik był gotowy. Znalazła też dwie butelki włoskiego wina, sprzed niepokojąco wielu lat.

Przyszedł punktualnie. Kiedy otworzyła drzwi, spojrzała za wysoko, pewnie ze strachu, a może dlatego, że był niższy, niż myślała. Uścisk jego dłoni był miękki, właśnie taki, jakiego się spodziewała. Przyniósł tulipany, kwiaty, które najbardziej lubiła. Skąd wiedział? Już w progu poczuł zapach ciasta i zaciągnął się nim... Przyznał się, że uwielbia sernik, a w mieszkaniach najbardziej lubi kuchnie. Usiedli więc w kuchni. Poprosił o kawę, sobie zaparzyła herbatę. Pokonując zmieszanie, po raz pierwszy spojrzała na niego uważnie.

Miał ponad czterdzieści lat, czyli nieco więcej niż na obrazie, ale to był on - nagi pan z aparatem. Jego bródka jeszcze czarna na płótnie, u niej w kuchni dreptała w kierunku siwizny.

Był bezpośredni, skupiony w sobie, lecz nie na sobie. Opowiadał, że w malowaniu najtrudniejszą rzeczą jest... nie wierne odrysowanie ludzi i rzeczy, tak się wydaje laikom, a oddanie gry światła i cienia. Przez chwilę wspominał Roberta, ale szybko wyczuł, że lepiej mówić o nim niewiele. Zjadł aż trzy kawałki ciasta. Poczuła, że odniosła sukces - pierwszy od lat.

Jedząc, myślał... jest jakoś ładna, ale taką trudną urodą... i miła... Zebrał się w sobie, to nie było łatwe, i powiedział:

- A teraz zobaczymy mój obraz, naprawdę umieram ze strachu - roześmiał się, ale w tej wesołości był niepokój.

Chciała go zatrzymać, uprzedzić, przestraszyła się - pomyśli, że stało się to z jej winy, ale ogarnęły ją wątpliwości, może ma jakieś omamy?

- Wiszę w salonie? - zapytał z ironią, jakby chciał podkreślić wieloznaczność słowa „wisieć”. Wyjaśniła - jest tylko pokój i salonik, na szczęście nie taki mały, pan maluje duże obrazy.

- Tylko duże, za duże, to wielu ludziom sprawia kłopot, szczególnie tym, którzy mają małe mieszkania - powiedział... a widząc, że speszyła się, szybko dodał - przepraszam, nie to miałam na myśli.

Stanął naprzeciw obrazu, patrzył najpierw spod pochylonego czoła... była w tym pokora, ale też heroizm artysty, który po latach spotyka się ze swoją sztuką. Nagle napiął mięśnie, wyglądał teraz jak zapaśnik, który mocuje się sam ze sobą.

Stała w progu zdziwiona, że jest tak beznadziejnie, tak głupio zdenerwowana. Zdjął okulary, przetarł je i popatrzył na nią. Miała wrażenie, że ma wilgotne oczy, ale to było chyba złudzenie? Włożył okulary i zbliżył się do płótna. Potem odsunął się, wzruszył mocno ramionami, jakby chciał coś z nich zrzucić.

- Pani wybaczy, że o to pytam, ale czy ktoś... czy ktoś przy nim majstrował, mam na myśli... domalował coś...?

Poczuła, jakby ją uderzył... oparła się o framugę drzwi.

- Domalować? Przysięgam, ja nie!

- To zdumiewające, w takim razie nic nie rozumiem - powiedział.

Usiadła w fotelu, odetchnęła głęboko.

- Nie wiem, czy myślimy o tym samym, ale ja też zauważyłam, dostrzegłam to wczoraj, a jeszcze kilka dni temu tego nie było, coś się zmieniło w obrazie, dlatego dzwoniłam... ja próbowałam to przecież powiedzieć panu przez telefon.

- Czy myślimy o tym samym? - popatrzył jej w oczy, ale szybko uciekł ze spojrzeniem.

Czuła się jak na egzaminie.

- Chyba zmienił się pan, przepraszam, ten mężczyzna na obrazie, nie wiem, jak to powiedzieć...

- Ma... ja mam... to znaczy on ma wzwód - powiedział i zdjął okulary, by jeszcze raz je przetrzeć.

- Chyba tak - powiedziała i odetchnęła z ulgą. Jednak nie myliła się!

Podszedł do obrazu, badał go uważnie, poprosił o krzesło, wszedł na nie. Stała z boku z wyrazem troski na twarzy. Mimo wszystkich obaw ujrzała jednak komizm tej sceny. Uśmiechnęła się, na wszelki wypadek tylko wewnętrznie.

- Czy wyglądam jak lekarz wenerolog? - pytał, nie przestając badać podejrzanego miejsca.

- Trochę tak - powiedziała, kryjąc uśmiech w skulonej dłoni.

- Nic nie rozumiem, wygląda na to, że nikt tu nic... a pani ze mnie przecież nie żartuje, to nie jest jakiś dowcip?

Popatrzył na nią uważnie, nie groźnie, tylko jakoś tak smutno. Jej trwoga mieszała się z rozbawieniem, bardzo chciało jej się płakać i śmiać zarazem. Zapewniła go pośpiesznie - nikt tu nie bywa pod jej nieobecność, a ona zupełnie nie potrafi malować, poza tym ma szacunek dla sztuki.

- Mówi pani, że to tak od niedawna... zdumiewające, byłbym gotów uwierzyć, że tak było zawsze. Pamiętam jednak, jak malowałem ten obraz, ten właśnie fragment - postawił mocny, niemal dramatyczny akcent na „ten właśnie” - a więc ten właśnie fragment sprawiał mi szczególną trudność, wielką trudność, chciałem, by to miejsce było dyskretne, obraz jest ryzykowny, wiedziałem o tym. A teraz zrobił się okropnie wulgarny... - mówił, jakby miał do kogoś żal, zamilkł, po czym ciągnął dalej bardzo zatroskany... - to już jest seksualne molestowanie dziecka, sama pani przyzna...

Zszedł z krzesła energicznie, aż jęknęła podłoga. Patrzył w jej stronę, ale unikał spotkania oczu. Za to ona spojrzała teraz na niego odważnie, otwartą i uczciwą twarzą. Jak można było jej nie wierzyć, już bardziej nie ufał sobie. Ale jednak, nie! Był pewien, pamiętał, co wtedy namalował. Nagle uśmiechnął się, jakby zrezygnowany. Szybko, niemal gorliwie odpowiedziała mu tym samym. Teraz poczuła, że już nie potrafi się powstrzymać... i wybuchnęła śmiechem. Zawahał się i dołączył do niej.

Trzymał się za brzuszek, który coraz wyraźniej rysował się pod koszulą, rechotał tak zabawnie, że jego śmiech nie pozwalał zgasnąć jej rozbawieniu; ale ze śmiechem bywa podobnie jak z ogniem - kiedy jest zbyt gwałtowny, gasi sam siebie.

Milczenie, jakie zapadło, było na początku nieco kłopotliwe. Nie pozwalała sobie na wesołość od tak wielu lat, że czuła się oszołomiona, jakby wyszła z dusznego pomieszczenia na mroźne, górskie powietrze; a on wstydził się swojego chichotu - wiedział, że wydaje z siebie osobliwe dźwięki, ćwiczył inny bardziej estetyczny śmiech, ale nie opanował go. Po chwili konsternacji powiedział:

- No to rozbawiliśmy problem, nie wiem jednak, czy sprawa nie zasługuje na powagę, mamy bowiem do czynienia z wydarzeniem cudownym, chociaż obraz nie dotyczy Matki Boskiej... pani jest wierząca?

- Jestem, ale po swojemu, rzadko chodzę do kościoła, więc nie uraził pan moich uczuć. Poza tym, ja nie wierzę w cuda.

- Ja też nie, ale teraz chyba przyjdzie mi uwierzyć...

- A może było już coś takiego w historii sztuki, myślę... w przypadku dzieł szczególnie wybitnych...? Popatrzył na nią podejrzliwie, mówiła jednak poważnie, więc jeśli nawet była w tych słowach naiwność, był też komplement, a jaki artysta nie jest głodny pochwał?

Tłumaczył jej jak na wykładzie - nie słyszał, aby zdarzyło się coś takiego i obrazy zaczynały żyć swoim życiem. W przeszłości palono je, przemalowywano, dziurawiono. O zmianach samoistnych nie słyszał, były tylko te płaczące Matki Boskie i krwawiący Chrystus, ale to religijna histeria.

- Może tak właśnie zaczyna się nowa era malarstwa? - powiedział sarkastycznie. - Mój obraz inicjuje erę malarstwa krnąbrnego i złośliwego. Narządy płciowe na obrazach Rubensa ożywają, falują tłuste pośladki jego kobiet, faunom rosną penisy... jaki to monstrualny problem dla historyków sztuki, horror w muzeach, dzieciom wstęp zostanie wzbroniony. I jakie dramaty dla żyjących artystów!

Zamilkł, by jeszcze bardziej podnieść głos:

- Przecież to zdarzenie na moim obrazie jest destruktywne dla jego artystycznej wartości! To prawie kryminał! I oczywiście... właśnie mnie musiało coś takiego się zdarzyć, mam już takie pieskie szczęście.

W życiu zwykle przewidywał złe i mroczne zakończenia. Przedwczoraj w jego pracowni zabulgotały rury, jakby jakiś wielki zwierz płukał gardło. Pamiętał, że kiedyś po takim płukaniu pękła jedna z rur i zalała mieszkanie sąsiadów, a zgromadzone w pracowni obrazy były zagrożone. Kiedy w panice zadzwonił do administracji, pytając, co ma robić - młody dziewczęcy głos zaproponował, by wziął pastylkę na uspokojenie. Najgorsze, że skorzystał z tej rady - co go upokorzyło. Teraz te rury jakoś mu się połączyły z obrazem... nie sądził, by cała ta dziwna historia mogła się szczęśliwie zakończyć.

Poprosił ją o dyskrecję w sprawie obrazu; jeśli coś takiego rozniesie się po Warszawie, to stanie się przedmiotem kpin. W swoim zafrasowaniu był dziecinny. Zobaczyła w nim nadąsanego chłopca i zupełnie przestała się go bać.

- Może napije się pan wina? - zaproponowała. Lubił czerwone wino, zdziwił go wiek butelki, kiedy

Mu ją pokazała. Robert przywiózł ją z włoskich Alp, gdzie szkolił młodych wspinaczy. O tym jednak nie wspomniała, otwieranie butelki po mężu wydawało jej się czymś dwuznacznym, lecz zdecydowała się bez wahania.

Patrzyła, jak ostrożnie, ale precyzyjnie wchodzi korkociągiem w korek. Miał małe, misowate, ale zręczne dłonie. Zanim nalał alkohol, chciał zabić robaczka, który dzielnie maszerował po stoliku, jakby miał od dawna wyznaczony cel.

- Niech pan tego nie robi - poprosiła - ja nie zabijam niczego, co żyje, mam już taką słabość.

- Rzeczywiście, to słabość... ale ładna - mówił, niosąc robaczka na dłoni w kierunku okna, chociaż brzydził się robaków.

Pił wino zbyt łapczywie, jak na człowieka, który bywał często we Francji i we Włoszech. Pochwalił wino. Po kilku kieliszkach poczuł się dobrze, prawie dobrze. Teraz, gdy zerkał na swój obraz, to, co jeszcze przed chwilą wydawało się nieszczęściem, złowrogą kpiną, widział jako coś w gruncie rzeczy zabawnego.

Zwykle nie lubiła alkoholu, miała słabą głowę, wiedziała, że musi być ostrożna. Pytał ją o pracę. Poczuła się niewygodnie, miała taką szarą pracę. Przyznała się, że w swoim biurze z nudów i ze smutku zbiera uśmiechy ludzi.

- Jak to się robi?

- Zapamiętuję uśmiechy, mam dobrą pamięć, a ludzie tak rzadko się uśmiechają, więc to nie jest trudne.

- Co pani jeszcze zbiera?

- Smaki jogurtów - powiedziała prawie szeptem. Kiwnął głową, jakby rozumiał tę słabość, kiedyś

kolekcjonował smaki kobiet, to było jednak dawno. Ona, chociaż znowu czuła się onieśmielona, zapytała go o dziewczynkę. Nie, nie miał nigdy jej fotografii, namalował dziecko, które przyśniło mu się pewnej nocy, a potem śniło się uparcie jeszcze kilka razy. Ta dziewczynka była podobna do córki sąsiadki, ale tylko podobna.

- Teraz urosła i zbrzydła - westchnął z rezygnacją - ta córka sąsiadki, ma się rozumieć.

Podeszła do biurka, by pokazać mu swoją fotografię z dzieciństwa. Patrzył długo i uważnie.

- Wszystkie małe, ładne dziewczynki są jakoś do siebie podobne, ale tu nie do wiary, jest taka zbieżność wyrazu twarzy, zdumiewające!

Pokręcił z niedowierzaniem głową.

- A czy pan... bardzo lubi te małe dziewczynki? Była tak przerażona swoją odwagą, że nie potrafiła

tego ukryć, on jednak uśmiechnął się dobrotliwie.

- Nigdy nie molestowałem dzieci, ale co na to poradzę, jest jakiś niezwykły erotyzm w małych dziewczynkach, w niektórych, ale ja nie byłem zagrożony nigdy, chyba nigdy...?

Zadumał się, a „chyba nigdy” zawahało się w nim jak serce dzwonu. Nic jednak nie dopowiedział i wypił kolejny kieliszek wina. Niemal bezwiednie dała mu do otwarcia nową butelkę. Kilka razy podszedł do swojego obrazu, jakby chciał dokonać ostatecznej ekspertyzy. Nagle rozgadał się - opowiedział, w jak trudnej sytuacji jest artysta taki jak on, który uparł się kontynuować sztukę, dla której płótno, farby, tradycja i literatura są istotą malarstwa. Dzisiaj sztuka wychodzi poza ramy, szuka sensacji, rzyga na tradycję lub jej nie zna... te wszystkie instalacje, spektakle to najazd barbarzyńców...

Słuchała tego jak relacji dramatu ze świata, który jest odległy, ale bez trudu odnalazła w sobie żywe współczucie, nawet zaszkliły jej się oczy, kiedy zrezygnowany kilka razy powtórzył - moja praca jest już bez sensu...

Dowiedziała się, że nie ma dzieci, jego żona jest lekarką, lubi ją, ale oddalili się od siebie, wielokrotnie myśleli o rozwodzie, ale zawsze dochodzą do wniosku, że osobno będzie im jeszcze gorzej niż jest teraz.

Chciała mu się zrewanżować czymś intymnym, ale nic takiego nie mogła znaleźć. Nie chciała mówić o Robercie, a w jej życiu nie było przecież nic ciekawego. Wypił kolejny kieliszek - powiedział:

- Zazdroszczę pani kolekcji uśmiechów i smaków, to zajmuje tak mało miejsca, a ja zmuszony jestem zbierać swoje obrazy, pani widzi jakie... jakie to... formaty - w głowie mu szumiało i plątał się język - cała pracownia zawalona, zapchana piwnica, nawet mieszkanie, to dramat. Trochę sprzedaję, niechętnie sprzedaję, a ludzie niechętnie kupują, ten typ malowania nie jest dzisiaj modny, a obraz sprzedany przepada albo jak ten oto popada w szaleństwo... Rozstaję się z płótnem jak z własnym dzieckiem, w obce ręce...

Nagle kilka łez potoczyło się po jego zarośniętym policzku. Pośpieszyła z chusteczką, przyjął ją niechętnie, zdjął jednak okulary i wytarł oczy. Ona też się popłakała. Podał jej chusteczkę, nagle chwycił jej dłoń, by zamknąć w swojej. Nie broniła się. Zamknęła oczy, smakowała jego rękę, jakby to był uśmiechnięty jogurt, najcenniejszy okaz w jej kolekcji. Poczuła coś w dole brzucha... Pomyślała - nie jestem już wdową.

- Mam prośbę do pani, do ciebie... możemy być na ty?...

- Tak - powiedziała, a to „tak” miało w sobie rozległe przyzwolenie na wszystko, prawie na wszystko.

Czekała teraz, że jego dłoń wyjdzie naprzeciw jej „tak” i że zmusi ją, by „tak” zawahało się, by w końcu zgodzić się na wszystko, na prawie wszystko... Nic takiego jednak się nie stało. Drgnęła, kiedy zaczął mówić, nie spodziewała się już słów.

- Chciałbym przyjść tu z farbami i przywrócić mojemu obrazowi stan poprzedni, dobrze?

Otworzyła oczy i spojrzała na niego. Było w tym spojrzeniu coś zaskakującego, coś, czego nigdy przedtem u niej nie widział.

- Nie - powiedziała mocno, prawie ze złością.

Przygarbił się, jakby zapadł się w siebie i półsennymi dłońmi wlał reszkę wina z butelki do kieliszka, po czym wypił duszkiem. Dostał małej czkawki, zapytał, gdzie może się położyć, zaprowadziła go do łóżka, pomogła zdjąć buty. Położył się, okulary ustawił na stoliku szkłami do ściany gestem serdecznym, którym od lat zdejmował je przed snem. Przykryła go zielonym kocykiem. Położyła się obok, powiedziała: - A ja mam dzisiaj urodziny - ale chyba nie usłyszał, przytulił się do niej i zasnął.

INTRUZ

Jesteśmy małżeństwem od siedmiu lat, tyle samo lat ma nasza córka Maja. Wedle poważnych badań po siedmiu latach ma miejsce kryzys związku, ale naszego to nie dotyczy, był od początku kryzysem, chociaż kochamy się na swój sposób, nie ma przecież uniwersalnej miłości, każda jest odmienna.

W siódmym roku naszego małżeństwa, w dniu imienin żony, późnym wieczorem w gęstym gwarze przyjęcia wkroczył w nasze życie pewien mały przedmiot. Prezent opakowany był w różowy papier, żona dostała go od swojej przyjaciółki Marzeny, kobiety wyzwolonej, ale nieszczęśliwej. Wibrator wychylił swoją cielesną główkę z opakowania tak nie- spodziewanie, że musieliśmy w panice chować go przed córką.

- Mamo, co to za prezent, pokaż? - nudziła Maja.

Sam byłem ciekaw, ale obejrzeć go mogłem dopiero wieczorem, kiedy goście poszli, a Maja już spała. Wibrator był na baterię, cienki jak palec, nawet nie jak kciuk, patrząc na niego, nie miałem żadnych kompleksów. Byłem trochę zdenerwowany, ale starałem się nie okazywać emocji. Nigdy przedtem nie miałem w ręku wibratora, czułem się trochę tak, jakbym dotykał faceta, dziwne uczucie. Żona wykazała całkowitą obojętność wobec urządzenia, chociaż podejrzewała, że Marzena, dając nam taki prezent, coś miała na myśli.

Nasze życie seksualne płynęło do tej pory jak rzeka o uregulowanych brzegach. Kiedy poznałem Stefanię, nie posiadałem wielu seksualnych doświadczeń, a ona miała ich chyba jeszcze mniej? Siedem lat związku wzbogaciło nasze erotyczne arsenały, ale jeśli mam być szczery, to w ostatnim roku ma miejsce stagnacja, a może nawet kryzys? Przybycie wibratora powitałem więc z pewną nadzieją i czułem się rozczarowany obojętnością żony.

Tej nocy kochaliśmy się jakby z większą wiarą i nadzieją. Wibrator stał na stoliku i spoglądał pobłażliwie na nasze wysiłki. Następnej nocy żona, chociaż niechętnie, postanowiła sprawdzić urządzenie. Były z tym pewne kłopoty. Przy każdej próbie dostawała ataku śmiechu. Nie mógł być włączony, nie chciała, abym jej pomagał, nie mogło palić się światło, w końcu wsadziła go sobie sama. Przypominało to zabieg ginekologiczny, nie byłem więc dobrej myśli. Żona miała pełne napięcia oczy, zrezygnowaną twarz. Czułem, że dla dobra sprawy powinienem wyjść z pokoju, co zrobiłem pod pretekstem siusiania. Było to zręczne taktyczne posunięcie.

Kiedy wróciłem do sypialni, aparat brzęczał jak pszczoła, która nurza się w kielichu kwiatu. Stefania była podłączona do swojej ręki i skupiona na płci, która z kolei skupiła się na wibratorze. Była w tym wielokrotnym skupieniu jedność i harmonia. Dawałem znaki Stefanii, że już jestem - nie zostałem jednak zauważony. Zmierzała samotnie i nieubłaganie w kierunku szczytu, była jak czołg... już nic nie mogło jej przeszkodzić.

Nigdy jeszcze nie widziałem u żony takiego orgazmu. Patrzyłem z boku na przebieg wydarzeń, mogłem więc go sobie obejrzeć w całej okazałości. Potem przytuliłem się do żony dumny z jej orgazmu, chociaż mój udział w nim był niewielki. Podrapała mnie za uszami, jakby chciała powiedzieć, że pozory mylą, że jestem jednak współautorem sukcesu. Przytuliła się do mnie i szybko zasnęła. Czułem się trochę zaniedbany, ale szczęście żony spłynęło na mnie jak łaska i ja też smacznie zasnąłem.

Kilka następnych wieczorów stało pod znakiem wibratora. Oboje nabraliśmy pewnej śmiałości, by nie powiedzieć wprawy, nauczyłem się wślizgiwać między żonę i wibrator. Czasami było to kłopotliwe, ale na razie dobrodziejstwa nowej sytuacji przeważały nad niedogodnościami.

- Mamo, tato, dlaczego tak mało ze mną rozmawiacie, mama mnie już nie przytula, a tata nie przychodzi do mojego łóżka na dobranoc? - zapytała nagle Maja przy kolacji.

Popatrzyliśmy na siebie ze wzajemnym wyrzutem. Od kiedy kobiety poszły do pracy, celebrują swój orgazm, czytają kobiece pisma, mają prawo jazdy i zwierzają się ze wszystkiego swoim przyjaciółkom - pogłębia się chaos w rodzinach, a ogniska domowe płoną bez żadnego porządku.

- Jesteś już duża, a takie duże dziewczynki są mniej przytulane - powiedziała Stefania.

- Dzisiaj opowiem ci coś fajnego na dobranoc - postanowiłem być lepszy od żony.

Wieczorem wtuliłem po omacku swój nos we włosy córeczki, które jak złoty deszcz leżały rozsypane na poduszce, zaciągnąłem się jej zapachem, pachniała marzeniami i ciepłym mlekiem; wtedy nagle poczułem okropną pustkę w głowie. A w pustkę wkradła się myśl - co też moja żona robi teraz sama w sypialni?

- Opowiadałeś mi, tatusiu, już kiedyś tę historię - pożaliła się Maja.

- Wszystko kiedyś już było, córeczko - powiedziałem, połknąłem szybko swoją życiową mądrość i pocałowałem córkę na dobranoc, by pośpieszyć do sypialni. Drzwi były zamknięte. Wpadłem w panikę. Minęło kilka nieznośnie długich minut, zanim żona je otworzyła. Wyglądała na nieprzytomną, a ja poczułem się intruzem we własnej sypialni. Na stoliku leżały szczątki opakowania. Nie wierzyłem własnym oczom - żona kupiła nowy wibrator, bardziej okazały. Na szczęście pozwoliła mi wziąć udział w całej operacji, poszło gładko, więc domyśliłem się, że urządzenie było już sprawdzane przed moim przybyciem, a próba wypadła pomyślnie. Oboje byliśmy zaskoczeni, jak mocno na żonę podziałał nowy aparat, miała aż trzy orgazmy, to nasz życiowy rekord!

Nowy wibrator stał się tym trzecim - była żona, byłem ja i był on, wcale nie jestem pewien, czy wymieniam w odpowiedniej kolejności. Żona dopuszczała mnie do spółki, ale musiałem wkładać pewien wysiłek, by nie być odstawianym na bok. Bywało, że udawało mi się wejść w puste miejsce po urządzeniu, ale nie ma co ukrywać, dostawałem już tylko ochłapki. Czasami więc zaspakajałem się sam na boku.

Wibratory stanęły obok siebie zamknięte w szafce, w której żona trzymała biżuterię. Mniejszy otrzymał imię Maciek, większy Roman. I Roman na razie wykolegował Maćka.

Nasza córka zaczęła mieć kłopoty w szkole. Katechetce powiedziała, że nie ma żadnych pewnych dowodów na istnienie Pana Boga i to może być równie dobrze Pani Bóg. Okazuje się, że dowiedziała się takich rewelacji od Marzeny, panie zdążyły sobie pogadać na pamiętnych imieninach żony. Poszedłem na rozmowę z wychowawczynią, po raz pierwszy - do tej pory chodziła żona. Dawno już nie widziałem równie jadowitej idiotki. Nie sadzę, by moje spotkanie z wychowawczynią wyszło naszej córce na zdrowie, zapewne będziemy musieli ją przenieść do innej szkoły. Ja też chętnie bym zmienił pracę, ale wokół szaleje bezrobocie. Mam zgryźliwego szefa, zatruwa mi życie. Słyszałem, że w ramach postępu faceci też zaczęli mieć klimakterium, on jest tego żywym dowodem. Wracam późno do domu, żony zwykle jeszcze nie ma, córka jest u babci, żona odbiera córkę od babci, ale kłócimy się - czemu to ja nie odbieram córki, dziecko płacze, nie chce bywać u babci; potem na zgodę wszyscy troje zaczynamy oglądać telewizję, ale zaraz kłócimy się, jaki film oglądać. Córka mówi, że chciałaby mieć takich rodziców, jakich ma Zosia - głupiutka - nie wie, że mama Zosi jest alkoholiczką.

Żona jest sfrustrowana pracą nie mniej niż ja. Poza tym ciągle odchudza się, ale bez skutku. Dlatego chce iść do kina na jakiś wesoły film. Nie mamy jednak z kim zostawić Mai. Dzień zaczyna się przechylać w kierunku sypialni. Żona popada w zamyślenie, wycisza się, a mną telepie niepokój. Zaczynam chyba tęsknić do dawnych czasów, kiedy nasze seksualne życie płynęło jak spokojna rzeka wśród uregulowanych brzegów.

Tego dnia byłem pełen najgorszych przeczuć, chociaż mój niepokój nie potrafił przybrać konkretnych kształtów. Chyba intuicyjnie nauczyłem się czytać z zachowania żony, że idą burzowe chmury. Intuicja to była domena kobiet, ale od kiedy zmężniały, oddały nam cześć swojej intuicji, na dobre i na złe.

Żona była czuła, nawet pocałowała mnie, kiedy szedłem się umyć. Co ona znowu knuje? - pomyślałem. Wkroczyłem do sypialni jak na pierwszą linię frontu uzbrojony w mocne postanowienie - skończył się czas kompromisów, walczę o swoje prawa; o prawo do pieszczoty, do własnego orgazmu, a przede wszystkim do pierwszeństwa; nie mogę zabronić żonie używania wibratora, wiem, jak dla niej jest ważny, musi być jednak drugi w kolejce, po mnie. Żona leżała grzecznie w łóżku przykryta kołdrą. Miałem wrażenie, że znacznie wyszczuplała przez ostatnie tygodnie. Wszystko było jak za dawnych czasów, do chwili kiedy odsłoniłem kołdrę. To, co zobaczyłem, zwaliłoby mnie z nóg, gdyby nie to, że już leżałem.

Żona nie była sama. Przytulało się do niej jakieś monstrualne urządzenie.

- Co to jest? - wydukałem.

- To jest Arnold - powiedziała jakby nigdy nic.

A potem wyjaśniła: - Arnold... aparat wielofunkcyjny do masażu. Odkryłam, że może też służyć jako wibrator.

Chciałem zaprotestować, ale straciłem głos.

- Zamknij oczy - poprosiła.

Nie musiała prosić, same mi się zamknęły, gdy ujrzałem, że szykuje się, by wepchnąć sobie tego olbrzyma w miejsce tak delikatne. Arnold był podłączony do prądu, co potęgowało grozę. W mroku, w którym pogrążyłem się dobrowolnie, usłyszałem warkot wielofunkcyjnego aparatu.

Nie wytrwałem długo ukryty za powiekami. Aparat wydawał się złowrogim pasożytem, który upodobał sobie płeć Stefanii. Drżała jego drżeniem, wibrowała razem z nim i już nie było wiadomo, kto komu dyktuje warunki. Oboje byli podłączeni do linii wysokiego napięcia, drżały okoliczne domy, dygotał nawet księżyc przylepiony do drżącej szyby. Orgazm zbliżał się szybko i nieubłaganie. Chciałem w tej dramatycznej chwili być razem ze Stefanią, ale ona w swoim zapamiętaniu nic już nie wiedziała o mym istnieniu. Zerwałem się do ucieczki, co zapewne uratowało mi życie.

Nie wiem, czy to żona tak krzyczała, czy coś w niej, co było ukryte i o wiele od niej większe!? Jakie to przedpotopowe drapieżniki skrywają nasze piwnice? Jakie niebotyczne siły w nas drzemią? W sypialni pękło lustro, a w oknach okolicznych domów zapaliły się światła i stanęli w nich piżamowcy.

Nazajutrz Maja nie poszła do szkoły, a ja nie pojechałem do pracy. Żona była zamknięta w sypialni, z Arnoldem. Maskując drżenie rąk, zebrałem w pośpiechu garstkę ubranek córki, na pewno nie to, czego potrzebuje mała, rozpuszczona dziewczynka. Do tej samej torby wrzucałem swoje osobiste rzeczy. Jak żałosne wydały się te szczątki mojego dawnego życia! Maja płakała, nie chciała jechać do babci, ja też nie chciałem. Na razie jednak nie było dla nas miejsca w naszym domu.

GORĄCY LÓD

Wyspa była inna, niż sobie ją wyobrażał. Z samolotu ujrzał postrzępioną bryłę lodu rzuconą na gorące, błękitne morze. Dużo podróżował, dotychczas jednak uniknął spotkania z Kretą.

Nie lubił tłoku. Ale był już początek października i wielki tłum odleciał do chłodnych, jesiennych miast z nietrwałym łupem opalenizny.

Miejscowość leżała na południowo- zachodnim wybrzeżu, wciśnięta między skaliste góry. Miał szczęście. To była mała osada, zalążek przyszłej urbanistycznej katastrofy. Już pierwszego dnia, zaledwie kilka kilometrów od domu odnalazł szczątki ruin antycznego miasta. Mimo wszystko jestem w lepszym stanie niż te ruiny - pomyślał. Sprawdził swoją wyobraźnię - nadal potrafił zaludnić pustynne miejsce tłumem z dawnych epok, odbudować domy i ulice. Wracał z gorącym plastrem słońca na twarzy, w upale, który był tu na miejscu.

Dostał cichy pokój z widokiem na morze, taki, o jakim marzył. Kiedy po raz pierwszy stanął na balkonie, zaniepokoił się siłą tego krajobrazu, mnogością odcieni błękitu wody i nieba. I jak wyraźna jest jego samotność na tym tle. Popatrzył na książki ułożone pośpiesznie w krzywą wieżę na stoliku. Jak zwykle wziął ich za wiele. Były jakąś formą polisy ubezpieczeniowej.

Zbliżał się wieczór i postanowił wykąpać się w morzu - nie zrobił tego od razu po przylocie, kiedyś tak właśnie zaczynał każde wakacje. Spóźniony, ale nie śpiesząc się - do małego chlebaka, który pamiętał jego ramię sprzed kilkunastu lat, wkładał ręcznik, okulary, maskę i rurkę do nurkowania. Ta oszczędność ruchów zdziwiła go, zwykle wszystko robił szybko, za szybko. Czyżby bał się, że nieostrożnym gestem zburzy równowagę ducha, którą tu odzyskał, coś, o czym w ostatnich latach niemal zapomniał? Przez chwilę zastanawiał się, czy wziąć ze sobą szkicownik? Zostawił go jednak za zamkniętymi drzwiami. Na schodach zatrzymał się i za- kołysał w sobie. Wrócił do domu, zabrał zeszyt i ołówek.

Woda cierpliwą, łagodną dłonią układała ledwie widoczne fale, zdawała się nieskończenie przezroczysta. Rafy koralowe nie były tak bogate jak w Morzu Czerwonym, na dnie leżało niewiele muszli - po jedną zanurkował, ale wyjęta z wody od razu zwiędła, więc pozwolił szybować jej z powrotem na dno. Kilka kolorowych ryb zarysowało niebieskie i zielone podwodne krajobrazy. W wodzie odzyskiwał lekkość i młodość. Nie chciał jej stracić i nie śpieszył się na brzeg.

Kiedy w końcu wyszedł, kuśtykając po kamykach, ujrzał, że jest sam na plaży, a słońce chowa się za górski horyzont, nadając wszystkim małym i dużym rzeczom przejmującą barwę. Biel i wszelkie odcienie błękitu królowały za dnia, zmrok zalewał ten świat barwą ciepłego miodu. Poczuł chłód, włożył koszulę i wyjął szkicownik. Pochylał się nad nim przez chwilę, ale już na progu zadania poczuł, że jest pokonany przez naturę.

Gdzieś daleko ujrzał kobiecą postać. Od razu rozpoznał, że jest młoda. Zmartwiła go ta łatwość odróżniania wieku choćby po ledwie widocznej sylwetce. Kiedyś łudził się, że przynajmniej z daleka wygląda tak młodo, jak czasami zdarza mu się czuć. Młodzi nie mają wyobraźni, jak długo i uparcie młodość potrafi żyć w ludziach, nawet jeśli czas przesunął ich, skotłował i pokaleczył. O swoim wieku zawsze myślał - zostałem przesunięty, nie zestarzałem się. To młodzi określają starość tak arogancko, bez litości, śmiertelnie pewni, że ich nie dotyczy.

Stanęła na skalnym występie i pozwoliła, by rozwiał ją wiatr; włosy, czerwoną sukienkę - ta czerwień zdawała się płynąć z jej wnętrza. Było to wyzwanie rzucone światu, ale też intymna zabawa ze sobą, tak zachowuje się dziewczyna, kiedy nikt jej nie widzi. Stała za daleko, by dostrzec szczegóły. Miała chyba bardzo jasne włosy, była szczupła... Zamknął na chwilę oczy, a kiedy je tworzył, oddaliła się tak bardzo, że ostatecznie straciła wiek i płeć.

Narysował nagą dziewczynę z wyciągniętymi rękami, a w tym pośpiesznym szkicu najpełniej uwyraźniły się pośladki. Zawsze miał słabość do zaokrągleń tej części ciała, w czym nie różnił się od wielu słynnych artystów. Kiedyś studiował rysunki na wazach greckich. Sceny z życia ludzi i bogów były zaledwie pięknym znakiem, czym mogło być malarstwo Hellady, a czego nigdy do końca nie poznamy. Ze współczesnych chyba tylko Picasso potrafił równie pewnie i lekko nadawać linii boski owal. Czy tej subtelności nauczyły Greków pośladki ich dziewcząt i chłopców? Ale przecież równie subtelny zarys potrafi mieć główka penisa...

Kiedy leżał w łóżku i nie mógł zasnąć, wziął go do ręki. We wczesnej młodości niemal zawsze zasypiał z tym braterskim uściskiem, potem oddał swoje seksualne zwierzątko udom, dłoniom i ustom kilkunastu kobiet, a teraz znowu został z nim sam na sam. Nie był już taki zadziorny, niesforny, gotowy wstać na każdą myśl, a czasami nawet zupełnie bezmyślnie. W ostatnich latach zdarzało się, że buntował się jak stary pies, który już nie chce podnieść głowy. Wtedy wpadał w panikę, że tak już będzie zawsze. Więc kiedy teraz urósł mu w dłoni i tak ciepło ją wypełnił - pomyślał - mniej mnie, ale nadal jestem, jeszcze jestem.

Nazajutrz zaopatrzony w sprzęt pływacki, książki i szkicownik, wyruszył na poszukiwanie pustej plaży. Znalazł ją wykutą w skałach. Rozglądał się uważnie, jakby brał to miejsce w posiadanie. Czytał po angielsku historię Krety, z naiwnym niedowierzaniem - jak to możliwe, że tak potężne piękno krajobrazu nie obroniło wyspy przed lawiną najazdów i rzezi? Poszukał innej książki i wrócił po latach do greckiej mitologii. Wiele zapomniał z tej okrutnej baśni, która przecież wypełniała po brzegi świat jego dzieciństwa. Czas jednak pozacierał boskie oblicza i charaktery, po latach nawet Atena o sowich oczach zaskoczyła go swoim ptasim spojrzeniem i paskudnym usposobieniem. Nie inaczej stało się z wieloma kobietami jego życia. Jaki kolor oczu miała moja pierwsza żona? - pomyślał - i uciekł od tego pytania, gdy ujrzał, że nie potrafi zobaczyć tych oczu, kiedyś zdawało się kochanych na zawsze, a jednak one też znikły w otchłani Tartaru.

Upał złagodniał, ale lektury nałożyły mu gorącą, niemal bolesną obręcz na czoło. Z ulgą porzucił książki i zanurzył się w morzu. Woda była ciepła, więc nawet po godzinie pływania nie było mu zimno. Czuł, że jest kołysany między krajobrazem nieba i morskiego dna, oba zdawały się zrobione z tego samego materiału. Nawet nie zauważył, że jest tak daleko. W nagłej panice, która rosła jak lawina, płynął ku brzegowi.

Siedziała na kamieniu, mieszała wodę nogą jak herbatę w bezbrzeżnej szklance. Było coś intymnego w tej czynności, chyba znowu nie wiedziała, że jest widziana? Nie miał wątpliwości, że to jest ta dziewczyna, chociaż dzisiaj miała niebieską sukienkę, a jej włosy ściemniały. Nagle zrozumiał, że myślał o nieznajomej przez cały czas, od chwili gdy ją zobaczył.

Wynurzył się ostrożnie, jakby bał się spłoszyć ptaka; siedziała blisko, nadal go nie widząc, mogło być w tym coś nieprzyzwoitego, ale nie było. Ludzie, szczególnie kobiety, gdy myślą, że są same, zdejmują staniki min i makijaży - bywają wtedy bardziej obnażone niż bez ubrania. Ale w niej było coś naturalnego, jakby nie miała już czego zdejmować, chociaż siedziała ubrana ponad potrzeby gorącej plaży, nawet jej niewątpliwa uroda zdawała się być naturalna. I samotność.

W końcu dostrzegła go, spłoszyła się, ale kiedy uśmiechnął się, odpowiedziała uśmiechem. Dobrze się czuł z maską podniesioną na czoło, z płetwami w dłoni. Jak żołnierz, który wraca w rynsztunku po wykonaniu zadania. Odruchowo wciągnął brzuch i wypiął klatkę piersiową, a kamyki pod stopami nagle zmiękły.

Wymienili ze sobą kilka grzecznościowych zwrotów po angielsku - woda jest taka ciepła, miejsce piękne. Poznał, że nie jest Angielką... mówiła jednak tak dobrze w tym języku, że mogła pochodzić ze Skandynawii lub z Holandii. Różnica między Holland i Poland jest na tyle mała, że często przy pytaniu „where are you from?” dochodzi do nieporozumień, chyba sympatycznych. Polska skrzyżowana z Holandią byłaby znakomitym krajem, a tak bez tej Holandii to są pewne problemy.

Pierwsza odkryła nieporozumienie.

- Możemy chyba mówić po polsku?

O tak, nie miał wątpliwości, że tak. Odgrzebał swoje rzeczy, schowane pod dużym kamieniem, spakował sprzęt i książki. Zapadało między nimi milczenie, które nagle zaczęło uwierać. Tak z nim bywa, potrafi mieć swoją wagę, zdarza się, że milczenie przyciąga milczenie i pogrąża w sobie milczących.

- Do zobaczenia - powiedzieli jednocześnie, odchodząc w dwie różne strony. Nie wypadło to grzecznie.

Potem zastanawiał się nad tembrem jej głosu, mierzył i ważył, ile było w nim prawdziwego ciepła, jak wiele zwykłej grzeczności? Rozważał różnicę między „do widzenia” a „do zobaczenia” - bardzo mu ta różnica urosła. Wtedy nagle zrozumiał, że nie może sobie znaleźć miejsca, nie potrafi skupić się na książkach, nie pomógł nawet nocny spacer i prysznic gwiazd, zwykle niezawodny na niepokój.

Utracił więc spokój wewnętrzny, po który tu przyjechał. Przed samym sobą nie chciał się przyznać, jaki był tego powód. Pomyślał - między nami jest mniej więcej czterdzieści lat różnicy. To był prosty rachunek, ale bardzo nie podobała mu się ta liczba. Chciał ją zaokrąglić w dół, nie udawało się.

Dlaczego jest sama? Jego samotność była na miejscu, jej była nietaktem, może nawet wyzwaniem wobec świata. Czy jeszcze jestem częścią tego świata? - Oczywiście, że nie, ty głupi stary kutasie! - powiedział na głos, a para spacerująca mrocznym brzegiem morza odwróciła głowy w jego stronę. Na szczęście mówili po szwedzku.

Spał źle, obudził się z ciężkim kamieniem w ramionach, na którym były wyryte słowa - mam za wiele lat, jak to się stało, przecież przed chwilą byłem młody. W pomieszczeniu panował grobowy mrok, ale kiedy odsunął żaluzje, pokój po brzegi wypełniło morze i niebo. Są krajobrazy, na tle których wszyscy jesteśmy w tym samym wieku.

Znowu pływał, czytał i robił szkice - chociaż nie należał do malarzy natury. Był zawieszony między sztuką nowoczesną a tradycyjną. Coraz bardziej czuł się gdzieś pomiędzy, był więc w tym współczesnym świecie u siebie, nie u siebie, ale czy jego młodsi koledzy nie czuli podobnie? Jesteśmy balonikami na nitkach, coraz wyżej i wyżej, a poczucie zagubienia zgubiło swój wiek.

Pod wieczór żal mu było dnia, że odchodzi wypełniony wrażeniami po brzegi, ale taki żal nie boli. Poczuł się też wolny od swoich lat i chyba od zalążka uczucia do nieznajomej? Ile było w tym uczucia do własnej młodości, która odeszła, zostawiając niezliczoną ilość znaków na piasku i na skale... wydawały się wyryte na zawsze, a okazały się tylko na chwilę.

Nazajutrz w sąsiedniej miejscowości pożyczył samochód. Wspinał się pojazdem na jedno ze wzgórz, ryzykując jeśli nie podarcie opon, to lot z urwiska. Kiedy w końcu dotarł na szczyt, otworzył się krajobraz, który był tak mocny, że sprawił mu ból. Jesteśmy stworzeni, by dzielić z kimś piękno świata. Przypomniał sobie swój ostatni, samotny pobyt w Paryżu. To miasto do szpiku kości upokarza ludzi samotnych, podobnie czuł się teraz. Wyjął zeszyt i naszkicował krajobraz. Sam był zdziwiony, jak szybko, łatwo i lekko rysuje pejzaż, chociaż nie robił tego od lat. Zamknął zeszyt. Nie mogąc sobie znaleźć miejsca w ciszy i w samotności, która nagle stała się niewygodna, zjechał do osady. Krążył tam i z powrotem, pozornie bez celu jak stary myszołów.

Szła z małym, czerwonym plecaczkiem w kierunku plaży. Plecak obnażył jakiś fragment ze swojego wnętrza, zapewne skrawek ręcznika, który wydał mu się bardzo intymny i czuły. Bardzo chciałby być w tym plecaczku, wszystko jedno w jakiej postaci.

Uśmiechnęła się, kiedy zatrzymał się z głową w otwartym oknie na wysokości jej nagiego pępka. Starał się nie spoglądać w ten pępek, ale jak mógł tego nie robić, skoro pępek gapił się na niego małym, złotym kolczykiem; patrzył niestety też na jego siwe włosy, które widziane z góry ujawniały zapewne początek małej łysiny na czubku głowy. Dlatego wyszedł z samochodu i oparł się o drzwi wozu.

- Czy mógłbym podzielić się z panią krajobrazem? Tam byłem... - pokazał miejsce palcem, jak dziecko pokazuje samolot.

- Tu wszędzie ładne krajobrazy, jak pan chce je dzielić?

Zaskoczyła go ta odpowiedź, speszył się, czuł sztywność swoich słów, ale brnął dalej...

- Jest droga na szczyt... proszę popatrzeć, też myślałem, że nie powinno być takiej drogi, ale jest, niemal ścieżka ledwie na jeden samochód... Przykro mi było tam... że nie mogłem się podzielić...

- I pomyślał pan, żeby podzielić się ze mną?

- Nie tylko z panią, najpierw podzieliłem się z kartką papieru.

Podał jej swój szkic. Wzięła go i spojrzała najpierw przelotnie, ale po chwili wróciła pilnym spojrzeniem do kartki.

- To pan... tak sam? - zapytała podejrzliwie. Przypomniała mu się wtedy odpowiedź Cypriana

Norwida na podobne pytanie, zadane mu przez pewnego poczciwca: - „Tak, sam maluję, bo mnie nie stać na lokaja”. Nie zasłużyła na tak złośliwą odpowiedź, to pytało dziecko w niej... Intuicyjnie czuł, że ona lubi malarstwo, a naiwne pytanie przecież było komplementem.

- Malowanie jest moją... - chciał powiedzieć pracą, ale to przecież było coś więcej, to była modlitwa, radość, zbyt często rozpacz... - tylko to umiem, a pani, czuję, zna się na malarstwie...

- Chciałam pójść na akademię, poszłam gdzie indziej...

- Na prawo?

- Skąd pan wie?

- Każdy, kto ma dzisiaj trochę rozsądku, idzie na prawo. Ja jestem nierozsądny i chciałbym pojechać teraz na lewo, zapraszam...

- Nadal chce się pan podzielić tym krajobrazem, mimo że już pan się podzielił jako malarz, cholernie udanie, tak mi się wydaje...

Mówiła, oddając szkic, delikatnie, jakby kartka była z cienkiej porcelany. Schował rysunek, celebrując w myśli słowa „cholernie udanie”, i ucieszył się, że nie użyła tak modnego wśród młodych słowa „zajebiście”, którego nie znosił. Wsiadła do samochodu. Też delikatnie. Miała krótką spódniczkę, widok jej nagich, już opalonych nóg powodował ssanie w dole jego brzucha. Droga była dramatycznie trudna, bez żadnych zabezpieczeń, a przepaście kusiły, więc skupił się na prowadzeniu; żołądek wolny od nieprzyzwoitego ssania pobiegł w stronę gardła. Kiedy po raz pierwszy jechał tą karkołomną trasą, nie bał się, teraz czuł lęk przestrzeni, który panicznie narastał.

- Nie boi się pani?

- Jest za ładnie, żeby się bać, chociaż pewniej bym się czuła, gdybym to ja prowadziła.

Poczuł się dotknięty.

- Kiedyś startowałem w rajdach...

- Nie o to chodzi. Zawsze pewniej się czuję, kiedy sama prowadzę, chociaż ja okropnie kiepsko prowadzę, więc pewnie byśmy pofrunęli - roześmiała się.

Pomyślał, że coraz bardziej wszystko w niej mu się podoba, ta dziewczyna zrobiona była z różnych delikatności ostrożnie ze sobą zlepionych.

W obłokach kurzu wjechali na szczyt. Wybiegła z samochodu i stanęła w miejscu, które przyprawiło go o zawrót głowy, wolałby już samemu stać na brzegu urwiska. Nie mógł jednak oderwać oczu od dziewczyny, kiedy wiatr znowu rozwiewał jej włosy. W o- piętej bluzce i spódnicy, niestety, jedynie to mogła mu dać do rozwiania. Żeby tylko jej nie zepchnął w o- tchłań - zaniepokoił się. Nagle jej szczupła sylwetka przypomniała mu statuetkę kobiety na nosie pędzącego autostradą rolls-royce'a. I lęk minął.

Nazajutrz pojechali obejrzeć Knossos. Potem wschodnie wybrzeże. Trzeciego dnia spróbował ją pocałować. Trudno całować kogoś, z kim jest się na pan - pani, więc w restauracji na skarpie przeszli na „ty”. Pomogła w tym butelka wina. Jednak nawet po tym uroczystym akcie dwa razy powiedziała mu przez pomyłkę „pan”.

- Traktujesz mnie zbyt poważnie, bardzo mnie to martwi - powiedział i rzeczywiście zmartwił się.

Aby zabić to zmartwienie albo je ostatecznie rozognić, pochylił się, by ją pocałować.

Powstrzymała go delikatnie, bez oburzenia czy zdziwienia. Tak zachowuje się kobieta, która odmawia, ale nie zamyka drzwi. Chciał stać w tych otwartych drzwiach jak najdłużej, nie mając pewności, ale też nie tracąc nadziei.

Ona jednak poszła brzegiem morza, które pomału gasło na skraju nocy, chociaż fale nadal bieliły się żywą pianą. Snuł się za nią jak jej pokorny cień. Usiadła blisko wody. Położył się obok i wsparł głowę na jej kolanach. Bał się, że strąci ją jak piłkę - nie zrobiła tego. Pogładziła go za uszami, jak starego, siwego psa; a on jak pies próbował odtworzyć mapę z jej zapachów. Nie szukał już ust - pogodził się, że są niedostępne. Jak przypływ i odpływ zbliżał się do jej piersi, a one wolne od stanika, młode i twarde nie odtrąciły jego ust. Ssał je łapczywie jak niemowlę, raz jedną, raz drugą, jakby nie tylko sycił się nimi, ale karmił je sprawiedliwie na zmianę. Rozkołysała się jak matka. I oboje zasnęli, by dać się obudzić przez pierwsze uderzenie ciepłego wiatru, w które wplotły się chłodne pasma października.

Ponownie obudził się już w swoim łóżku, w środku nocy, jeśli ta noc miała środek? Poczuł się samotny, tak bardzo jak jeszcze nigdy w dorosłym życiu; i znowu zasnął, mała kropka pod wielkim jak noc znakiem zapytania.

Rankiem był w konfuzji, nie wiedział, kim jest i gdzie jest? Nie był nawet pewien, czuje się dobrze czy źle? Wiedział tylko, że dźwiga wielki ciężar, spojrzał w lustro - czy to były te minione lata, które niosły pozacierane wizerunki jego twarzy? Zwykle pamięć naszej twarzy nakłada się na siebie, zmiękczając i łagodząc obraz obecny - teraz czuł, że ta jego twarz ostatnia jest na wierzchu, zupełnie obnażona. Dlatego goląc się, na wszelki wypadek nie patrzył w lustro.

Odsłonił okno - pokój jak zwykle zalało światło, wypełniło morze, ale to światło nie wyjaśniało nic. Czy był z nią umówiony? Wyszedł z domu bez śniadania, głodny i obolały, jakby boksował się z kimś we śnie. Nagle przypomniał sobie, mówiła o znajomych, którzy mieli przyjechać, przypomniał sobie o tym w chwili, kiedy ich zobaczył. Nie było więc czasu na ucieczkę ani na godne wyjście naprzeciw w odpowiednio dobranej masce. Zresztą tylko maska młodości była tu na miejscu, a więc ta niedostępna. Śmiali się, chłopcy, dziewczęta... i była jakaś okrutna arogancja w ich młodości, w urodzie, w poniżającym wzroście chłopców.

Kiwnęła mu głową na powitanie jak znajomemu sprzedawcy gazet. Odpowiedział kiwnięciem głowy jak sprzedawca, a widząc, że nic od niego nie kupią, spojrzał w stronę innych przechodzących.

ZIELONE OCZY

Tak już jest w życiu, że to, co naprawdę fascynujące, prędzej czy później sprawia cholerny kłopot. Miałem wiele kobiet, podejrzanie pięknych i niepokojąco brzydkich, zbyt dojrzałych albo niedojrzałych jak zielone śliwki. Jakby nie było niczego pośredniego, a może ten środek omijał mnie w osobistym życiu. Te piękne, dobre i miłe dziewczęta - trudno uwierzyć, że takie są na tym brzydkim, złym i niemiłym świecie - były po prostu nudne jak długa i serdeczna śmierć w puchowej kołdrze. Po kilku tygodniach takiego związku, gdy zbliżała się chwila pocałunku - usta otwierały mi się odruchowo do ziewania, jakbym był rybą wyjętą z wody.

Ta kobieta przybyła do mojego domu pewnego letniego wieczoru. Najpierw jednak ujrzałem kota, dorodnego kocura niewiadomego pochodzenia z obróżką i dzwoneczkiem. Przemknął jak rudy duch przez uchylone drzwi mieszkania. To był bezczelny kot. Zachowywał się tak, jakbym to ja był intruzem u siebie. Ofuknął mnie, a potem patrząc mi bezczelnie, niemal lubieżnie w oczy, nasikał na ważne dokumenty leżące na biurku. Kiedy ratowałem papiery, rozorał mi pazurami dłoń. Wtedy poczułem tę wielką, pierwotną siłę, jaką daje człowiekowi walka o jaskinię własnego mieszkania. Rzuciłem się w pogoń, przewracając kilka krzeseł, a rudzielec w panicznej ucieczce stłukł wazon, cenną pamiątkę rodzinną, i schował się pod szafą. Próbowałem wypłoszyć go kijem od miotły. W mrocznych czeluściach pod szafą płonęły jego zielone ślepia. Włożyłem narciarskie rękawiczki, a nawet gogle, by chronić oczy.

Ktoś natarczywie zapukał do drzwi. Stała w nich dziewczyna w czerwonym szlafroku, bosa; z jej długich, czarnych, kręconych włosów kapała woda.

- On tu jest!?

Nie czekając na odpowiedź, wbiegła do mieszkania. Ujrzała krajobraz po bitwie. Popatrzyła na mnie swoimi nieprawdopodobnie zielonymi oczami, na rękawice, gogle i trzonek od miotły, który trzymałem jak siekierę. Musiała skojarzyć te przedmioty z dramatem kota, który miauczał pod szafą.

- Morderca! - krzyknęła i zamierzyła się, by mnie spoliczkować. Szlafrok otworzył się, a pełne, kształtne piersi wysunęły się jak dwa zwierzątka o sterczących różowych pyszczkach. Wydawało mi się, że spojrzały ironicznie w stronę moich ust.

- Świnia - powiedziała, zawiązując szlafrok. Uklękła i zaczęła wabić swojego rudzielca. Ten nie

dał się długo prosić, po chwili był w już w jej ramionach. Stanąłem na ich drodze.

- A moja ręka, mój wazon! - krzyknąłem, żądając jakiegoś zadośćuczynienia, choćby słowa „przepraszam”. Wybiegła na klatkę schodową. Ruszyłem za nią, by zobaczyć, jak zamykają się drzwi piętro wyżej.

Nazajutrz od sąsiadek dowiedziałem się, że dziewczyna tydzień temu wynajęła mieszkanie od Rosjanina, niejakiego Obuchowa. Widziałem go tylko raz. Z jego zębów można by odlać dwa dzbanuszki, złoty i srebrny.

Mieszkanki mojej kamienicy wyglądały jak gruszki, które już spadły ze swojego drzewa. Patrzyły na mnie jak na gwałciciela dzieci i staruszek. Teraz znalazły sobie nowy obiekt fascynacji. Były pewne, że to Ukrainka i prostytutka, która sprowadzi na dom nieszczęście. Nie wiedziałem, co tym myśleć - wiedziałem tylko, że skaleczenie na ręce paskudziło się przez tydzień.

Chciałem spotkać sąsiadkę. Ale nic z tego. Zapewne wstawała w południe, a wracała o tej porze nocy, gdy śpią nawet ludzie cierpiący na bezsenność, czyli tacy jak ja.

Moja kolejna narzeczona należała do tych młodych, miłych i niedojrzałych; aleja byłem zakochany - a przynajmniej tak mi się wydawało. Późnym wieczorem po seansie filmowym szliśmy do mnie, gdy usłyszałem hałas, jakby ktoś w panice wbijał gwoździe w schody, coraz bliżej... nagle coś miękkiego wpadło mi w ramiona. Pachniała kiepskimi papierosami i dobrym alkoholem.

- Morderca kotów i podglądacz - powiedziała i roześmiała się śmiechem podkreślonym przez perły, których krople pieściły jej obnażoną szyję. Zdjęła bucik na anorektycznym obcasie - dobrze, że się nie złamał - powiedziała, całując obcas. Oparła się o moje ramię, wsunęła but ostrożnie i czule na małą stopę. Popatrzyła na moją dziewczynę, jakby dopiero teraz ją dostrzegła.

- Z nią też będziesz się pieprzył? - zapytała. Moja przyjaciółka miała minę dziecka, któremu ktoś ukradł misia - jak szalona zbiegła po schodach. Jej włosy musnęły mi twarz.

- Co tu jest grane? Kim ona jest dla ciebie?! - krzyknęła już w mieszkaniu dziewczyna.

Miała żal, że nie stanąłem w jej obronie... pozwoliłem, by potraktowano ją jak dziwkę: - co znaczą te słowa „też będziesz się z nią...”!? Jak tu odpowiedzieć na takie pytanie? Po kolejnym kieliszku wina była już pewna - mam romans z tą „kurwą z góry”. Ujrzałem zwłoki tego, na co czekałem przez cały dzień. Mogłem sobie, co najwyżej, otworzyć kanał erotyczny w telewizji. Włączyłem telewizor. Potem szarpaliśmy się przez chwilę przy drzwiach, po czym moja narzeczona przestała nią być. Opuściła gwałtownie i na zawsze moje mieszkanie, jak pokład tonącej platformy wiertniczej.

Poczułem, że jestem znowu sam, cholernie sam, wyrzucony przez fale na bezludną wyspę. Jak na rozbitka było jednak we mnie mało rozpaczy, a wiele złości.

Spojrzałem na zegarek. Była trzecia w nocy. Ubrałem się w białą koszulę i czarną marynarkę. W połowie byłem mordercą, a w pozostałej części chłopcem, który gotów jest narozrabiać.

Stałem przed drzwiami piętro wyżej. Miesiąc temu wyglądały inaczej. Teraz nowa lokatorka pomalowała je na fioletowo. W miejscu, gdzie bywa wizjer, jak żywe tkwiło porcelanowe czerwone oko. Zadzwoniłem, potem ponownie i jeszcze raz, ale słyszałem tylko, jak krzyk dzwonka rozlewa się po mieszkaniu, wypełnia wszystkie zakamarki i szpary w pokojach i wraca samotnie. W końcu zapukałem. Odpowiedziało miauczenie kota, brzęk dzwoneczka. Intuicja mówiła mi, że ona jest w domu. Nacisnąłem klamkę. Drzwi ustąpiły miękko i niespodziewanie, jak czasami ustępuje kobieta... Przez szczelinę widziałem, że w głębi mieszkania pali się światło. Nie powinienem wchodzić, ale byłem ćmą, która leci do ognia. Kot czmychnął mi spod nóg, znacząc w mroku drogę złotym brzękiem dzwoneczka. Leżała na łóżku. Byłaby naga, gdyby nie bardzo oszczędna nocna koszula, perły i okładka książki - czytała powieść Vonneguta. Czy to przypadek - pomyślałem - że lubimy tego samego pisarza?

- Dobry wieczór - powiedziała, jakby na mnie czekała.

Mam już taką cechę, że im bardziej wstrząsające zdarzenia mają miejsce, tym spokojniej reaguję. Trzęsą mi się ręce podczas zwykłej wizyty w banku, a w Meksyku przeżyłem trzęsienie ziemi na stojąco, kiedy wszyscy wokół chodzili na czworakach. Koniec świata to coś dla mnie.

- Czy przeprosisz mojego kota? - zapytała i przykryła się kocem.

- Jeśli on mnie przeprosi. Utraciłem pamiątkowy wazon, a ten bydlak... bydlaczek - poprawiłem się, nie chcąc ranić jej uczuć - skaleczył mnie.

Usiadłem w fotelu i bezczelnie położyłem nogi na taborecie. Poczułem się dziwnie swobodnie, nic tak nie łączy ludzi jak miłość do tych samych książek.

- Kilka godzin temu zniszczyła pani mój związek.

- Dziecko obraziło się...

- Pani jest dorosła?

- Przekonasz się, jeśli rozepniesz mi naszyjnik. Ja nie potrafię. Dlatego nie śpię. Nic mnie tak nie drażni jak nie rozwiązane sprawy...

Była jak pomnik, banalny, lecz piękny pomnik rozkapryszenia. Poczułem coś, co było podobne do wzruszenia, chociaż wzruszenie wydawało mi się teraz nie na miejscu... Spytałem bez sensu:

- Perły są... prawdziwe?

- Jak ja - powiedziała poważnie, bez kokieterii.

- Nie zamykasz drzwi?

- Czasami nie, kiedy na kogoś czekam... Poczułem, że zapala się we mnie ostrzegawcza

lampka, ta która już kilka razy uratowała mi życie. Wiedziałem, że nie wolno lekceważyć tego światła. Może ona rzeczywiście jest prostytutką... narkotyki, mafia...?

Kot wskoczył na łóżko i patrząc mi niechętnie w oczy, rozmruczał się między jej piersiami. Poczułem ukłucie - czyżby to była zazdrość? Teraz dopiero zobaczyłem, że mają takie same zielone oczy. Wewnętrzna lampka nie chciała zgasnąć, ale za to szybko gasła moja silna wola. Miałem ochotę dać w łeb zwierzakowi, aby ustąpił miejsca mojej głowie; czułem jednak, że wtedy pogrzebię swoją szansę. Na co liczyłem? - chyba na jakąś bliskość, ludzką, a może nawet zwierzęcą, gdy sierść ociera się o sierść. W tej dziewczynie ujrzałem połączenie kobiecej delikatności i czegoś drapieżnego. Odwróciła głowę, obnażając szyję jak na ścięcie. To był ładny naszyjnik.

Mam zręczne palce, jakbym się urodził do rozpinania bransoletek i biustonoszy, ale doprawdy, to nie był jakiś subtelny zameczek, a miniaturowy szyfr w kasie pancernej. Pochylając się, poczułem jej zapach, pachniała jak sklepik z pachnidłami, do którego wszedłem kiedyś w Bombaju. Kot mruczał, a to mruczenie nie było przyjazne. Patrzył na mnie z zieloną, zimną nienawiścią. Takie spojrzenia widywałem tylko u ludzi, nigdy u zwierząt. Badałem wszystkie miniaturowe strony naszyjnika, pot zalewał mi oczy - nie mogę - powiedziałem.

- Musisz! - była w jej w głosie jakaś niespodziewana szorstkość. Kropla mojego potu spadła na jej nagie ramię. Wzięła ją na palec i zlizała. Chciałem pocałować ją w usta, pewien, że jeśli jej wargom smakuje mój pot, to są już moje. Pomyliłem się. Odwróciła głowę. Kot poruszony naszym nieporozumieniem ofukał mnie. Nagle poczułem zimną wściekłość. Dlaczego mówi się zimna? Moja wściekłość była gorąca. Szarpnąłem łańcuszek. Perły rozsypały się na łóżko, by spadać na podłogę z perlistym śmiechem. Chwyciłem kota za kark i cisnąłem jak poduszkę w stronę fotela; poleciał, ciągnąc za sobą smugę wrzasku. Zaczęła się śmiać jak opętana.

Zrezygnowany położyłem się obok. Jej śmiech płonął nienaturalnie długo, po czym zgasł nie wiadomo kiedy. Zamknąłem oczy. Staczałem się w poczuciu przegranej po stromym zboczu... Potem byłem w półśnie, ale już do pełnego snu mogłem zaliczyć wrażenie, że ktoś zdejmuje mi buty, a potem krawat. Nie ma jednak mężczyzny, który nie obudzi się, gdy dobierają się mu do męskości. Jest w nas jakiś pierwotny lęk przed utratą tego niezwykłego urządzenia, zostawmy teorie Freuda - on sam musiał mieć niezły kłopot ze swoim fiutem.

Nie mogłem jednak wtedy powiedzieć tego, co mówiłem potem, gdy znalazłem się w matni - że to wszystko stało się zupełnie bez mojej woli. Usiadła, oplotła mnie szczelnie udami, jakbyśmy zostali stworzeni dla siebie nawzajem. Jej piersi pobiegły do moich ust. Chciałem kierować przebiegiem zdarzeń... ale to ona trzymała mocno cugle. Nagle gdzieś pod sufitem zobaczyłem zielone oczy. Kot siedział przyczajony na półce jak żbik gotowy do skoku. Wypadłem z rytmu, moje konie potykały się...

- Co się dzieje? - zapytała.

- Nie mogę, kiedy on tak patrzy.

Śmiejąc się, kontynuowała swój taniec, opleciona wokół mojego korzenia - niezwykła żywa roślina. Pochyliła się, szepnęła mi do ucha,

- Jest zazdrosny jak kocur o kocura. Gdyby mógł, poprzegryzałby nam gardła...

Jak to się zdarza u mężczyzn, mój seks nie jest w pełni ze mną zintegrowany. Tylko dlatego mogłem heroicznie skończyć to, co zaczęliśmy. Wytrysk zabolał mnie. Krzyknęła, jakby do mojego bólu dodała swoją rozkosz, zrobiła to za głośno jak na cienkie ściany domu, który ma uszy. Jakby przy okazji paznokciami zadrapała moją dłoń, tę samą, którą skaleczył jej kot.

Potem odsunęła się ode mnie jak od kogoś obcego, by wturlać się gdzieś głęboko w siebie. Wyciągnąłem ku niej rękę, ale była za daleko, pobrudziłem krwią prześcieradło. Nie widziałem kota, ale czułem jego spojrzenie, jakby lizał mnie zielony język jaszczurki.

Pod jakimś pretekstem opuściłem w panice łóżko i mieszkanie. Schroniłem się w swoim łóżku, jak zbieg. Popatrzyłem na sufit. Pomyślałem - tak daleko, tak blisko. Szybko zasnąłem owinięty myślą jak cienką kołdrą - jaki dziwny i pełen niepokojów jest ten świat? Obudziło mnie pukanie do drzwi. Chwaliłem się, że koniec świata to coś dla mnie, nie dodałem jednak, że nie powinien on mieć policyjnego munduru i asysty sąsiadek. Policjant był grzeczny.

- Będzie pan łaskaw się ubrać, musimy porozmawiać. Nie powiem, abym nie miał złych przeczuć, kiedy jedna ze staruszek, zarumieniona zapewne z powodu niezwykłości zdarzeń, pokazała suchym jak patyk palcem na górę i oświadczyła, skrywając w zmarszczkach uśmiech - zabita... ktoś przegryzł jej gardło.

- Proszę się rozejść - powiedział szorstko policjant do kobiety. Dwóch mężczyzn w cywilnych ubraniach stanęło obok niego, patrząc na mnie jak na coś do zjedzenia. Wpuściłem ich bezwiednie do mieszkania i poszedłem do łazienki. Miałem wrażenie, że jeden miał ochotę mi towarzyszyć. Ubierałem się, myśląc - to niemożliwe, ona taka gorąca jest teraz zimna jak nożyk mojej maszynki do golenia - drugi głos należał do mojego wewnętrznego prokuratora i nieubłaganie wyliczał to, co wczoraj w nocy zostawiłem tam na górze. Ile jest plemników w jednej porcji nasienia? - zapytał mnie ręcznik, którym się wycierałem. Nie pamiętałem, ale wiedziałem, że każdy ma moją twarz.

Podsunąłem policjantom krzesła, a sam usiadłem w fotelu, jakby to mogło dać mi jakąś przewagę. Chciałem zaproponować, by najpierw przesłuchali kota, na szczęście nie zrobiłem tego. Zauważyłem, że mundurowi patrzą w skupieniu na moją skaleczoną dłoń. Schowałem ją do kieszeni, po czym wyjąłem jakby nigdy nic. Pomyślałem z goryczą - nie do wiary, to tak głupio i nieciekawie wygląda koniec świata?

JAK WYTRESOWAŁAM LWA

Mam na imię Wiola. Mieszkam w małym mieście. Przejdę od razu do rzeczy - położenie, w jakim się znajduję, jest godne pożałowania. Mam lat prawie szesnaście, jestem jedynaczką i dziewicą. No może już niedokładnie dziewicą, co wyjaśnię potem. Muszę zaznaczyć, że oboje moi rodzice są ludźmi z wyższym wykształceniem, a ja chodzę do liceum i posiadam liczne zdolności. Jestem ładna, dokładnie każdy to powie, kto mnie tylko widział, jestem inteligenta, chociaż podobno leniwa, pięknie rysuję i piszę, gram na pianinie, mam smykałkę do wielu rzeczy. Ludzie myślą, że wszystko jest w porządku, a nie jest.

Mój ojciec ma na boku inną panią. Ten bok nie jest do końca bokiem, przecież moja mama wie, gdzie tata przebywa wieczorami. Mama, żeby uspokoić swoje nerwy, zmywa wtedy naczynia, a twarz ma jak ten zlew. W dodatku ta pani... dlaczego ja piszę „pani”, skoro ona jest zwyczajną dziwką - przepraszam za impulsywny język. A więc ta, przepraszam, dziwka... niestety jest pracownicą mojego ojca w jego firmie budowlanej. Związek ten trwa od siedmiu, a może nawet od dziewięciu lat. Dokładnie nie orientuję się, jak długo istnieje ta chora sytuacja. Nawet mój tata już nie wie - no cóż, szczęśliwi czasu nie liczą.

Jestem postacią szczerą, gdy pytam go wprost - tato, czy kochasz tamtą panią, czy ona jest twoją kochanką? A on się śmieje i mówi - przestań, córeczko, pleść głupoty.

Ja jednak swoje wiem. Owa pani, czyli, przepraszam... dziwka, ma odrębne mieszkanie, wcześniej mieszkała z rodzicami, którzy tolerowali takie życie córeczki, uprawiającej, co widać gołym okiem, swoistego rodzaju nierząd. Sprawa jest powszechnie znana w naszym mieście, więc pomyślcie - jak się czuje taka młoda, ładna i wrażliwa dziewczyna, kiedy spaceruje ulicą, a wszyscy myślą: to jest właśnie córka tego, co romansuje z ową, przepraszam... dziwką.

Jak przystało na kochankę, ona wydzwaniała do naszego domu, nic nie mówiła, tylko milczała w słuchawce. Kiedyś podsłuchałam to milczenie - obrzydliwość. Po miasteczku rozeszły się plotki, a dokładnie to wyszły one z mięsnego, gdzie pracuje brat tej dziwki, jako właściciel sklepu, że jego siostra dostała obrączkę zaręczynową od mojego taty.

Te incydenty nabrzmiały, gdy byłam młodziutka, uczęszczałam do podstawówki imienia generała Sikorskiego. Nie kumałam wtedy, o co w tym wszystkim biega, a potem nie chciałam dopuścić do siebie stanu rzeczy. On jednak stał się dla mnie zupełnie oczywisty, kiedy ukończyłam lat piętnaście.

Obecnie chodzę do liceum imienia Elizy Orzeszkowej i mam ekstremalnie napięte nerwy. Inaczej wyobrażałam sobie los szesnastoletniej panienki, jaką jestem. Nic a nic nie przesadzę, kiedy powiem, że jestem zdruzgotana.

Próbowałam ratować rodzinę. Pewnego dnia wstałam wcześniej niż zwykle, zażyłam kąpieli i powiedziałam do siebie - Wiola, tak dalej być nie może, Wiola bierze sprawy w swoje ręce, dokładnie! Jeżeli tego nie załatwię, to nie nazywam się Wiola!

Zaczęłam wszystko bardzo grzecznie od rozmów z tatą. Zaznaczam stanowczo, że ojciec nie pije alkoholu, w ogóle jest idealny abstynent, nie narkotyzuje się, nie bierze żadnych leków, nawet spać kładzie się o przyzwoitej godzinie.

Najpierw zapytałam - tatusiu, czy ty wiesz, co wyprawiasz, całe miasteczko patrzy nam w okna? Udawał, że mnie nie słyszy. Nie miałam innego wyjścia i posunęłam się do prymitywnej ostateczności. Wpadłam do pracy tej dziwki, czyli do firmy budowlanej mojego taty. I pobiłam ją! Do dzisiaj dla wszystkich ludzi w miasteczku stanowi to zagadkę, nawet dla mnie, skąd wzięłam tyle siły, żeby dorosłą kobietą rzucać o ścianę, jakby była piłką. Podkreślam, że kochanka mojego ojca jest tęga, ja też jestem niczego sobie, ale nie aż tak.

Te brutalne zabiegi jednak nie przyniosły efektu. Od ojca dowiedziałam się, że jestem... bandytką. Nie wyrzuci jej z pracy, za to mnie wyrzuci z domu, jeśli tylko moja stanowczość się powtórzy. Uspokoiłam się na cały miesiąc, ale tylko do chwili, gdy mój tata oświadczył, że jedzie do znajomego lekarza, u którego leczy swój reumatyzm, niby po to, by odwdzięczyć mu się butelką koniaku. Dokładnie w tym czasie postanowiłam wyprowadzić psa na spacer. Nasz jamnik szorstkowłosy nazywa się Sebastian. Przechodziłam przypadkowo obok okien kochanki taty, a piesek postanowił się wypróżnić, zerknęłam w górę, w jednym z okien mój tatuś zawieszał zasłony. Zawołałam - tato! Popatrzył, ale nie na mnie, tylko na psa i dalej spokojnie zawieszał zasłony. Zamknął uchylone okno jakby nigdy nic i zgasił światło. Czekałam, byłam pewna, że zejdzie i coś powie albo nawet wróci do domu. Nic z tego. Nie miałabym na imię Wiola, gdybym tego nie zrobiła! Wytłukłam kochaneczce szyby w gniazdku, wszystkie co do jednej.

Oczywiście po raz drugi mianował mnie bandytką i oskarżył o szpiegostwo, co jest oczywistą nieprawdą. Równie dobrze mógłby oskarżyć o to Sebastiana. Chciał mnie wyrzucić z domu, ale nie mógł tego zrobić, ponieważ sama się wyprowadziłam.

Było już późno, a w miasteczku takim jak nasze ludzie idą spać z kurami, co miało tę zaletę, że nikt nie patrzył na mój ból. W torbie niosłam bieliznę na zmianę, sweterek, drugą parę butów i misia z dzieciństwa, bez niego nie potrafię zasnąć, generalnie to ja śpię coraz gorzej. Sytuacja, w jakiej się znalazłam, musiała zdruzgotać psychikę takiej młodej osoby jak ja. Wielokrotnie planowałam samobójstwo, niestety nie wyszło. Wujek i ciocia widzą, że mam chorą duszę i że trzeba to jakoś wyjaśnić. Ale ani tatuś, ani mama nie dostrzegają mojego zdruzgotania.

Myślałam o beznadziejności swojego położenia, idąc przez rynek, potem główną ulicą, aż na sam brzeg naszego miasteczka. Postanowiłam tym razem zabić się skutecznie, tak aby nikt nie miał wątpliwości, o co w tym wszystkim chodzi.

Ostatni dom od strony kościoła należy do pana Romualda Gubasa, który wykonuje zawód fryzjera, a za tym domem rozpościerają się zupełne ciemności. Gdyby tam była przepaść, to rzuciłabym się w nią, nie bujam... ja naprawdę znalazłam się poniekąd w stanie ostatecznym.

Postawiłam torbę na brzegu światła i tamtej ciemności, a sama usiadłam na słupku, myśląc o sposobie unicestwienia siebie. Rzadko płaczę, ale jak już mi się zdarzy, to wszystko mi płacze, nawet paznokcie. Płakałam nie wiem jak długo, w nieszczęściu czas płynie specyficznie. Psy pana fryzjera wywąchały mój płacz, biegały za ogrodzeniem jak szalone, a jeden zawył, psy dobrze wiedzą, w jakim stanie znajduje się człowiek. U bramy pojawił się pan fryzjer, czyli Romuald Gubas. Moja mama się u niego strzyże, niestety chadza do niego też ta dziwka, kochanka mojego tatusia. Ja od dziecka strzygę się w sąsiednim zakładzie na rynku, który jest, szczerze mówiąc, po prostu konkurencją.

- Wiola, co tu robisz w tych ciemnościach? - zapytał pan Gubas.

Nie wiem, co odpowiedziałam, ale ta nowa sytuacja dobrze podziałała na moją psychikę. Wiola, weź się w garść - powiedziałam do siebie i zupełnie przestałam płakać. Pan Gubas musiał wiedzieć o kochance mojego tatusia, skoro wiedzieli wszyscy w naszym miasteczku, nie powinien się więc dziwić, że młoda i wrażliwa dziewczyna idzie z tego powodu, gdzie oczy poniosą, mimo tak późnej pory.

- Twojej mamy to dawno u mnie nie było na strzyżeniu - powiedział pan Gubas, który nie powinien mówić o mojej mamie w tej sytuacji, ale rozumiem, że on był mną zaskoczony i nie wiedział, o czym ma rozmawiać z osobą, która siedzi na słupku obok jego domu o tak poważnej godzinie. Odnoszenie się do mnie pana Gubasa wydawało mi się wtedy wielką grzecznością, zupełnie niesłusznie, jak się potem okazało. Stanęło na tym, że zostałam zaproszona do niego na herbatę.

Jeszcze nigdy w życiu nie widziałam domu, który byłby tak okratowany z dołu, góry i nawet w środku. Ten dom jest, prawdę mówiąc, najbardziej skrajny ze wszystkich w naszym miasteczku, co w dzisiejszych czasach jest niebezpieczne. Żona pana Gubasa pojechała do swojej ciotki do Krakowa, o czym przekonałam się już w pomieszczeniu mieszkalnym. Miała wrócić jutro o piątej rano autobusem PKS. Ja wiem, że nie wypada ładnej dziewczynie w moim wieku być sam na sam z mężczyzną, było nie było w wieku średnim, ja po moim tacie to już rozumiem, do czego zdolni są mężczyźni w takim wieku. Ale sytuacja była wyjątkowa, uciekłam z domu, nie wykluczałam nawet popełnienia skutecznego samobójstwa. Osobie w takiej sytuacji należą się chyba pewne względy?

- Pokłóciłaś się z mamą? - zapytał pan Romuald Gubas jakoś ostrożnie, jakby o tatę wolał nie pytać.

- Coś w tym rodzaju, ale spoko - powiedziałam tak, bo nie chcę, by jakiś fryzjer prał moje osobiste brudy.

Pan Gubas zmienił sweter na marynarkę i zaproponował mi whisky, zapytał z sodą czy bez i zapytał też o lód. Nie byłam pewna, jak to wygląda z lodem i sodą, ale powiedziałam - „no jasne, że soda i lód”. Taka już jestem, że podejmuję szybko decyzję. Gdybym wiedziała, jakie to jest gorzkie paskudztwo, to poprosiłabym o coca- colę light.

Pan Gubas opowiadał o Egipcie, gdzie był niedawno na wycieczce, wiedziałam od mamy, że był tam z żoną, moja mama wypomniała to mojemu tacie, który nigdzie z nią nie jeździ za granicę. A pan fryzjer opowiadał o tym Egipcie, jakby tam pojechał tylko sam, pokazywał zdjęcia piramid i pięciogwiazdkowego hotelu, w którym zamieszkiwał, jakbym nigdy nie widziała piramid i hotelu. Potem opowiadał, że kupuje sobie nowy samochód Opla Astrę.

- A mój taka kupuje sobie land- rovera z napędem na cztery koła - powiedziałam, chociaż to nie była prawda. Pan Gubas jakby się zmartwił i wypił szybko swoje paskudztwo z lodem i sodą. Ja piłam powoli, na filmach widziałam, że takie świństwo pije się powoli.

Pytał, kim chcę być w przyszłości, mówił, że zna kilku profesorów w Krakowie, którzy mogliby mi pomóc w dostaniu się na studia. Bardzo bym chciała uczyć się malować, ja potrafię tak narysować konia, że jest jak żywy, a koń, jak wiadomo, jest bardzo trudny do narysowania, nie znam w naszym miasteczku nikogo, kto potrafi narysować konia.

Opowiadał, że ćwiczy po sto pompek dziennie i żałuje, że w takim miasteczku jak nasze nie ma siłowni, w szkole był najlepszy na sto metrów i w skoku w dal.

Pomyślałam, że to musiało być bardzo dawno.

Mówiliśmy o różnych rzeczach i nie powiem, całkiem dobrze nam się gadało i nawet prawie zapomniałam o swoim bólu. Nagle pan Gubas zapytał, czy w swoim życiu gładziłam łysego po głowie. Tu muszę zaznaczyć, że pan Gubas ma bardzo mało włosów, szczerze mówiąc, to jest prawie łysy, a co jeszcze posiada, zaczesuje z jednej strony na drugą, co, przepraszam wygląda idiotycznie. Nie wiem, czy to przypadek, ale wszyscy fryzjerzy, jakich znam, są łysawi, jakby ten zawód był szkodliwy na włosy. Zgodnie z prawdą, odpowiedziałam, że nigdy nie gładziłam... kiedyś za to pogładziłam po pupce niemowlę, a to musi być całkiem podobne uczucie, co mu powiedziałam. Pan Gubas spojrzał na mnie jakoś dziwnie, oczy miał już mgielne i nie wiedzieć czemu powtórzył kilka razy - po pupie, po pupce. I zapytał, czy on za to może pogładzić mnie po włosach? Ja mam bardzo piękne włosy blond, o czym dobrze wiem, ponieważ o tym się mówi tu i ówdzie, ale było mi przyjemnie, że on sam tak spektakulamie odnosi się do moich włosów, jakby to było jakieś zwierzę, które pokazuje się za pieniądze w domu mody. Ale z drugiej strony pojęłam w mig, że to nie z serdeczności zaprosił mnie pan Gubas na herbatę.

Ja nie jestem taka naiwna, jak się wydaje. Ja dobrze wiem, o co facetom tak naprawdę biega. Posiadam takiego tatusia, jakiego posiadam, a mama to mnie od dziecka ostrzegała. W mojej szkole też dzieją się różne rzeczy. Jestem w klasie ostatnia jako dziewica i mam z tego powodu wiele przykrości. Ale gdybyście popatrzyli na chłopaków z mojej szkoły, to wcale byście się nie dziwili, że nadal jestem w takim stanie.

Ja osobiście to nic nie mam do tego pana fryzjera, ale tylko ślepa by nie widziała, że on jest taki sam jak mój tatuś, a może nawet gorszy. Wystarczy, że żona pojedzie do Krakowa i już go nosi. Pan Gubas wypił sporą część tej whisky, a ja piłam powoli, jak przystało na damę. Czułam się, nie powiem, dziwnie, jak w jednej klatce z lwem. Kiedyś miałam taki sen; tresuję lwy, tygrysy, pantery, strzelam z bata, one są mi zupełnie posłuszne, a wokół ludzie gapią się z otwartymi gębami. Pan Gubas był trochę takim lwem, no może już co nieco wyleniałym jak ten mój miś z dzieciństwa, którego zabrałam na ucieczkę.

Jestem postacią szczerą, kiedy się przyznam, że specjalnie pozwoliłam mu, żeby pogłaskał moje włosy, z ciekawości, co zrobi potem i co ja zrobię, jak on coś potem zrobi, ja czasami to sama nie wiem, co zrobię, i jestem tego ciekawa.

Pan Gubas pogłaskał moje włosy, nie powiem, głaskał bardzo dobrze, co nie powinno być dziwne, skoro jest fryzjerem.

- Jeszcze whisky z sodą i lodem - poprosiłam, odsuwając swoją głowę.

Wypiliśmy, to znaczy on do dna, a ja tylko trochę.

Powiecie, że byłam głupia, no może trochę głupia byłam, ale nie tak bardzo. Pozwoliłam się pocałować, ale tylko w policzek. Pan Gubas wykazywał wyraźne oznaki upojenia alkoholowego, czemu nie można się dziwić, biorąc pod uwagę okoliczności. I pewnie dlatego mówił jakoś odmiennie niż na początku, chwilami to, prawdę mówiąc, plótł bzdury. Poza tym prawił, że jestem piękna, nęcąca, a on od roku spoza szyby swojego zakładu spogląda, jak przemieszczam się ulicą w kierunku szkoły. Powiedział, że w gruncie rzeczy jestem całkiem dorosła, zapytał, czy mam jakiegoś chłopaka i czy kiedyś przytulałam się do kogoś, jak to robią ludzie już zupełnie pełnoletni? Przedstawił siebie jako człowieka doświadczonego, a ów człowiek wedle jego opinii jest najlepiej przygotowany, by wprowadzić w dojrzałe życie niedoświadczoną osobę, jaką jestem. Dokładnie po tych słowach pan Gubas uskutecznił coś zupełnie zaskakującego, mimo że byłam przygotowana w zasadzie na wszystko. Rozpiął rozporek. Wyjął z niego, co mężczyźni noszą między nogami. Szczerze mówiąc, nigdy tego nie widziałam w dorosłej postaci i tak na żywo, byłam nawet ciekawa, nie powiem, chociaż skłamałabym, że nie miałam pietra. Zdziwiło mnie, że to jest takie wydatne i nie pasuje do pana Gubasa, jakby należało do kogoś wyglądającego zupełnie odmiennie. Pan Gubas zapytał, czy mam ochotę dotknąć tego ręką. Powiedziałam, że ja jeszcze nigdy w życiu, natomiast ostatecznie mogę, jak mu tak zależy, ale pod warunkiem, że to jest absolutnie wszystko, do czego się ograniczę, w każdym innym przypadku zawiadomię osobiście pana Mariana Kowalczyka, który jest komendantem komisariatu policji w naszym miasteczku i grywa z moim tatą w brydża. Pan Gubas wypił do samego końca whisky z butelki i podał mi to swoje dziwadło. Było miękkie, ciepłe i gładkie, szczerze mówiąc, tak właśnie wyobrażałam sobie w dotyku fokę. Błagał mnie, żebym otwierała i zamykała rękę, a wtedy to, co było w środku w takiej jakby skórce, chowało się i wysuwało, i miało nawet taki pyszczek z czerwonymi wargami, który się uśmiechał. Pan Gubas stękał i jęczał, jakby był ranny w wypadku.

I potem pan Gubas krzyknął całkowicie nie swoim głosem. Spanikowałam nie na żarty, że ma atak serca albo coś gorszego. To, co wyskoczyło z pana Gubasa, nazywa się spermą, wiem to dokładnie z lektur. Na dodatek on chciał mnie po tym wydarzeniu pocałować, wyciągnął z kieszeni prezerwatywę, rozpakował i gadał przy tym okropne świństwa, których nie powinna słuchać młoda dziewczyna, jaką jestem. Straciłam cierpliwość, co zresztą przychodzi mi dosyć łatwo. I stanowczo krzyknęłam - leżeć, spokój!!! - a wtedy pan Gubas wstał i przewrócił się na podłogę.

Korzystając z okazji, poszłam się umyć. W łazience wisiał czerwony szlafrok żony pana Gubasa, więc jakoś zrobiło mi się dziwnie, jakby ona sama osobiście wisiała w łazience i patrzyła, jak zużywam prawie całe mydło w płynie, żeby zmyć to, co wybyło z jej męża.

Po powrocie ujrzałam, że pan Gubas leży na podłodze i chrapie, co uznałam za pewien swój sukces i za sprzyjającą okoliczność. Ale nie czułam się wcale dobrze po tym wszystkim, o nie. Nie można przecież powiedzieć, że nic się nie stało. Kiedy w trakcie swojej ucieczki weszłam do tego domu, byłam dziewicą, a teraz to już jestem niedokładnie. Moje zdruzgotanie wróciło i ponownie poczułam, że sytuacja, w jakiej generalnie się znalazłam, jest godna pożałowania. Wszyscy faceci są tacy sami, mój tatuś niestety też, nie zasługują na nic dobrego.

A potem poczułam nagle, że jest we mnie względny spokój, wypiłam swoje whisky do końca i poszłam obejrzeć sypialnię państwa Gubasów. Jeszcze nigdy nie widziałam takiego bajeranckiego łóżka, miało zakręcone złote poręcze zakończone złotymi łabędziami i obszerne lustro. Założę się, że pan Gubas na tym łóżku robi te rzeczy z panią Gubasową, a to wszystko odbija się w lustrze, co musi wyglądać bardzo nietypowo.

Na szafce stała fotografia państwa Gubasów oprawiona w złotą ramkę, trzymali się za ręce na tle piramid, tych samych, które przed chwilą widziałam bez nich. A w środku szafki, kto by się spodziewał... leżały majteczki pani Gubasowej, niektóre koronkowe, wielce pomysłowe. Idę o zakład, że ona wygląda w nich jak słoń w koronkach, ludzie to są dziwni, czego się na co dzień nie widzi. Wyjęłam majteczki, a jedne takie fikuśne wzięłam sobie na pamiątkę, we wszystkich innych wycięłam nożyczkami dziurki w kroku i złożyłam na powrót, bardzo porządnie. Potem w dwa palce wzięłam prezerwatywę, która leżała obok chrapania pana Gubasa i, prawdę mówiąc, wyglądała jakoś smutno po tym rozpakowaniu. Pocięłam ją na kawałki i poupychałam do kremu przeciwko zmarszczkom i do pudru pani Gubasowej. Na lustrze narysowałam szminką konia. Okropnie trudno narysować szminką konia, ale całkiem dobrze mi on wyszedł, czym potwierdziłam swój talent, a obok naszminkowałam serce przebite strzałą. Z lodówki wyjęłam kiełbasę, żeby wychodząc z domu, poczęstować nią psy. Ja bardzo szanuję psy, są lepsze od ludzi.

Była dokładnie trzecia w nocy. Wszystko wokół spało i poczułam, że najbardziej lubię moje miasto, kiedy śpi i jest bezbronne. Nawet moja szkoła jest wtedy taka niegroźna i wcale nie złościł mnie mięsny sklep brata tej dziwki, który pachniał kiełbasą. Za szybą zakładu fryzjerskiego pana Gubasa stały fotografie różnych ufryzowanych pań, ale miny miały głupsze niż kiedykolwiek.

Tylko w moim domu paliły się wszystkie światła. Był jak morska latarnia zapalona jedynie z uwagi na moją osobę, tak to odebrałam. Pomyślałam, że nie jestem Wiola, jeśli nie poradzę sobie z tą chorą sytuacją. Przecież potrafię pobić kochankę tatusia i wytłuc jej publicznie szyby, a nawet wytresować fryzjerskiego lwa. Poczułam, że wstyd już mnie nie paraliżuje jak kiedyś i wcale nie robi mi się dziwnie wewnątrz. Rodzicie zepsuli moją wczesną młodość, ale reszta należy już tylko do mnie. Kropka. Nie nazywam się Wiola, jeśli będzie inaczej!

TWÓRCZY NIEPOKÓJ

Młody początkujący poeta pochodził ze wsi. Dostał się na studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim dzięki punktom preferencyjnym za pochodzenie. Dzisiaj, w czasach gdy jest wolność i demokracja, a punktują już tylko pieniądze, widać, że to nie był taki niemądry pomysł, chociaż wtedy wydawały się kolejną formą politycznej opresji. Poeta debiutował w piśmie „Nowy Wyraz”, w młodzieżowym organie - ciepłym przytułku dla młodych zdolnych i młodych niezdolnych z lat siedemdziesiątych - te lata sprzyjały poezji, jeśli tylko nie następowała swoimi delikatnymi stopami na odciski obowiązującej ideologii. Byli nawet tacy, co z poezji żyli, lekko zalkoholizowani, zwiewni, nieco patetyczni i bardzo poetyccy. O tak, łatwo było ich poznać na szarej socjalistycznej ulicy. Ideologii już wtedy nadgniły dziąsła i wypadały pierwsze zęby. Cenzura była jednak nadal czujna, idiotyczna i uważna, ale też czujni i przyjaźni byli czytelnicy, w kraju na pół wolnym i na wpół zniewolonym. Czas nie był pieniądzem, ludzie mieli go więc pod dostatkiem, pewnie dlatego myśleli i czytali więcej niż obywatele wolnego świata, gdzie istniały inne formy zniewolenia, o których nawet nie śniło się w państwach obozu socjalistycznego.

Młody poeta nie interesował się polityką. Na małej, biednej mazowieckiej wsi, skąd pochodził, ludzie nie lubili komunizmu, ale to przecież najpierw komunizm nie lubił chłopów, szczególnie tych, co gospodarowali indywidualnie, a jaki normalny chłop lubi gospodarować inaczej. Ksiądz proboszcz był autorytetem, chociaż wszyscy wiedzieli, że żyje ze swoją służącą. Kapłan też mężczyzna - mówili ludzie. Z czasów wojny zachował się obraz świata przekazywany młodym, gdzie wszyscy się biją, a chłop i tak jest najbardziej poszkodowany. Po wojnie nie było lepiej, a może nawet jeszcze gorzej, za Niemca istniała pewna jasność, a za Ruska to nic nie było pewne. Po takich doświadczeniach uznano, że najlepiej robić swoje, czyli co się da, nie wychylać się, nie narażać - takie motto życiowe młody człowiek wyniósł ze swojej wsi; i wielki szacunek dla miasta, a też dla sztuki oraz ludzi, którzy ją tworzą. Nie wiadomo skąd miał talent, na pewno nie po kimś, może od kwiatów, które jego matka pielęgnowała w ogródku - tak czule, ponad wiejskie zwyczaje.

Był znanym prozaikiem. Wielkim jak na polską prozę, która nie była nigdy zbyt duża. Podobnie jak niemal wszyscy znani polscy pisarze, miał za sobą przykrą przygodę z kapitalizmem - Polska tuż przed wojną była tak bardzo nie do zniesienia, że tylko wojna mogła to znieść. Potem przyszły okrutne doświadczenia okupacji hitlerowskiej i zdumiewający pakt z diabłem w czasach stalinowskich; w ostatnim fragmencie biografii miał w dorobku bunt wobec tego najlepszego z najlepszych ustrojów. Lata siedemdziesiąte to czas, kiedy ten bunt zakwitł w postaci kilku listów protestacyjnych, które jeśli nie wstrząsnęły posadami PRL-u, to na pewno wstrząsnęły systemem nerwowym partyjnych aparatczyków. System miał jednak nadgniłe dziąsła, potrafił nimi memlać, opluwać, lecz nie zagryzał. Naród był konformistyczny, jak każdy naród po latach opresji, zmęczony, rozgoryczony, ale buntowników cenił - to bardzo polska tradycja. Nic dziwnego, że dla wielu prozaik był bohaterem. Nawet komunistyczna władza nie usunęła jego książek ze szkół.

Młody poeta przeczytał więc kilka książek pisarza w ramach obowiązkowych lektur i zakochał się w tej literaturze. Miał wyśmienitą pamięć i wkrótce recytował obfite fragmenty jego prozy. Co nie znaczy, że zaniedbywał poezję. Polska już tradycyjnie obfitowała w wielkich poetów i młody początkujący twórca miał problem, do którego z nich wysłać kilka swoich wierszy. Wybrał T. nie dlatego, że jego wiersze lubił najbardziej - jego twarz na fotografii miała w sobie pewną przystępność, czego nie można było powiedzieć o twarzach innych poetów. Nie miał żadnej nadziei na odpowiedź. Tym większe było jego zaskoczenie, kiedy po miesiącu w skrzynce pocztowej wuja, u którego pomieszkiwał kątem - znalazł list; na jego odwrocie jak pracowite mrówki, jedna za drugą, szły pochyło drobne literki, układały nazwisko i adres wielkiego poety. Nosił się z tym listem przez kilka godzin, nie otwierał go ze strachu, co w nim zastanie, nie udał się na wykłady, dostał rozwolnienia. W liście była pochwała. Wielki poeta wyróżnił jeden wiersz szczególnie, ale uznał, że całość zasługuje na uwagę.

Zauważony przez Pana Boga, niemal wniebowzięty, pobiegł do swojej dziewczyny, wyciągnął ją z wykładu i zaprosił do kawiarni „Harenda”. Tam poczęstował papierosami Marlboro, które kupił w pobliskim Hotelu Europejskim. Jego dziewczyna pochodziła w małego miasteczka, poznali się na studiach rok temu. Powiedziała, że odda mu się dopiero, gdy się zaręczy, więc zaręczył się z nią pół roku temu. I mniej więcej wtedy utracili dziewictwo - nie było to łatwe i takie ekscytujące, jak się tego spodziewali, potem było jednak lepiej, coraz lepiej - chociaż tylko na twardej kanapie u wuja.

Palili w „Harendzie” papierosy Marlboro i pili herbatę z cytryną. On patrzył na papierosowy dym kłębiący się pod sufitem, podążała za jego spojrzeniem. Wiedział, że imponuje jej swoimi wierszami, dzięki którym kiedyś na pewno będzie sławny.

To zapewne na fali sukcesu, jeszcze tego samego dnia wieczorem zadzwonił do wielkiego prozaika, z automatu - miał bowiem umowę z wujem, że nie korzysta z jego telefonu. Pisarz siedział właśnie nad nową powieścią, która, szczerze mówiąc, mu nie szła. Nie był pewien, czy chce ją drukować w kraju, czy odważy się uczynić to za granicą. Problem, że krajowa wersja z powodu cenzury musiała mieć odmienny kształt od wersji heroiczno- eksportowej, tak odmienny, że decyzja, której nie mógł na razie podjąć, miała wpływ, można powiedzieć, druzgoczący, na treść i formę utworu. Próbując być pośrodku i nie zamykać sobie ani jednej, ani drugiej drogi, tworzył istotę bez płci, a może nawet bez twarzy. Był bliski uświadomienia sobie istoty problemu, gdy zadzwonił telefon.

Żony i syna nie było w domu, więc musiał podnieść słuchawkę. Poczuł nawet ulgę, że dzięki telefonowi nie musi mierzyć się z istotą problemu, a potem gniew, że traci szansę na spojrzenie prawdzie w oczy. Czy chciał jednak jej spojrzeć? Jego halo przypominało okrzyk płoszący ptaki. Poeta, zamknięty w klatce telefonicznej budki, nie miał gdzie odfrunąć. Odpowiedział więc tylko milczeniem, a jeśli czasami mawia się, że kogoś zatkało - był to podręcznikowy przypadek takiego stanu. Wielki pisarz powtórzył jeszcze dwukrotnie „halo”, a to trzecie z kolei było już bardziej łaskawe, gdyż po drugiej stronie słuchawki usłyszał oddech, który wydawał mu się zdrowy i młodzieńczy. Dopiero wtedy połknął korek i wyrzucił z siebie słowa.

- Jestem pana wielbicielem.

- Tak? - powiedział po chwili wahania wielki prozaik. Już kilka razy w życiu padał ofiarą telefonicznych wygłupów, ale w głosie mówiącego była szczera admiracja, a tego nie da się ot tak zagrać.

- Znam na pamięć fragmenty pana powieści. - Tak?

Młody człowiek uznał ten znak zapytania za zachętę i zacytował kilka fragmentów. Pisarz poczuł, że odzyskuje utracone poczucie pewności siebie, a nawet humor. Roześmiał się.

- Ściąga pan teraz z moich książek, jestem tego pewien... no dobrze, niech pan... w try miga zacytuje początek drugiej części „Skołtunionych”.

W panice sięgnął w otchłań swojego mózgu i poczuł, jak ten fragment spływa mu z przewodu pamięci w okolice nasady nosa. Odetchnął głęboko, zaciągając się wonią telefonicznej budki, pachniała postrzępioną, gnijącą książką telefoniczną... po czym wyrecytował...

- Przeciąg zatrzasnął drzwi. Drobny śnieg wirował przez chwilę na progu jak srebrny kurz. Łukasz wyskoczył z łóżka, wywrócił do góry brzuchem książkę, potrącił stolik... nagi, ze sterczącą męskością...

- Dziękuję, wystarczy - roześmiał się - jestem zmuszony panu uwierzyć. Od kiedy pan mnie czyta?

- Od dziecka.

- A ile pan teraz ma lat, co pan studiuje?

- Dwadzieścia... studiuję polonistykę, piszę wiersze. Jestem pod debiucie w „Nowym Wyrazie”...

Pisarz westchnął sarkastycznie.

- Idiotyczna nazwa Nowy Wyraz... to „wy”, „wy”. Za czasów mojej młodości wielce dbaliśmy, by nawet tytuły pism brzmiały ładnie... ale rozumiem, młodzi muszą gdzieś debiutować.

- No tak, ja na razie piszę tylko wiersze.

- Poezja piękna sztuka, bardzo trudna, pisanie to przywilej, ale niełatwo być pisarzem, szczególnie... dzisiaj.

Prozaik wiedział, że jego telefon jest na podsłuchu, ale lubił mówić rzeczy z lekka prowokacyjne, w końcu ci, co go podsłuchują, muszą się czymś pożywić. Przestraszył się jednak, że młody człowiek powie za dużo i założą mu na bezpiece teczkę. I tak mu założą po tej rozmowie! Chłopak nie miał jednak nic do dodania w tej sprawie, a pisarz zaproponował spotkanie. Jutro w kawiarni „Świtezianka” przy placu Unii Lubelskiej. Jest bardzo zajęty, będzie miał tylko kwadrans...

Odłożył słuchawkę... taki miły młody głos, sympatycznie naiwny. Chyba rzeczywiście zna na pamięć fragmenty moich książek, niesłychane! Ciekawe, jak wygląda? Głos przecież czasami myli, byleby nie był łysy, nie lubił łysych, ale w tym wieku mało kto jest łysy. A może to polityczna prowokacja, chłopak jest podstawiony? Ale jaki prowokator - pomyślał - nauczyłby się na pamięć fragmentów moich książek. To chyba jednak szczery wielbiciel? Zawsze miał grono adoratorów, bez takiej wiernej grupy ciężko żyć artyście, kreuje przecież świat, w którym nic nigdy nie jest do końca pewne.

Poeta wyszedł z budki. Kilka razy obszedł dookoła budynek, gdzie mieszkał. Nie można powiedzieć, że bezmyślnie - bardzo wiele myślał. Zachowywał się jednak tak, jakby nie mógł znaleźć wejściowej bramy. Czuł się „górnolotnie”, a w tym stanie nikt nie ma ochoty wracać do pomieszczenia, gdzie sufit bloku z wielkiej płyty wisi tuż nad głową. W końcu wszedł do domu i pojechał windą, która była podrapana, jakby wożono nią drapieżne zwierzęta, żarówka została zabezpieczona przed kradzieżą metalową obręczą. Wujostwo już zapewne spali, więc po cichu otworzył drzwi i nie myjąc się, zległ w łóżku.

On też powtarzał w myślach rozmowę, punktując siebie - gdzie się wygłupił, a gdzie wypadł na dobrą ocenę. Po chwili usłyszał już znane sobie odgłosy miłosnych zapasów, jakim oddawała się wujenka z wujem. Młodym wydaje się, że ludzie w tym wieku już nie robią takich rzeczy, więc te naprzemienne, cienkie i grube głosy brzmiały zupełnie surrealistycznie. Poeta uczył się teraz o surrealizmie w literaturze, więc niemal wszystko wydawało mu się trochę surrealistyczne, nawet jego własne wiersze jakby dryfowały w tę nadrealistyczną stronę. Tymczasem wujostwo doszli nie bez trudu na sam szczyt i zamilkli, jak przystało na ludzi, którym nawet w seksie przydałaby się już winda.

Ówczesna Warszawa miała trzy artystyczne kawiarnie - „Świtezianka” do nich nie należała, ale miała dobrą opinię i nadawała się na mniej formalne i bardziej dyskretne spotkania. Znany pisarz umawiał się tu, gdy nie był pewien rangi i charakteru spotkania.

Kiedy ujrzał młodzieńca, od razu domyślił się, że ten pochodzi ze wsi - co go ucieszyło. Inteligentni, wrażliwi młodzi ludzie ze wsi to sól polskiej ziemi. Miał bujne włosy, co zauważył z satysfakcją, nie był za przystojny, to też dobrze, był za to silny, krępy, ale nie za bardzo w sobie. Twarz miał jasną, prostą, słowiańską, z niemal złotymi włosami, znoszone spodnie nie były wystarczająco opięte, by mógł ocenić zwartość pośladków...

Młody poeta przywitał się, stukając obcasami. Zdziwił się, że tak delikatne ręce ma wielki artysta. Jeszcze nie spotkał takich dłoni u mężczyzny. Pisarz przytrzymał jego rękę, jakby brał ją w posiadanie i łaskawie zwracał. Pokazał krzesło. Poeta usiadł na jego brzegu, nie dotykając oparcia. Pisarz odsunął zeszyt z notatkami, na które jego gość zerknął z szacunkiem. Pisarz popatrzył przelotnie na zegarek, jakby chciał przypomnieć, że kwadrans to jest piętnaście minut.

Potem wypytał o dom rodzinny. Młody poeta opowiadał niechętnie, wstydził się swojego pochodzenia, dopiero po chwili uwierzył, że pisarzowi podoba się, że pochodzi z miejsca, gdzie za potrzebą biega się za stodołę.

- Tam u was jest więcej prawdziwego życia niż tutaj, nawet srając jesteście bliżej natury - powiedział dobitnie prozaik i spojrzał głęboko w młode niebieskie oczy. Ujrzał tam to, czego się spodziewał, panikę i niepokój, że słowo tak brutalne tak łatwo i przyjemnie opuściło wąskie, ale ładnie narysowane usta.

Pisarz miał smukłą twarz, ubraną w srebrne okulary, głębokie zielone oczy, brwi zapewne już siwe, farbowane na czarno, włosy przerzedzone, niemal siwe. Zmarszczki nie szpeciły tej twarzy, rzeźbiły ją prostymi i pewnymi rysami. Tak, było w nim coś rasowego, arystokratycznego; delikatność łączyła się ze stanowczością, nieśmiałość z pewnością siebie, jaką mają ludzie, którzy już są w historii literatury.

Jeszcze raz przyjrzał się uważnie chłopakowi. Wrócił bowiem niepokój, czy ten nie jest agentem? Zadał mu niby mimochodem kilka pytań dotyczących swoich książek, dostał odpowiedzi, które niemal zupełnie go uspokoiły. Zapytał, z kim ma zajęcia, znał wielu prowadzących ćwiczenia, a słynny profesor zasłużył sobie u niego na opinię starego osła cytatologa, który nie wiadomo gdzie ma łeb, a gdzie zadek.

Poeta miał wielki szacunek dla profesora, chociaż nie ma co ukrywać, nudziły go te zajęcia - zasłużony filolog był specjalistą od cytatów, splatał z nich długie warkocze, którymi przyozdabiał swoje wykłady. Jako że poeta miał świetną pamięć, stary profesor stawiał go za wzór innym studentom; ale teraz po tak drastycznej krytyce - padła przecież z nie byle jakich ust - profesor wydał mu się większym nudziarzem niż kiedykolwiek.

Z tego zakłopotania pochwalił się nagle listem od wybitnego poety. Prozaik spojrzał na niego badawczo. I westchnął. Nie chciał robić młodemu przykrości, ale nie cenił słynnego literata, szczerze mówiąc, to bardzo się nawzajem nie lubili. Zaczęło się przed wieloma laty od prestiżowej nagrody, którą miał dostać prozaik, a dostał poeta. Potem doszły animozje polityczne - poeta drukował w pismach, w których żaden przyzwoity pisarz drukować nie powinien.

- Artysta w nim dosyć duży, ale człowiek mały, tak bywa - powiedział dyplomatycznie.

Jednak w oczach młodego poety pojawił się wielki zamęt, potem nawet coś w rodzaju buntu. Ale nic nie mówił. Zapadło więc milczenie, które nie było zręczne.

- No już dobrze, dobrze, to pisarz na pewno wybitny, nie neguję. A to, że podobały mu się te wiersze, to rzecz nie do zlekceważenia. Mam nadzieję, że przygotował pan jakiś pakiecik też dla mnie?

Speszył się. Miał kilka wierszy w kopercie schowanych w kieszonce na sercu, ale nie podjął jeszcze decyzji, czy chce dać je prozaikowi. Bał się, że ewentualna nagana zniweluje radość, jakiej dostarczyła mu pochwała poety. Nie wiedział jeszcze, że jest na progu drogi, która składa się z pochwał i nagan, nieustannego zdawania egzaminu w dziedzinie, która nie ma miar i granic, więc tego ostatniego egzaminu nie zdaje nikt.

Wyjął kopertę i wręczył pisarzowi. Ten uśmiechnął się trochę ironicznie, ale też serdecznie, jego uśmiech jednak szybko zgasł, gdy ujrzał pilne spojrzenie młodej pary siedzącej przy sąsiednim stoliku. Że też od razu nie domyślił się... Agenci! Miał do tego nosa. Taka potajemnie przekazywana koperta wyglądać musi więcej niż podejrzanie - pomyślał z troską o młodym chłopcu, nie zapominając jednak też o sobie. Wyjął więc wiersze z koperty i ku przerażeniu poety zaczął je czytać nienaturalnie głośno.

„Zachód zostawia różową bliznę.

Rumienią się sad i dom drewniany, jakby

Chciały być ze sobą na zawsze... „

- Bardzo proszę, może potem - błagał poeta. Pisarz szybko uznał, że koperta została już rozbrojona, rzucił okiem na podejrzaną parę i schował wiersze do kieszeni.

- „Jakby chciały być ze sobą na zawsze...”, to nawet ładne zdanie - zamyślił się - niech się pan tak nie wstydzi, pisanie to jest jakiś rodzaj obnażania się, trzeba się tego uczyć, świadomego wstydu i bezwstydu...

Nagle poczuł coś w rodzaju czułości dla tego delikatnego i wrażliwego chłopca, który chociaż wystrugany został z opornego materiału, gdzieś tam na zapadłej wsi, to jednak zakwitł delikatnymi liśćmi - tak czasami puszcza pędy głuchy pień. Nagle położył dłoń na jego ręce, w geście, który chciał, aby był ojcowski. Ojciec poety jednak nigdy czegoś takiego nie zrobił, więc jego dłoń skuliła się jak owad, który udaje, że jest martwy, ale nie wycofał jej - nie śmiał. Po kilku minutach poczuł, że ciepło małej dłoni wielkiego człowieka ożywia jego dłoń, a ten niewielki znak życia wyczuł prozaik. Nie jest źle, są jakieś szansę - pomyślał i poczuł coś, jakby ssanie w żołądku. Cofnął rękę, a dłoń chłopca uciekła, powoli jak ptak, który do końca nie jest pewny, czy zwrócono mu wolność.

Kwadrans już dawno minął, nie miał ochoty rozstawać się z młodym człowiekiem, wiedział jednak, że tak będzie lepiej. Powiedział, że postara się pomóc w sprawach literackich, poprosił o telefon.

Pisarz został sam. Boleśnie odczuł samotność, co go zaskoczyło. Zamknął oczy i pogrążył się w jakimś ciemnym zakamarku swej duszy. Kiedy otworzył oczy, nie było już młodej pary. Jednak agenci - pomyślał, co nie poprawiało mu nastroju.

Poeta, idąc chodnikiem, wpadał co chwila na ludzi, czuł się dziwnie, surrealistyczne, nie wiedział... pochwalono go czy zganiono, jest utalentowany czy nie? Był w kontuzji.

Kiedy spotkał się ze swoją dziewczyną, czuł się nie w humorze. Ta pytała go o szczegóły spotkania, ciekawa wszystkiego, ale on opędzał się od tych pytań jak od komarów. Dopiero teraz pojął, że nigdy nie rozumiała literatury, nic a nic, tylko ekscytowała się nią. Świeciła światłem odbitym od niego, a on miał tego światła tak mało, powinien je oszczędzać.

Na zajęciach z profesorem cytatologiem też czuł się nieswój. Po kolejnym seansie cytatów pomyślał - co za osioł, na dodatek myli się. Podniósł rękę i dwukrotnie, choć nie bez trudu dobił się do głosu, by poprawić profesora. Ten spojrzał na niego jak skrzywdzone, siwe dziecko. Kilka dziewcząt popatrzyło na poetę ze zdumieniem, nigdy przedtem nie wyróżniał się niczym szczególnym.

Szedł w kierunku domu pieszo. Czuł się samotnie, gdyż pokłócił się ze swoją dziewczyną, a tym razem postanowił, że to on poczeka, nie będzie pierwszy dzwonił. Stanął przez transparentem „WSZYSCY JESTEŚMY GOSPODARZAMI NASZEJ OJCZYZNY”. Zadumał się nad głębią tego zdania... Dalej wisiał napis „NARÓD Z PARTIĄ- PARTIA Z NARODEM”. Dotychczas traktował te hasła i całą propagandę jak krowa trawę, są wśród niej osty, starał się ich po prostu nie jeść. Teraz po raz pierwszy pochylił się, by dotknąć „poezji” wykuwanej w czeluściach propagandowych komórek PRL- u. Poczuł, że to jest nieprzyjemne w dotyku.

W nocy nie mógł zasnąć. Kilka razy zapalał światło, próbował pisać wiersze. Nie szły mu. Coś się w nim łamało, nie wiedział co.

Zadzwonił do pisarza nazajutrz wieczorem. Ten, chociaż nawet przed sobą nie przyznawał się do tej słabości, czekał na jego telefon. Nie mógł się skupić, odłożył pisanie powieści do czasu wyjazdu do Obór - tak postanowił.

Umówił się z młodym człowiekiem w „Domu Pracy Twórczej” pod Warszawą, w pięknym pałacyku zbudowanym przez króla Sobieskiego. Pisarze posiadali szereg takich domów rozsianych po całym kraju, spadek po czasach, gdy mieli być inżynierami ludzkich dusz. Większość znanych artystów straciło łaski dworu, ale liczne przywileje zostały, czasami nawet zostały pałace, jakby władza liczyła, że oni jeszcze kiedyś wrócą, skruszeni. A może to była już tylko kwestia przyzwyczajenia - szczerze mówiąc, obie strony przyzwyczaiły się, że artystom pewne rzeczy należą się i już. Póki co rodzina pisarza wracała do Warszawy, a w tej sytuacji ucieczka do Obór była jedyną szansą na ocalenie twórczego spokoju, bez którego nie ma tworzenia.

Poeta dostał dokładną instrukcję - jechał autobusem do Konstancina, potem szedł piechotą. Nie musiał nawet nikogo pytać o drogę. Słońce świeciło umiarkowanym blaskiem, w sam raz, by wszystko mogło się wykąpać w jego cieple. Skarpa wiślana malowniczo załamywała się wśród starych drzew, tworząc mroczny wąwóz. To była poetycka okolica.

Do pałacu prowadziła asfaltowa droga, która biegła wśród dębów, wpadając prosto jak strzelił w bramę pałacu, dalej rozwidlała się, opływając trawnik pełen kwiatów, by połączyć się u stóp tarasu. Było coś podniosłego w harmonii tego miejsca.

Twórcy siedzieli na tarasie, rozpoznał kilka siwych głów z literackiego parnasu. Poczuł, że ma serce w gardle. Wśród obecnych nie ujrzał jednak głowy prozaika, tym mocniej więc odczuł niepokój, czy jest tu na swoim miejscu? Ten siedział półnagi na leżaku, nieco z boku, tuż nad stawem i zerkał sponad książki na przybysza, bawiąc się jego zagubieniem.

- Witam! - zawołał i poprosił, by usiadł na kocu obok niego. Zaczął mu opowiadać o tym miejscu, gdzie powstało tyle wybitnych książek. Poeta rozpoznał niemal wszystkich pisarzy z tarasu, za co został pochwalony - pisarz nawet poczuł małe ukłucie w sercu, a nuż młody poeta wielbi wszystkich artystów jednakowo, zależało mu jednak, aby być wyróżnionym.

Zbliżała się pora obiadu, który obok rozmów, brydża i wieczornej telewizji był największym urozmaiceniem pięknej monotonii tworzenia. Pisarz zaprosił poetę na obiad do pałacowej sali. Ten dziękował, mówił, że nie trzeba, a nawet że jadł już coś uprzednio. Został jednak wzięty pod ramię i poprowadzony do sali. Był zbyt oszołomiony, by przyjrzeć się starym obrazom zdobiącym ściany, dobrze za to widział pokrzywioną, pociemniałą drewnianą posadzkę. Bał się skrzyżować wzrok z olimpijskimi bogami, czuł w nich ironię, pewnie dlatego tak zaciekle piekł go kark.

Trudno mu było jeść i słuchać pisarza, a tym bardziej z sensem odpowiadać na pytania i tarczą obojętności osłaniać się przed spojrzeniami sali, w której czuł się intruzem. Pisarz już kończył deser, gdy on był zaledwie w połowie drugiego dania. Spocił się, poluzował krawat, rozpiął ciasny kołnierz białej koszuli.

Wystroił się, jest poruszony, wszystko robi tu na nim wielkie wrażenie - myślał prozaik, zjadając ostatni kęs czekoladowego tortu. Zamknął oczy, by do szpiku kości poczuć jego smak.

Potem poszli na spacer, wśród drzew, z których wiele pamiętało ubiegłe stulecie. Pokazał mu pomnik na grobie psa, ławkę nad stawem, gdzie wpadł na pomysł, by napisać „Chmury w jeziorze” - możemy tu usiąść na chwil? - powiedział łaskawie, sadowiąc go na miejscu gdzie wtedy siedział.

- A o wierszach powiem ci kilka słów, jak wypijemy herbatę w moim pokoju. Możemy mówić sobie na ty.

- Ale ja... ja chyba nie dam rady - wydukał poeta.

- Potrenujesz, to dasz radę - roześmiał się.

Prozaik mieszkał w jednym z gościnnych pokoi w pałacu, gdy pisarze szeregowi ulokowani byli w dawnych czworakach.

Zamówił w kuchni dwie herbaty i zaprosił poetę do siebie. Pokój był obszerny, pałacowy, jasny, miał duże małżeńskie łóżko, na stoliku stała niemal antyczna maszyna do pisania, przypominająca starego, czarnego mercedesa. Wkręcona kartka zapisana była do połowy. Wydawało się, że czeka niecierpliwie na ciąg dalszy.

Wypili herbatę, wyjął z kredensu butelkę koniaku, wypełnił złotym płynem dwa kieliszki. Poeta nigdy nie pił koniaku, kiedy teraz spróbował, jego smak przypomniał mu lekarstwo z dzieciństwa.

Pisarz wyjął z szuflady wiersze, przejrzał je, poprawił okulary, spojrzał sponad oprawki na poetę i przeczytał te fragmenty, które najbardziej mu się podobały, szeptem, jakby odmawiał modlitwę. Schował uroczyście wiersze do koperty i wręczył je poecie.

- Ciekawe, tak, to ciekawe, masz talent, naniosłem trochę poprawek, garstkę uwag, ale rozumiem, jesteś skrępowany, przestudiujesz to w domu.

Chłopak schował skwapliwie kopertę do kieszonki na sercu. Pisarz napełnił kieliszki, wypili za zdrowie poezji.

- Wiesz, co to jest twórczy niepokój? - zapytał z głębin swego zamyślenia.

Poeta speszył się, obawiał się, że jeżeli powie „tak”, będzie to jakieś nadużycie.

- Bez tego niepokoju nie ma sztuki, czasami on przychodzi sam, czasami trzeba ów stan sprowokować - prozaik uniósł wysoko głowę, obnażając niepokojąco chudą szyję, wyglądał jak wychudzony gąsior, poecie zdawało się, że połyka szklany kieliszek, nie połknął go jednak, odstawił na stolik.

Wypił podobnie ekspresyjnie swoją porcję koniaku. Wtedy pisarz zapytał znienacka:

- Masz dziewczynę?

To nie było przyjemne pytanie - zastanawiał się w drodze do Obór, czy nie zakończyć swojego związku. Powiedział jednak „tak”, ale niepewnie, prozaik wyczuł wahanie, domyślił się, że ten związek to nic poważnego.

- Widzisz... młody człowieku, w życiu wszystkiego powinno się spróbować, choćby raz, nawet raz być łajdakiem... Ja byłem łajdakiem w czasach stalinowskich, sam nie wiem, jak to mogło się stać?

Łzy pojawiły się w oczach pisarza. Wzruszenie zapił koniakiem. Uśmiechnął się, wtedy wydawał się młody. Są ludzie, którym nie starzeją się oczy i uśmiech.

Milczeli przez jakiś czas, ale poeta po raz pierwszy odczuł to milczenie, jako nierozłączną część spotkania; 2e w braku słów nie ma nic złego - wcześniej w takiej sytuacji czuł się winny. Wypili jeszcze kilka kieliszków. Poeta poczuł, że chce mu się spać. Wiersze leżące w kieszonce na sercu poruszyły się, jakby miały swój puls, ale to musiało być złudzenie. Zamknął oczy. Poczuł na głowie dłoń pisarza, który szeptał coś sennie o skomplikowanych drogach do twórczego niepokoju. Chciał otworzyć oczy, ale nie mógł, powieki były za ciężkie. Poczuł się dzieckiem, którego dotyka czuła ręka matki, ale ręka jego matki była chropowata, jak narzędzie wyrobione od pracy, ta wydawała się jedwabiście gładka i miękka. Było to wszystko tak przyjemne, że stracił orientację, gdzie podziewa się ta dłoń. Ona jednak szła pewnie swoimi czułymi drogami, by spotkać się z drugą i by już wspólnie rozpiąć mu rozporek.

Kiedy otworzył oczy, ujrzał siwą aureolę głowy z jej bezbronnym różowym wnętrzem. Pisarz klęczał między jego nogami. Chciał wstać, ale prozaik nie puszczał, łypnął tylko okiem sponad szkieł jak pies, któremu zabierają kość. Poeta poczuł lęk, a nawet przerażenie, że straci przyrodzenie. Zamachnął się i palnął pięścią w sam środek źródła niepokoju. Pisarz przewrócił się, okulary opuściły jego głowę, by z żałosnym chrobotem potoczyć się pod stół i zastygnąć w nienaturalnej dla okularów pozie.

Poeta zapiął rozporek i półprzytomny wybiegł z pokoju. Pisarz wstał z trudem, pojękując. Wyjął sztuczną szczękę, obejrzał ją - bez okularów prawie nic nie widział. Zaczął ich szukać, ale bez okularów nie mógł ich znaleźć. Oto kolejne błędne koło w moim życiu - pomyślał.

Poeta biegł w kierunku bramy, mijał czworaki, gdzie mieszkali pisarze. Stukot maszyn do pisania, który płynął miarowo z wielu pokojów, ułożył się w marsz żałobny. Bez żalu dołożył do tego stukot swoich podkutych butów na asfalcie. Dwie zaniepokojone siwe głowy wychyliły się z okien, by pilnie śledzić jego bieg.

Na przystanku autobusowym nie było żywej duszy, wisiał tylko plakat: „POLSKA ZJEDNOCZONA PARTIA ROBOTNICZA PRZEWODNIKIEM NARODU”. Rozejrzał się, zerwał plakat i podarł go na kawałki.

Prozaik znalazł w końcu okulary. Obejrzał się w lustrze. Wyglądał na człowieka, który wiele przeszedł. Usiadł przy maszynie. Wykręcił kartkę, podarł ją. Zanurzył twarz w dłoniach. I zapłakał.

NOC

Leżeli na plecach, blisko, ale coraz dalej od siebie. Zapłakało dziecko, jak kot. Pobiegła do drugiego pokoju. Szybko wróciła, przytuliła się i szepnęła:

- Na dworze śnieg, taki wielki śnieg, jak za mojego dzieciństwa.

- I mojego - powiedział i przytulił się do niej.

Znowu byli sobie bliscy, jak kiedyś, a cisza zamknęła nad nimi czarny parasol. Ktoś zapukał do drzwi. Popatrzyli na zegarki, tylko jego świecił w mroku - pięć po dwunastej. Ściągnął brwi w znak zapytania. Położyła palec na ustach, szepnęła uspokajająco:

- To nie może być nikt... to pewnie szalona sąsiadka... Dzwonek krzyknął krótko, potem długo i uparcie.

Sięgnęła po szlafrok. Wyskoczył z łóżka i zaczął się ubierać; próbował założyć spodnie, poplątały mu się nogi, przewrócił się. Podeszła do drzwi, spojrzała przez wizjer... podbiegła do niego z takim wyrazem twarzy, że przestraszył się jeszcze bardziej.

- On?

Pokręciła przecząco głową.

- Kilku facetów, okropne gęby. Nie wiem, nie znam... Odetchnął z ulgą i powiedział:

- Spokojnie, zapytaj, po prostu zapytaj kto. Zawiązała pasek na czerwonym szlafroku, lubił ją

w tym szlafroku. Podeszła ostrożnie, na palcach do drzwi, zawahała się, ale pytała stanowczo: - kto tam?

- Milicja, proszę otworzyć! Mamy nakaz!

Zapinając koszulę, podszedł do drzwi.

- Nie macie prawa przychodzić po dziesiątej. Co się dzieje?

- Proszę otworzyć! Popatrzyli na siebie.

- Niemożliwe, to nie milicja, bandycki napad - powiedział.

Podniósł słuchawkę telefonu. Raz, jeszcze raz. Była głucha. Podniosła słuchawkę drugiego aparatu, wydawało jej się, że słyszy pustkę kosmosu. Telewizor w drugim pokoju syczał bez obrazu, jakby coś mu pękło w środku. Wyjrzeli przez okno. Noc była gęsta, mroźna, śnieżna. Nic podejrzanego nie działo się na ulicach. Nagle drzwi zachrobotały, spod ich progu wychylił się nieśmiało błyszczący metalowy nosek.

- Co to? - zapytała.

- Chyba łom? - powiedział.

Otworzyła gwałtownie drzwi, zaskakując dwóch mężczyzn we wstydliwej pozycji kucznej, trzeci był w mundurze i siedział na schodach, jakby umywał ręce. Szybko schowali jakiś podłużny przedmiot, wyprostowali się, nie mieli min bandytów, raczej dzieci przyłapanych na paleniu papierosów. Mundurowy, siwiejący już mężczyzna o szerokiej, budzącej zaufanie wiejskiej twarzy, wstał i pokazał dokumenty. Całe towarzystwo niespiesznie, potykając się o siebie, weszło do mieszkania.

- Mamy nakaz internowania pana... tylko pana... niech się pani nie denerwuje, wiemy, że w domu jest małe dziecko - powiedział mundurowy.

- Inter co...? - zapytał, poprawiając okulary.

- Internowania. Czasowego zatrzymania.

- Mnie? czasowego...? Na jakiej podstawie? A to dobre... właśnie mnie?

- Bohdan, oni to zrobili, jednak zrobili - powiedziała, siadając bezwładnie w fotelu.

- Pani mąż ma na imię Bohdan? - zapytał gruby funkcjonariusz, zaglądając do papierów.

- Ten pan nie jest moim mężem.

- Wszyscy tak będę gadać tej nocy - uśmiechnął się łysawy, patrząc na rozbebeszone łóżko i fragmenty odzieży na podłodze - niech pan spakuje podręczne rzeczy, nie mamy czasu.

- Niczego nie mam do pakowania. Ja z wami nie idę, to nieporozumienie.

- Weźmiemy pana siłą. Skończył się wasz karnawał - powiedział stanowczo łysawy.

- Chwileczkę, panowie, sprawdzimy dokumenty - wtrącił się mundurowy.

Gruby pilnował drzwi, pozostali pochylili się nad dowodem osobistym.

- Stoi tu Bohdan, a nie Jerzy, nazwisko też zupełnie odmienne - powiedział, chrząkając, mundurowy, zadowolony, że jego hipoteza okazała się słuszna. Ten nadgorliwy bezpieczniak nie podobał mu się.

- Musimy przeszukać mieszkanie - powiedział stanowczo łysawy.

- Tam śpi dziecko, proszę cicho - przestraszyła się.

- Niech się pani nie martwi - uśmiechnął się mundurowy.

- Łatwo panu tak mówić - odwzajemniła uśmiech.

Gruby został przy drzwiach, a pozostali obeszli mieszkanie, łysawy zajrzał nawet pod łóżko i do szaf.

- A pan, co tu robi w tym mieszkaniu? - pytał łysawy, czując, że jego niechęć do ludzi w okularach, na którą cierpiał od lat, jest głęboko słuszna.

- Jestem znajomym tych państwa.

Łysawy popatrzył jeszcze raz na łóżko. I spojrzał na okularnika z niemym wyrzutem. Pościeliła szybko łóżko, jakby chciała zatrzeć ślady. Czuła się bezbronna tylko w szlafroku, z gołymi nogami.

- Co robimy? - zapytał gruby.

- Jak to co, poczekamy, aż wróci - warknął łysawy i nie pytając nikogo o zgodę, rozsiadł się na kanapie.

- Może by zadzwonić...? - zaproponował gruby. Łysawy popukał się w czoło, wtedy gruby spłoszył

się. Milicjant zdjął na chwilę czapkę, zajrzał do niej, jakby szukał tam czegoś, i ponownie założył na głowę. Po czym zapytał, czy może usiąść na kanapie. Gruby bez pytania usadowił się obok na krześle.

Usiadł obok radia i włączył aparat, z którego wyciekło trochę żałosnego szumu, jak z kranu wycieka resztka wody. Popatrzył na nią, po czym zwrócił się do nocnych przybyszy, jakby w imieniu ich obojga.

- Nie działają telefony, telewizja, radio, co wyście, na Boga, zrobili!?

Nikt nie odpowiedział. Funkcjonariusze zamknęli się w sobie, ale każdy jakby inaczej. Ich miny zdawały się mówić, że oni też mają poczucie, że dzieje się coś wielkiego - a ich rola w tym dziele, chociaż marginalna, może być jednak ponad siły.

- Oni to zrobili, nie do wiary, zrobili to... - schowała twarz w dłoniach. Nagle zebrała włosy, podniosła do góry, obnażając długą, ładną szyję i spięła je, jakby była sama w pokoju. Potem poszła do łazienki.

Wróciła umalowana, w eleganckim, czarnym kostiumie.

- Jeżeli panowie zamierzacie tu czekać na mojego męża, to czekacie na próżno. Wróci pewnie za dwa dni.

- Mamy czas do rana, poczekamy - powiedział łysawy. W pokoju zrobiło się ciasno. On chciał pogłaskać japo

dłoni, ale odsunęła rękę. Nocni goście siedzieli naprzeciw olejnego obrazu; duży, niemal na pół ściany, przedstawiał kilka kresek i czerwoną kropkę na białym tle. Jeśli nie chcieli patrzeć jej i jemu w oczy, to musieli patrzeć na ten obraz. W ciszy słychać było, jak dom śpi, jak pracuje jego układ trawienny.

On wstał i skierował się w stronę drzwi balkonu...

- Proszę nie wychodzić na balkon! - powiedział stanowczo łysawy.

Wrócił i usiadł ze słowami:

- Dlaczego? Przecież nie po mnie przyszliście, moglibyście mnie puścić?

- Poczeka pan z nami do rana.

- To bez sensu.

- Z mężem tej pani nie ma pan ochoty się spotykać, co nie? - powiedział ironicznie łysawy.

To było zbyt brutalne pytanie, by na nie odpowiadać. Zapłakało dziecko, zerwała się i z ulgą pobiegła do dziecinnego pokoju. Łysawy wstał, chciał iść za nią, ale zawahał się i zrezygnował.

- Zgrabna bestia - gruby puścił oko.

Ale on udawał, że nic nie słyszy, nie widzi. Wyjął z półki książkę, zaczął ją czytać, lecz litery leżały bezładnie jak las, w który uderzyła wichura. Pomyślał - to pewnie z powodu stresu i odłożył książkę.

Wróciła z pokoju dziecka, niosąc ze sobą łom.

- A to co?

- Był potrzebny do samochodu - tłumaczył się niezręcznie gruby i skwapliwie odebrał jej narzędzie, takie nagie w swojej prostocie; postawił, stukając znacząco o podłogę przedpokoju, jakby chciał powiedzieć - nie ma się czego wstydzić.

- Noc długich łomów - roześmiała się histerycznie.

- E tam, on nie taki długi - powiedział gruby.

- Magda, daj spokój, po co teraz takie rozmowy. Ci panowie nie są za to odpowiedzialni, oni też są w jakimś sensie ofiarami.

- Trzy ofiary z jednym łomem.

- Magda, daj spokój. To nie jest takie proste. Rozmawialiśmy o tym niedawno. „Solidarność” posunęła się za daleko... To musiało się tak skończyć...

Odsunęła się od niego. Siedział teraz gdzieś pośrodku, między nią a nimi.

- Rozumiem, jesteś zdenerwowana, po co jednak tak od razu...

- Nie jestem zdenerwowana. Jaki ja mam powód, by się denerwować. Jest świetnie. Taka piękna noc, nie miałam jeszcze nigdy takiej nocy.

Kiedy podeszła do okna, dwóch zerwało się z kanapy.

- Proszę nie otwierać, nie podchodzić za blisko.

Stanęła jednak przy parapecie. Po chwili powiedziała:

- Kibitki jadą na wschód, jedna za drugą.

Stanął obok, ale na wyciągnięcie ręki, wygiął się, by uchylić zasłonę.

- Co ty, na Boga, opowiadasz?

- Szare furgonetki wożą ludzi, wybierają nas z mieszkań po cichu... pacyfikacja podczas snu.

Gruby też podszedł do okna. Pokiwał głową i zwrócił się do kolegów:

- Chyba wszystko idzie dobrze?

- A co ma źle iść, siadaj! - warknął ze złością łysawy, który poczuł nagle jakiś wielki lęk. Gruby umierał ze strachu, a taki duży lęk jest zaraźliwy.

Kiedy wszyscy już zajęli swoje miejsca, on powiedział do niej, tak by wszyscy usłyszeli.

- Najważniejsze, żeby to było zrobione polskimi rękami, bez udziału Armii Czerwonej. Żeby to nie było kolejne przegrane powstanie. Zresztą może to nie dotyczy całej Polski? Może jest jakoś inaczej, niż myślimy, prawie nic nie wiemy, panowie też chyba mało wiedzą, poczekamy, do rana wszystko się wyjaśni. Jestem mimo wszystko dobrej myśli.

- Jak przystało na członka partii - powiedziała.

- Wiesz, że chciałem oddać legitymację, znasz powody, dlaczego nie...

- Nic nie mów, proszę...

Zapadło milczenie. Nie wytrzymał jednak długo i zapytał nie wiadomo kogo:

- Ciekawe, jak to się wszystko skończy? Czy biorą w tym udział Rosjanie, czy nie? To jest kluczowa sprawa...

- Pani przecież prosiła, by zamknął paszczę - mruknął łysawy. Spojrzał, jakby badał, czy może godnie odpowiedzieć, ale na twarzy funkcjonariusza zastał minę, która nie zachęcała od dialogu. Odsunął się więc od tej trójki, wziął głęboki oddech, zanurkował w sobie. I stał się jakby nieobecny.

Przez godzinę nic się nie działo, prawie nic. Mundurowy poszedł do toalety, za nim gruby. Mężczyźni wymienili między sobą kilka szeptów, jak namawiają się mali chłopcy. Mundurowy sprawdzał jakieś dokumenty. Gruby przysnął. Ocknął się z niepokojem jak strażnik, który zaspał na służbie. Popatrzył na obraz i nagle zapytał z odwagą, jaką daje granica snu i jawy.

- Czy to jest wypadek samochodowy... na tym obrazie? Jeśli państwo się nie pogniewacie...

Zaczęła się śmiać, histerycznie. On też uśmiechnął się, ale kiedy gruby popatrzył na niego kwaśno - szybko zgasił uśmiech. Znowu wszyscy milczeli takim milczeniem, które bardziej nie kleiło się niż kiepska rozmowa. Nagle wyjął legitymację, pokazał ją mundurowemu.

- Jestem podobnie jak pan w partii. Kieruję organizacją w „Instytucie Energii Atomowej”, domyśla się pan, że to jest ważna instytucja. Proszę mnie wypuścić, niepokoję się o rodzinę...

- Nie jestem w partii - powiedział mundurowy.

- Nawet jak byłby posłem na Sejm, albo ministrem, to nic z tego... - powiedział gruby.

Nie było już o czym mówić, o co spierać się. Tak naprawdę to każdy chciał być teraz gdzieś indziej. Czas płynął, robiąc swoje, i nawet łysawy funkcjonariusz poczuł senność.

Nagle dom zadrżał, jakby noc traciła równowagę. Wszyscy stanęli w oknach. Z mroku coś wypełzło na

ulicę.

Na początku, jak we śnie, widzieli słonie idące z wyprężonymi trąbami. Dwa czołgi i transporter opancerzony wyglądały nieprawdziwie na pustej ulicy, jechały gęsiego, miażdżąc światło ulicznych lamp. Czołgi pojechały dalej w mrok, transporter zakręcił i stanął, jakby chciał na zawsze unieruchomić skrzyżowanie.

Nikt nie powiedział słowa, jakby to, co wypluła z siebie noc, mówiło samo za siebie. Wszyscy chyba tak samo odczuli, że stało się coś nieodwracalnego. I nic już nie będzie, jak było. Pomału, niechętnie wracali na swoje miejsca, a on poczuł, że już nie ma ochoty wychodzić z domu. Położył się w kącie łóżka, zdjął buty, okulary i zasnął.

- To sobie pani znalazła gacha, przepraszam, że się wtrącam - powiedział gruby.

Postanowiła nic nie mówić i udało się. Wszystko, co mogła powiedzieć, było o wiele gorsze od milczenia. Łysawy poczuł nawet coś w rodzaju szacunku dla milczenia tej kobiety. Ale równolegle pomyślał - doigrali się. Nie miał nic a nic sympatii dla tych, co postawili kraj na głowie, ale ruskich też nie lubił, a kto mógł wiedzieć, czy oni w tym nie zakotłują? Wszystko się pomieszało, teraz trzeba zaprowadzić porządek.

Przed szóstą rano, kiedy było jeszcze ciemno, zaczęli się zbierać. Wstawali ostrożnie, jakby bali się uszkodzić korzenie, które zapuścili w kanapie i w krześle.

Obudził się, włożył okulary, rozejrzał się zdziwiony...

- Weźmiemy go? - zapytał od niechcenia gruby.

- A po co on nam - powiedział łysawy i zwrócił się do niej surowo - a jeżeli mąż wróci, jeśli wróci... pewnie go już mamy, to niech się zgłosi do nas, tak będzie najlepiej. A przy okazji... proszę podpisać deklarację lojalności.

Podał jej kartkę. Przeczytała nieuważnie kilka razy. Pokręciła przecząco głową.

- A skąd pani wie, że nie internujemy pani, jak pani nie podpisze, a dziecko oddamy do sierocińca?

Wzruszyła ramionami. Jeszcze raz pokręciła przecząco głową i usiadła w fotelu.

- Dobra, zostaw - powiedział mundurowy.

- Ja mogę podpisać - powiedział on.

Nikt jednak nie chciał jego podpisu. Wyszli tak cicho, jakby ich nigdy nie było. Zamknęła zasuwę i otworzyła okno, by wywietrzyć mieszkanie, włączyła telewizor. Przemawiał generał Wojciech Jaruzelski. Mówił prawie nie otwierając ust, mówił jak karabin maszynowy.

- Noc, która przejdzie do historii - powiedział głosem, w którym była nutka patosu - szczęście w nieszczęściu, że zrobili to sami, Armia Czerwona póki co jest z boku.

Chciał się do niej przytulić - powstrzymała go.

- Powinieneś wyjść z nimi...

Zaczął coś mówić, ale słowa powpadały jedne na drugie, prawdziwy karambol.

- Wiesz, co jest najgorsze? - powiedziała. - My nie jesteśmy od nich lepsi, ty i ja. My też jesteśmy winni...

Popatrzył na nią jak zraniony ptak. Podniósł słuchawkę telefonu, był martwy. Położył słuchawkę, zapytał:

- Naprawdę?

- I nie dzwoń do mnie. Nigdy.

Wyszedł, trzaskając drzwiami, otworzył je, przeprosił i zamknął delikatnie. Zasunęła zamek, obejrzała skaleczone łomem drzwi, wyglądały, jakby zadrapał je pazur diabła. Podeszła do dziecka, pocałowała w policzek, dziewczynka otworzyła oczy, uśmiechnęła się i zasnęła.

Zamknęła okno. Na skrzyżowaniu stał transporter opancerzony. Żołnierze w polowych mundurach grzali dłonie przy metalowych piecykach. Na chodnikach było wielu ludzi, więcej, niż powinno być w taki mroźny niedzielny ranek. Snuli się tam i z powrotem, szepcąc coś do siebie, muchy w pułapce podwójnej szyby. Plakaty „Solidarności” oblepiały wszystkie ściany i słupy, jakby nigdy nic, ale po raz pierwszy wydawały się bezsilne.

Szedł kołyszącym krokiem, nawet z daleka widziała, że poprawia okulary jak Zbyszek Cybulski, minął autobusowy przystanek i zniknął na czarno- białej taśmie ulicy.

Wydawało jej się, że słyszy odgłosy pierwszych strzałów. Prawdę mówiąc, czekała na to z niepokojem, ale też z nadzieją. Przecież niemożliwe, by nie było oporu? Ale to tylko ktoś trzepał dywan na śniegu. Z pobliskiego nasypu pierwsze dzieci zjechały na sankach.

DRUGI BRZEG

To miejsce pamiętała jeszcze z dziecięcych wyjazdów z rodzicami. Wieś, która w sezonie zmienia się w turystyczne miasteczko. Może wybrała je z tęsknoty za tamtym czasem, kiedy wydawało się, że nawet powietrze nigdy się nie zestarzeje i zawsze będzie młode?

Przyjechała tu jak do sanatorium, a przecież jest młoda i zdrowa... chyba że nazwać miłość - piękną chorobą, a brutalne zerwanie - wypadkiem.

Ktoś polecił jej mały pokoik na poddaszu z widokiem na zatokę. Wrzesień zmierzał do swego końca, wczasowiczów było niewielu. W zimnym morzu nikt się nie kąpał, tylko wielbiciele desek ślizgali się po wodach zatoki jak kolorowe owady.

Poszła na spacer. Ceglany, neogotycki kościół wydawał się jej mniejszy niż w dzieciństwie. Niemal wszystkie miejsca skurczyły się i zbladły. Fasadę kościoła naznaczyły ślady po pociskach z września 1939 roku jak przebyta ospa. Tak, to z tej czarnej marmurowej tablicy rodzice czytali jej o miejscowym proboszczu, który zginął w obronie Helu; ale jedno i drugie wydarzenie zdawały się teraz równoległe w czasie, a tak odległe, jakby nie zdarzyły się nigdy.

Potem rozkoszowała się smakiem lodów cytrynowych, ten smak nie rozpuścił się mimo upływu lat. Jak wtedy wyczuwała językiem kawałeczki kandyzowanej skórki, zatopionej w masie lekkiej jak pianka. Nie było już starszego pana, który uśmiechał się zza rogowych oprawek i nazywał ją swoją małą klientką. Za kontuarem stała kobieta, w jej oczach dostrzegła jego uśmiech, zapewne wędrujący dyskretnie z pokolenia na pokolenie, podobnie jak tajemnica lodowych smaków.

Poszła na plażę, była pusta. Lubiła patrzeć na wodę, czy było to spokojne jezioro, czy wzburzone morze. Wracając, postanowiła zajść do sklepu. Przez szybę ujrzała znajomą sylwetkę. Ktoś podobny do Piotra. To on! - nie była sama, nawet tyle kilometrów od domu. Widywali się ostatnio tak rzadko... Lubili rozmawiać o książkach... czuli się wtedy jak na małej wyspie, gdzie byli sami.

Obecność Piotra nad morzem wydała jej się dziwna, prawie podejrzana. Przecież on kochał góry, wspinał się, pokonując lęk przestrzeni, zwierzył jej się kiedyś z tego lęku... I dlaczego nie ma obok zgrabnej sylwetki Agnieszki?

Był bardziej zdziwiony niż ona, która miała chwilę, by oswoić się z niespodzianką. Poszli do kawiarni - była zamknięta jak większość lokali czynnych jedynie w pełni sezonu, usiedli więc w smażalni ryb.

Jak zwykle niczego przed nianie ukrywał. Postanowił rozejść się z Agnieszką, oboje zgodnie zdecydowali o rozstaniu. Przyjechał tu sam, by przetrawić decyzję. Poczuła coś, jakby wewnętrzny uśmiech - im też się nie udało. Zawstydziła się tej myśli, zdusiła ją w sobie tak mocno, że zabolało.

Oboje pomyśleli chyba o tym samym - przyjechali tu w podobnym czasie, by szukać samotności, a spotkali siebie. Osobne spędzenie wieczoru byłoby więc nietaktem wobec losu. Miał samochód, zaprosił ją do restauracji w pobliskim mieście. Zgodziła się szybko, może nawet zbyt skwapliwie, ale obawiała się samotności w nieznanym miejscu.

Nie pojechali jednak nigdzie - zostali w smażalni ryb, zamówili piwo. Jest coś szczególnie czułego w zapachu piwa, stygnącej plaży i pobliskiego morza o zmierzchu.

Piotr miał ładną, nieco ascetyczną twarz. Szczupły, wysoki, ciemne włosy i oczy, podkreślały wyraz zatroskania, który z kolei wskazywał drogę przyszłym zmarszczkom. Należał do ludzi, którzy potrafią martwić się sobą, bliskimi, światem. Wydawał się opiekuńczy, ale zarazem potrzebował opieki. W tym też byli do siebie podobni. Jego związek wypalił się, jak ognisko, gdzie była słoma. Dlatego wysoki ogień żył tak krótko. Rozstanie wygląda na higieniczne i bezbolesne...

Znał jej historię, kiedyś opowiedziała mu ją ze szczegółami. Był zdziwiony i poruszony, że porzucono ją tak brutalnie, że nadal cierpi, że nie ma nikogo. Nie lubił tamtego człowieka, zaniepokojony, kiedy z nim się związała, poczuł ulgę, gdy ją zostawił.

Poszli na plażę. Morze słychać było mocniej niż za dnia, jakby odbijało się o ścianę nocy. Księżyc złocił na nim swoją drogę. Byli sami... Wiedziała, że ją rozumie i rozumiało ją morze. Już dawno nie czuła się równie bezpiecznie.

- Wiem od moich rodziców, że kiedyś ludzie mieli czas, teraz czas ma nas - powiedział ze smutkiem.

- Ale teraz przecież mamy czas...! I bez tego nie ma czułości... - odparła.

Potraktował te słowa jako zaproszenie, przytulił się. Położyli się obok siebie na pisaku, z rękami pod głową i patrzyli w gwiazdy. Na czystym niebie były tak wyraźne, jakby miały za chwilę spaść. Kiedy jest taka ulewa gwiazd, nikt nie powinien być sam...

Szli, trzymając się za ręce. Nie zapaliła światła... położyli się w ubraniach na łóżku. Myśli w jej głowie tłukły się jak spłoszone ptaki w klatce. Ich usta znalazły się tak blisko siebie, że nie było już odwrotu. Co my najlepszego robimy? - szepnęła... było to jak zaklęcie już bez mocy i znaczenia. Nie odpowiedział, mówiły jego dłonie, nurkując delikatnie pod jej koszulę. Jej piersi ułożyły się w jego dłoniach jak owoce. Myślała z trwogą - jak to możliwe, że nie mam wyrzutów sumienia wobec Agnieszki... a jej tak bardzo tu nie ma, w nim ani we mnie... nawet nie muszę wyrzucać jej z łóżka... a przecież oni byli ze sobą tyle lat, jakby nigdy nie mieli się rozstać... czy tak musi być, że co wydaje się na zawsze, jest tylko na chwilę... i przecież ja go nie kocham... co będzie jutro?

Kiedy rozpiął jej spodnie, jej płeć skuliła się i chciała uciekać, ale było już za późno...

- Jesteś piękna... jak to możliwe, że na twoim ciele nie ma ani jednej linii prostej?

Odzwyczaiła się od czułości, zawstydzona odwróciła głowę. Roześmiała się, kiedy leciutko ugryzł ją w czubek języka. Niepokój zniknął, jakby spłoszyła go ich wesołość.

Zdziwiła się, czując w sobie jego kształt, inny od tego, który pamiętała. Nie powinnam być tak łatwa - pomyślała - co on sobie o mnie pomyśli? Ale to był ostatni wstyd...

Otworzyła oczy... nad łóżkiem stał ich wspólny zapach. Dotknęła jego dłoni, jakby chciała się przekonać, że naprawdę jest obok. Uśmiechnął się, ale nie otworzył oczu. Przytulił ją. Nie potrafiła nazwać stanu, w jakim była, i przypomniała sobie czyjeś słowa - ”szczęście ma to do siebie, że niknie, gdy próbujemy je uchwycić”.

Obudziła się w środku nocy. Leżał obok, widziała cień zarostu na jego twarzy i dołek między piersiami, jak zagłębienie po odcisku jej kciuka. Spał - słuchała go przez chwilę, próbując dostosować swój oddech, ale zabrakło jej powietrza. I nie było miłosnych skrzypiec, które czasami słyszą kobiety, szukając usprawiedliwienia dla pożądania.

Rankiem nadal spał snem uczciwym i głębokim. Pusta zatoka w porannej mgle marszczyła lekko swoją wodę. Wstała powoli i stąpając niepewnie, poszła do łazienki. Nie miała ochoty zmywać z siebie jego zapachu. Zanurzyła ręce pod kranem, pozwoliła, by woda przepływała między palcami - jak życie, jak czas - pomyślała i zamknęła kran. Między placami nie zostało nic.

Patrząc w lustro, ujrzała na szyi kilka ciemnych plamek. Ślady jego zębów przypominały małe nietoperze. W swojej twarzy ujrzała zmianę. Nie była pewna - postarzała się czy odmłodniała... na pewno zmieniły się jej oczy. Poczuła, jak coś budzi się w niej i przeciąga jak kot - wstrzymała oddech, jakby bała się go spłoszyć.

Jej wewnętrzna waga, która do tej pory chwiała się pod ciężarem jednej kropli, stała jednak teraz nieruchomo.

Kiedy wróciła do pokoju, już nie spał. Rozmawiał przez komórkowy telefon. Ściszył głos, kiedy weszła, więc szybko wróciła do łazienki, udając, że o czymś zapomniała. Przytknęła ucho do drzwi... mówił:

- Nie... jestem zupełnie sam... tak, chcę do ciebie wrócić... po prostu już wiem, że na pewno chcę być z tobą...

Jej serce skurczyło się w piąstkę, wrócił dawny niepokój. Wskoczyła pod prysznic i odkręciła zimną wodę. To bolało, lecz przyniosło ulgę. Wytarła się ręcznikiem, żałując, że jest taki gładki.

- Wszystko jest jak jest, a jak jest, jest dobrze - powiedziała do siebie.

Gdy weszła do pokoju, pocałował ją niepewnie w policzek i poszedł się umyć. W dłoni trzymał kurczowo telefon, jakby bał się, że będzie zgubiony, jeśli go odłoży.

Śniadanie zjedli osobno - jakby to było oczywiste. Potem spotkali się przy kiosku z gazetami. Chciał coś wyjaśnić, ale uśmiechnęła się.

- Nic nie mów. Nie ma problemu, jest dobrze, jak jest.

Zdziwił się, nawet trochę spłoszył, ale kiedy wyczuł mur jej stanowczości, nie powiedział nic.

Potem już z daleka widziała, jak jedzie samochodem w kierunku Warszawy.

Zaczęła się pakować, postanowiła wrócić nocnym pociągiem, ale zmieniła zdanie. Zostanie do jutra, może dłużej. To już nie ma znaczenia. Zatoka w słońcu przybliżyła dalekie wieże kościołów, czerwone dachy domów ledwie zarysowane na jeszcze zielonym, ale już żółknącym dalekim brzegu. Wczoraj nie widziała tego drugiego brzegu.

RZESISTEK

Na wycieczkę do Egiptu szykowali się od lat. Kiedy jednak podjęli decyzję, zaczęły się kłopoty. Ona chce koniecznie jechać do Hurgady, a on na Synaj, do Sharem Sheik. W ich mieszkaniu licytują się kolorami nieba i morza prospekty kilkunastu biur podróży, trwają gorączkowe konsultacje ze znajomymi, którzy bywali w Egipcie. Nie mogą jednak dojść do zgody.

Minęło osiem lat od chwili, gdy kupili na kredyt mieszkanie. Kredyt niemal spłacili, została ostatnia rata. Dlatego postanowili wyjechać na urlop, po raz pierwszy od wielu lat. Wyjazd będzie nie byle jaki - na urlopie pocznie się ich potomek. On chce, aby to był chłopiec, ona uważa, że zasłużyła sobie na dziewczynkę. Do tej pory nie mogli sobie pozwolić na dziecko. Jak ma się niepewną pracę w niepewnym kraju i kredyt do spłacenia, to dziecko jest luksusem.

Znowu usiedli w kuchni przy stole, by przejrzeć ofery biur podróży.

- Z Synaju jest dalej do piramid - mówiła. On jednak był uparty.

- Tam są piękniejsze rafy koralowe, w okolicach Hurgady są zniszczone.

Znajomi też byli podzieleni w opiniach. Mieli tego dosyć, oboje. I nagle, zaskakując samych siebie, zdecydowali się - pojadana Majorkę! Biuro było małe, ale oferowało niskie ceny.

- Nie wiem, czy daruję ci te piramidy? - powiedziała, gdy wyszli z biura podróży.

- Nie pooglądam sobie raf koralowych, pływając z rurką... na tej Majorce - mruknął.

W nocy oboje kiepsko spali.

Nazajutrz wrócił późno do domu i z kwaśną miną.

Musiał zapłacić całą sumę. Nie spodobała mu się kobieta, która w biurze przyjęła od niego pieniądze.

Pokłócili się, czyj to był pomysł z Majorką; wróciła do sprawy piramid, on do raf koralowych.

Położyli się po obu brzegach łóżka, tak aby się nie dotykać. Nie było to łatwe, łóżko należało do takich półmałżeńskich. Łóżko dla nieśmiałych. Prędzej czy później musiało więc dojść do małego spotkania, a z niego zrodziła się iskra. Jego dłoń połączyła się z jej dłonią, potem powędrowała niepewnie w kierunku łokcia, by podążyć ku piersi. Miała obfity biust, uwielbiał jej piersi, a ona lubiła taki dotyk, chociaż nie przyznawała się do tego. Jej matka zawsze mawiała - „Nie bądź łatwa, nawet jak masz ochotę, stawiaj opór, tylko to, co zdobywamy z trudem, cenimy, mężczyzna musi kobietę zdobywać, tylko dziwki ma łatwo”. Odsunęła więc jego dłoń w nadziei, że tak łatwo nie zrezygnuje. Jak zwykle miała rację.

Obudzili się w dobrych nastrojach. Za tydzień lecą na Majorkę. Kiedy mył się pod prysznicem, ujrzał, że członek jest lekko zaczerwieniony. Pomyślał - wczoraj ciut przesadziłem.

W pracy, kiedy poszedł do ubikacji, miał wrażenie, że poranny objaw utrwalił się, a może nawet nastąpiło zaognienie? Chodził kilka razy do toalety, by to sprawdzić. W końcu był już pewien - nie wolno tego bagatelizować przed wyjazdem! Do kogo jednak iść z taką delikatną sprawą? Do chirurga chyba nie? Szukał w książce telefonicznej. Dermatolog- wenerolog? Tak! Jak to możliwe, że w tym fachu pracują niemal same kobiety? Pewnie chcą pognębić mężczyzn? W końcu znalazł lekarza płci męskiej, który przyjmował prywatnie na ulicy Miłej. Nazwa ulicy też miała pewne znaczenie, czytał: „dermatolog- wenerolog, duże doświadczenie w pracy szpitalnej”. Wyszedł na korytarz, by zadzwonić z telefonu komórkowego, tam też kręcili się pracownicy, więc wyniósł się na ulicę.

Głos lekarza był miękki, niemal czuły... Od razu zrozumiał, że znalazł odpowiedniego człowieka. Lekarz oświadczył jednak, że nie ma dzisiaj wolnego terminu. Tłumaczył, że sprawa jest pilna, wyjeżdża na urlop, na daleką wyspę, bardzo prosi... Przekrzykując zgrzyt tramwaju, wyżebrał wizytę.

Wrócił do biurka, ale po chwili poszedł do toalety i jeszcze raz obejrzał podejrzane miejsce. Po wyznaczonej wizycie - wyglądało jakby mniej groźnie... Zaniepokoił się - a co będzie, jak mnie wyśmieje, że przychodzę z czymś takim? Nic nie będzie - odpowiedział mu zdrowy rozsądek.

Na ulicy Miłej nie mógł znaleźć miejsca, by zaparkować samochód, co uznał za zły znak. W poczekalni siedziało dwóch mężczyzn. Jeden był Wietnamczykiem. Wydawało mu się, że to człowiek z wietnamskiej budki z jedzeniem z placu Konstytucji. Wszyscy Wietnamczycy wydają się nam tacy sami.

Drugi pacjent skubał nerwowo wąsy i podobnie jak on miał coś pod trzydziestkę. Twarz jego nawiedzał nerwowy tik, jak burzowe niebo bywa przekreślane błyskawicą. Oblicze Azjaty było nieruchome.

Z gabinetu wybiegł pacjent z taką miną, jakby przed chwilą żona zostawiła go na zawsze. Jego miejsce zajął Wietnamczyk.

- Popatrz pan, jak nam się te żółtki rozmnożyły - powiedział mężczyzna z wąsem.

- Tanie i niezłe są te ich potrawy - powiedział pojednawczo.

- Tanie, bo szczury gotują i gołębie. Szczur podobno smakuje jak cielęcinka, nie poznasz pan - mężczyzna był nieubłagany.

Zapadło milczenie, jakby obaj zastanawiali się nad tą szczurzą cielęcinka; ale tak naprawdę to byli skupieni na swoim dermatologicznym nieszczęściu. Lekarz akcentował w anonsach wenerologiczną specjalność, nietrudno się więc domyśleć, że niemal wszyscy siedzący w tej poczekalni mieli jakieś problemy dotyczące centralnej części ciała.

Wietnamczyk wyszedł z gabinetu. Niósł swoją twarz, doskonale niezmienioną przez diagnozę. Wąsacz rozpiął kołnierzyk i jak skazaniec podążył do gabinetu. Wizyta trwała długo, miał więc czas na refleksję. Żonę zdradził tylko raz, dwa lata temu, tak długo to przecież żadne paskudztwo się nie wylęga, chyba że AIDS?! Nagle lodowate szpony chwyciły go za uszy, by ciągnąć do góry. Przecież użył wtedy prezerwatywy! Kiedy szpony się o tym się dowiedziały, od razu zostawiły go w spokoju. Ta prezerwatywa miała taki skutek uboczny, że jako mężczyzna w pewnym sensie się skompromitował. Jak widać, nie ma tego złego... Czy jednak żona dobrze się prowadzi?

Kiedy skrzypnęły drzwi gabinetu, serce podskoczyło mu jak pajacyk na sznurku. Jegomość do swego wąsa dodał teraz szelmowski uśmiech, a ten uśmiech podciągał jego wąsy komicznie wysoko. W takim właśnie stanie opuszczał biel gabinetu - podręcznikowy przypadek człowieka, któremu kamień spadł z serca. Podali sobie nie wiedzieć czemu dłonie.

- Gratuluję - powiedział.

- A ja też sukcesu życzę - odparł i opuścił wąsy, by zniknąć w mroku klatki schodowej.

Wszedł do gabinetu. Lekarz był niewysoki i niemal wszystko miał zaokrąglone - okulary, twarz i brzuch. Zagłębiał się w lekturze notatek.

- Niech pan łaskawie siada - mówił, nie odrywając oczu od papierów.

W końcu spojrzał na pacjenta spojrzeniem ciepłym, żeby nie powiedzieć czułym. Ten zaś poczuł, że spływa na niego otucha.

- Co dolega łaskawemu panu?

Próbował możliwie prostym językiem sformułować istotę dolegliwości, ale słowa skołtuniły mu się w ustach i powstał jakiś niemożliwy supeł. Lekarz był jednak przygotowany na takie komplikacje.

- Niech pan łaskawie pokaże.

To zdanie musiał wypowiadać w tym gabinecie tak często, że było ono gładkie, jak szkiełko utoczone przez morskie fale. Była w tej formule jakaś zniewalająca magiczna moc, gdyż wszyscy - duzi, mali, słabi i mocni, nawet pewien minister, wszyscy jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki wyjmowali swój przestraszony instrument.

- Co my tu mamy, co tu mamy za niezwykłe piękności - lekarz powtarzał zwyczajowo te słowa, biorąc sprawy w swoje ręce. Nagle użył dużego szkła powiększającego. Zapadło pełne napięcie milczenie. Lekarz westchnął i odłożył szkło.

- Może pan schować - powiedział łaskawie, by po chwili namysłu zapytać - nie ma pan przypadkiem cukrzycy?

- Co!? - wykrzyknął.

- Kiedy był badany cukier? - pytał lekarz. Przypomniał sobie, że pół roku temu robił badanie i że

był jak najbardziej w normie.

- To dobrze, bardzo dobrze - mówił lekarz, który uznał, że jest tylko mały stan zapalny, i przepisał maść. Kiedy dowiedział się, że pacjent wyjeżdża za tydzień, poprosił o wizytę, za dwa dni.

Wrócił do domu z dwiema tubkami, które wykupił w aptece. Opowiedział żonie o wszystkim, śmiejąc się z siebie i ze swoich obaw. Ona jednak potraktowała całą sprawę zaskakująco poważnie. Wieczorem, kiedy byli już w łóżku, kazała sobie pokazać podejrzane miejsce. Nie chciał, krygował się, w końcu zamknął oczy i pozwolił na badanie.

- Nie wygląda to wcale tak ładnie - powiedziała.

- Tak uważasz? - powiedział i zamyślił się.

Spali oboje kiepsko. Rankiem był zamyślony, przy śniadaniu mówił mało. Ona też zdawała się być nie w humorze. Powinna dzisiaj kupić kostium kąpielowy, ale przecież jest za gruba, by w nim, ot tak, pokazywać się na plaży.

W pracy kilka razy smarował się leczniczym kremem. W południe zadzwoniła żona. Mówiła szeptem, by nie słyszały jej koleżanki z biura. Czuje coś, jakby swędzenie... Zapisała się jeszcze na dzisiaj do swojej pani ginekolog.

- Pewnie mnie tym zaraziłeś - powiedziała.

- No tak, tylko tego brakowało - jęknął i poszedł do toalety, by znowu namaścić się kremem. Nie wyglądało to lepiej niż wczoraj. Zadzwonił do żony, nie zastał jej w pracy, była u ginekologa. Telefonowała po wizycie - lekarka nie jest pewna... ale to chyba tylko małe zapalenie... nic poważnego.

Kiedy przyszedł do domu, żona płakała. Kupiła kostium kąpielowy - lustro powiedziało jej, że wygląda jak hipopotam w stringach. Kolację jadł sam. Żona nie jadła, oglądała w telewizji romans. Potem oboje wertowali przewodnik po Majorce. Na pociechę wybrali kilka pięknych miejsc, które muszą zwiedzić.

Nazajutrz jechał do lekarza tramwajem, a ten tramwaj kołysał go i wtedy czuł, że jest pełen dobrych myśli. Tym razem nie zastał nikogo w poczekalni. Doktor uśmiechał się dobrotliwie, nie musiał nic mówić, unosił z lekka brwi, a pacjent już sam robił, co trzeba.

- Jak się pan czuje? - pytał, pochylając się ze szkłem powiększającym.

- Ja... nie wiem, chyba nie jest gorzej?

- Ale lepiej też nie - cedził przez zęby lekarz, wykonując badanie - a jak nie jest lepiej po dwóch dniach, to znaczy, że jest gorzej. - Wziął na pipetkę kilka kropel jakiegoś preparatu i ostrzegł, że może zaszczypać.

- Czuje pan coś? - zapytał.

- Trochę szczypie - powiedział niepewnie. Lekarz patrzył przez lupę jak uczony, który lunetą

bada powierzchnię księżyca. Nagle uniósł do góry brwi na znak, że badanie jest skończone. Pacjent zaciągnął ostrożnie zamek błyskawiczny i zapytał:

- Co pan o tym myśli, doktorze?

Lekarz miał problem z diagnozą, do czego się przyznał - tak również objawia się klasa fachowca, który zjadł nie tylko zęby w pracy klinicznej.

- Powiem szczerze, że nie jestem pewien... czasami trudno być pewnym... ale podejrzewam, że to...

- Że to co? - zapytał jak przestraszone dziecko, które połyka własne pytanie.

- To może być, drogi panie... rzęsistek.

- Co to, na Boga!?

Lekarz zawarł istotę tego wiciowca w kilku podręcznikowych zdaniach. Dorzucił już zupełnie żartobliwie - to perfidne maleństwo potrafi wejść w szkodę, ale są gorsze choroby... to jest jak pisk myszy...

Pytał gorączkowo, jak się tym zaraził, czy mógł zainfekować żonę?

- Jak najbardziej - potwierdził lekarz - mógł pan zarazić żonę przy współżyciu, ale równie dobrze ona mogła szanownego pana zarazić. Kobiety łatwiej i częściej to łapią, a znacznie dolegliwiej chorują.

- Moja żona też ma jakby jakieś dolegliwości, ale podobno nic poważnego - wydukał.

- No widzi pan - rzekł lekarz z odcieniem triumfu w głosie.

Przepisał kilka lekarstw na receptę. Na osobnej karteczce drobnym maczkiem zanotował, co i kiedy zażywać.

- Pańska żona też powinna leczyć się równolegle, inaczej będziecie się zarażać nawzajem - i dorzucił mimochodem - a na razie lepiej bzykanko zostawić owadom... rozumie pan, drogi panie...

Wypisał recepty też dla żony. Potem jakby nigdy nic życzył im z uśmiechem miłego urlopu. W tej dramatycznej sytuacji zdrowotnej ów uśmiech mógł choremu wydać się ironiczny. Mina pacjenta musiała być nietęga, skoro lekarz wyciągnął z portfela wizytówkę.

- Gdyby coś się paskudziło, niech pan łaskawie do mnie zadzwoni, bez obaw... - ciągnął, podając wizytówkę, po czym przytrzymał ją palcami, jakby się droczył. Była zapewne w tym żarcie namacalna nadzieja, że konsultacja nie będzie konieczna. Na wizytówce widniały jego telefony, e- mail, nawet adres domowy. W dobie dramatycznej walki o klienta postawił na pełną dyskrecję, pełną informację i maksymalną przystępność.

Na przystanku tramwajowym poczuł grozę sytuacji, potęgowaną przez fakt, że są przecież na progu wyjazdu. Jeśli źródłem zakażenia była żona, to pytanie, gdzie ona się zaraziła? Przypuśćmy, że jest niewinna? Od jej niewinności ten przeklęty rzęsistek nie zniknie. Jeśli nie zaprzestaną współżycia, będę się zarażać na zmianę, ujrzał perpetuum mobile infekcji. Jaki ma sens wyjazd na Majorkę bez seksu... to jakby zabrać tej wyspie słońce i błękit morza.

Żona zastała go w domu pochylonego nad lekturą ulotek, które towarzyszą nieuchronnie lekom. Każda z nich, jeśli czyta się je poważnie i dosłownie, może zrujnować psychikę nawet zdrowego człowieka. Ileż tam działań ubocznych i możliwych nieszczęść!

Kiedy w końcu spojrzał na żonę, ujrzał ją w rozpaczy. W sklepie nie chciano wymienić jej kostiumu na inny, bardziej przychylny. Na wieść, że nad rodziną zawisł cień rzęsistka, wykrzyknęła - Jezus Maria! - kiedyś podejrzewano u niej rzęsistka, teraz dawny lęk wrócił. O mały włos nie doszło do rękoczynów, on upierał się, że zaraził się od niej, ona mówiła, że wprost przeciwnie. Zaczęli sobie wyciągać różne brudy z przeszłości, wyglądało to groźnie, pogodziła ich encyklopedia zdrowia, kiedy pochylili się, by ją czytać. Nie była to lektura budująca. Rysunkowy portret rzęsistka z długą jakby sztuczną rzęsą przyprawił ich o mdłości. Czytali: „pierwotniak z rodziny wiciowców, zakażenie rzęsistkiem następuje głównie w czasie stosunku, ale nie tylko...”. Dalej było wiele szczegółów, które dotyczyły głównie damskiej pochwy i jej przyległości, gdzie rzęsistek lubi buszować. Odsunął książkę... miał dosyć, ona dalej czytała. Poraziło ją zdanie: „noworodki zakażają się rzęsistkiem od matki w czasie porodu”. To już ostatecznie niszczyło ich plany prokreacyjne. Znowu czytali oboje: „rzęsistkiem można zarazić się w publicznych urządzeniach toaletowych...”. Przypomniała sobie, jak przed laty lekarka tłumaczyła obrazowo - oto w publicznej toalecie spadająca kropla moczu odbija się od muszli i wraca na powrót, niosąc infekcję. Teraz to zjawisko miało wymiar kosmicznej katastrofy.

Kiedy skończyli czytać, porażeni świeżo nabytą wiedzą, odchylili się dramatycznie w dwie strony świata, aż zaskrzypiały oparcia krzeseł.

- I to wszystko na cztery dni przed wyjazdem na Majorkę - powiedziała, a on westchnął westchnieniem, które sięga woreczka żółciowego.

Nazajutrz poszła do swojej lekarki. Ta postawiła inną diagnozę. To nie rzęsistek, podejrzewała opryszczkę. W tej sytuacji już bez wahania zdecydował się na telefon do lekarza.

- Pana żona chodzi do kobiety ginekologa, czy do mężczyzny? - pytał doktor. Kiedy dowiedział się, że to była kobieta - westchnął, jakby potwierdziły się jego obawy. - Może pana żona ma opryszczkę, ale pan jej nie ma - i dodał już zupełnie niefrasobliwie - proszę się nic nie przejmować, przy innych chorobach... to jest jak pisk myszy...

- Nie przejmować się, kiedy za trzy dni jedziemy na Majorkę, a nie mamy diagnozy! - wykrzyknął do już martwej słuchawki.

Spotkał się z żoną na mieście. Szli ulicą, oboje bardzo zdenerwowani, gestykulowali, jakby zrywali reklamy ze słupów ogłoszeniowych. Ona skarżyła się na nieznośne swędzenie, on czuł, jak rzęsistek wżera mu się po cichu w organizm. Postanowili zmienić lekarzy.

Nie wiedzieć czemu, pewnie z rozpaczy poszedł do lekarza kobiety i tam się obnażył. A jego wstyd nagle stał się mały, zupełnie malutki.

- Jak pan tak ciągle to ogląda, to nic dziwnego, że miejsce tak delikatne jest podrażnione - powiedziała lekarka, która zupełnie zlekceważyła chorobę, a rzęsistka po prostu wykpiła. - To jest raczej problem psychiczny - uznała.

- Psychiczne zapalenie, psychiczny rzęsistek, swędzenie też psychiczne, idiotka! - wykrzykiwał na ulicy.

Żona potraktowana została niewiele lepiej. Lekarz, który był znajomym znajomej, posądził ją, że ma urojenia.

Przez telefon uzgodnili, że ma miejsce epidemia urojonych lekarzy, a polska służba zdrowia schodzi na psy, na urojone psy; a ich wyjazd zbliża się krokami, które można policzyć. Coś okropnego! Nie chcieli się pakować, by nie zapeszyć.

Zdecydował się wrócić do swojego lekarza. Wydał mu się najbardziej kompetentny. Był jednak już późny wieczór. Sytuacja stała się tak dramatyczna, że zadzwonił, nie patrząc na zegarek.

- A, to pan - powiedział doktor - zdziwiony, że ktoś dzwoni tak późno. Zapewnił, że leki powinny podziałać, a rzecz nie jest na tyle poważna, by rezygnować z wyjazdu.

Rano oboje znowu pobrali lekarstwa. Potem obejrzeli chore miejsca. Najpierw indywidualnie, potem sobie nawzajem. To zdumiewające, jak choroba i cierpienie zmienia ludzi - mimo długiego małżeńskiego stażu zachowali wiele wstydu - teraz zatracili go zupełnie. Oględziny mówiły, że rzęsistek nie ustępuje.

- Może to jest galopujący rzęsistek - była po świeżej lekturze biografii Chopina i jego gruźliczej choroby. Potem coś mówiła o rzęsistku złocistym, on upierał się, że pomyliła go z gronkowcem. Znowu pokłócili się. Był pewien, że z Majorki nici. Bardziej z rozpaczy niż z przekonania, upierała się, że jednak pojadą. Zadzwonił do lekarza.

- To pan jeszcze nie na urlopie? - pytał doktor, a cień zniecierpliwienia padał z każdego słowa.

Chciał przyjechać do gabinetu z żoną, domagał się, by wydał ostateczną diagnozę... dla nich obojga - rzęsistek czy nie!? Lekarz miał dosyć - mówił, że nie jest ginekologiem, niech mu da spokój ze swoją żoną. Nie ma czasu. Zaproponował spotkanie po powrocie z urlopu. I odłożył słuchawkę.

Miał dzień wolny od pracy i umówił się na kolację z byłym przyjacielem, w nadziei, że odnowi ten związek. Nastawił automatyczną sekretarkę, wyłączył komórkę. Chory dzwonił na próżno, na wszystkie telefony doktora, jak kiedyś „Titanic” słał gorączkowo ratunkowe sygnały. Lekarz w tym czasie szykował się na kolację. Dobierał krawaty i koszule... zadumał się nad perfumami...

Siedzieli w półmroku przy kuchennym stole, liczyli, ile pieniędzy stracą, nie jadąc na Majorkę, minęły przecież wszystkie terminy, gdy mogli odzyskać choćby część sumy. Wyjazd był nazajutrz o świcie. Mogli już liczyć tylko na cud - postanowili o ten cud walczyć do końca. Wieczorem znalazł wizytówkę lekarza.

Doktor stał przed swym domem na chodniku i czekał na taksówkę. Przystanęli dyskretnie za jego plecami i wysiedli z samochodu.

- Przepraszam, panie doktorze - powiedział. Lekarz odwrócił się, spojrzał mało przytomnie.

- Nasz wyjazd na Majorkę jest poważnie zagrożony... musi pan zadecydować... możemy jechać czy nie... przepraszam, że tak na chodniku...

Oczy doktora wykazywały nadal niepokojącą nieobecność. By ocieplić tę niezręczną sytuację, przedstawił żonę.

- To jest pana żona, coś takiego, mówi pan? - doktor starał się jakby zyskać na czasie.

- Marzena - przedstawiła się i podała mu dłoń, wiotką jak ogon wiewiórki.

Zajechała taksówka. Lekarz wskoczył do niej jak do szalupy ratunkowej. Kiedy potem wbiegł do restauracji, były przyjaciel już siedział przy stoliku. Przez te dwa lata nieco wyłysiał i przytył, ale jego pełny u- śmiech obudził dawne uczucie. Kelner podał im dwie karty i oddalił się dyskretnie jak duch. Z ozdobnej zieleni płynęła łagodna muzyka. Był właśnie przy winach, gdy usłyszał...

- Przepraszamy, że państwu przeszkadzamy... dla pana to chwilka... dla nas to kwestia życia i śmierci... jutro o świcie... samolot na Majorkę.

Lekarz chciał podnieść głowę znad karty, była ciężka jak worek kartofli. Usłyszał łagodny głos swojego byłego przyjaciela.

- Czemu państwo stoicie, proszę usiąść z nami. Nie, to niemożliwie - pomyślał - oni się przecież

nie zgodzą. Zgodzili się i usiedli. Spojrzał spode łba na swoich prześladowców. Siedzieli sztywno, jak uczniowie w klasie podczas odpytywania.

Lekarz poczuł nieznośne parcie na pęcherz. Wstał i biegiem skierował się ku ubikacji. Jeszcze nie załatwił potrzeby, jeszcze był w drodze, a już czuł ulgę, że nie widzi tej przeklętej pary. Powziął postanowienie - do stolika już nie wraca.

Stał przy pisuarze, ale jego organizm z tajemniczych powodów nie zezwalał, by ulżyć pęcherzowi. Prostata, albo nerwy - sam sobie postawił diagnozę. Patrzył na swój nieposłuszny interes, jakże podobny do tych, które badał codziennie, ale jakoś odmienny, ponieważ jego własny. Ujrzał na brzegu napletka coś... jakby małe zaczerwienienie. Chciał to zjawisko bliżej zbadać, ale zobaczył, że jakiś cień zakołysał się przy pisuarze. Podniósł głowę.

- Jezus Maria, to pan - jęknął i rzucił się do ucieczki. Potrącił kelnera, tak dostał się na chodnik, z chodnika już było łatwo na ulicę... Pisk opon nie był podobny do pisku myszy.

Byli opaleni jak wszyscy pasażerowie charteru „Polskich Linii Lotniczych” i podobnie jak wszyscy przeglądali łapczywie gazety, głodni Polski, ale też pełni niepokoju, jakie to afery zrodził miniony tydzień, na ile powiększyła się dziura w narodowym budżecie, jaki nowy idiotyzm zakwitł na scenie politycznej? Ona pierwsza odłożyła pismo i skupiła się na swoim brzuchu, gdzie zapewne poczęło się nowe życie.

- Popatrz! - wykrzyknął i pokazał jej nekrolog.

- Boże... ten pan doktor...? - szepnęła i gestem dziecka położyła dłoń na ustach.

Pokiwali ze smutkiem głowami, a samolot, jakby w odpowiedzi, zakołysał skrzydłami, szykując się do lądowania.

KONIK POLNY

Wróciła z Amsterdamu późno w nocy. Zadzwoniła dopiero rano, jej głos był zgaszony, jakby coś ją bolało. Prosiła, abym przyszedł na uczelnię.

Stała wśród swoich studentów, taka szczupła, bardziej zgrabna niż kiedykolwiek. Brzeg zwiewnej niebieskiej sukienki pieścił jej kolana. Pamiętam czuły dotyk jej materiału, szelest, gdy opadała. Uwolniła się z tłumu i podeszła, unikając moich oczu. Chciałem pocałować ją w usta, nie pozwoliła, pocałowała mnie w policzek. Czy dlatego, że nie byliśmy sami? W jej zachowaniu coś mnie niepokoiło... chyba nie była do końca obecna. I skąd ten brak radości...? Przecież nie widzieliśmy się przez cały niemożliwie długi tydzień. Po chwili byłem pewien - jej oczy unikały moich. I wtedy już wiedziałem. Różne są jednak odcienie „wiem” - można wiedzieć i nie wierzyć. Wiedziałem, ale nie wierzyłem. Ja, który tak łatwo tracę nadzieję, tym razem uparłem się, by jej nie tracić.

Zaledwie tydzień temu wiozłem ją na lotnisko, taki pewny, że jest moja, na zawsze - jeśli to słowo cokolwiek znaczy w naszym świecie na chwilę. Leciała pożegnać się ze swoim narzeczonym, Holendrem, o którym nie wiedziałem prawie nic. Poznała go, gdy była na stypendium w Londynie, postanowili zamieszkać razem w Amsterdamie. Wróciła do Polski jedynie po to, by się spakować. Spotkała mnie w Warszawie, przypadkiem. Jeśli istnieje przypadek? Wiedziałem, że mam mało czasu, że wyjeżdża. Nigdy jeszcze nie czułem się tak zakrzątany uczuciowo i fizycznie.

To była najbardziej inteligentna dziewczyna, jaką kiedykolwiek spotkałem, jej inteligencja czasami parzyła - to też było intrygujące. Grała dobrze w tenisa, na fortepianie. I tak pięknie pachniała... to był jej naturalny zapach. Czasami podobnie pachną na drzewach nagrzane słońcem owoce. Pretekstem spotkania był tenis - zagraliśmy - potem zaprosiłem ją do domu. Nawet nie umyła się, nie musiała. Była zwierzęciem doskonale czystym, jak kot. Sam nie wiem, kiedy położyłem głowę na jej kolanach. I czekałem. Zanurzyła dłonie w moich włosach. Nie opierała się, gdy zsunąłem jej majteczki i zacząłem pieścić ustami. Szybko potknąłem się o sznureczek. Roześmiała się i powiedziała:

- Wiedziałam, że prędzej czy później... się natkniesz... bawiło mnie, co zrobisz?

Pieściłem ją nadal. Miała silny, rozciągnięty w czasie orgazm, który zdawał się celebrować sam siebie. Potem wzięła mnie ustami, a moim nasieniem wypełniła pusty kieliszek po winie. Wszystko, co robiła, miało rys oryginalności. Patrzyłem na ten wypełniony kieliszek, sam nie wiem przerażony czy dumny z siebie? Tak właśnie wybrała mnie i Polskę, a do Holandii jechała tylko po to, by wszystko mu wytłumaczyć i pożegnać się. Jak mogłem nie czuć niepokoju? - nie czułem. Zapomniałem, że nieobecni nie tylko nie mają racji, nie mają też czułych ust i dłoni.

Do kawiarni szliśmy w milczeniu. Bywa milczenie, które daje nadzieję. O tak, zakochani posiadają rozległe kopalnie nadziei.

- Tak to się jakoś stało... - powiedziała, kiedy usiedliśmy przy stoliku. Znowu nie patrzyła mi w oczy, by nagle uśmiechnąć się z zakłopotaniem. Nie wiedziałem, że potrafi być tak zakłopotana, cała była zakłopotaniem. Z mojego powodu? Obok panicznego lęku poczułem coś w rodzaju dumy, że to właśnie ja wprawiam ją w taki niezwykły stan; ale to, co powiedziała za chwilę, przekonało mnie, że nie mam powodów do dumy ani do zbyt dużych nadziei.

- Wiesz, już na lotnisku... chciałam mu powiedzieć, że znalazłam kogoś... - poprawiała się - ciebie...

By nie patrzeć mi w oczy, patrzyła na moje ręce, mówiła teraz niemal szeptem.

- Czekał na mnie, bardzo zmienił się... wtedy zrozumiałam, że nie mogę go zostawić.

- Dlatego mnie zostawiasz?

Jej wargi były zaciśnięte. Pamiętałem smak tych warg, kiedy były wyłączną własnością moich ust.

- Kocham cię - chciałem, żeby to wyznanie było nożem, który wbiję w jej serce. Spadło jak upuszczona meduza.

W milczeniu, które stanęło między nami, miałem czas, by zrozumieć, że po raz pierwszy powiedziałem kobiecie „kocham”, nie będąc w niej, a poza nią. Z taką łatwością mówiłem „kocham”, gdy kołysałem się jak dziecko w ciepłej kolebce kobiecych nóg. A tak to nigdy nie traciłem serca, chociaż głowę chyba czasami tak... chyba tak? Taki już jestem, kiedy umrę, do mojej trumny w ostatniej chwili wskoczy „chyba”. Ale ją pokochałem przecież na pewno. Po raz pierwszy w życiu tak mocno kochałem. I teraz za karę tracę swoją miłość. Okrutne potwierdzenie tego, co zapewne tkwi we mnie od dzieciństwa - nie wolno ci kochać, bo wtedy zostaniesz odtrącony i rzucony na dno samotności.

Patrzyła na szklankę herbaty. Miałem wrażenie, że rozpamiętuje moje zwierzenie, ale bez współczucia, raczej jak się ocenia odgłosy zwiastujące kłopoty.

- Kocham cię - powiedziałem jeszcze raz, już inaczej, jak coś się daje lub zabiera. Słowa spłynęły po niej, nagle martwej i zimnej. Poczułem, że mi się wymyka, na zawsze.

Jechaliśmy samochodem w stronę jej domu. Trzymałem się kierownicy jak jedynej rzeczy w życiu, którą potrafię jeszcze kierować. Wisła płynęła ciepło, leniwie, zupełnie beznadziejnie. Most otworzył przestrzeń, której tak brakuje w tym mieście. Na szybę spadł nagle z nieba konik polny. Zaparł się wszystkimi nogami, liczyłem je, ale nie mogłem się doliczyć. Trzymał się szyby niepewnie jak tafli lodu. Powiększony przez szkło jak przez lupę, wydawał się wielki jak z epoki dinozaurów.

- Jedź ostrożnie - po raz pierwszy spojrzała mi w oczy. Miała czułe oczy. Chociaż wiedziałem, że ta czułość jest nie dla mnie, zabrałem łapczywie dla siebie jej kawalątek.

Gdy zjechaliśmy z mostu, poprosiła, abym zatrzymał się przy trawniku. Wzięła konika w dłoń delikatnie jak nawleka się nitkę i pobiegła z nim w wysoką trawę. Zazdrościłem konikowi, a przecież byliśmy w tej samej sytuacji. On już wolny w dżungli trawy, ale czy bezpieczny? - ja wolny, ale samotny. W jej mieszkaniu znalazłem kilka swoich koszul, w łóżku leżała moja piżama, miałem wrażenie, że zabieram rzeczy po zmarłym. W domu powąchałem piżamę, pachniała nią i mną, pachniała nami, a nas już przecież nie było.

Potem często myślałem o tym koniku polnym, gdy moją trawą stało się mieszkanie. Zaszyłem się w nim grubą nicią milczenia. Wyłączyłem telefon, po czym szybko przywróciłem mu życie - może zadzwoni? Mijały miesiące. Nie zadzwoniła. Traciłem nadzieję, by nie wiadomo czemu odzyskiwać ją na chwilę. Każdy telefon, który dzwonił, był nie od niej, a kiedy milczał, wiedziałem, że to ona nie dzwoni. Miejsca, gdzie bywaliśmy razem, sklepy, kawiarnie, nawet okładki wspólnie przeczytanych książek, to wszystko bolało. Jakby mimochodem wchodziłem w jakieś przypadkowe kobiety, jak wchodzi się do kolejnych łódek, by płynąć na drugi brzeg i zobaczyć, że tam nie ma nic. Wtedy wsiadałem do innej, by wrócić - zawsze na ten sam smutny brzeg. Coś stało się z moim sercem, z tym okazałym wielofunkcyjnym podrobem. Jak można było kiedyś wierzyć, że tam mieszkają uczucia? O ileż bardziej pewnym miejscem na uczucia jest czułe zakończenie penisa albo trudny do zdobycia szczyt łechtaczki.

Przygarnąłem bezdomną kotkę. Ja, który nigdy nie chciałem mieć zwierząt - wystarczą mi moje zwierzęta wewnętrzne, mawiałem. Kotka chorowała, nabiegałem się do weterynarza, wydałem sporo pieniędzy. Kiedy wyzdrowiała, stała się moją najlepszą przyjaciółką. Pieściłem ją na pewno zbyt często, protestowała, gdy wychodziłem, kiedy wracałem, rzucała się na mnie, żądając czułości. Sam nie wiem, kiedy uwierzyłem, że w tym kocie mieszka dusza mojej zmarłej ukochanej. Zanurzałem rękę w gęstym futrze i zamykałem oczy, wsłuchując się w kołysankę mruczenia.

Minął rok, zaniedbałem się w pracy, ale moja praca najwyraźniej nie przejęła się tym za bardzo. Kotka wskakiwała często na parapet i przyczajona patrzyła namiętnie na gołębie i wróble, cała stawała się wtedy przyczajeniem. Zazdrościłem jej - gdybym ja potrafił się tak zatracić?

Postanowiłem wyprowadzić ją na pierwszy spacer... w ten wielki, wspaniały, pachnący świat za szybą, który już zapomniała, a który też dla mnie stał się nieobecny, nie czułem już jego barw i zapachów. Kwitnął maj. Nie dla mnie. Spotykałem czasami starsze panie, spacerowały z kotami na smyczy, śmieszyło mnie to... a jednak kupiłem kocią smycz.

Na początku przerażona, czołgała się na brzuchu, każdy dźwięk, mały ruch gałązki czy choćby cień przechodnia, wszystko było dla mojej kotki zapowiedzią katastrofy. Ale w końcu oswoiła się. W pobliskim parku odkryła trawę, wąchała jej źdźbła, kichnęła subtelnie jak dama, potem przestraszyła się śmiertelnie żuka, by przewrócić go łapana grzbiet i patrzeć z rozbawieniem, jak grzebie nogami powietrze. Odetchnąłem z ulgą. Po raz pierwszy od roku poczułem radość. Zamknąłem oczy i całym sobą oparłem się o drzewo, smakując plecami chropowatą, popękaną skórę.

Z tego snu nie snu obudził mnie przeraźliwy wrzask. Nie miałem już smyczy w dłoni, a mój kot walczył o życie z dalmatyńczykiem... by ratować się ucieczką i zniknąć w pajęczynach okna piwnicy pobliskiego domu.

Właścicielką psa była dziewczyna, która mieszkała na mojej ulicy. Miała długie nogi, proste włosy, smutne ciemne oczy. Ujrzałem w niej coś mrocznego i wysmuklę dramatycznego. Musiało być jej przykro, ale tuląc psa, wyraziła tylko pretensję - kotów nie wyprowadza się na spacer.

Szukałem kota przez miesiąc. Oblepiłem wołaniem o pomoc drzewa, słupy ogłoszeniowe i bramy okolicznych domów. Na próżno.

W miesiąc po wydarzeniu, późną nocą spotkałem dziewczynę. W skórzanym płaszczu wydała mi się jeszcze bardziej smukła.

- Nie lubię chodzić sama przez ten park - powiedziała stanowczo, jakby miała żal do parku.

- Pójdziemy razem? - zaproponowałem.

Znowu zepsuły się latarnie, było ciemno, tak ciemno, że z trudem znaleźliśmy swoje usta. Oparła się o ławkę, wszedłem w nią ledwie rozchyloną. Jak to możliwe, że nie miała bielizny? Jej skórzany płaszcz skrzypiał w moich dłoniach... To był niezrozumiały, zwierzęcy akt pod niepojętym niebem. Widziałem osobno każdą z tych gwiazd, koniki polne zastygłe w bryle lodu.

MOLE

Leżała inaczej niż zwykle, trochę z boku i chyba krzywo? Serce jej zabiło, jakby stało się jakieś nieszczęście. Skąd tam tyle kurzu? Czubkiem buta poprawiła wycieraczkę i przytknęła ucho do drzwi. Usłyszała śmiech syna. Odetchnęła z ulgą, starła chusteczką szminkę z ust, zapukała. Otworzył Marek.

- Dlaczego sama nie otwierasz, przecież masz klucze?

- Zapodziały się w torebce - od razu kiedy to powiedziała, poczuła, że zabrzmiało to dziwnie, nawet podejrzanie. Zaczęła grzebać w torebce, mówiąc do siebie, a tak naprawdę do niego... - nigdy nie mogę ich znaleźć... - podbiegł syn, uklękła i pocałowała go. Był już w piżamce, wzięła chłopca na ręce, zaniosła do łóżeczka. Ułożyła do snu, sama położyła się obok i przytuliła. Tu czuła się lepiej niż tam w salonie, ale miała wyrzuty sumienia, że nie zmyła z siebie zapachów obcego świata. Zamknęła oczy, próbując nie myśleć... jak trudno jest nie myśleć - pomyślała.

- Mamo, dlaczego chmury są brudne, a drzewa krzywe? - zapytał chłopiec.

To było bardzo trudne pytanie, zastanawiała się, co odpowiedzieć, na szczęście zasnął. Zasypiał szybko, był szczęśliwym dzieckiem, nie bał się świata, więc świat pozwalał mu spać. Wróciła do kuchni. Pomyślała, że od chwili gdy przyszła, ani razu nie spojrzała mężowi w oczy, więc zmusiła się, by na niego popatrzeć. Zapytał:

- Co tak na mnie patrzysz?

- Chyba jesteś niewyspany?

- Chyba tak... jak było u Ani?

- Nudno, jak zwykle - mówiła, znowu nie patrząc mu w oczy.

Pragnęła, by jak to ostatnio bywało, poszedł wcześniej spać. On jednak zwlekał, jak zwykle. Był mistrzem zwlekania, nie znosiła tego. I jak zwykle mruczał, że nie znosi swojej pracy, ma szefa debila, a Polska się sypie, nie ma tu przyszłości. Wrócił do planów emigracyjnych sprzed lat, marudził, że to z jej winy nie wyjechali i teraz mają tu taniec, taniec wokół śmietnika. Znała na pamięć to gadanie, mogła mówić za niego. Chce zmienić kraj, gdyż nie może zmienić siebie.

Kiedy poszedł do łazienki, zbliżyła się do okna. Ludzie gasili światła, ale jakby niechętnie, większość z nich nie miała czasu na sen. Zamknięci w swoich klatkach, powtarzali się, nie wiedząc o tym. Kobieta w bieliźnie znowu prasowała, jakby kochała się z deską, siwy mężczyzna kołysał się, oglądając telewizję. Ta równoległość istnień przygnębiała ją, nie czuła solidarności z tymi ludźmi. Nagle poczuła, że ciepła strużka cieknie jej po udzie. Wstała, wytarła się papierowym ręcznikiem i po chwili, tak długiej jakby żałowała, że taki los spotka mały skrawek papieru, wyrzuciła go do kuchennych śmieci.

Otworzyła szafę, by schować żakiet - wyfrunął z niej mól. Schyliła się w obawie, że zawadzi ją skrzydłem. Oblała ją fala gorąca - mole w domu!? Nie, tego nie wytrzyma, wszystko tylko nie mole! Rzuciła się w po-goń, ale owad zniknął w mroku pokoju. Oczyma wyobraźni ujrzała dziury w swetrach, nawet w swojej ulubionej wełnianej marynarce. Usiadła w fotelu i rozpłakała się. Ukryła ten płacz, gdy przedefilował w piżamie w paski, kierował się od lat wytyczoną ścieżką do sypialni. Skąd wynalazł taką piżamę, jak pasiaki z obozów koncentracyjnych? Czekała, aż zaśnie. On też zasypiał bez trudu. Pewnie ze strachu przed światem? - i prawie zawsze chrapał. Przynajmniej wie, że już śpi.

Zrzuciła ubranie jak skórę. Majtki zwinęła w kulkę i nie patrząc, wrzuciła do umywalki z wodą. Pod prysznicem odzyskiwała jeśli nie wiarę w życie, to w przelotną przyjemność. Powąchała swoje przedramię, pachniało nim, a może tak tylko jej się wydawało. Teraz woda spłucze ten zapach, raz na zawsze. I już nigdy... - pomyślała, patrząc jak „zapach” i „nigdy”, trzymając się za ręce wpadają z potokiem do odpływu, by zniknąć w kanałach ściekowych miasta. Włożyła jedwabny, czerwony szlafrok i usiadła w fotelu. Mól błysnął na tle brązowej zasłony. Klasnęła w dłonie, co zabrzmiało wesoło i chyba było nie na miejscu. Zabiła go! Zadowolenie rozsypało się, gdy ujrzała na dłoniach złoty pył. Umyła ręce i delikatnie na palcach poszła do sypialni.

Mąż już nie chrapał. Położyła się obok. Ciemność wydawała się dziurą wyżartą w suficie przez mole. Czuła się jak pestka wyłuskana z owocu, raz na zawsze. Leżała długo i coraz bardziej bez snu. Wstała i wyszła z sypialni na palcach. Była mokra od potu. W łazience spojrzała w lustro, jakoś tak krzywo, z ukosa. Mam trzydzieści trzy lata, a wyglądam na czterdzieści - pomyślała. Usłyszała, jak gdzieś daleko łka karetka pogotowia. Zajrzała do pokoju dziecka. Chłopiec spał, wydawał się taki bezbronny wśród miasta, które po letnim dniu stygło w chłodzie nocy.

Mieszkanie tonęło w mroku - wnętrze statku, który leży na dnie. Nasłuchiwała - to nie może być mól, one są ciche jak duchy, to pewnie ćma? Niepokój wrócił i nie chciał jej opuścić. Dziury w ubraniach wydały się teraz wielkie i nieuchronne. Podeszła po omacku do szafy i o- tworzyła ją z lękiem, że mole wyfruną z łopotem jak stado gołębi. Szafa była jednak milcząca, jak grób. Wyjęła kilka swetrów, nie chciała zapalać światła, mogło ją skaleczyć. Szukała śladów moli, nic jednak nie widziała, więc w nagłym gniewie wrzuciła skołtunione swetry na powrót na półki. Usiadła w fotelu. Już nie miała wątpliwości - mieszka w dziurze wyżartej przez mole. Ten, którego zabiła, jest potomkiem pramoli. Bez względu ile ich zamorduje, one wygrają. Czy my wszyscy nie mieszkamy w takiej dziurze wygryzionej w materii wszechświata? Na stoliku stała szminka w złotym opakowaniu, łowiąc strzępki światła zaokiennych latarni, próbowała nadal błyszczeć. Rozkręciła ją i pomalowała sobie usta. Pocałowała dłoń, ale nawet jeśli usta zostawiły na niej ślad, nie zobaczyła go. Zakręciła szminkę i postawiła na stoliku, a ta zgasła, jakby już nie chciała walczyć o światło.

DZIEŃ ŻYCIA I ŚMIERCI

Szczur mył łapkami pyszczek. Siedział w słupka na śnieżnobiałym brzegu klozetowej muszli, czarny i mokry od sedesowej wody. Był pewien, że śni, ale zwierzak spojrzał mu w oczy bardzo prawdziwie. Patrzyli na siebie jak zahipnotyzowani. Kiedy poruszył się, szczur skoczył do sedesu i zniknął w kanalizacyjnych czeluściach. Zostawił po sobie kilka kropel wody i naparstek czarnych włosów - dowód, że był tu naprawdę.

Podbiegł do klozetu, by zamknąć pokrywę. Wyszedł z łazienki i usiadł w fotelu. Serce uderzało mu jak dzwon, jak dzwon, który bije na trwogę. Wstał, wyciągnął spod szafy dwa hantle, z kuchni wziął ściereczkę i poszedł do łazienki. Zaciskając zęby, wytarł z deski wodę, zgarnął kilka szczurzych włosów, by wyrzucić ściereczką do śmieci. Hantle położył na desce. Wrócił do pokoju i usiadł w fotelu.

Potem wyniósł śmieci. Na klatce schodowej spotkał dozorczynię - unikała go od dnia, gdy rozmawiał z nią o piwnicy. Jego piwnica zniknęła mniej więcej miesiąc temu. Trzymał tam zbiór kuriozów, księgi z czasów stalinowskich, kilka starych parasoli, nawet stare krzesła - był do nich przywiązany, pamiętały jego siedzenie, kiedy było jeszcze młode. Rzadko zachodził do piwnicy - to prawda - ale to nie powód, by ją kraść! Właśnie tak powiedział tej kobiecie - ktoś ukradł mi piwnicę, znikła, pewnie wmurowana do innej... pani jest w tym domu dozorczynią. Proponował, że pójdzie z nią na dół i pokaże - piwnicy nie ma! Spojrzała wtedy na niego, jakby chciał ją zgwałcić. Tak przyzwyczaił się do powodzenia u kobiet, że jakoś nie brał pod uwagę swojego wieku. Z tym wiekiem było naprawdę tak, że czasami brał go aż za bardzo pod uwagę, a kiedy indziej zupełnie nie.

Minął od tego zdarzenia miesiąc i teraz dozorczyni, kobieta w średnim wieku, obdarowana biustem spiętrzonym jak wody Niagary, udawała, że go nie widzi. Poruszenie kwestii szczura byłoby więc co najmniej nie na miejscu.

Kiedy wrócił do domu, przejrzał starannie i czujnie wszystkie pokoje, stękając zajrzał pod szafy. Znalazł pająka - na szczęście z gatunku tych małych i nie- owłosionych, oraz wiele kłębków kurzu. Książki, które piętrzyły się w krzywych wieżach, nawet na krzesłach i na podłodze, zerkały na niego zezem, nie pamiętały go z tej przyziemnej pozycji.

Otworzył notes i zastanawiał się, do kogo zadzwonić, by opowiedzieć o niezwykłym spotkaniu. Nie znalazł jednak nikogo, kto potrafiłby wysłuchać go ze zrozumieniem. Tacy ludzie wyjechali z Polski lub umarli.

Pani Kazia przyszła jak zwykle spóźniona, po raz pierwszy jednak nie robił jej z tego powodu wyrzutów, nie wspomniał nawet o kłębkach kurzu. Pewnie dlatego rozgadała się bardziej niż zwykle. U nich na wsi wszyscy mówią, że będzie wojna. Co on o tym myśli?

- Bóg da, by ludzie mieli rację - powiedział - wszystko szlag trafi i będzie spokój.

- Na Boga się pan powołuje, a Boga się pan nie boi -

powiedziała Kazia.

- A nie boję się - odparł szeptem. Zawsze mówił szeptem - podobno niedawno w kawiarni u literatów ktoś powiedział o nim, że żyje szeptem. Po kilku dniach zastanowienia uznał, że w tych hałaśliwych czasach to jednak jest komplement.

Kazia zamilkła, nie ma przecież sensu gadać do człowieka, który Stwórcy się nie boi. Pomyślała - to na pewno Żyd, porządny człowiek, ale Żyd.

Kiedy zaczęło się odkurzanie, jak zwykle położył się do łóżka i przykrył kołdrą. Odkurzanie to był kataklizm, prawdziwy potop zgiełku. Tylko w łóżku czuł się względnie bezpiecznie. Kazia szalała z tym odkurzaczem dłużej niż zwykle; wiedziała, jak źle to znosi, ale chciała się zemścić za lekceważenie Boga. Wystawił spod kołdry rękę i dawał jej rozpaczliwe znaki, by przestała. Uciszyła odkurzacz dopiero wtedy, gdy miał już zupełnie dosyć.

Gramolił się z łóżka, a Kazia była już przy książkach. Burczała jak zwykle - te książki, stodoły na kurz, zjadły półki... teraz zabierają się za całe mieszkanie i ciągle ich przebywa. To się źle skończy...

Okropnie go drażniło to gadanie, gdyż wiedział, że ma rację. Codziennie wstawał z postanowieniem - już ani jednej książki więcej - nie kupię ani jednej! Ale codziennie łamał słowo. Książki były nadal trudno dostępne, więc te ważniejsze sprzedawała mu spod lady znajoma. Rzadko je czytał, ale wszystkie przeglądał.

- A ten szlafrok zjedzony przez mole, to mógłby pan wyrzucić - gderała Kazia, tym bardziej gderliwie, gdyż pewna, że to całe gadanie jest po próżnicy. Nie ustępowała jednak... - Tacy starzy kawalerowie to niczego nie wyrzucą, są tacy skąpi, że nawet jak srają to krzyczą.

Pomyślał ciepło o tym szlafroku, dostał go od Agnieszki. Była ładna, taka ładna, że kiedy na nią patrzył, miał ochotę ją zjeść. Mieszkał wtedy w domu pisarzy, taki stalinowski kołchoz, a ten stalinizm przeżył chyba tylko dzięki kobietom? Żył poprzez kobiety, to nimi smakował życie. Tej Agnieszki to wszyscy mu zazdrościli. Nie tylko jej. Rudowłosa Szkotka, podobna do lalki, budziła nawet większe namiętności. Jej włosy płonęły na jego balkonie jak pochodnia.

Ale żeśmy się skurwili za Stalina, wszyscy - pomyślał nagle - ale nigdy nie powie tego głośno, a tym bardziej nie napisze. Inni jednak upadli bardziej niż on. Przypomniał sobie, jak pewien partyjny dygnitarz od kultury zaproponował, by obejrzał sobie w szpitalu operację, na żywo - miał opinię pisarza oderwanego od życia. Taka propozycja to był niemal partyjny rozkaz. Podczas tego spektaklu stracił przytomność i sam stał się pacjentem. Chyba wtedy partia uznała, że się nie nadaje, i dała mu spokój. Z partii usunęli go za niepłacenie składek - uśmiechnął się na myśl, jaki był wtedy przebiegły. Potem zadumał się nad próżnością artysty, który duszę i ciało sprzeda za druk książek, za pochwały - żadna prostytutka nie jest skłonna do takich poświęceń jak artysta. A ten cały bunt naszego środowiska w stanie wojennym to też próżność. Dlatego on w tym nie bierze udziału. Ludzie są podli ze swojej istoty, dlatego jak komunę szlag trafi, to w jej miejsce wleje się nowa podłość. W Polsce nikt nie wie, jak wygląda idiotyzm kapitalizmu. Jak się ludzie dowiedzą, to pójdzie im w pięty. On tego jednak nie dożyje. Myślał jednak o tym „niedożyciu” bez przekonania... To już chyba bardziej wierzył w śmierć, kiedy był młody.

Pani Kazia zabrała się teraz za sprzątanie toalety. Najpierw jednak chciała z niej dyskretnie skorzystać. Wtrącił się w jej zamiary.

- Widzi pani te hantle?

- Na sedesie ćwiczy pan ciężarkami? - zapytała z niedowierzaniem.

- Nie... jak to powiedzieć, ale jeśli chce pani skorzystać z toalety, to tylko na własną odpowiedzialność.

- A na czyją mam korzystać? - zapytała pani Kazia. Podziwiał u niej te szybkie, czasami błyskotliwe

odpowiedzi. Z trudem i niechętnie opowiedział jej o szczurze. Nie przejęła się tym, jak powinna. Wzięła tylko z kuchni długi nóż i zamknęła się w toalecie. Odetchnął z ulgą, gdy usłyszał szum spuszczanej wody.

Zapłacił za sprzątanie i postanowił wyjść z domu, korzystając z energii tej kobiety, sam chyba nie miałby na to siły.

Na Starym Mieście znowu krążyły wzmocnione milicyjne patrole. Pewnie szykuje się jakaś manifestacja? Po ostatniej demonstracji gaz łzawiący stał przez kilka dni w ciasnych zaułkach Starówki i wyciskał mu łzy. Płakał nad sobą i nad tym krajem, a trochę nad światem. Na murze pobliskiego domu ktoś czarną farbą napisał: „PRECZ Z KOMUNĄ SOLIDARNOŚĆ ZWYCIĘŻY”. Ciekawe, dlaczego nie zdążyli tego zamalować? Na początku stanu wojennego byli szybcy, teraz robią się opieszali. I to ich zgubi. Ten napis przypomniał mu o pewnej kłopotliwej sprawie. Chłopak z podziemnego wydawnictwa zaproponował druk książki w drugim obiegu. To powieść, której nie chce opublikować PIW. Boją się nawet własnego cienia, a jego cień był zawsze dwuznaczny. Książka wyciekła jednak z wydawnictwa i zaczęła krążyć po mieście. Sprawiało mu to przyjemność, ale budziło też niepokój. Kusił go jednak ten druk w podziemiu, przecież wielu znajomych pisarzy zdecydowało się i na razie nikogo nie aresztowano. Ale jego sytuacja była przecież bardziej delikatna. Zawsze taka była. Nie chciał stawać po żadnej stronie, tylko po stronie swego pisarstwa. Musi to jakoś dyplomatycznie załatwić.

Czy nie podobny problem jest z tym sedesem? Podziemie kanalizacyjne i podziemie „Solidarności” wydały mu się nagle niepokojąco podobne. Jak w tej sytuacji korzystać z toalety? W tym kraju nie da się żyć! Ukradli mu piwnicę. Wcześniej ukradli ojczyznę. Nie lubi Polski, tej w bliznach, zniewolonej, ale nie mniej drażni go ta walcząca. Jest pewien, że Polska wolna, jeśli kiedyś stanie się wolna, będzie nie do zniesienia. Sytuacja bez wyjścia. Chyba że skoczy śladem szczura głową w dół do sedesu. Jak sam tego nie zrobię, to mnie tam wsadzą - pomyślał.

Ujrzał trzech milicjantów przypasanych do długich pałek, jeden z nich jadł loda. Upokarzają naród przez lizanie - pomyślał, a nawet powiedział to półgłosem, tak by nikt nie usłyszał. W księgarni znowu kupił kilka książek, jedną spod lady. Już od dawna na witrynach nie było jego powieści. Księgarnia bez jego książek jest jakoś uboga, niemal upokarzająca, ale co robić?

Czasami myślał, że już skończył się jego czas. Na Zachodzie sztukę mordują pieniądze i komercja, w Polsce narodowe powinności i cenzura. Chciał coś kupić do jedzenia, ale w pobliskim sklepie spożywczym zastał tylko ocet i musztardę. Przy okazji nas zagłodzą - pomyślał. Jadał na szczęście mało, oszczędnie. Jak każdy skąpiec uważał się tylko za człowieka oszczędnego.

Kiedy wrócił do domu, sedes, chociaż zamknięty, spojrzał mu w oczy bielą swojej muszli. Nie mógł przecież załatwiać się na podwórku, z sąsiadami nie miał stosunków. Drogę przetarła mu dzielna Kazia, sól polskiej ziemi, to za jej przykładem wziął kuchenny nóż i dzierżąc go w dłoni uchylił pokrywę. Niczego podejrzanego nie dostrzegł. Postanowił, że nie będzie siadać i jak zwykle celebrować ten akt, o czym przypominała w ubikacji sterta książek i pism. „Jest taki skąpy, że jak sra, to krzyczy” - przypomniał sobie słowa Kazi. Z psychologicznego punktu widzenia... interesujące?

Wyszedł z toalety w poczuciu małego triumfu, a nóż już nie wrócił do kuchni, wolał go mieć pod ręką. To był trudny dzień. Ale ani przez chwilę nie zapomniał, że wieczorem czeka go pewna przyjemność. Kilka dni temu zadzwoniła studentka, która pisze o nim pracę magisterską. Przyjdzie dzisiaj wieczorem. Nie wiadomo dlaczego, ale był pewien, że jest miła i ładna. Chciał kupić kilka ciastek, ale cukiernia jest za daleko, a ciastka są takie drogie. Znalazł w szufladzie starą czekoladę. Była sprzed wielu lat, ale czekolada chyba się nie starzeje, najwyżej gorzknieje, jak ja - pomyślał. Przejrzał kilka książek. Współczesna literatura, też ta na Zachodzie, jest mikra, takie nic.

Zbliżała się godzina spotkania. Umył się dawnym zwyczajem, zawsze mył się przed spotkaniem z kobietą, na wszelki wypadek. Teraz jednak nie wiedzieć czemu, powziął przekonanie, że studentka będzie brzydka i niemiła. I zupełnie stracił humor.

Ktoś zapukał do drzwi, spojrzał w panice na zegarek - była czwarta, ze studentką umówił się przecież na piątą? Zastygł na chwilę... potem wysunął przed siebie ręce w bezradnym geście i wahał się od jednej dłoni do drugiej. W końcu podreptał na palcach i wyjrzał przez wizjer. Mężczyzna!? - postanowił udawać, że nie ma go w mieszkaniu, ale niewiadoma postać po drugiej stronie drzwi była uparta i wytrwała.

- Kto tam?! - zapytał tonem, który jak mu się zdawało, powinien działać odstraszająco.

- Jeremiasz... poznaliśmy się miesiąc temu, w kawiarni u pisarzy, potem byłem u pana...

Przypomniał sobie - to chłopak z podziemnego wydawnictwa. N., prozaik związany z drugim obiegiem, znał go osobiście i polecał. Ręczył głową, że chłopak nie jest agentem.

Za wiele nagłych zdarzeń jak na jeden dzień, czuł się zupełnie wytrącony z równowagi. Co za kraj, pieprzony monstrualny kraj, zamkniesz drzwi, jego historia włazi ci przez okna, zatrzaśniesz okiennice, wylezie przez rury kanalizacyjne... Teraz miał wrażenie, że historia czai się za drzwiami.

- Nie byliśmy umówieni... - szepnął przez drzwi.

- Prosił pan, by nie dzwonić - odszepnął chłopak. Przypomniał sobie - telefony są na podsłuchu, dlatego

nie pozwolił, by chłopak zadzwonił, miał przyjść bez uprzedzenia, sam o to prosił. Co zrobić z tym pasztetem? Duże ryzyko, ale co robić? Uchylił drzwi zabezpieczone łańcuchem. Potem w desperackim geście rozpiął łańcuch, by z grymasem bezradności, szorstko, wciągnąć chłopaka do przedpokoju.

- Czy tu się mówi? - szepnął chłopak.

- Co to znaczy? - odszepnął.

Chłopak wyciągnął notatnik, długopis i napisał: Jeśli jest podejrzenie, że jest podsłuch, rozmowy piszemy na kartkach.

No tak - pomyślał - tylko tego brakowało. Kiedyś na pewno miał podsłuch, teraz już nie jest dla nich ważny, chociaż nigdy nie wiadomo. Mogli mu go zostawić z dawnych lat. Napisał więc na kartce: Z pewnością jest podsłuch!!!

Chłopak pokiwał głową ze zrozumieniem i chociaż nie proszony, wszedł do kuchni, jakby już połączyła ich nić konspiracji. Usiadł przy kuchennym stole, wyciągnął z chlebaka kilka książek drukowanych w podziemiu, pokazał wymownie palcem na nazwę wydawnictwa, po czym wykonał gest ręką, że te książki i pisma daje w prezencie.

Kiedy został skazany, by wziąć od chłopaka bibułę, poczuł, że wydarzenia wymykają się spod kontroli, a do skóry zaczyna mu się dobierać historia tego kraju. Patrzył chłopakowi przez ramię, gdy ten pisał na kartce.

Egzemplarz jego powieści krąży po mieście, ale mają pecha, nie trafili na maszynopis, prosi o udostępnienie kopii. W wielkiej dyskrecji. Druk, rzecz jasna, bez wiedzy i zgody autora.

Wziął kartkę, przeczytał jąuważnie, po czym spojrzał na chłopaka, jakby był burzową chmurą, z której ma ochotę paść grom. Potem poszedł do pokoju i z bolesnym westchnieniem wyciągnął wtyczkę telefonu z gniazdka. Wytarł chusteczką pot z czoła, usiadł przy stole i napisał: Nikt za panem nie szedł?

Chłopak chwycił za długopis: Zaliczyłem dwie śluzy, dwa razy zmieniałem...

Odłożył długopis, by z dyskretnym uśmiechem fachowca wyciągnąć z chlebaka ciemne okulary i czapeczkę.

Jestem czysty - dopisał.

Teraz dopiero poczuł grozę sytuacji. Jak wiele ryzykuje tym spotkaniem. Ci młodzi zwariowali, wzorują się na Armii Krajowej, kto wie, czy to nie skończy się podobnym dramatem? Wycofać się? Z drugiej strony szkoda... przecież za kilka lat komunę szlag trafi, to pewne. Ten system gnije. Będzie korzystne dla jego pisarstwa, jeśli kiedyś encyklopedie już wolnego kraju odnotują mu podziemną książkę. Druk bez wiedzy i zgody autora, to chyba jest pomysł!? Powieść starzeje się, to jego ostatnia książka, włożył w nią wiele serca i nie mniej wątroby. Gorzka książka, o Polsce. Kiedy ukończył ją pół roku temu, poczuł, że poniósł porażkę. Ale im dłużej ona czeka na druk, tym bardziej sobie ją ceni. Okropna sytuacja! Zamknął oczy i próbował skalkulować ryzyko druku lub jego zaniechania. Waga wahała się raz w tę stronę, raz w drugą. Coś okropnego!

Podarł zapisane karteczki starannie, niemal na proch, chciał je spuścić w toalecie, ale zmienił zdanie i wyrzucił do śmieci. Po czym napisał na kartce: Maszynopis jest gdzieś w salonie. Ma pan pięć minut! Jeśli pan go znajdzie, proszę ze sobą zabrać, ale dyskretnie! Tak, żebym nie widział! A jeśli nie, to trudno! I druk bez wiedzy i zgody autora!

Wykrzykniki były duże i wystawały ze zdań, jak strachy na wróble ze zboża.

Chłopak wyglądał niepewnie... brał się za długopis, ale pisarz najwyraźniej nie miał ochoty na kontynuowanie dialogu. Chłopak wstał od stołu... Pokazał mu drzwi salonu, półki i biurko, a sam jakby nigdy nic zajął się przygotowaniem herbaty dla studentki. Myślał jednak o czymś innym. Byłoby źle, gdyby młodzi spotkali się w drzwiach, na szczęście jest sporo czasu, a osoby piszące prace magisterskie z reguły są punktualne. Znajdzie czy nie znajdzie? - poczuł mały dreszczyk emocji.

Chłopak buszował po salonie, było tam mniej książek niż w sypialni, ale i tak poruszanie się było trudne i ryzykowne. Znalazł kilkanaście maszynopisów, strony niektórych były zupełnie pożółkłe, jednak powieści nie było.

Punktualnie po pięciu minutach pisarz stanął na progu i pokazał znacząco na zegarek. Chłopak spojrzał na niego okiem zranionej sarny. Pisarz rozłożył bezradnie ręce. Chłopak pożegnał się dosyć chłodno, włożył czapeczkę, okulary i wyszedł. Patrzył ukryty za firanką, jak niknie w głębi uliczki. Nikt za nim nie szedł.

Włączył telefon. Czuł się źle po tej wizycie, tyle niepokoju, chyba jednak dobrze zrobił, to los dokonał wyboru. Zajrzał pod łóżko, gdzie leżał ukryty maszynopis powieści. Wyjął go na chwilę... zakrztusił się kurzem. Ta Kazia to jednak sprząta byle jak.

Przejrzał książki i pisma, które dostał od młodego konspiratora. Czcionka była jak zwykle mała, chorobliwie mała, wersy naćkane gęsto, by oszczędzać papier. Pomyślał - tyle emocji w tych tekstach, tyle szlachetności, świętego oburzenia, a gdzie literatura? Już tradycyjnie w tym kraju walka o wolność i obowiązki patriotyczne zabierają sztuce uniwersalność... Wzruszający, ale zarazem irytujący zaścianek.

Dzwonek zabrzmiał o piątej, tak punktualnie, że przestraszył się. Zapytał - kto? - odpowiedział mu głos jasny i czysty. Delektował się przez chwilę, rozpamiętując jego brzmienie. Wyjrzał przez wizjer, blondynka...

Odruchowo uchylił drzwi zapięte na łańcuch i dopiero po sprawdzeniu otworzył je szeroko, jakby odsłaniał pomnik. Była tak ładna, że aż westchnął - jasne włosy, stalowe oczy, może trochę za wysoka?

Uśmiechnęła się, niepewna, jak głęboki może być uśmiech powitania? Stał przez chwilę oszołomiony, taka ładna jak kiedyś Agnieszka. Zaprosił ją do saloniku, poprosił, by zajęła fotel. Szepnęła, że może usiąść na krześle.

- Ależ to miejsce dla gości, przed panią siedział tu Y. - wymienił nazwisko popularnego w Polsce pisarza. Szczerze mówiąc, to bardzo go nie lubił, ale spotykali się co kwartał, zapewne by pielęgnować swoją niechęć. Teraz jednak wiedział, że to nazwisko i ten fotel uświęcony siedzeniami wielkich ludzi zrobi na niej wrażenie. Zaskakująco mocno chwycił ją za ramię, posadził w fotelu. Skórę miała opaloną, chłodną i gładką. Usiadła, a krótka sukienka cofnęła się jak morska fala, obnażając jabłka kolan.

Pomyślał, że miałby ochotę wgryźć się w te jabłka swoimi zębami, które, prawdę mówiąc, nie były już w pełni jego zębami. Zamknął oczy, by przetrawić ten obraz, i zapytał:

- Pani studiuje polonistykę? Bardzo mało praktyczne studia?

Dowiedział się, że pochodzi z małego miasteczka z północnej Polski. Pomyślał - nawet nasza kartoflana prowincja rodzi takie kwiaty. Jest delikatna jak płatek. Szkoda, że nie jest młodszy o pięć, no może o dziesięć lat. Życie bez kobiet traci resztkę sensu, ale nie powinien rezygnować. Czy jednak jego organizm przeżyłby zbliżenie? Strach to sprawdzać.

Pytał jątrochę naiwnie jak dziecko, były to odruchowe pytania pisarza, który zbiera materiał. Ciekawość świata nadal była w nim młoda, gibka i prężna.

Mówiła, że najpierw przeczytała jego okupacyjne opowiadania, jej krewni walczyli w Armii Krajowej, babcia była łączniczką, zginęła w powstaniu warszawskim. Płakała, czytając te opowiadania. Potem odkryła jego książki o miłości - mówiła, czerwieniąc się co jakiś czas, najpewniej wtedy kiedy wydawało jej się, że powiedziała jakieś głupstwo. Pomyślał, że byłaby przeciętna, gdyby nie uroda i wdzięk. I wrażliwość, która pozwala rozumieć wszędzie tam, gdzie trzeba poczuć organem, którego nie mają mężczyźni. Pisał właściwie dla kobiet i dla kobiecych mężczyzn, krążyły plotki, że ma pedalskie skłonności.

- Podobno... przyjaźnił się pan, to znaczy były z panem najładniejsze kobiety tego kraju? - zapytała i omal nie spłonęła ze wstydu, że ośmieliła się. Uśmiechnął się i skazał ją na dłuższą chwilę milczenia...

- W kraju to może przesada, ale w Warszawie, kto wie? - westchnął i zaciągnął się tym westchnieniem głęboko, tak by poczuć zapach przeszłości. Nic tak nie konserwuje pamięci zapachu, jak westchnienie.

Tak, był z wieloma kobietami, kiedyś próbował je policzyć, ale pogubił się. Zawarł chyba trzy, nie, cztery małżeństwa, wszystkie były tylko na chwilę. Czy to nie rozpaczliwa próba szukania... czego, ano właśnie, czego?

Opowiadał jej o Paryżu, gdzie spędził wiele lat, słuchała tego jak baśni o niedostępnym świecie. Jej rodzice mają rybne stawy. Zainteresowały go żywo te stawy. Dowiedział się, że nie jest łatwo prowadzić prywatny interes w takim czasie i w tym kraju. Opowiadała, jak te ryby wykradają im po nocach. Pytał, jak się te ryby karmi, jak się je wyławia? Czy szybko rosną, jak się rozmnażają? Czy można taką rybę wziąć do ręki? Nigdy nie trzymał ryby w ręku - ptaka tak, ale ryby nie.

Nagle zadzwonił telefon. Podszedł do aparatu i w gniewie wyciągnął przewód z gniazdka.

- Przepraszam, nie znoszę telefonu. A poza tym taki telefon... - ściszył znacząco głos - może służyć jako aparat podsłuchowy. Słyszała pani o tym?

Nie słyszała. Badał, jakie ma polityczne poglądy. Stan wojenny wstrząsnął nią, czytywała podziemne książki i pisma. Pomyślał - jednak warto wydać powieść w podziemiu. Kiedy zapytał o największe marzenie, odpowiedziała bez wahania.

- Wyjechać do Paryża.

- Na chwilę? - zapytał szeptem.

- Na stałe - powiedziała.

- A więc pani też, wszyscy wyjadą z tego kraju - mówił z żalem, myśląc, kto będzie tu czytał jego książki?

Okazało się, że najbardziej przeżyła jego powieść „Niemiłość”. Ciekawe - nie utożsamiła się z kobietą, która nie mogła znaleźć uczucia... a tylko z tym mężczyzną, który, jak powiedziała - nie był zdolny do miłości.

Tu zaprotestował. Jego bohater miał w sercu sopelek lodu, kto go nie ma? Ale potrafił kochać, nie mógł tylko znaleźć odpowiedniej kobiety.

- Tak mu się tylko zdawało - mówiła zaskakująco pewnie i stanowczo - on sam nie wiedział, że nie potrafi kochać, a to, co miał w sercu, to nie sopelek, to lodowiec.

Chciał znowu protestować, ale poczuł jakiś chłód w klatce piersiowej, jakby nawiedził go duch polarnego niedźwiedzia i nic nie powiedział.

Poszedł do kuchni zagotować wodę, z tego wszystkiego zapomniał o herbacie i czekoladzie. Chciała jednak już iść, nie pozwolił jej. Miała przecież jeszcze na kartce wiele pytań... Na kilka już odpowiedział, na inne odpowie przy następnym spotkaniu.

- Jeśli pani nie ucieknie do Paryża? - zażartował. Tymczasem zmierzch spadł na miasto, podszyty

nierówno różowymi łatkami zachodu.

- Tak ładnie tutaj - powiedziała stając przy oknie i patrząc na dachy Starego Miasta, wyostrzone przez gasnące słońce.

Też wstał.

- Tak, Stare Miasto, park Łazienkowski i cmentarz Powązkowski to trzy najładniejsze fragmenty tego miasta - a poza tym nic. Warszawa spalona przez wojnę straciła duszę... a my, czy my mamy jeszcze duszę...?

Mówił cicho, coraz ciszej. Podszedł do niej i stanął tak blisko, że poczuł jej zapach. Przeniknął go głęboko, do krwi. Drgnęła, ale nie poruszyła się.

- Przepraszam - szepnął - wiem, że to nadużycie, ale... czy mogę panią powąchać? Tylko powąchać, jedynie kark... bardzo proszę nie odmawiać.

- Nie wiem...? - powiedziała i zaczerwieniła się, jakby krew spływała jej po szyi.

Obwąchał jej włosy, potem szyję. Jak opisać zapach - szeptał - to największe wyzwanie dla pisarza, wielekroć próbowałem i ponosiłem porażki.

Wędrował nosem w dół jej szyi, potem w górę na złotą granicę włosów. Wtulił nos w kielich ucha, to tam gromadzą się wszystkie zapachy. Nagle poczuł, że kręci mu się w głowie - chyba przesadziłem - pomyślał.

- Ojej, łaskocze - zachichotała jak podlotek i nie patrząc na niego, zebrała swojej notatki. Dygnęła jak mała dziewczynka - dziękuję, uciekam - powiedziała. Stanęła w progu, spojrzała na niego, ale jakoś tak obojętnie, bez uśmiechu. I uciekła.

Zamknął drzwi na zasuwkę, potem na łańcuch. W piersiach czuł gorycz porażki, w głowie nadal trwał zawrót. Pokręcił nią w drugą stronę, ale było jeszcze gorzej. Poczłapał do łazienki... miał wrażenie, że coś tam zobaczył. Szczur - pomyślał i zatrzasnął drzwi. Chciał iść do salonu, pomylił się, poszedł do sypialni. On nikogo nigdy nie kochał... i już nigdy... jego myśli miały jej zapach i głos. Potknął się o jakąś książkę. Ratując się, szukał podpory ręką, trafił na wieżę książek, patrząc na nie z boku, coraz bardziej z boku, ujrzał na wierzchu tytuł „Mdłości” Sartre'a - stary, komunistyczny osioł - pomyślał. Przewrócił się, ciągnąc za sobą lawinę książek, które waliły się z łoskotem.

KARMINOWE MAJTECZKI

Antoni zawsze czegoś szukał, okularów, telefonu komórkowego, gubił też nałogowo klucze i karty kredytowe. Lecz jako szef domu kultury w niewielkim M. radził sobie zaskakująco dobrze, miał pomysły, potrafił zręcznie dobrać pracowników. Posiadał też wyczucie polityczne, a po dziesięciu latach wolności i bujnego, lecz dzikiego wzrostu dżungli kapitalizmu w Polsce nawet w takiej miejscowości jak M. nie jest łatwo poruszać się dyrektorowi państwowej placówki. Nie miejsce tu, by rozwikływać sploty, które pokryły polityczną scenę M. - dotyczy to przecież całego kraju. Dlaczego nawet oczywista konieczność wstawienia nowych płyt chodnikowych na rynku w pobliżu kościoła, w miejsce popękanych, stawała się problemem politycznym? Antoni radził sobie w tym bałaganie. Pracownicy lubili go, był grzeczny, walczył o ich pensje.

Wiera uczyła w jego placówce rysunku. Była z pochodzenia Rosjanką. Nieduża, zgrabna, o nieco skośnych zielonych oczach i zadartym słowiańskim nosku. Mieszkała od roku w M., mówiła po polsku bez większych błędów, jedynie ze śpiewnym akcentem. Rosyjski połączony z polskim ma w sobie jakiś erotyzm, jakby łechtał podbrzusze języka. Kiedy Antoni słuchał, jak Wiera mówi, czuł coś w piersiach; ale to był zaledwie jakiś zalążek - nawet nie warto o tym wspominać. Czy Antoni był kobieciarzem? To słowo pachnie już myszką, ale w niewielkim miasteczku wiele rzeczy i spraw pachniało myszką. Na zasadnicze pytanie należy jednak odpowiedzieć stanowczo - nie. Dodajmy jednak szybko, że przecież każda cnota jest zagrożona przez związek nudy z od lat nie zaspokojonym głodem czułości. Związek Antoniego z Martusią miał takie cechy. Ich współżycie seksualne nigdy nie układało się dobrze. Ona byłaby nawet gotowa To zaakceptować, podobno robili To prawie wszyscy, lecz istniał niestety aspekt higieniczny. Nigdy nie mogła się porządnie domyć, a plamy na prześcieradle zawstydzały ją...

Mąż Wiery - Rysio, to zdrobnienie powstało zapewne na przekór zgrubień jego potężnego ciała - był mechanikiem samochodowym. Poznali się w Moskwie, dokąd Rysio pojechał z wycieczką Orbisu. Ich spotkanie wiele zawdzięczało sklepowi bezcłowemu z perfumami na lotnisku. Nieświadom siły próbek z kilkunastu flakoników - pachniał potem jak perfumeria, w którą ktoś rzucił bombę.

Koledzy obwąchiwali go, zrobiła to nawet ładna stewardesa w samolocie - więc gryzł się ze wstydu. Jak wiadomo, zdarzają się jednak w życiu nieszczęścia, które prowadzą do szczęścia. W zatłoczonej windzie hotelu „Moskwa” ta suma zapachów zwietrzała, by połączyć się harmonijnie z wonią smarów, którymi przesiąkł mechanik. Wiera jechała w tej windzie, los stłoczył ich tuż obok siebie, śpieszyła na ostatnie piętro hotelu, gdzie uczyła rysunku dzieci dyplomatów. Nagle poczuła coś... co wstrząsnęła nią do głębi. To był zapach zachodniej Europy zgwałcony przez jakąś swojskość.

Połączyli się w akcie miłosnym nazajutrz, w pokoju numer 808, na ósmym piętrze.

Po miesiącu, zupełnie niespodziewanie przybyła do Moskwy z dalekiej Polski mała paczuszka - w niej karminowe, koronkowe majteczki. Prezent zrobił na Wierze wielkie wrażenie. Przyjechała do M., gdzie pobrali się. Jak każdy związek złudzenia z rzeczywistością, małżeństwo nie było udane. Na miejscu okazało się, że on miał czas tylko dla samochodów, z natury mało mówił, nie miał zbyt wiele do powiedzenia albo mówić nie chciał. Ich życie erotyczne miało swój krótki burzliwy okres, ale ten czas minął. Z wyjątkiem dni, gdy wkładała koronkowe majteczki...

Wiera była kobietą namiętną. Czuła, że się marnuje w miasteczku. Uczyła rysunku w placówce, prowadzonej przez Antoniego, i nudziła się. Nie tęskniła jednak za Moskwą, to nie jest miasto, za którym łatwo tęsknić. Doskwierał jej jednak jakiś brak, który rósł z każdym miesiącem. Kto jednak w M. nie czuł jakiegoś braku...

Żona Antoniego nie pracowała na etacie, ale uważała, że ciężko haruje, pielęgnując swój stan bezdzietny, podobno nie mogła zajść w ciążę - Antoni czasami podejrzewał, że ciąża byłaby dla niej po prostu niehigieniczna. Zamiast dzieci dbała o jamnika Tuptusia i o cztery pokoje w domu, które nieustannie sprzątała. A przecież rzadko bywali u nich goście, stopniała im zupełnie grupka znajomych. Podobnie jak w dużych miastach, w niewielkim M. ludzie mieli coraz mniej czasu, by pielęgnować przyjaźnie. Nawet plotki i dowcipy zwiędły nie wiadomo kiedy.

Z tym większym zapałem Martusia tępiła w domu tak zwane zapaszki. Jest zapaszek! - krzyczała nawet w niedzielę i wyjmowała podstępnie ukryty w szafie but Antoniego, by poddać go zabiegowi dezynfekcji.

Wierę poznała, gdy ta przyjechała do M. i zamieszkała ze swoim mechanikiem.

Rosjanka nie lubiła jej, miała wrażenie, że żona szefa ją obwąchuje, nie dowierzając, że ktoś ze wschodu może być czysty.

Antoni nigdy nie zdradził żony, a jeśli mamy nadal mówić prawdę... Martusia była jego pierwszą kobietą i jak dotychczas ostatnią, czyli jedyną. Ostateczność słowa ,jedyna” poczuł z całą siłą pewnego dnia, gdy jak zwykle w swoim gabinecie szukał okularów. Kiedy je w końcu znalazł, otworzył okno, by odetchnąć z świeżym majowym powietrzem. Wtedy ujrzał na chodniku Wierę. Pochyliła się, by zapiąć sprzączkę brązowego bucika. Jej pośladki uwypukliły granatową spódniczkę do granic wytrzymałości materiału, a też męskiej wyobraźni. Antoni poczuł coś w rodzaju bezradnej namiętności, a potem niechęć wobec ostateczności słowa ,jedyna”.

Problem, że Antoni był nieśmiały i śmiertelnie bał się żony. Za to Wiera nie była nieśmiała, nudziła się, czuła się zaniedbana, a szef bawił ją swoim roztargnieniem. Nie był przystojnym mężczyzna, ale zawsze dobrze ubrany, raczej szczupły, czysty, nawet nie upijał się... Nie miała wątpliwości - był pantoflarzem i wiernym mężem kobiety, której nie lubiła - tacy mężczyźni mogą być ekscytującym wyzwaniem. Kilka razy złowiła jego namiętne spojrzenie. Wiedziała, że jest nieśmiały, więc pomogła mu. Zaproponowała, że zrobi portret... szkic przygotuje w pracowni, ale wykończenie wymaga spotkania i „malutkiej prywatności”. Ta „malutka prywatność” powiedziana półgłosem na schodach domu kultury - poruszyła dreszczem nie tylko serce Antoniego, ale też czuły, męski splot znacznie poniżej serca.

Umówili się na sobotę wieczór. U niego.

Martusia miała siostrę w stolicy. Jej wyjazd do Warszawy w sobotę spadł mu jak z nieba, ale zaraz pojawiło się tyle niepokojów - stanowczo za wiele jak na jednego człowieka. Całe szczęście, że żona potwierdziła w telefonicznej rozmowie z siostrą, że zabierze ze sobą psa! - Antoni nie wyobrażał sobie aktu zdrady na oczach Tuptusia.

Ale nadal bał się, czy z tego nieba nie spadnie nagle grad wielki jak strusie jajka. Czy żona nie wróci prędzej, niż zapowiadała? Na pewno Wiera ma „poważne” wobec niego zamiary? I w końcu lęk największy - AIDS!!! Ta choroba przecież szaleje w Rosji! Ale jak, na Boga - w dniu wyjazdu żony - kierownik placówki kulturalnej ma dyskretnie dokonać takiego zakupu w M.?

Spał kiepsko z piątku na sobotę, by o świcie przypomnieć sobie, że powinien mieć jedną, zabytkową... Szukał jej przez dwie godziny, płoszony poranną krzątaniną Martusi, a kiedy stracił już nadzieję - znalazła się! W zakamarkach biurka. Szczęśliwy schował ją szybko do jednej z kieszeni garnituru.

Wiera wiedziała o wyjeździe żony szefa, jej mąż jak zwykle pracował w swoim warsztacie do późnej nocy. Szykując się na spotkanie, poczuła coś jakby powiew wolności i nadziei na coś nowego, jakby za chwilę miała zerwać krępującą ją nić nudy. Po krótkich wahaniach założyła karminowe koronkowe majteczki. Nie było jej lekko na duszy, gdy wciągała je, kołysząc biodrami, a cielesne klaśnięcie ściągacza na brzuchu zabrzmiało jak zrywanie pieczęci małżeństwa. Obejrzała się w lustrze. Ostatnio ciut utyła, ale jej pośladki nadal wdzięcznie zaokrąglały przestrzeń, „apeticzna diewuszka” - powiedziała do siebie i roześmiała się serdecznie. Mało kto potrafi tak śmiać się do siebie. Wiera była z natury wesołą kobietą, zapewne nawet z lekka perwersyjną, ale czy taki talent może zakwitnąć w M.?

Antoni biegał po kuchni, gdzie szykował kolację. Był dobrych kucharzem, teraz w pośpiechu doprawiał jedzenie. Kręcąc się między garnkami i butelkami wina, zadzwonił do Warszawy - Martusia szczęśliwie dotarła do siostry, pies zaszczekał serdecznie w słuchawkę.

W listopadzie zmrok zapada szybko. Wiera niezauważona weszła do domku przy ulicy Gwiaździstej, niosąc pod pachą blok do rysowania.

Zjedli kolację, która była doprawdy smaczna. Gotujący mężczyzna zawsze wzruszy kobietę, a Rosjankę w szczególności. Oboje byli zdenerwowani, dlatego zapewne pili wino zbyt szybko i obficie. Plotkowali o pracownikach domu kultury, a przy okazji nie wiadomo kiedy przeszli na „ty”. Wierze nagle zakręciło się w głowie, poszła na chwilę do toalety, lustrując chorobliwie czyste i wypieszczone mieszkanie. Łazienka była śnieżnobiała, lśniła, jakby wylizała ją armia kotów. Wtedy ogarnęła ją nieprzeparta żądza, aby to wszystko zbrukać, tak szybko i gwałtownie jak to jest możliwe.

Wróciła i potrącając krzesło, wzięła blok. Antoni usiadł w fotelu, zrobił niemożliwie sztuczną minę, jak wszyscy pozujący do obrazu lub fotografii. Wiera wybuchła śmiechem, a ten śmiech - namiętny i szczery, rozbroił ich skrępowanie. Antoni nagle zapomniał o żonie, o wyrzutach sumienia, zapomniał nawet o AIDS.

Chciał wstać, ale nie zdążył. Uklękła między jego kolanami. Próbował ją pocałować, zasłoniła się blokiem. Igrała tak z nim, śmiejąc się przez kilka minut, zasłaniała to dół, to górę, by w końcu ulec... całował niezręcznie i płytko jak młody chłopiec. Weszła głęboko w jego usta swoim zgrabnym językiem, nigdy jeszcze nie doświadczył takiego pocałunku... Leżeli na dywanie, sięgnęła ręką do jego rozporka - w pierwszym odruchu bronił się... Martusia nigdy tak się nie zachowywała, ale szybko uległ, a jego penis, jak spłoszony pies, najpierw skulił się, by po chwili dzielnie się nasrożyć. Zaśmiała się i wzięła go do ust. Widział coś takiego tylko na filmach, a teraz czuł to zjawisko całą swoją istotą... Wyuzdanie... szalona... czym to się skończy?... - myśli jak błyskawice rozświetliły jego niebo, groźne, ale dzikie i rozkoszne niebo. Do łóżeczka - zamruczała, gryząc go w ucho, trochę za mocno. Nie planował użycia małżeńskiego łoża, chciał oszczędzić Martusi upokorzenia; ale dla Wiery niepokalana sypialnia tego domu było częścią wyzwania.

Rozebrała się, została tylko w koronkowych majteczkach i w szpilkach. Szukał gorączkowo prezerwatywy, na próżno - jak zwykle zgubiłem - pomyślał. Nie miał jednak czasu na rozpacz, porwany wielką falą, nie pamiętał, jak i kiedy ściągnął jej majteczki.

Już dawno uspokoił się sufit, ściany i górski pejzaż na obrazie, gdzie nieporadnie namalowane góry tonęły we mgle. W pokoju unosił się tylko zapach namiętności.

Pomyślał o żonie i stłumił w sobie odruch, by natychmiast wywietrzyć pokój.

- Ale wiesz, Wiera, nie wpłynie to na nasze stosunku służbowe - powiedział, przykrywając głowę kołdrą, by nie patrzeć, jak się ubiera.

Zaśmiała się.

- Co wpłynie, to wypłynie - powiedziała, włożyła biustonosz, obejrzała w lustrze szyję - nie było na niej śladów. Znalazła rajstopy - a gdzie moje majtki? - zapytała.

Wstał i ubrał się, zakrywając nagość. Potem oboje szukali zaginionej garderoby. Na próżno - majtek nigdzie nie było. Znikły, jakby zostały pożarte przez jakieś niewidzialne i żarłoczne seksualne zwierzę. Przetrząsnął nawet szafę... suknie żony zapachniały mu smutno, jak po zmarłej. W marynarce znalazł prezerwatywę, której na próżno szukał, schował ją do biurka w dawne miejsce. Rozstali się bez czułości, chociaż zjednoczeni wspólnym problemem.

Kiedy został sam - zrozumiał, że jest przygnieciony ciężarem winy. Piekło jednak zaczęło się w nocy. Śniło mu się, że siedzi z Martusią w kuchni, jedzą śniadanie - jak zwykle jajeczka w koszulkach, gdy na parapecie siada wrona w karminowych, koronkowych majteczkach, unosi te majteczki i pokazuje swoją bezwstydną płeć - zdumiewające połączenie męskości i kobiecości. Obudził go krzyk Martusi - był sam, zegarek wskazywał na szóstą rano. Gorączkowo zaczął szukać zguby, przetrząsnął jeszcze raz łóżko, wlazł pod nie chyba już po raz piąty, wszystko na próżno.

Wiera zadzwoniła o ósmej rano. Nie miał dla niej dobrych wiadomości. Wydawała mu się poirytowana. Pomyślała - jak mogłam zadać się z takim łamagą. On zgubił najważniejsze majtki mojego życia! Antoni, odkładając słuchawkę, pomyślał - co teraz będzie? Pewne ukojenie przyniosła mu praca zacierania śladów. W domu była imponująca rozmaitość środków czystości - użył niemal wszystkich! Kilkakrotnie sprawdzał, czy nie ma śladu kropli wina, butelki wyniósł do śmietnika sąsiada. Pedantycznie sprawdził prześcieradło. Znalazł tam dwa jasne włosy Wiery, położył je delikatnie na dłoni, przyglądał im się czule przez chwilę; zamyślił się i zastygł w tym zamyśleniu na dłużej, wspominając to i owo, w końcu ze smutkiem pozwolił, by pamiątkę minionej namiętności wessała klozetowa muszla.

Martusia przyjechała w niedzielę, w samo południe. Tuptuś roztuptał mieszkanie, a ona jak zwykle miała o coś żal do męża, nie zapamiętał nawet o co.

- A ty, dlaczego taki nieswój? - zapytała go nagle.

- Głowa mnie boli - odpowiedział i to była prawda. Przestraszył się - czyżby to pierwsze objawy AIDS? - zaraz potem stwierdził - jestem idiota, po stokroć idiota. I począł myśleć - co zrobić, by w ogóle nie myśleć? Wieczorem doszedł do wniosku, że to wszystko może skończyć się najzupełniej dobrze. Wiera jest z natury namiętna, ale nie zadawała się przecież z byle kim, majteczki przepadły na amen - to się zdarza. Przed pięcioma laty we własnym łóżku przepadł mu na zawsze ulubiony zegarek.

Poczuł ochotę na zimne piwo. Ruszył w kierunku lodówki, wtedy usłyszał przeraźliwy krzyk Martusi. Pomyślał - to sen, Martusia ujrzała wronę. Kiedy wbiegł do sypialni, nie było tam wrony, były za to karminowe, koronkowe majteczki, które zwisały żałośnie jak martwy szczur trzymany za ogon w dwóch palcach, kiedy w drugiej dłoni Martusia dzierżyła poduszkę z wywiniętą poszewką.

- To nic, to jest zupełnie nic - powiedział z tak wielkim przekonaniem, na jakie było go stać w tej sytuacji.

- Z zapaszkiem! Z zapaszkiem, toooo!!!- wrzasnęła Martusia tak przeraźliwie, jakby chciała rozedrzeć ich dom w kroku - a Tuptuś zawył, by cały świat usłyszał, że ten dramat ma wymiar ostateczny.

KLATKA

W piątek wieczorem, kiedy zaczął padać śnieg, moja matka próbowała popełnić samobójstwo. Połknęła osiem pastylek, chociaż w pudełku było ich dwadzieścia. Połknęła o dwanaście za mało.

Zrobiła to z myślą o mnie, jestem tego pewien. Zawsze miała żelazny charakter, najpierw wykończyła mojego ojca, jestem ostatni w kolejce.

Moja mama nauczyła mnie, że życie jest metalowym pudełkiem, z którego wychodzimy jedynie po to, by zobaczyć, że przeszliśmy do następnego - dlatego trzeba być twardym. Chyba okazało się, że jestem za miękki na takie życie. Czy ona nie jest za twarda? Stara generałowa o grubym głosie, postać godna pióra Gogola. Chwilami miałem wrażenie, że jest tak ostra, że kaleczy się o siebie samą. Kiedy wiek zabrał jej niemal całą władzę, okazało się, że trzymała w rękawie asa, w postaci resztki swojego życia. Nie zostało tego wiele, ale taka końcówka ma swoją wagę.

Jechałem za karetką pogotowia. Pędziłem korytarzem, który syrena żłobiła w śnieżnych ulicach, odpadłem na granicy Mokotowa.

Płukali jej żołądek, kiedy przybyłem na izbę przyjęć. To nie była moja żelazna matka - to była stara kobieta, której wywracano żołądek na drugą stronę.

- Pewnie wyjdzie z tego - powiedział lekarz - podłączymy ją do kroplówki na noc, niech pan przyjdzie jutro rano.

Szpital działa na mnie jak krzyż na skazanego, kiedy już widzi młotek i gwoździe. Zakładanie na buty plastikowych okryć, podobnych do prezerwatyw, przypomina, że wkraczamy w sferę piekielną, gdzie nawet seks jest chorobą śmiertelną. Wyszedłem z oddechem

ulgi.

Śnieg padał, gęsty, jakby te wszystkie spsiałe zimy z ostatnich lat postanowiły zmienić się w polarnego niedźwiedzia. Dach szpitala straszył białą sierść, gdy patrzyłem w stronę okna na trzecim piętrze, gdzie igła kroplówki wbita w błękitną żyłę pompowała białą krew.

Wsiadłem do samochodu i ruszyłem - śnieg na szybach bronił się przed pracą wycieraczek. Jechałem wpatrzony bezmyślnie w biel szyby, na szczęście ulice były puste. Miasto siedziało przy telewizorze, oglądało finał Wielkiego Brata. Myślałem - Wielcy Bracia, Wielkie Siostry, mam was w dupie, w kanałach ściekowych mego organizmu, który tylko w tym miejscu jest kompatybilny z kanałami organizmu tego miasta. W tym zbiorczym przewodzie, którym kiedyś spłyniemy na warszawskie cmentarze, z paproszkami pamięci o finale, z kruszynkami tysięcy orgazmów, z drobinkami smaku porannej kawy i parówek, by najpierw gnić, a potem wysychać, kruszyć się w nic.

Znowu spróbowałem sobie wyobrazić wnętrze nic. Często tak próbuję. Czy to nie intrygujące - pustki jest najwięcej we wszechświecie, a nie można jej zobaczyć?

Zaczęło się to na pogrzebie babci. Miałem jedenaście lat. W tym pamiętnym tygodniu ujrzałem różne ważne rzeczy. Kiedy babcia chowała się przed śmiercią pod pierzyną i w ataku bólu zdarła z siebie okrycie, zobaczyłem jej płeć, różowego pająka w pajęczynie. A więc to tak - pomyślałem. Potem umarła i już wiedziałem, że nigdy się nie obudzi. Ksiądz w kościele udawał kruka, otwierał szeroko dziób, krakał. Odwróciłem wtedy głowę i policzyłem łzy Chrystusa na krzyżu, a ten puścił do mnie oko i szepnął - tam jest NIC. Od tej pory wierzę w nic. Czy jestem pewien swojej wiary?

Śnieg sfruwał z dachu samochodu. Wycieraczki załapały i nareszcie ujrzałem pysk mojego miasta. Szara Warszawa rozbieliła się, rozmarzyła się na biało, a we wszystkich oknach klatek domów srebrzyły się oczy Wielkiego Brata.

Maryna oglądała wielki finał, ujrzałem to w jej źrenicach, kiedy otworzyła mi drzwi.

Jeszcze jest trzeźwa - pomyślałem - czując, jak kamień spada mi z serca. Telewizor pracowicie pożerał nasze mieszkanie, a pyski finalistów napinały się jak odbytnica na chwilę przed wypróżnieniem. Za moment superwybraniec wypryśnie, szeleszcząc skrzydłami pieniędzy, a wielki tłum będzie klaskał i wył, tak rodzi się człowiek sukcesu.

Nie mogłem wyłączyć telewizora, nie mogłem jej tego zrobić. Ona za to pozwoliła mojej ręce zajrzeć pod spódnicę, nie miała dzisiaj łaskotek, co zwykle psuje nam współżycie. Wszedłem w nią od tyłu - mogła więc oglądać telewizję, a ja przy okazji też. Mieliśmy orgazm w chwili ogłoszenia werdyktu. Uważam to za mój wielki sukces. Za nasz sukces. W tym kończącym się roku nie mieliśmy zbyt wielu sukcesów.

Nagle usłyszałem, że Maryna płacze. Z rozkoszy - pomyślałem - ale byłem w błędzie. Wygrała Ania, a ona była wielbicielką Beaty. Schowałem fiuta do spodni, jak mały zmięty banknocik wydany byle jak.

Poszedłem do łazienki, nalałem gorącej wody, wlazłem do wanny z westchnieniem bólu. Pomyślałem o mamie, ona też teraz leży. Chciałbym kochać moją mamę, ale nie mam czym. Zamknąłem oczy i ujrzałem, jak otwiera się kanał, ten wydawało się zasypany na zawsze; jak wzbiera fala i zmierza ku ujściu, a kiedy tam dotarła, poczułem ból, jakby płuca były za małe. Kiedy krzyknąłem, Maryna wbiegła do łazienki, pewna, że umieram.

- Pomyślałem o naszym orgazmie - powiedziałem jakby nigdy nic i podałem gąbkę - umyj mi plecy jak za dawnych dobrych lat.

Nie uwierzyła mi, wrzuciła gąbkę do wody. Ujrzałem w jej oczach pierwszy kieliszek wina - o tak, byłem pewien, że sobie chlapnęła. Mówiła jednak jeszcze swoim głosem.

- Drzesz się jak torturowany.

- Moja matka próbowała popełnić samobójstwo, jest w szpitalu.

- Naprawdę...? To niemożliwe! - A jednak.

- Wyjdzie z tego?

- Pewnie tak.

Chyba zmartwiła się, że z mamą nie jest tak źle - zawstydziła się tego uczucia i szybko wyszła z łazienki.

Nie jest zła ta moja Maryna. Nie wiem, od kiedy jest alkoholiczką, ona sama chyba tego nie wie? Oni nie chcą wiedzieć...

Za to Jola, moja kochanka, nie ma żadnych nałogów, jest zawsze trzeźwa, można na niej polegać jak na poległym. Nic dziwnego, że nudzi mnie śmiertelnie.

Maryna też mnie zdradza... nie posiadam na to dowodów, dlaczego miałaby tego nie robić, skoro tak wiele kobiet to robi, wiem coś o tym, boja zdradzałem nieraz Marynę z kobietami, które zdradzają swoich mężów, ona, zanim mnie poznała, miała wielu kochanków, przyznała się tylko do dziesięciu, ja wiem jeszcze o trzech, miała ich pewnie ze trzydziestu plus ten obecny, może jest ich teraz nawet kilku, czemu nie jestem prawie pewien, że jej kochankiem jest mój szef, tańczyli przytuleni brzuchami na balu sylwestrowym... Broniłem się, ale nie ma bardziej podstępnego wroga niż wyobraźnia. Wszyscy kochankowie Maryny - dawni, pewni, niepewni połączyli się w jedność, ujrzałem oblicze mego szefa, jego obleśne niemal murzyńskie wargi, z których wyskoczył członek, drugi jak wąż i wbił się jadowicie w obnażony i bezbronny tyłeczek mojej Maryny... Jezuu...

Znowu wbiegła do łazienki.

- Jeżeli będziesz tak się darł, sąsiedzi znowu wezwą policję, jak rok temu, a jeśli oni tego nie zrobią, ja to zrobię - a potem wyprowadzę się z domu. Mam dosyć!

- Do Mariana...? Proszę bardzo, ależ proszę... tylko najpierw umyj się, Marian taki higienista, pobrudzi się moim nasieniem...

Uderzyła mnie szczotką. Puściłem na nią zimną wodę z prysznica, za co oberwałem stołkiem. Wyskoczyłem z wanny. Dopadłem ją w okolicy telewizora, który wypluwał z siebie kolejną porcję mielonki. Nie uderzyłem mocno - byłem jednak nagi, a nagi wobec ubranego czuje się szczególnie bezbronny i gdy uderza, to mocniej o swoją nagość.

Siniak pod jej okiem był jak sztandar na dachu budynku, kiedy mój guz schował się dyskretnie we włosach. Więc nawet lustro mówiło, że to ja powinienem wynieść się z domu. Ewakuacja po katastrofie. Było ich już kilka w przeszłości... Na szczęście Ania, nasza czternastoletnia córka pojechała na szkolną wycieczkę, nie musiała więc jak zwykle brać czyjejś strony.

Do torby podróżnej wrzuciłem, co miałem pod ręką. Niosłem ze sobą żal, że pokłóciłem się z Jolą. To nie jest sytuacja, w której można sobie pozwolić na brak kochanki, nawet gdy jest śmiertelnie nudna. Wiedziałem, że musi minąć sporo czasu, zanim da się przeprosić, ona ma niemożliwie długi przewód wybaczania. Prawdę mówiąc, więcej mnie w niej drażni, niż nie drażni. Zaletą posiadania kochanki bywa to, że bierze się z niej, co ma najlepsze...

Jurek zawsze ma dla mnie wolny pokój. Zapadł się w swoją samotność dziesięć lat temu, kiedy żona rzuciła go dla właściciela fabryki, stał się religijny, unika kobiet - tłumaczy z niemieckiego filozoficzne teksty.

- Znowu? To przyjedź - mówił przez telefon - wiedziałem, że tak powie.

Przyjechałem. I jak zwykle na progu oświadczyłem:

- Nie będziemy gadać o kobietach, o chrześcijaństwie ani o innych religiach... o polityce też nie...

Co się porobiło z nami w tym kraju, że kłócimy się o wszystko, a ludzie, gdy spotykają się po długim niewidzeniu, obwąchują swoje polityczne podogonia... My też, całując się na powitanie, byliśmy niepewni i czujni.

Jurek jest bardzo wysoki, szczupły, o ascetycznej twarzy, którą lubiłby malować El Greco. Dzisiaj wydał mi się mniejszy i chudszy, jakby z latami zjadał sam siebie. Kiedy poznaliśmy się, byliśmy chorobliwie młodzi, nie wierzyliśmy w starość ani w Boga. Czas jednak zrobił swoje. Jurek dwa razy lądował w szpitalu psychiatrycznym, rzuciła go żona i skończył na chrześcijaństwie jak w łódce na środku dzisiejszego jeziora Genezaret. Nie jest to religijnie łatwa pozycja. Oglądałem to jezioro na żywo, woda jak woda.

Rzadko widać u człowieka tak wyraźnie jak u Jurka, że wiara jest śmiertelnym lękiem przed życiem. Ja też umieram ze strachu, ale moje Nic jest jak dąb - stary i osmolony od uderzeń pioruna, ale korzeń ma mocny.

W milczeniu wprowadził mnie do pokoju, który z latami jest coraz bardziej mój; gdyby rozterki zostawiały ślady na ścianach, byłby nimi wytapetowany. Poszedł zrobić kawę, a ja zadzwoniłem na telefon komórkowy Ani. Zawsze mam wrażenie, że jej przeszkadzam.

- Fajnie jest, Aniu?

- Jest.

- Wszystko OK? - OK.

Jej małe, twarde odpowiedzi były jak korki, które zatykały kolejne butelki moich pytań.

- Nie mam już pytań, całuję - ona mnie też, jakby odbijała piłkę.

Jurek wrócił z kawą, usiedliśmy naprzeciw siebie.

Potem zapytał o matkę i zmartwił się. Niewielu jest już ludzi, których martwią problemy innych. Nie rozmawialiśmy jednak o tym co najważniejsze, jak nie mówi się o górze, na którą strach wejść. Co z tego, że stwierdzimy - moje małżeństwo jest chore, jego samotność jest chora, kiedy źródła choroby ukryte są w skałach, do których nie mamy dostępu?

Rozmawiając z Jurkiem, miałem wrażenie, że dotykam ważnych miejsc, czując, ale nie widząc jak ślepiec. Gdzieś we mnie była pusta przestrzeń, skondensowana jak mleko gwiezdnej drogi. Tam mieszka istota każdego z nas, mniej lub bardziej niedostępna. Na jej brzegu budujemy domy, tam rosną nasze najważniejsze drzewa, ich korzenie oplatają serca, stamtąd czerpiemy energię życia i tam ją tracimy. Kto jednak potrafi zanurzyć dłoń w jednym z takich strumieni? Zwykle korzystamy z pośrednictwa rur zatrutych ołowiem...

Ja dużo o sobie wiem... Czytam książki psychologiczne, dwa razy zaczynałem psychoterapię, ale zakochiwałem się w swoich psychoterapeutkach tak intensywnie, że na samym progu terapii byłem wyrzucany. Jednym z moich problemów są sprzeczności, delikatny cham i brutalny poeta.

Po godzinie rozmowy z Jurkiem poczułem, że jestem psychicznie wycieńczony. Postanowiłem wyciągnąć go do kina, przyznał, że nie był w kinie od pięciu lat, odzwyczaił się, nie czuje się na siłach, by tak nagle to zmieniać. Nagle spostrzegłem, że ciągnie go do komputera - taktownie zapytałem, czy nie pogniewa się, że pójdę sam na „Mullholand Drive” Lyncha. Kiwnął głową i odwrócił się, zapewne by ukryć wyraz zadowolenia. Chodził późno spać, mój powrót przed pomocą nie był dla niego problemem.

Kino było prawie puste, tym bardziej drażniła mnie grupka młodych ludzi, którzy usiedli tuż obok. Jest coś takiego we mnie, że przyciągam pchły, pluskwy, grypę, wszelkie postacie opryszczki. Pod koniec filmu, gdy już było dla mnie oczywiste, że istotna część jego urody polega na tym, że jest zagadką, towarzystwo zaczęło się awanturować. Byli upokorzeni tym, czego nie rozumieli. Fakt, że w ogóle mieli taki problem, świadczy o pewnych duchowych komplikacjach. Nienawidzę jednak, kiedy budzi się mnie ze snu, w który wierzę - nie mam przecież łatwości wiary. Zwróciłem im grzecznie uwagę - ta grzeczność została zlekceważona. Wiedziałem, że uruchamiam lawinę zdarzeń, ale byłem już tylko jednym z kamyków.

Moja młodzieńcza pasja do boksu musiała kiedyś skończyć się nieszczęściem. Kobiety zwykle łagodzą obyczaje, są jednak sytuacje, kiedy je zaostrzają. Nie powinienem jednak uderzać faceta, który jest z dwójką kolegów - niezdarnych, ale solidnie zbudowanych i gotowych ponieść uszczerbek na zdrowiu, byle nie skompromitować się w oczach dziewczyn. Miałem pecha, pech to moja specjalność - ktoś zostawił na podłodze butelkę po piwie.

Zapadłem się w coś, co zapewne było korytarzem do Nic, ale nie udało mi się uchwycić tej chwili. Nic może być przeżyciem tylko wtedy, gdy zobaczy się jego brzeg. Czy komuś udało się?

Byłem w drodze między snem a jawą, spotkałem tam wiele majaków, słyszałem rozmowy lekarzy, którzy brzmieli łagodnie, jakby wszystko było już po tamtej stronie; a tamta strona, uwierzcie mi, nie jest taka zła, nie ma kantów i miejsc ostrych.

Tu, gdzie są kanty i miejsca ostre, ujrzałem najpierw kwiaty namalowane byle jak, zapewne przez kogoś chorego. Potem wydawało mi się, że widzę moją matkę na wózku inwalidzkim.

- Mama? - spytałem w nadziei, że to nieporozumienie, które zaraz się wyjaśni.

- Jestem, synku - odparła stanowczo, jak zwykle. Wyglądało na to, że to była moja prawdziwa mama.

- Mamo... - szepnąłem, a w moim głosie musiała być nadzieja i przerażenie, gdyż szybko i stanowczo powiedziała:

- Nie martw się, synku, twoja mama jest z tobą, damy sobie radę. Znowu zrobiłeś jakiś głupstwo... ale mama ci pomoże. Mama jest już prawie zdrowa, teraz czas na ciebie...

Na mojej twarzy musiała zobaczyć znak zapytania, gdyż wyjaśniła:

- Jesteśmy na tym samym piętrze, to przecież nasz rejon... inna sprawa... że ten szpital jest skandalem, jak wszystkie szpitale w tym kraju, oprócz prywatnych, na które nie stać uczciwych ludzi, ale damy sobie radę, już rozmawiałam w twojej sprawie z ordynatorem.

- Mamo, daj spokój - jęknąłem.

Nagle w drzwiach stanęła Maryna. Od razu poznałem, że nie była trzeźwa... Podbrzusze prawego oka już zżółkło, co było świadectwem upływu czasu.

- Maryna?

- Jestem - odpowiedziała jak w szkole. Zamknąłem oczy, a kiedy je otworzyłem, ujrzałem

swoją córkę, szeptała...

- Wyjdzie z tego, mamo?

- Już wyszedłem - oświadczyłem, ale nie zabrzmiało to przekonująco, bo Ania miała łzy w oczach.

- Co tam znowu konspirujecie! Patrzcie, do czego doprowadziłyście mojego syna, proszę mówić w mojej obecności głośniej! Ja słabo słyszę! - krzyknęła moja mama.

- No to jesteśmy w domu - powiedziałem.

- Głośniej, synku!

- W domu!!! - wrzasnąłem.

Wbiegły dwie pielęgniarki. Zaczęły usuwać całe towarzystwo. Wtedy pojawił się Jurek, by powiedzieć, że się za mnie modli. Nie był jednak przekonujący w tym wyznaniu.

- Nic - powiedziałem.

Chyba nie usłyszał? Chciał zbliżyć swoje ucho do moich ust, ale został odciągnięty przez pielęgniarki.

Postanowiłem przenieść się w nic, zamknąłem oczy, nie udawało mi się. Tkwiłem w pułapce swojej obandażowanej głowy, na smyczy kroplówki. Jak dochodzi do decydującej rozgrywki, to krzyżują człowieka na łóżku i nie ma ucieczki. Jak nieskończona jest nieskończoność? Czy jest jedna? W zasadzie musi ich być nieskończenie wiele, jak nieskończenie dużo bywa wymiarów. Czyli można sobie wyobrazić nieskończoną ilość początków układu XYZ i każdy układ można uzupełniać nieskończoną liczbą osi i układy te nigdzie się nie krzyżują! Jeśli stykają się, to tylko niemal. Jak wygląda „niemal”? Te miejsca podobno niektórzy czasami widzą lub wydaje im się, że widzą. Jak to ma się do nic? Czy takie myślenie może rozsadzić czaszkę? Wielu ludzi na to umarło, ale lekarze nie diagnozują takich przypadków, nie mieszczą im się w głowie.

Ujrzałem, jak rok, dzień, minuta i sekunda obnażają swoją oś, jak biegnie iskra o nieskończonej liczbie nóg i siada między moimi oczyma.

KLUCZ

Z latami odkryłem osobliwą prawidłowość; to, co stało się wczoraj, zdaje się istnieć w mojej prehistorii, a zdarzenia sprzed kilkunastu lat pamiętam wyraźnie i mocno. Ma to na pewno istotny wpływ na wygląd naszego prywatnego muzeum erotyki. Zwykle jest ono zamknięte dla obcych, zamykamy je nawet przed sobą. Jak wygląda takie muzeum u ludzi w podeszłym wieku? Zastanawiałem się nad tym przez lata i nawet nie zauważyłem, kiedy podszedł mnie czas, ukradkiem i podstępnie, by nagle rzucić na ostatni brzeg. Jestem pewien, że zostało mi niewiele lat i teraz robię remanent wspomnień. Jeden z bardziej osobliwych eksponatów w moich zbiorach mieszka w odległym czasie, który był niemal wczoraj. Zatrzymałem się w pewnym pięknym mieście na południu Europy, w domu, gdzie przede mną zamieszkiwał pewien przystojny i słynny artysta. W filmach grywał zwykle amantów, w życiu podobno też. Został po nim w sypialni zapach jaśminu. Co jakiś czas dzwonił telefon, jedyny sygnał z daleka, jaki nawiedzał to mieszkanie zasiedlone przeze mnie przypadkiem i na chwilę. Wtedy jeszcze nie wiedziałem, że ta chwila dotyczy w równym stopniu całego życia. Jakaś dziewczyna dopominała się jego głosu. W tym okresie życia czułem się bardzo samotnie, prawdę mówiąc, czekałem na pewien telefon z kraju, chociaż nie wierzyłem w niego, jak nie wierzę w Boga - czyli mocno, ale nie bezwzględnie. W zamian przyjmowałem pokornie telefony, powiedzmy zastępcze, były one pewnym urozmaiceniem mojego smutku. Chwilami nawet czułem, że część łaski, która nie należała mi się, spada jednak na moją głowę. Tłumaczyłem dziewczynie, że go nie ma, nie będzie, on już tu nie mieszka... wielki człowiek wrócił do ojczyzny, gdzie uwodzi nie jedną, a miliony kobiet.

Nie wierzyła, uparta, jak tylko uparta potrafi być miłość. Wiedziała o nim wiele - jeśli nawet byli ze sobą krótko, to na pewno intensywnie, nie zdążyła jednak zauważyć, że wielki aktor nie kochał nigdy nikogo, siebie też nie.

Byłem już mniej więcej w połowie stypendium, a licząc optymistycznie, w jednej czwartej swojego życia. W tym mieście pełnym ludzi skazany na siebie samego. Marnotrawiłem czas, rozpamiętując rozstanie, jakie przeżyłem kilka miesięcy temu. Rozstałem się z kobietą, która była mi bliska, ale w sposób, który w uproszczeniu nazwę skomplikowanym. Nigdy nie mieszkaliśmy razem, przestaliśmy widywać się ze sobą i chociaż nie wiem, kto zapoczątkował te niespotkania, wiem, że zakopaliśmy się we wzajemnym milczeniu i nikt nie chciał go przerwać pierwszy.

Powinienem uczyć się języka, którego wielkie morze szumiało za oknami, ale trudno to robić, unikając spotkań z ludźmi. Oglądałem za to często, zbyt często telewizję, która w tamtym czasie nie cierpiała jeszcze na uporczywą i krwawą biegunkę. Świat okolicznych sklepów, po brudnej szarzyźnie Polski Ludowej, zadziwiał mnie rozmaitością luksusu i bogactwa - ten nadmiar nie przywodził na myśl jeszcze żadnych niebezpieczeństw, ukrytą truciznę kapitalizmu przyszło nam poznać o wiele później. Wtedy ten świat nie był mój, nic w nim nie bolało, zwiedzałem go jak przybysz z innej planety, zrobionej z gorszego materiału.

Dziewczyna dzwoniła niemal codziennie, zwykle po szóstej. Zauważyłem ze zdziwieniem, że odruchowo staram się być o tej godzinie w domu. Pogodziłem się, że to jest jedyny telefon, na jaki mogę liczyć, jego niezawodność stała się dla mnie punktem oparcia. Głos dziewczyny, jej młodzieńczy upór, zakłopotanie, że to jestem tylko ja... wszystko stało mi się bliskie, chwilami wierzyłem, że jestem tym upragnionym nieobecnym. Była chyba Polką, ale żyła tu zapewne od dziecka, mieszała francuski z polskim, taki mariaż doprawdy potrafi być wdzięczny, miałem nawet wrażenie, że francuskie „r” pobudza erotycznie szelesty i szepty polskiego języka. Nasze dialogi stopniowo wydłużały się, chociaż oboje starannie unikaliśmy szczegółów. Wiedziałem, że reprezentuję wielkiego nieobecnego, jestem niemal duchem mieszkania opuszczonego przez słynnego człowieka, nie powinienem więc istnieć za bardzo. Czasami oplatała moje słowa swoimi, z wdziękiem potykając się o trudniejsze wyrazy; i nie wiadomo kiedy, w coraz szerszą ramę naszych dialogów wkradły się refleksje na temat pogody, omówiliśmy nawet tragiczny wypadek w centrum miasta, a ze spraw bardziej ogólnych - smugę smutku, jaką zostawia po sobie upływ czasu.

Nagle zaproponowała mi spotkanie. Był to grom, ale nie z jasnego nieba, marzyłem o takiej burzowej chmurze i nawet ją widziałem. W głębi duszy liczyłem na to spotkanie.

Czy postanowiła spotkać się ze mną z rozpaczy, nudy, kaprysu, zamiast niego? Nie chciałem w to wnikać. Kiedy podawała mi swój adres, jej głos uzyskał fakturę jedwabiu, nigdy jeszcze tak do mnie nie mówiła - z nim pewnie rozmawiała tak zawsze...

W moim kraju chorującym na dolegliwy brak powszechny, gdzie tylko wolny czas był w nadmiarze, czego zresztą wtedy nie docenialiśmy, a więc w tym moim biednym kraju istniało pojęcie opakowania zastępczego. Teraz ja byłem zapewne takim opakowaniem?

Wahałem się - bałem się spotkania wyobraźni z rzeczywistością. Postanowiłem, że ma niebieskie oczy i bardzo jasne włosy, usta pełne, nieco murzyńskie, gdyż słowa, które wypowiadała, wybrzuszały się apetycznie. Czy mogłem jej odmówić? - jej zapewne tak, ale sobie nie.

Umówiliśmy się na późny wieczór. Zaprosiła mnie do siebie! Kobietę zaniepokoiłaby taka propozycja, w każdym mieszkaniu jest przecież łóżko. Myślałem raczej serdecznie o tym domowym sprzęcie, chociaż ostrożna wyobraźnia nie pozwalała mi wdawać się w szczegóły. Poszedłem do pobliskiego sklepu. Kupiłem marynarkę, na którą od miesiąca patrzyłem łakomym okiem, była stanowczo za droga jak na kieszeń stypendysty. Tego dnia ta sama cena wydawała mi się odpowiednia.

Jechałem metrem. W szybie wagonu ze zdumieniem odkryłem, że jestem wygięty w znak zapytania, który podąża, by znaleźć swoją zagubioną kropkę. Przeniknął mnie do krwi zapach podziemnych tuneli tego magicznego miasta, duszny, gęsty, dotykalny. Od tej chwili już zawsze będzie mi się kojarzył z jakąś formą namiętności i samotności - czy nie są siostrami?

Kupiłem kwiaty. Nigdy nikomu nie podarowałem takiej kwietnej potęgi. Bukiet wyglądał jak pysk drapieżnika, który przed chwilą rozszarpał ofiarę. Ścięte kwiaty napawają mnie smutkiem, przecież nawet te najbardziej wytrwałe zwiędną po kilku dniach. Czy dając pięknym dziewczętom kwiaty, nie przypominamy o nietrwałości ich urody?

Szukając adresu, kluczyłem wąskimi, wdzięcznie zaniedbanymi uliczkami. Kolce rozkrwawiły mi dłonie. Czym dłużej błądziłem, tym bardziej rosła moja pasja.

Rozpamiętywałem każdy schodek w tym znalezionym cudem domu, zagubionym w labiryncie uliczek. On też tędy chodził, być może z podobnie bijącym sercem mijał ozdobną skrzynkę pocztową, która pamiętała listy przysyłane z frontów pierwszej i drugiej wojny światowej. Na korytarzu stał zapach pokrewny zapachowi jaśminu, ale to mogło być tylko złudzenie.

Dozując napięcie, odczekałem pod drzwiami kilka minut. Nawet cisza wydawała się piękna. Już chyba wtedy przeczuwałem, co teraz jest dla mnie oczywiste - największa przyjemność mieszka w oczekiwaniu na przyjemność. Dzwonek wydawał się zbyt brutalny, zapukałem.

Drzwi otwarły się tak gwałtownie, że niemal wpadłem do środka! To ja - powiedziała - i uśmiechnęła się, jakby chciała mnie połknąć. Musiałem na chwilę zamknąć oczy, by zrozumieć - to był jej głos. Oniemiały patrzyłem, jak obfitością swego ciała wypełniała drzwi! Zdążyłem zauważyć, że twarz miałaby ładną, gdyby nie wylewała się ze swoich ram; ale nawet ten ślad urody był przerażający. Monstrum! Gdyby moje oblicze było z porcelany, z pewnością zsunęłoby się z twarzy i roztrzaskało o schody. Dałem jej szybko kwiaty na pożarcie. Utonęły w pulchnej i zachłannej dłoni. Cofnąłem rękę w lęku, że ją stracę... i uciekłem.

Wracałem jak ranny żołnierz po przegranej bitwie. Na próg swojego domu dotarłem o północy. Otwierając drzwi, usłyszałem dzwonek telefonu. Północ to ulubiona godzina kobiety, z którą rozstałem się w kraju, o tej godzinie zwykle dzwoniła. Klucz drżał mi w ręku, w końcu drzwi ustąpiły. Przewracając w mroku krzesła, dobiegłem do telefonu. Słuchawka zaskowyczała jak ranne zwierzę i zamarła w dłoni, potem słyszałem już tylko głuchy puls telefonicznego kosmosu.

Trzasnąłem pięścią w stół - jęknął blatem i czterema nogami. Próbowałem przypomnieć sobie jej numer, byłem tak zdenerwowany, że pomieszały mi się cyfry. Znalazłem go w notesie, ale zapomniałem, jaki jest kierunkowy do Polski. W końcu zadzwoniłem. Po pierwszym sygnale chciałem odłożyć słuchawkę, po trzecim otwarła się nagle brama mojego kraju i ujrzałem uśpioną w mroku Warszawę, poczułem zapach kartoflanej zupy i majowego bzu. Zaspany głos był głosem obcego mężczyzny. Rzuciłem słuchawkę. Usiadłem w fotelu z twarzą w dłoniach. Potem podszedłem do otwartych drzwi. Klucz tkwił w zamku, ironicznie i żałośnie.

Minęło tyle lat, nie wiem, czy znalazłbym dom i ulicę, gdzie wtedy mieszkałem, a ten klucz tkwi jak gwóźdź w drzwiach mojej pamięci.

DZIURKA JAK MARZENIE

Mariola urodziła się i dorastała w małym miasteczku, nazwijmy je na użytek tego opowiadania W. Matka dziewczyny była główną księgową w szkole, ojciec pracował jako elektryk, teraz jest bezrobotny. Wolność, która w roku 1989 spadła na Polskę, potraktowała to miejsce dosyć brutalnie. Zbankrutowała mleczarnia, jedyny duży zakład w okolicy, gdzie pracował ojciec Marioli. Powstało za to kilkanaście sklepów pełnych towaru i duży, nowoczesny supermarket, który próbuje zjeść te małe. Z nadejściem wiosny, wraz z pyłkami lipy, rozsnuła się po miasteczku plotka, oparta zapewne na kombinacji liter w nazwie sklepu, że jego właścicielką jest Agnieszka Holland.

W sumie miasteczko byłoby nieciekawe, aż wstyd je szczegółowo opisywać, jak większość małych miasteczek na świecie. W Polsce jednak historia postarała się o mroczny i niebanalny aneks, nawet do banalnych biografii. Przed wojną niemal połowa ludności to byli Żydzi. Wojna odrąbała ich jak gałąź i spaliła. Miasto pochyliło się i odgięło w drugą stronę, jakby wahało się, co ma zrobić. Nic nie można było jednak zrobić... W czasie okupacji działała w okolicy Armia Krajowa. Hitlerowcy rozstrzelali dwudziestu pięciu mieszkańców w ramach odwetu za niefortunną akcję podziemia. Przypomina o tym marmurowa tablica na rynku z nazwiskami rozstrzelanych. Po wojnie w okolicznych lasach działały zbrojne grupy, które nie mogły pogodzić się z nowym ładem czy nieładem w Polsce. Urząd bezpieczeństwa zasiedlił największy budynek - każdy był podejrzany, wielu odczuło to na swojej skórze. To już za Niemca było lepiej - mówili niektórzy. Stalinizm szybko tracił kły, potem już tylko gnił i łatwiej było żyć. Ale nigdy nie jest łatwo w miasteczku, które jest jak na otwartej dłoni.

Na rynku stoi barokowy kościół. Ten jedyny naprawdę zabytkowy budynek w mieście królował do czasu, kiedy zbudowano hotel na ulicy Rewolucji Październikowej, teraz ta ulica nosi imię księdza Popiełuszki. Po co hotel w takiej małej mieścinie? Tu trzeba wyjaśnić, że od roku w województwie jest głośno o miasteczku. Los umieścił je na nieznośnie płaskiej równinie, gdzie ziemie są kiepskie, tanie, lecz ta ułomność ujawniła swoje zalety. Zamożny Niemiec, biznesmen polskiego pochodzenia, kupił dwieście hektarów i zbudował na brzegu miasteczka pola golfowe. Koparki zdzierały skórę z hektarów nieużytków, zasiano rozmaite gatunki trawy pod czułym okiem nie mówiących po polsku specjalistów, na workach widniały zagraniczne napisy; ludzie mówili, że to z Niemiec przywożą trawę, że nasza polska się nie nadaje. Byli tacy, co dogadywali - nawet naszej trawy nie chcą w tej Europie.

Golf przybywał nieśmiało do kraju, gdzie nie ma jeszcze zbyt wielu obywateli, którzy posiadają pieniądze, wolny czas i cierpliwość. Snobizmu jest za to tradycyjnie pod dostatkiem, mimo kryzysu. I to na razie wystarczyło, musiało wystarczyć. Przedsięwzięcie byłoby oczywiście bez sensu, gdyby nie bliskość kilku dużych i średnich miast. W. leży dogodnie między nimi, jak pępek w środku brzucha. I to z tych dużych ośrodków przybywają golfiści na swoich stalowych rumakach.

Pola poświęcił biskup, wcześniej jednak doszło do konfliktów w łonie miejscowego duchowieństwa, kiedy grupa księży związanych z Radiem Maryja u- znała pola golfowe za wylęgarnię moralnego występku - najgłośniej grzmiał miejscowy proboszcz. Biskup jednak wszedł na te pola, podmuch wiatru rozwiał mu fiolety... duchowny delikatnie uderzył kijem golfowym w piłeczkę. I przepłoszył diabła.

Architektura hotelu, który okazał się niezbędnym dodatkiem do obiektu, jest wzorowana na polskich dworkach i pałacach, zapewne dzięki tej niewiernej tradycji powstał budynek niepokojąco eklektyczny, ale niebrzydki. Mariola dostała pracę w tym hotelu, który nazwano wdzięcznie i oryginalnie - „Dziurka Jak Marzenie”. Ta nazwa zawstydziła miasteczko, ale okazało się, że warto było trochę się powstydzić - o W. mówiono nawet w telewizyjnych „Wiadomościach”. A wszyscy zainteresowani nazywali hotel po prostu... „dziurką”. Kariera sprzątaczki dla dziewczyny, która skończyła liceum i miała najlepsze w klasie oceny za wypracowania na dowolny temat, wydaje się wysoce niewystarczająca. Ale obiecano jej awans na recepcjonistkę, najpóźniej po roku. W miasteczku, gdzie po upadku mleczarni nie ma praktycznie żadnej pracy, to nie były złe perspektywy.

Mariola miała swoją chwilę wielkości, kiedy w rocznicę Trzeciego Maja zagrała Ojczyznę w szkolnym przedstawieniu wystawionym na rynku. Scena nie przypadkiem stanęła na tle pamiątkowej tablicy. Dziewczyna, budząc zazdrość koleżanek, wystąpiła w czerwonych majteczkach, w białym biustonoszu, przewiązana sztandarem z orłem, który ostrym dziobem rozkuwa sobie kajdany. Nic nie mówiła, nie musiała, jej obfity biust był tak wymowny, że rola, chociaż niema, zrobiła wielkie wrażenie na męskiej części publiczności.

Na co dzień Mariola marzyła o wielkim świecie, mrużąc oczy, patrzyła uważnie na samoloty, które gdzieś tam niebotycznie wysoko płynęły ku dalekim krainom, czytała „Twój Styl” i „Elle”, uwielbiała kosmetyki, opowieści o zamożnych ludziach, o wielkich i zawrotnych karierach; ale najbardziej lubiła elegancką i wyrafinowaną damską bieliznę. W jedynym miejscowym sklepie z bielizną prowadzonym przez rodzinę Majchrzaków wybór był niewielki, dlatego wybrała się na zakupy do Warszawy. Wróciła późno w nocy, zamyślona, jak czasami zadumani są ludzie po przyjęciu świętej komunii. Chociaż jedynaczka, u matki nie mogła spodziewać się zrozumienia dla takiej słabości, dlatego wzbogaconą kolekcję majteczek ukrywała przed rodziną. W wolne dni zamykała się w toalecie, prała ręcznie, przymierzała zbiory, rozmawiała z lustrem. Prasowanie celebrowała tylko w nocy, gdy wszyscy już spali. Kiedy szła do pracy, dobierała zwykle bieliznę w zależności od nastroju i koloru dnia; ale czasami czyniła na przekór, będąc więc w podłym nastroju, wkładała optymistyczne majteczki, a wtedy jej humor potrafił dostosować się do bielizny. Była z natury osobą spokojną, pedantyczną, szybko nabrała wprawy w sprzątaniu i w ścieleniu łóżek, które po pieszczocie jej rąk wyglądały, jakby przed chwilą opuściły fabrykę pościelonych łóżek.

Życie erotyczne Marioli rozpoczęło się w chwilę po skończeniu szkoły. Miała wtedy osiemnaście lat, a to czas, kiedy większość dziewczyn nawet w takim małym miasteczku ma za sobą rozbrojenie miny własnej płci. Ona jednak czekała wytrwale na pełnoletność. Chodziła z kolegą z sąsiedniej klasy - chłopak był taki sobie, ale w miasteczku nie ma dużego wyboru bielizny, pracy i chłopaków. To był również jego pierwszy raz i nie wiadomo, kto lękał się bardziej. Kiedy już stało się... pomyśleli zgodnie - to jest tak, tylko tak? Powtórzyli więc zabieg jeszcze kilka razy, w ramach poprawki. Było lepiej, ale jedynie trochę. Zerwała z nim, by czekać na szczególną okazję.

- Zmarnuje się ta nasza dziewczyna w tej dziurze - mówiła matka do ojca przy śniadaniu. Ten podjadał od rana czosnek, gdyż pił po kryjomu, o czym wiedzieli wszyscy oprócz jego żony.

- Dziurka w dziurze - gderała matka - z tego nie może być nic dobrego.

- A za rok to ja już pracuję na recepcji - powiedziała Mariola. I pobiegła do hotelu. Miała na dzisiaj pewne plany i nadzieje, dlatego włożyła czerwone majteczki.

W każdym pokoju stał telewizor i nieco przyciężkie meble, które przyjechały z Niemiec. Zainstalowano dębowe łóżka. Lustra w łazienkach były obszerne, obejmowały całą ludzką sylwetkę, może dlatego wśród gości panowała opinia, że te lustra są nieprzychylne.

Zamieszkany hotelowy pokój bywa jak wysepka, gdzie gromadzi się ten cały bałagan, który zostaje po nas, przeżuwaczach życia. Jesteśmy żarłocznym gatunkiem dżdżownicy, która uparcie posuwa się do przodu i wydala, co zje, a zjada coraz więcej. Nasza rozrzutna cywilizacja zostawia po sobie Himalaje śmieci; a ten mały, indywidualny dorobek zamknięty jest w klatce hotelowego pokoju. Sprzątanie powinno usuwać co niepotrzebne, wszystko inne starannie układać. Lustra w łazience często noszą ślady pasty do zębów, pianki do golenia, kobiecej szminki i pudru. Kiedy dziewczyna pucowała je żółtą szmatką, czuła, że wyciera oblicza kolejnych mieszkańców, by zrobić miejsce nowym. Takie lustra w hotelach sąjak cmentarze twarzy. Smutek hoteli mieszka w przypomnieniu, że na tym świecie jesteśmy gośćmi tylko na chwilę.

Wcześniej Mariola nie wiedziała, że ludzie znaczą nie tylko dni, ale też noce. Prześcieradła nosiły liczne ślady; plamy czasami przypominały chmury, czasami ptaki, raz zdarzyła się nawet żyrafa. Przy okazji odkryła, że zamożni goście „Dziurki” przywożą ze sobą zaskakująco wiele garderoby. Minęło jednak trochę czasu, zanim ośmieliła się zajrzeć po raz pierwszy do walizki, ta pierwsza była, prawdę mówiąc, niedomknięta. Bagaż to skarbnica ludzkich tajemnic, podręczny skrót człowieka zabrany w podróż, nic dziwnego, że taka walizka bywa dla ciekawskich wielką pokusą.

Damska bielizna leżała zwykle na wierzchu, jakby prosiła się, by ją pogłaskać, dotknąć, nawet powąchać. Majteczki pachniały dalekim i niedostępnym światem. Minęło jednak kilka tygodni, zanim Mariola posunęła się o krok dalej. O jeden krok za daleko - ktoś powie - ale my przecież nigdy nie wiemy, który krok w historii naszego życia zostanie tak nazwany.

Kiedy sobotnie południe opromieniał blask majowego słońca, w hotelu „Dziurka Jak Marzenie” pokój numer dziewięć został zamieszkany przez właścicieli czarnego jaguara. Dziewczyna ledwie musnęła wzrokiem piękną parę, szli, a raczej płynęli korytarzem machając skrzydłami kijów golfowych. Zostały po nich dwie słodkie smugi, które splotły się w jedną męsko- - damskąwoń perfum. Od tego zapachu poczuła dreszcz gdzieś w dole brzucha.

Kiedy weszła, by sprzątać ich pokój, telewizor był włączony, ekran wypełniał program „fashion”, gdzie chodziły tam i z powrotem modelki... te zatrważająco szczupłe zjawy prezentowały damską bieliznę. Pracując, zerkała w telewizor. Starannie, chociaż pośpiesznie wybłyszczyła lustro, najpierw w pokoju, potem w toalecie, uporządkowała kremy do golenia, szminki, liczne narzędzia makijażu, szampony. Wszystko w najlepszym gatunku. Rozszalała się na całego odkurzaczem, ręcznie wypieściła łóżko. Pasja, z jaką sprzątała, miała otrzymać nagrodę w finale. Najpierw jednak schowała odkurzacz, wypiła resztkę wody mineralnej, wymyła szklankę, wytarła ją, postawiła na stoliku, zlustrowała uważnie pokój. Był niemal doskonale czysty. Wyjrzała na korytarz, gdzie czerwony dywan biegł samotnie ku schodom.

Zatrzasnęła drzwi. Po czym powoli, uroczyście otworzyła szafkę. Leżały tam majteczki ułożone jak na musztrze. Na wierzchu pyszniły się te najpiękniejsze, granatowe, ostro wycięte, z diamencikiem błyszczącym w koronkowych ustach - bielizna żywcem wyjęta z marzeń! Rozłożyła majteczki na łóżku, pogładziła palcem, a kiedy dotknęła brylancika - uśmiechnęła się i usiadła tuż obok jak pies, który pilnuje kości. Potem wstała i poszła do łazienki. Rozebrała się, wzięła prysznic, wytarła się pośpiesznie, ale starannie ręcznikiem.

Naga i nieco zalękniona wróciła do pokoju. Zamknęła oczy i włożyła granatowe majteczki. Obejrzała się w lustrze. Leżały znakomicie. Niedawno robiła depilację, jej uda były gładkie jak tafla jeziora w bezwietrzny dzień. Obróciła się na pięcie, niestety pośladki wydały się nieco za obfite, musi zacząć się odchudzać, od dzisiaj. Pełne piersi sterczały, jakby podtrzymywał je niewidoczny biustonosz, nie potrzebowała prawdziwego. Położyła się ostrożnie na łóżku, jakby bała się, że je uszkodzi. Modelki na ekranie nie demonstrowały już bielizny, a stroje sportowe nie wydawały się teraz przybyszami z innego świata. Patrzyła, jak zjawiają się i znikają, zjawiają się i znikają, jak we śnie.

Śpiący nie liczą czasu, trudno więc powiedzieć, jak długo spała. Nie obudził jej szczęk zamka, uśmiechnęła się przez sen, gdy delikatnie skrzypnęły otwierane drzwi. Tak mocny sen mają zwykle ludzie młodzi, których nie nachodzą jeszcze lęki ani demony.

Była ładną, trzydziestoletnią kobietą, o zdecydowanie krótko ostrzyżonych włosach ufarbowanych na rudo.

Spojrzała na łóżko i stłumiła okrzyk dłonią. On miał lat niewiele więcej, szczupły, wysportowany o niepokojąco żywych niebieskich oczach. Położył palec na ustach i popchnął ją delikatnie, by weszła do pokoju. Zamknął drzwi ostrożnie, jakby były z porcelany.

Dziewczyna spała, zakrywając nieprzytomnymi dłońmi piersi. Leżała trochę na boku, z nagą i kształtną nogą, która z nieświadomym wdziękiem ułożyła się na drugiej nodze. Granatowe majteczki lśniły w półmroku brylancikiem. Patrzyli w milczeniu na tę zaskakującą scenę, próbując zrozumieć, że patrzą na to samo łóżko, na którym tak miło spędzili ostatnią noc. Potem wymienili się uśmiechami, które starły wyraz zaskoczenia z ich twarzy. On położył palec na jej ustach, ona uniosła wysoko brwi, układając je w dwa znaki zapytania. Wziął ubranie dziewczyny złożone starannie w kosteczkę, spódniczkę, bluzkę, czerwone majteczki, schował wszystko do szafki. Chciała coś powiedzieć, ale spojrzał na nią groźnie, po chwili jednak zobaczyła w jego oczach iskierki, które tak lubiła.

- Co ty kombinujesz, ty wariacie? - szepnęła.

- Przecież zawsze chcieliśmy... - mówił tak cicho, że ledwie słyszała...

- Ona jest w moich majtkach...? - chciała obudzić dziewczynę, ale powstrzymał ją.

- Doceń, myszko, perwersyjność tej sytuacji, coś takiego zdarza się raz na milion...

Protestowała, ale zamknął jej usta pocałunkiem. Broniła się... tylko do chwili, gdy usta zaczęły rozpuszczać się w jego ustach. Pomógł jej wyłuskać się z sukienki. Jej czarne majteczki z brylancikiem wśród koronek - błysnęły, jakby dawały magiczny znak siostrzanemu brylancikowi majteczek granatowych, które oddychały, odsłaniając czuły pępek dziewczyny.

Aż dziw bierze, że w takim małym miasteczku jak W. opowieść oparta na jednym i tym samym wydarzeniu, z jedną bohaterką w roli głównej, może mieć tak wiele kształtów i kolorów. Mówiono, że w hotelu była orgia z udziałem dyrektora placówki, a Mariola wyskoczyła przez okno, co brzmiało dramatycznie - większość przyznawała jednak po chwili wahania, że było to okno niskiego parteru. Istniały trzy główne wersje - dziewczyna miała biec przez miasto: zupełnie naga, tylko w majteczkach, w biustonoszu i w majtkach. Wymieniano wiele kolorów majteczek, wśród nich nie było tylko koloru białego, tak przecież powszechnego w świecie bielizny. Pewna zacna emerytka przysięgała, że na własne oczy widziała - majtki miały z przodu brylant, nie byle jaki, wielki jak kurze jajko! Mówiono, że ktoś gonił dziewczynę, wymachując golfowym kijem, mówiono o psie, a nawet o czarcie. Istniała wersja, w której półnaga dziewczyna była zakuta w łańcuchy. Jej matka w stanie szoku miała trafić do szpitala, ojciec upił się i podobno uparcie nie trzeźwiał.

Jedno było pewne, Mariola zniknęła... szczerze mówiąc, to cała rodzina stała się niedostępna dla oczu i uszu ciekawskich. Komuś jednak udało się wywąchać zapach zupy jarzynowej, który ulatniał się z mieszkania. Sytuacji nie wyjaśniło niedzielne kazanie księdza. Kapłan wyraźnie poirytowany na czasy, w jakich przyszło mu żyć, mówił podniesionym głosem o globalizacji satanizmu, o diabelskiej fascynacji rzeczami. Nawet majtki o wymyślnych kusicielskich kształtach - grzmiał ksiądz - stają się narzędziem diabła i prowadzą młodych do nieszczęścia.

Nazajutrz sklep z damską bielizną został ogołocony z towaru, a właścicielka pani Majchrzakowa pchnęła syna do warszawskiej hurtowni, wbijając mu pięścią do głowy przykazanie - tylko fikuśne!

W samo południe, w stanie wskazującym na spożycie alkoholu, przed tablicą upamiętniającą męczeńską śmierć dwudziestu pięciu mieszkańców, stanął na baczność pewien mężczyzna. I tak przemówił do dwudziestu pięciu zamordowanych:

- No i co, chujowo wam? Oddaliście życie za Polskę, a ojczyzna wasza zapierdala tylko w majtkach przez sam środek miasta.

Dwudziestu pięciu męczenników było jednak nadal nieporuszonych. Pijany popatrzył badawczo na ich imiona, a widząc, że nic nie wskóra, podążył w dół ulicy, gdzie piwny ogródek pienił się pod biało-czerwonym parasolem.

BALKON DO NIEBA

Czy to nie powinno być bardziej proste? Ilekroć proponowałem dziewczynie spotkanie, czułem, że moje kruche serce wisi na cienkiej nitce, a kiedy ona powie „nie”, nitka zerwie się. Poznaliśmy się na jakimś przyjęciu, rozczuliła mnie jej niewinność; mieszkała w zielonej tęczówce oczu, w wiotkiej figurze, w uśmiechu, który swoim światłem opromieniał jej twarz. Kiedy słuchając mnie, unosiła brwi, widziałem skrzydła ptaka, który szybuje w stronę mojego ramienia.

Zaproponowałem spotkanie. Kiedy powiedziała „chętnie”, poczułem, że moje rozkołysane serce nieruchomieje, aby znowu bić już spokojnym rytmem.

Umówiliśmy się na Rynku Nowego Miasta, wybrałem to miejsce, jedno z nielicznych, gdzie ocalało piękno architektury. Przyszedłem wcześniej i schowałem się w bramie. Chciałem zobaczyć, jaka jest, gdy nie wie, że ktoś na nią patrzy. Naburmuszyła się, widząc moją nieobecność. Zbliżyłem się zasłonięty biały liliami, a ona uśmiechem wytarła nadąsanie. Przyjęła kwiaty, zanurzyła się w nich i zaciągnęła ich zapachem.

- Czy słyszysz, jak to gra? - zapytałem, wskazując na kościół, klasztor i okoliczne budowle.

- Co gra? - zapytała.

Trochę speszyło mnie to pytanie - ona, która przypomina utwór muzyczny, powinna czuć harmonię i muzykę architektury.

Nie jadała mięsa, nie jadała prawie nic, lubiła tylko ruskie pierogi, ale ta wybredność też była dla mnie wzruszająca. Ujęty delikatną urodą dziewczyny, bez trudu wszystko uznałem w niej za ujmujące. W ekskluzywnej restauracji jakimś cudem dokopano się ruskich pierogów, z tego wszystkiego ja też je zamówiłem. I nawet mi smakowały. Odzywała się rzadko, ale potrafiła inteligentnie milczeć. Tak przynajmniej czytałem jej milczenie. Nie wiem, gdzie pracowała, nic o niej nie wiedziałem, chociaż chciałem wiedzieć wszystko. Nie potrafiłem jednak pytać. Czy ma jakiegoś mężczyznę? Może przed chwilą z nim zerwała? Intuicyjnie czułem, że jest tuż po rozstaniu i trafiłem na odpowiedni moment. Była tak delikatna i subtelna, że nie mogłem sobie jej wyobrazić w rękach innego mężczyzny niż ja - więc nie próbowałem.

Na ulicy chciałem się pożegnać i umówić ponownie, gdy niespodziewanie zaprosiła mnie do siebie. Jakby nigdy nic. Nie potrafiłem odmówić, ale czułem, że jej delikatność stoi w niepokojącej sprzeczności z tym zaproszeniem. Jechałem za nią, byłem dobrym kierowcą, ale to cud, że nie zgubiłem się, gwałciła wszelkie przepisy, robiła to z pewną siebie niewinnością. Kiedy zaparkowaliśmy, byłem spocony jak po biegu.

Obskurny budynek z lat sześćdziesiątych stał wtłoczony między stare domy. Winda wyglądała, jakby wożono nią drapieżne zwierzęta. Czułem, że wstydzi się tej windy, więc odruchowo zamknąłem oczy. Pokój, który wynajmowała, był jednak gustownie urządzony, chociaż miałem dojmujące uczucie, że przedmioty nie pasują do siebie, jakby kupowały je zupełnie różne osoby. Boczne okno wychodziło na dach przylegającej do domu niższej kamienicy, takie okna są w Polsce z reguły okratowane, to było wolne od krat.

- W lecie tu się opalam... czasami nago - powiedziała i chyba się zarumieniła.

Nie wiem, kiedy na stole pojawiło się wino, ono też mnie onieśmieliło, to ja powinienem przynieść wino, ale kto mógł się spodziewać? Nie wiem, kiedy je wypiliśmy, jako kierowca nie powinienem tego robić, nie wiem, kiedy położyła się na łóżku, a ja usiadłem na jego brzegu i położyłem rękę na jej kolanie. Nie zareagowała. To była jedna z trudniejszych decyzji w mym erotycznym życiu, czy moja dłoń powinna powędrować w górę? Nie zdążyłem jej podjąć.

- Może wolisz, żebym włożyła nocną koszulę, jest późno? - zapytała, trochę dziecinnie, jakby włożenie koszuli w tej sytuacji dotyczyło tylko snu.

Pobiegła do łazienki w podskokach jak dziecko. Wróciła już przebrana. Miała na sobie bawełnianą, srebrną koszulę, ten materiał, lejący się jak woda i jak woda chłodny, pobudzał mnie erotycznie. Teraz położyłem usta na jej nodze. Nie poruszyła się. Jej skóra pachniała morzem stygnącym po upalnym dniu. Moje wargi wpadły w poślizg. Chciałem zatrzymać się w okolicy uda, tam skóra była jeszcze bardziej gładka, jechałem więc dalej...

Otworzyła się, jak otwiera się drzwi komuś bliskiemu. Nigdy jeszcze nie smakowała mi tak płeć kobiety, łagodna potrawa, gdzie wszystkiego jest w sam raz. Szybko miała orgazm, subtelny, ale głęboki. Jej szczyt zmienił się w nasze wspólne, wielkie szumiące pole traw, na którym położyłem głowę, wdychając jej zapach.

- Kocham cię - szepnęła, a ja poczułem, że rozpuszczam się w tych słowach jak kostka cukru w gorącej herbacie. Tak długo szukałem swojej miłości, a teraz znalazłem ją nagle, niemal przypadkowo. Poczułem, jak rośnie we mnie fala uczucia, gdy uniosłem się, by wejść w ten błogostan ze swoją burzą, usłyszałem pukanie do drzwi. Zastygła, stając się na chwilę posągiem, białym i doskonale harmonijnym.

- To on - szepnęła.

- Jaki on? - stłumiła pytanie, kładąc mi dłoń na ustach.

Ubrała się szybko, sam nie wiem, kiedy uczyniłem to samo. Stukanie zmieniło się w dźwięk bardziej brutalny, jakby ktoś kopał w drzwi. Pościeliła łóżko i w biegu, który przypominał taniec, pozacierała ślady naszej obecności.

- A teraz wychodzimy przez okno, szybciutko! - szepnęła.

Mówiła, jakby proponowała jakąś zabawę. Zgasiła światło. Wyjęła lilie z wazonu, najwyraźniej zamierzała zebrać je ze sobą. Zaprotestowałem. Wszedłem tu przez drzwi i zamierzam nimi wyjść... nic mnie nie obchodzi jakiś zazdrośnik. Powtórzyła coś kilka razy szeptem, nie rozumiałem słów, brzmiało to dosyć groźnie, bardziej przejąłem się siłą, z jaką ciągnęła mnie do okna.

Po ciemnej stronie świata stała metalowa, składana drabinka. Poczułem się jak chłopiec, który po kryjomu wykrada się z domu - dachy zawsze mnie fascynowały, chodzenie po nich to moje marzenie z dzieciństwa. Było ciemno, pachniało papą, która parowała rozgrzana upałem dnia. Podała mi kwiaty, uważnie, by nie pognieść płatków, przymknęła zręcznie okno, potem wzięła bukiet, a ja zostałem obarczony drabinką. Chwyciła moją wolną dłoń i zaskakująco pewnie prowadziła po wąskiej, drewnianej kładce.

- Po co to wszystko? - zapytałem.

- Zabiłby - powiedziała tak bardzo nie swoim głosem, że uwierzyłem.

Czy to jej mężczyzna, jakiś szaleniec, a może tylko ojciec...? Najlepiej, gdyby to był ojciec. Szliśmy szybko, czasami po omacku. Na szczęście nie mam lęku przestrzeni, kiedyś trochę wspinałem się. Nagle uświadomiłem sobie, że ona chodzi po tych dachach swobodnie, jak po swoim mieszkaniu. Spróbowałem wyobrazić sobie nas w środku Warszawy, jak przemykamy się z drabinką i liliami, które bielić się musiały z daleka w zamglonym blasku księżyca. Domy miały różną wysokość, ale znała wszystkie przejścia, musiała wielokrotnie przebywać tę drogę. W jednym z załomów muru wskazała miejsce, gdzie należy zostawić drabinkę.

- A kwiaty? - zapytałem.

- No wiesz! - w jej głosie odnalazłem szczere oburzenie.

Miałem wiele pytań, ale nie była w nastroju do rozmów. Miała jakiś cel i pewnie do niego dążyła. Balkon w starym przedwojennym domu, nadkruszony zapewne w czasie powstania, wisiał w miejscu osobliwym, nieproporcjonalnie blisko dachu.

- To tutaj - powiedziała zadowolona, jakbyśmy w końcu znaleźli odpowiednią kawiarnię - wystarczy spuścić się na rękach, ja potrafię, a ty?

- Wspinałem się - powiedziałem z odcieniem urażonej męskiej dumy, by dodać ironicznie - zawsze mniej więcej wiedziałem, po co schodzę ze szczytu, teraz nie wiem.

- Ratuję nam życie - powiedziała takim tonem, jakby to było oczywiste i tylko ktoś tak naiwny jak ja mógł to przeoczyć.

Pomogłem jej zejść na obszerny balkon, chociaż sama dawała sobie radę, zręczna jak wiewiórka. Rzuciłem kwiaty, by z młodzieńczym wdziękiem, tak przynajmniej mi się wydawało, zeskoczyć na balkon. Za szklanymi drzwiami paliło się światło. Sam nie wiem, co spodziewałem się zobaczyć - wiem, co ujrzałem. To był wzruszający, realistyczny obraz. Dwoje starych ludzi siedziało przy okrągłym stole, jedli kolację, zerkając na telewizor. W pobliżu imbryczka z parującą herbatą leżał czarny, gruby kot zwinięty w kłębek, wyglądał, jak przed chwilą upieczony murzynek. Stary zegar na ścianie kołysał swoim złotym wahadłem.

Zapukała w szybę. Mężczyzna odwrócił się od telewizora, położył widelec - mrużąc oczy spojrzał w stronę balkonu, powiedział coś do żony, a potem bez wahania podszedł, by otworzyć drzwi, jakby oczekiwał przybyszy z nieba.

- Dasz lilie... - szepnęła takim tonem, jak uczy się dobrych manier młodych chłopców.

- No tak, domyślałem się, że to znowu pani - powiedział starszy pan, wpuszczając nas do mieszkania.

Roześmiała się serdecznie, jakby odwiedzała o u- mówionej godzinie przyjaciół.

- Dzień dobry, a właściwie dobry wieczór. Chcę państwu przedstawić mojego przyjaciela.

Czułem się jak w teatrze, a moja partnerka recytowała rolę, problem, że ja nie znałem swojej. Mężczyzna nałożył okulary i przyjrzał mi się badawczo. Popatrzył na nią i powiedział z naganą, która wydawała się tylko kokieterią:

- Pani nieustannie mnoży przyjaciół...

Uścisnął mi jednak serdecznie rękę i zaprosił do stołu.

- Helu, sąsiadka z nowym przyjacielem!

- Oby był równie sympatyczny jak poprzedni - odparła kobieta.

Przedstawienie więc trwało nadal. Nagle przypomniałem sobie swoją rolę, szarmancko podałem gospodyni kwiaty, całując ją w dłoń, która pachniała ciastem i ziołami. Przyjęła kwiaty, rozpromieniła się i powiedziała:

- Muszę przyznać, sąsiadko, że wszyscy twoi przyjaciele mają gust do kwiatów. I znowu taki ładny chłopiec...

Nie czułem się w swojej trzydziestce ładnym chłopcem, nie czułem się dobrze, będąc jakimś kolejnym, który wręczał kolejne kwiaty, spadając zapewne z kolejnego nieba. Jak to możliwe, że coś, co było w najwyższym stopniu nienormalne, ci ludzie traktowali tak naturalnie? Zostały postawione dwa nowe talerze i zaproszono nas do stołu. Kot na chwilę podniósł głowę i spojrzał mi w oczy; miałem wrażenie, że uśmiechnął się. Widziałem uśmiechające się psy, uśmiechnięte koty należą do rzadkości. Nie byłem głodny, ale zgromiony jej spojrzeniem wepchnąłem w siebie dwie kanapki, potem wdałem się w polityczną dyskusję z gospodarzem.

- Ach, ci mężczyźni, oni zawsze się kłócą o politykę - uśmiechnęła się do niej staruszka, a ona właśnie kopała mnie pod stołem, pewnie w intencji, abym miarkował swoje opinie.

Wstałem, podziękowałem za kolację. Powiedziałem stanowczo - na mnie już czas! Byłem pewien, że pójdzie ze mną i wyjaśnię do końca całe to szaleństwo. Nie zamierzała mi towarzyszyć. W telewizji zapowiedziano serial, który lubiła. Poszedłem w stronę balkonu.

- Nie tędy, młody człowieku, teraz można drzwiami, wszyscy pana koledzy wychodzili drzwiami - pouczyła mnie gospodyni.

Zamierzałem spojrzeć na moją ukochaną okiem bazyliszka, zapewne było to jedynie oko rannego jelenia? Uśmiechnęła się tym samym niewinnym uśmiechem, który stał u źródeł naszej znajomości...

Wychodziłem, odprowadzany przez całą trójkę, a nawet przez kota, który zeskoczył ze stołu, wygiął grzbiet i otarł się o moją nogę. I nie do wiary... to mnie zabolało.

Otworzyłem drzwi. Sprawdziłem, czy są schody. Szedłem nimi, nie zapalając światła, na wszelki wypadek, na jaki wszelki wypadek jednak nie wiedziałem.

Nazajutrz próbowałem do niej zadzwonić, numer, który mi podała, był telefonem Izby Wytrzeźwień. Udało mi się odnaleźć jej dom. Był wieczór, wilgotny i ponury. Stanąłem przed drzwiami, z sercem w okropnym stanie, z nerwami jak struny harfy, w które uderzył nagły deszcz. Słyszałem, że ktoś jest w środku. Nikt jednak nie otwierał. Zacząłem walić pięścią w drzwi, potem w nie kopać - odpowiadały głucho jak pusta skorupa.

RANDKA Z MROKIEM

SMS zapukał do jej serca w niespodziewanym czasie i miejscu - „Stoję na skrzyżowaniu ulic i czekam na cud. Daj znak, że jesteś. Piotr”.

Była w lesie, ale nie sama, podglądała miłosne zabawy parki z rodziny wróblowatych (Passerformes). Te ptaki lubią uwodzić się... gastronomicznie. Czy zna jakiegoś Piotra? Na razie nie miała czasu, by o tym myśleć. Samczyk podlatywał do samiczki, ta boczyła się nieco, on w dzióbku nosił kawałki roślin i nasiona, w końcu pozwoliła mu się nakarmić... zbliżał się piękny koniec tej gry, ale tego już nie zobaczyła... odfrunęły...

Z grudką wzruszenia i zawodu w gardle, że nie zobaczy finału, wróciła do wiadomości tekstowej, odczytała ją uważnie i dopiero teraz słowa wydały jej się tajemnicze.

Jedyny Piotr, jakiego znała, już nie żyje. Wierzy, że i czasami z zaświatów dochodzą krótkie wiadomości i tekstowe, ale on umarł, zanim świat oplotły sieci komórkowych telefonów.

Wracając samochodem, marzyła, że jest czyżykiem, i jednym z tych, który nocuje w przestworzach. Od dziecka jej pasją były ptaki. Rok temu w sieci lornetki złowiła przypadkiem parę w średnim wieku... ale to byli ludzie. W łysiejącej trawie kopulowali z pasją, on brał ją od I tyłu, gryząc w kark, jego pośladki poruszały się rytmicznie jak białe fale wznoszone tajemną siłą natury. Kiedyś na filmie przyrodniczym widziała kopulujące lwy, wyleniały samiec był uderzająco podobny do tego mężczyzny i też gryzł w kark samicę. W tym ludzkim nieludzkim obrazie najbardziej podnieciła ją harmonia brzydoty, to, co robili, wydawało jej się piękne w swojej nieuchronnej sile. Coraz częściej wyobrażała sobie ludzi starych, jak gramolą się na siebie, nieporadni, ale nadal głodni swego ciała, a może już tylko jego wyobrażenia? Jestem zboczona - myślała - nie, jestem bardziej normalna od tych kołtunów, którzy nawet swoje myśli zamykają na klucz.

Co ludzie wiedzą o ludziach - niewiele, o ptakach - prawie nic! Czy to nie cud, że stada czyżyków śpią, unosząc się znacznie powyżej powietrznych korytarzy wytyczonych dla pasażerskich samolotów? Czyżyk śpi, kołując w stratosferze, na gałęzi usiąść nie potrafi, jego nóżki są w stanie szczątkowym. Czy nie jestem takim ptakiem? - pomyślała - zawsze w locie... a jak usiądę, to zginę.

W domu była późnym wieczorem. Jeszcze raz odczytała SMS. Zamyśliła się i wystukała klawiszami:, Jestem na skrzyżowaniu, ale już nie wierzę w inne cuda, niż cud istnienia mimo wszystko”.

Wyłączyła telefon. Położyła się i zasnęła w locie. Jadła śniadanie, rzucając okiem na dziennik BBC. Znowu zamachy terrorystyczne w Jerozolimie. Jak nie wybucha bomba, to jakiś idiotyzm - pomyślała, kiedy na innym programie ujrzała reklamę piwa. Włączyła telefon komórkowy. Miała wiadomość tekstową - ”Moje skrzyżowanie jest już proste, poszedłem przed siebie, idę, ale nie widzę Ciebie. Piotr”.

Uśmiechnęła się i napisała – „Jestem w koszulce nocnej, tak przezroczystej, że nikt mnie nie widzi. Patrzę w lustro i nie ma mnie”.

Czekała na jego odpowiedź, a jednak drgnęła, kiedy przyszła, czytała - „Nareszcie wiem, czemu Ciebie nie widzę, chociaż czuję, że jesteś?”

Zaczęła się zastanawiać, ile on ma lat? Jeśli napisał - ”Ciebie” z dużej litery, to nie może być bardzo młody? Ładne formy stopniały na progu nowego wieku. Pisała powoli, z namysłem - „Ja też czuję, że jesteś. Czuję nawet wszystkie Twoje lata, dwadzieścia jeden lat, ułożonych równo, jedno na drugim”.

Odpowiedź przyszła szybko - „Skąd wiesz, że mam tyle lat?”

Potem napisał, że jednak pomyliła się o rok, o niecały rok. Milczeli do obiadu. Zaczęła się bać, że zapyta ją o wiek. Postanowiła, że napisze prawdę. Próbowała go sobie wyobrazić. Lubiła wysokich, szczupłych i młodych mężczyzn.

Minął tydzień, a on wytrwale i uparcie nie pytał o jej wiek. Zaszli już tak daleko w swojej skrzydlatej znajomości, że odkryła z przerażeniem, że nie ma odwagi, by napisać prawdę. Czy jest z nią szczery? Tej nocy pieściła się, myśląc o nim. Wiedziała o nim tak mało, że bez trudu posiadł wszystkie zalety mężczyzn, jakich kiedykolwiek znała. Ale żaden mężczyzna nie dał jej takiego orgazmu, do jakiego zdobią była jej dłoń. Gdyby kobietom, które palcem drażnią swoją łechtaczkę, świeciły się opuszki palców? Zobaczyła te światełka na ulicach i uśmiechnęła się do swojej wyobraźni.

Czasami chciała do niego zadzwonić, usłyszeć głos, ale nie starczało odwagi. Miała podobno ładny głos? Z przerażeniem odkryła, że uzależniła się - czas bez wiadomości od niego wydawał się pusty. Czasami gotowa była wyjawić prawdę, żołądek jednak kurczył jej się w piąstkę, gdy w myślach układała słowa - ”Mam pięćdziesiąt dwa lata, jestem po klimakterium, przeszłam je zaskakująco łagodnie... Aten mój cholerny wiek... ma pewne zalety; nie zajdę w ciążę, nie kapryszę, jestem wspaniałą kochanką”. Napisała nawet pierwsze trzy słowa, ale wymazała je w popłochu.

Wzięła w swojej firmie urlop, na tydzień. I chociaż wiedziała, że to idiotyczne, że nie ma kosmetycznych cudów, poszła do najlepszego zakładu w Warszawie, gdzie spędziła pół dnia. Zdziwiła się, że taki przyjemny jest masaż twarzy. Czuła się trochę jak zabytek podczas fachowej renowacji. Potem kupiła kilka drogich kremów. Przestała jeść, nigdy nie miała problemów z wagą, ostatnio jednak trochę przytyła, musi zrzucić trzy kilo. Wykupiła karnet do pobliskiej siłowni. Tam z przerażeniem stwierdziła, że jest najstarszą z ćwiczących kobiet. Dziewczyna, która na przyrządzie gimnastykowała uda, wstydziła się rozchylać nogi, zasłaniała się niezręcznie ręką... potem nagle zaplotła dłonie na szyi i otwierała się, rzucając wyzwanie światu. Tak też bywa - pomyślała.

Wieczorem ułożyli kolejny dialog z SMS-ów.

„Zrobiłem to” - napisał.

„Zrobiłam to” - odpisała, wystukując niepewną ręką tekst. Drżała po orgazmie, a świat miał o wiele więcej kolorów niż zwykle. Tej nocy odzyskała marzenia, wróciło do niej nawet zabytkowe, z młodzieńczych lat - wyobrażała sobie, że jest człowiekiem ptakiem.

Wzięła następny tydzień urlopu. To był już jego pomysł - spotkają się w nocy, w hotelu mniej więcej w środku drogi między ich miastami.

To musi być dobry hotel. Nie zapalą światła. Najpierw wyrzezbią swoje dłonie, potem twarze, by poczuć smak ust i płci. Rozstaną się jak ślepcy i zabiorą ten smak ze sobą, na zawsze. Skąd znał jej ukryte myśli, przecież tak właśnie wyobraziła sobie ich spotkanie? Nie mogła się zgodzić na to, że czytał jej marzenia.

Zamilkła na pół dnia, nawet wyłączyła telefon, bała się, że nagle zmieni zasady ich flirtu - zadzwoni, by uderzyć swoim głosem, pokaleczy, otworzy stare rany. Rozwód z mężem wpędził ją w jamę depresji, cierpiała przez pół roku, brała tabletki. Teraz wywalczyła względny spokój ducha, w potyczce z największym wrogiem każdego człowieka, ze sobą.

Za oknem usłyszała głos ptaka, zerwała się na równe nogi, pobiegła do okna. Melodyjny śpiew do złudzenia przypominał dźwięk fletu. Czy to wilga? Nie mogła dostrzec ptaka w liściach lipy, która tak bujnie rozgałęziła się za oknem - pamięta, jak to drzewo było małym dzieckiem - nagle w zielonym futrze liści znalazła żółte piórko i usłyszała trzepot skrzydełek. Tak, to wilga (Oriolus oriolus), żółty tułów, czarne skrzydła, czerwony dziób. Taka rzadkość, a sama wpadła jej w oko. To dobry I znak!

Włączyła telefon. Zdziwiła się, że tak mocno bije jej serce. Aparat milczał długo, by nagle wykrzyknąć kilka razy. Przybyło pięć SMS-ów! Był przerażony, wymyślił sobie, że miała wypadek. Poczuła strużkę jego czułości, która spłynęła na serce. Odpisała gorąco i szczerze, nierozsądnie szczerze. Chciała zatrzymać tę ostatnią wiadomość, ale było za późno. Wyfrunęła z rąk, szybka jak jaskółka. Zgodziła się na spotkanie.

Cały dzień poświęciła na szukanie hotelu. Koleżanka ze studiów, która zajmuje się pisaniem przewodników, doradziła hotel. Był bliżej jego miasta, ale trudno. Podobno przytulny, urządzony ze smakiem, z miłą obsługą; bez tego nalotu prowincji, który osadza się na przedmiotach i twarzach ludzi jak kurz.

Kiedy wyobrażała sobie, jak kochają się w mroku, czasami zapalała się lampka niepokoju - jest w końcu tyle chorób... prezerwatywa...? - myślała o niej z niechęcią. Najbardziej jednak bała się, że już na samym progu przygody zapłonie słońce żarówki i rozsypią się złudzenia. Miała jak na swój wiek jędrne ciało, kiedyś lekarz dermatolog powiedział – „jest pani osobliwością przyrodniczą”. Nie było jej wtedy miło, a teraz co chwila dotykała się, przypominając sobie te słowa.

Zarezerwowała w hotelu dwa jednoosobowe pokoje, upewniła się, że są ciche i dyskretne. Zaraz potem chciała dzwonić, odwoływać. W desperacji napisała, że rezygnuje. Błagał ją, by tego nie robiła. Uległa...

Pakowała się długo, jakby jechała za granicę. Wrzuciła większość rzeczy na powrót do szafy, wszystko, na co w końcu się zdecydowała, zmieściło się w niewielkiej torbie.

Jechała, trzymając się mocno kierownicy. Panika narastała w niej jak pożar. Gdyby teraz przesłał chociaż jedną nietaktowną wiadomość, zadrasnął ją niezręcznym słowem, wróciłaby do domu. Jego zdania były jednak doskonałe, bez pęknięć. Czy czuła się oszustką? - tak i nie. Kto wie, czy to nie ostatnia szansa na przygodę, która ma smak młodości, potem może jechać już tylko do sanatorium - tam to będzie miała ogromne powodzenie! Ale jeśli teraz poniesie klęskę, nigdy już nie wróci do siebie jak nie wraca młodość.

Kim on jest? Pisali tak często do siebie, lecz oboje jak ognia unikali szczegółów. Jeśli były, to tylko w czułości. W takim ubogim, a zarazem gęstym kontakcie między ludźmi szybko utrwalają się reguły gry, a ich naruszenie jest nietaktem.

Myślała - on na pewno sporo czyta, podejrzanie wiele, przecież młodzi nic nie czytają. Może to zgrzybiały, kaleki facet - na przykład emerytowany profesor polonistyki, który się podszywa...? Nie, w tych tekstach jest młodzieńcza świeżość i wrażliwość na poezję.

Zaplanowała podróż na dwa dni. Życie nauczyło ją, że największą przyjemnością jest czekanie na przyjemność. Miała po drodze umówiony las, nieco dalej zagajnik, od lat szykowała się do tej randki z ptakami.

Przenocowała w podłym i podejrzanym hoteliku przy szosie, gdzie pośpieszna, płatna miłość zdawała się stemplować ściany. W lesie w pobliżu małej wsi upolowała lornetką kilka cennych okazów ptaków. Nad małą rzeczką wypatrzyła słowika (Luscinia sp.).

Słynny, ale tylko ze słyszenia, rozśpiewany w literaturze, a tak trudno go zobaczyć - jest mały i szary. Wiedziała, że szukać należy nisko nad ziemią, że nawet gdy jest się tuż tuż, to wymyka się oczom. Jej się nie wymknął... Potem w koronach drzew najpierw wysłuchała, a potem wypatrzyła dzięcioła czarnego (Dryocopus martius). Taki duży, czarny, z czerwoną „czapką”, bębnił w pień jak zawodowy perkusista.

Wracała do hotelu w poczuciu triumfu. To na tej fali dopłynęły do niej dwa SMS- y. Były coraz bardziej namiętne, w ostatnim całował ją tak głęboko, że dotknął „łechtaczki serca”. Nie spodobała jej się ta metafora.

Do celu zajechała późnym wieczorem. Nie chciała być za wcześnie, bała się też przyjechać za późno. Hotelik nie był tak przytulny i elegancki, jak wypieściła go w myślach. Czy oczekiwanie musi zawsze prześcigać rzeczywistość? Znowu poczuła lęk, że spotka go w holu lub na schodach.

Recepcjonistka nie była ładna - kobieta bez wieku z nienaturalnym uśmiechem przylepionym do twarzy. Wydawało jej się, że uśmiecha się, gdyż coś wie... Zapytała stanowczo - czy ten pan z pokoju pięć już przyjechał? Kobieta kiwnęła głową, a uśmiech nie znikał jej z twarzy. Poczuła zawód, że nie zapłacił z góry za dwa pokoje, sama chciała teraz to zrobić... ale zmieniła zdanie...

Kiedy odbierała dowód osobisty, poczuła paniczny lęk - ona zaraz coś powie, a to zabierze przestrzeń, którą do tej pory wypełniała wyobraźnią! Na przykład... „ten młody człowiek, który przyjechał, jest taki podobny do...” Na szczęście kobieta nie lubiła mówić, jej słowa pożerał uśmiech, który nie był zwykłym, ludzkim odruchem, raczej maską, za którą ludzie ukrywają swoje nieszczęście. Ale to wszystko uświadomiła sobie, idąc już korytarzem.

Zapach, jaki się unosił, był wonią lasu. Pochodził ] zapewne z pigułek wytworzonych przez chemiczną fabrykę zapachów, ale ta przesadna leśna metafora działa ś mocno na jej zmysły. Szła szybko, tak szybko jak można iść, nie narażając się na zarzut biegu. Mijając Jego pokój, wyciszyła kroki. Przystanęła, nadstawiła ucha - pokój był cichy, jakby nikt w nim nie oddychał. Zobaczyła, że na szczęście ich pokoje nie stykają się ścianami. W panice otworzyła drzwi, jakby ktoś ją gonił. Mogła teraz wziąć prysznic. Wyjrzała przez okno, to był niski parter, odkryła z ulgą, że jest wyjście do ogrodu. To jej droga ewakuacyjna...

Zabrała ze sobą do łazienki telefon. Wycierała się po prysznicu, gdy napisał... - „Od godziny, która ma jednak więcej niż 60 minut, jestem w pokoju obok. Próbuję nie oddychać. Przyjdę za pięć dwunasta?” „Czekam” - odpisała.

Butelkę wina postawiła na stoliku. Sprawdziła żaluzje i zasłony w oknach. Zgasiła światło, zasłony były szczelne, nie widziała nawet własnych stóp, może szkoda, tak ładnie pomalowała paznokcie. Po kilku depilacjach jej nogi były tak gładkie, że dłoń ślizgała się po skórze. Zapaliła światło, by zobaczyć, jak leżą czarne stringi - ich cieniutki pasek chował się wśród wzgórz jej pośladków. Nie były tak twarde i elastyczne jak kiedyś, ale ich owal nadal miał wdzięk. Pomyślała - wyglądam, jakbym miała lat czterdzieści, no może trzydzieści dziewięć... mam więc o dziewiętnaście za dużo. Zgasiła światło i poczuła, że bierze ją w objęcia przerażenie. Schowała twarz w dłoniach, zostawiając szparkę na nos. Zapaliła lampkę, założyła czarny elegancki kostium.

Kiedy zadzwonił telefon, serce niemal wyskoczyło jej przez gardło. Popatrzyła na numer, to tylko syn. Chciał pożyczyć pieniądze... Jest bardzo zajęta, zadzwoni jutro. Słyszała, jak jej serce uspokaja się, by znowu przyśpieszyć.

Ta wiadomość była od niego - „Zastukam w Twoje drzwi za kwadrans”.

Dlaczego taka krótka... bez czułości? Był niecierpliwy, powinna to zrozumieć. Zgasiła lampkę. Oswajała mrok, a może to mrok ją oswajał? Hotel szeptał, pomrukiwał, skrzypiała gdzieś podłoga, jak nietoperze przelatywały za ścianami ledwie słyszalne słowa. Ludzie ptaki - pomyślała - przycupnęli w swoich tymczasowych gniazdach. Siedziała w mroku, każda minuta wpadała w nią jak kamień w studnię bez dna. Otworzyła po omacku butelkę wina, wypiła kieliszek. Jej ulubione wino było zaskakująco gorzkie. Upiję się ze strachu, tylko tego brakowało - pomyślała... Nalała sobie drugi kieliszek.

Kiedy zapukał, drgnęła i rozlała wino. Chciała podejść od drzwi, nie mogła. Zastukał ponownie, mocniej. Za mocno.... Dlaczego jest taki brutalny? Potykając się o krzesło, wbiegła do łazienki, zgarnęła swoje rzeczy i wrzuciła do torby. Pukanie było natarczywe, nawet niegrzeczne? Usłyszała za drzwiami pomruk, męski, gruby, obcy. Drzwi balkonu były uchylone. Chłodna noc polizała ją po twarzy. Kalecząc się o kolce dzikich róż, dobrnęła na parking. Samochody spały jak owce wilgotne od wieczornej rosy. Ten wóz nigdy jej nie zawiódł, więc czemu tak mocno biło jej serce - czy zapali?

Jechała czarną nitką szosy, która wymykała się cienistym szponom drzew. Płakała. Była czyżykiem, który wzbija się wysoko, coraz wyżej, ale nie może zasnąć.

ROZBITKOWIE

Nie widzieli się przez rok. Pomyślał - ten rok będzie jeszcze tylko przez chwilę otwarty - ale zbliża się grudzień i zamknie mu usta zmarzniętą monetą jak zmarłemu. To nie był dobry czas; zarabiał pieniądze i je tracił, chorował i zdrowiał, cieszył się i miał depresję. Polska po dziesięciu latach wolności też była w kratkę, usłana łatami i wyspami nowego na starym i niechlujnym tle.

Żonę... a właściwie byłą żoną- jakoś nie ma ładnego określenia na taką osobę po rozwodzie - widział po raz ostami na rozprawie rozwodowej. Wydawała się tak poruszona, jakby po raz pierwszy grała główną rolę na scenie teatru. Dla niej to był koniec. On uważał, że zaczyna życie od nowa, wkrótce jednak przekonał się, że to tylko czkawka.

Nawet jeśli w tym sądzie rozpacz żony miała teatralne formy, to jej łzy były prawdziwe - a on nie czuł nic. Patrzył na kobietę - musiał mieć takiego pecha, że to kobieta była sędzią - zastanawiał się, jak wygląda, kiedy kopuluje ze swoim samcem. Widział ją najpierw w todze, potem bez. Kiedy zapytali go, ile razy zdradzał żonę - powiedział, że siedemset osiemdziesiąt i pół. Zrobiło to wrażenie na sądzie, ale za tę połówkę został upomniany.

Zgodził się na wiele, ale nie na wszystko - rozwód jest z jego winy, proszę bardzo... ale nie zapłaci wszystkiego, czego ona od niego żąda. Nie ma mowy! I musi odzyskać obraz... nie daruje tego obrazu ani patelni o grubym dnie.

Nie był w tej dzielnicy od roku. Pamiętał, jak przed laty sadzono drzewa, teraz takie duże, by nie powiedzieć stare.

Otworzyła mu szybko, jakby czekała przy drzwiach. Nie spojrzała w oczy, patrzyła gdzieś obok, ale miał wrażenie, że oceniła jego twarz i pomyślała - postarzał się. Zrewanżował się jej tym samym.

Zaprosiła go do salonu łaskawie, jakby to nie on go urządził - miał gust do mebli i obrazów, czasami spierali się... choćby o tę komódkę - no i po co?

Kiedy parzyła herbatę, zajrzał do dawnego pokoju dziecka. Nie odchodź... boję się ciemności... - słyszał głos synka - opowiedz mi dlaczego...? To był jego okres „dlaczego?”, niemożliwie trudny. „Dlaczego pytasz dlaczego?” - zapytał go kiedyś w rozpaczy. Chłopiec naburmuszył się i już więcej nie pytał. Trochę naburmuszony jest do dzisiaj, podobno jeden ze zdolniejszych chirurgów... - ale się porobiło, porobiło się, kurwa... myśli kłębiły się w nim jak burzowe chmury.

W przedpokoju wisiał obraz, ten, o którym chciał porozmawiać. Podejrzewał kiedyś, że to Jacek Malczewski, ale eksperci tego nie potwierdzili. Niby kupili go razem, ale to on w małym antykwariacie w Przemyślu wypatrzył zakurzone płótno. Kątem oka zobaczył w kuchni patelnię. Ile zrobił na niej naleśników... nikt nie robi takich naleśników jak on.

Usiadł w fotelu i postanowił, że nie wyjdzie bez obrazu i bez patelni. Pomyślał, mogłaby ją przynajmniej schować. Ukrycie obrazu byłoby błędem, rozsierdziłoby go, ale patelnia na wierzchu wyglądała na wyzwanie.

Przyniosła herbatę - nadal nie słodzisz? - zapytała.

Chciał ją wybadać, czy ma jakiegoś mężczyznę - właściwie był pewien, że nie ma... chociaż kiedyś podobnie był pewien, że go nie zdradza, a już wie, że zdradzała. Teraz nie obchodzi go to nic. Tyle było płomieni między nimi - nie został po nich nawet popiół.

Musi porozmawiać o obrazie i patelni, tylko jak zacząć? Milczy, jakby spodziewała się najgorszego. Po co jej ten obraz, nie czuje malarstwa.

Patrzył na półki z książkami, widział, że podąża wzrokiem za jego spojrzeniem, ale bez lęku... na książkach jej chyba nie zależy? Nie znalazł „Ruchomego święta” Hemingwaya - to jego ulubiona powieść, musi ją mieć na powrót. Pomogła mu:

- Książka jest w sypialni. Weź ja sobie, jak chcesz - powiedziała chyba z żalem, może nawet z tłumionym gniewem.

- Mogę? - zapytał.

- Już mówiłam - kiwnęła głową.

Poszedł do sypialni. Tego tu kiedyś nie było! Nie mieli typowego małżeńskiego łoża, a teraz, kiedy została sama, kupiła sobie obszerną wersalkę. Po co jej taka wersalka? Na jej oparciu zobaczył małego misia... siedział tam jakby nigdy nic - pomyślał - pluszowy miś... od dawna chyba nie robi się ich z pluszu, ale nazwa została... co to jest właściwie plusz...? Taki poczciwy miś... to nie jest zabawka ich synka, musiała go kupić lub dostać niedawno?

Kiedy wyjmował książkę z półki, wydawało mu się, że miś patrzy na niego z wyrzutem - to przecież jego ulubiona powieść, sam ją kupił, więc o co chodzi? Spojrzał przez okno - często kiedyś przez nie patrzył, teraz to już nie jest jego krajobraz. Tam gdzie widniał pusty plac, wzniesiono biurowiec. Dużo w nim szkła, pęknięta szklanka, zawsze czuje obawę, że się skaleczy o taką architekturę.

Wychodząc, spojrzał na misia i nagle poczuł, że łzy płyną mu z gardła w kierunku oczu. Wrócił z książką do salonu, przytulił ręce do gorącej herbaty, zamknął mocno powieki. Milczała, jakby spodziewała się, że zaraz coś powie i sprawi jej przykrość. Hemingway leżał na stole jakoś tak głupio, jak łup wojenny. Wypił szybko herbatę i wstał.

- Przepraszam, muszę już iść - pocałował ją w policzek, ten policzek był chłodny.

- Zapomniałeś książki - podała mu Hemingwaya. Wyszedł z mieszkania. Na klatce schodowej nie

zapalił światła, biegł po schodach dwa piętra w dół; dziwił się, że wszystkie stopnie są wyryte w jego pamięci. Wsiadł do samochodu i ruszył z piskiem opon. Na najbliższym skrzyżowaniu zatrzymało go czerwone światło. Widział z tego miejsca blask w oknach, które były kiedyś jego. Poczuł, że jest mu zimno. Wokół stygły samochody jak zamarzająca rzeka. Zabłysło zielone światło... pokruszona kra ruszyła w dół koryta ulicy. Płynął z nią coraz szybciej w głąb czarnego miasta.

RÓŻE I KREW

Róże patrzyły na niego przekrwionymi oczami. Było ich podobno sto, ale jemu wydawało się, że jest ich o wiele więcej. Przytuliła się do jego piersi, niepewnie, jakby badała stan rzeczy. Zapach jej włosów przeniknął go głęboko, tak czasami przenika chłód lub wzruszenie. Nadal jednak leżał bez ruchu, chociaż już czuł, że nie wytrzyma z tymi różami ani chwili dłużej. Wstał, jakby chciał strącić jej głowę - odsunęła się bez słowa. Chwycił wazon, zawahał się... wydawało się, że go roztrzaska. Wyniósł do przedpokoju, postawił na podłodze. Nic nie powiedziała, jakby nie zależało jej na tych kwiatach.

Położył się, a ona znowu przytuliła się, słuchała albo udawała, że słucha, jak bije jego serce. Poczuł, że budzi się w nim czułość, ale uciekła spłoszona obrazem, który wyobraźnia rzuciła na jego brzeg. Bił ją paskiem, czerwonymi pręgami znaczył białe pośladki. Ten obraz zniknął równie gwałtownie jak przyszedł. Teraz nie czuł już nic, był jak pustynia o zmierzchu. Musiała usłyszeć spokój w jego sercu i ośmielona rozchyliła usta. Wszedł w nie swoimi, ale niepewnie... Zachęcona tym, co uznała za przyzwolenie, sięgnęła do jego rozporka. Zanurzył ręce w jej włosach i urósł. Czuł jej szorstki język, zaskakująco delikatne zęby. Szybko dochodził... był bliski wytrysku, w panice uwolnił się od jej ust, podwinął spódnicę, zsuwając do połowy ud czarne majteczki, wszedł w nią od tyłu. Kołysali się przez chwilę, by upaść na łóżko ze spętanymi nogami. Teraz ona szybko pobiegła na swój brzeg. Niestety - dobrze pamiętał - najmocniej przeżywała seks, kiedy miała wyrzuty sumienia.

Jej ciało uciszyło się i wypogodziło jak po burzy. Wyszedł mokry od jej soków. Nad łóżkiem stał ich wspólny zapach, gęsty, podświetlony słabym światłem lampki.

Zawsze tego pragnął, ale dopiero teraz się ośmielił... Jej pośladki rozluźniły się, obnażając anus, subtelny jak pyszczek ryby. Wszedł tam bez trudu, dziwiąc się, że nie natrafia na opór. Jej westchnienia były jak koktajl, gdzie wymieszano rozkosz i ból, ale ból nie przeważał... więc już bez obaw pobiegł do końca. Kiedy poczuł, że zbliża się... pomyślał o swoim ojcu, którego widział w kostnicy. Martwy ojciec był zawsze niezawodny, by obniżyć wysokość płomienia. Jeśli opadał zbyt nisko, wystarczyło, że popatrzył na wzgórza jej pośladków kołysane przez wspólną falę i na ten centralny punkt, który otulał jego korzeń skórką, delikatną jak w otwartym orzechu. Kilka razy podchodził pod brzeg i wracał... w końcu wytrysnął, mocno, brutalnie, jakby pragnął, by niesienie wypłynęło jej ustami. Te usta były mokre, ale jedynie śliną. Lubił smak jej śliny.

Zasnęła cicho, ciepło i bezbronnie. Nie mógł spać. Poszedł do drugiego pokoju. Czarna torebka spojrzała na niego skórzanym okiem. Rozejrzał się, wstrzymał oddech, jakby nasłuchiwał, czy dom śpi. Otworzył ją, wyjął notatnik w skórzanej oprawie. Znalazł kilka imion i dat, które go zainteresowały. I fotografię. To było ich ulubione zdjęcie. Jej i jego głowy nachylone ku sobie stykały się skronią - teraz była na niech tylko jego... Odbitka została przedarta na pół. Jego twarz, nie mając punktu oparcia, pochylała się bez sensu, a czułość miała żałosny wyraz, który kończył się na zerwanych ścięgnach papieru.

Był pewien - to on odciął ją... i nosi teraz w portfelu. Pozwoliła mu na to - suka! Zapach, który poczuł, był zapachem katastrofy, tak pachnie zburzone miasto, szpital o świcie, gdy odchodzimy od łóżka zmarłego.

Schował szczątki fotografii do kieszeni i jeszcze raz przejrzał notes. Nagle pochylił się, jak wędkarz, kiedy ryba daje mu znak. Zakołysał się w sobie, zamknął oczy, zapisał numer telefonu na kartce. Wrzucił notes do torebki jak zdechłego szczura.

Róże stały w korytarzu - krwawiły. Zajrzał do pokoju, spała smacznie, jakby nic się nie stało. Wrócił i nie patrząc na jej torebkę, podniósł słuchawkę. Męski głos odezwał się szybko, jakby warował przy aparacie.

- Witam! - rzekł mocno, jakby wymierzał cios. Ktoś zachwiał się po drugiej, niewidocznej stronie. - Myślał pan, że ona dzwoni... a to tylko ja. Niespodzianka? Przykro mi.

Oddech po drugiej stronie przyspieszył...

- Pan o mnie wie sporo... ja o panu prawie nic, no prawie... Agata była z panem w Tajlandii, kiedy poleciałem do Stanów. Spotkamy się?

Odpowiedziało mu milczenie, zakończone pytaniem:

- Kiedy?

- Teraz? Mogę dojechać do centrum... w kwadrans.

- Gdzie?

- W „Czarnej Panterze” przy cmentarzu. To pewnie burdel czynny przez całą noc... tym lepiej... Mnie pan pozna, widział pan przecież moje zdjęcie... słucham?... nie... Agata ze mną nie rozmawiała... To mój pomysł... Śpi teraz, miała piękny orgazm... a w finale wziąłem ją per rectum, zna pan wystarczająco łacinę...?

Wyczuł po drugiej stronie zapiekłą samczą zazdrość. I o to mu chodziło. Rzucił słuchawkę. Teraz obaj byli pokaleczeni.

Miał piętnaście minut, taki mały kwadrans jak naczynie z kruchego szkła. Czas, który z niego wyciekał, był zabarwiony na czerwono. Jednej z róż próbował ukręcić łepek, nastroszyła się i skaleczyła go swoim kolcem. Wszedł do pokoju, stał nad jej snem jak na chwiejnej trampolinie, wahał się. Pragnął widzieć przerażenie w jej oczach, ale kiedy tak spała, była niewinnym ieckiem, jej oddech rumienił się i zaokrąglał. Dotknął palcem jej warg, spała dalej... jakby nigdy nic...

Jechał szybko, za szybko przez mroczną i wyludnioną Warszawę. Domy spały albo udawały, że śpią. Czuł się płonącą pochodnią, która frunie czarnymi korytarzami. Zwolnił przy bramie cmentarnej i pomyślał - przyjemnie byłoby nie istnieć.

To był jednak burdel pod przykrywką ekskluzywnego klubu, a tandetne atrybuty cmentarne nadawały mu ostateczny wygląd. Dogadał się z obsługą - czeka na kolegę, usiądą w saloniku, na razie porozmawiają.

Poznał go bez trudu. Po wyrazie twarzy... Nie podali sobie rąk. Był wyższy od niego, blondyn, mocno zbudowany - pomyślał z niepokojem - chyba przystojny, na szczęście z lekką skłonnością do tycia. Musi mieć nieco ponad trzydzieści lat, dobrze ubrany - lustrował go uważnie, wybierając miejsce, gdzie mógłby uderzyć. Dawno nie rozciągał nóg, więc trudno byłoby kopnąć w szczękę kogoś tak wysokiego. Nagle powiedział:

- Nie ma lepszego miejsca na naszą rozmowę niż burdel przy cmentarzu.

- Marny dowcip - powiedział blondyn i podciągnął dłonią do góry jasne włosy. W jego twarzy było coś chłopięcego.

Usiedli. Milczenie przykryło ich szklanym kloszem. Kuso ubrana kelnerka pochyliła nad nimi biust, rozkołysał się, jakby zamierzał wypaść. Zamówili piwo.

- Jak było w Tajlandii?

- Skąd pan wie?

- Dostałem od niej pocztówkę.

Wyraz niedowierzania jeszcze bardziej go udziecinnił.

- Pokażę pocztówkę... jeśli będę mógł obejrzeć skrawek fotografii, tak... ten, który pan odciął... Mogę pomóc... jest w pana portfelu. A tu, proszę... brakująca część.

Położył na stole swoją odciętą głowę. Blondyn wyjął portfel i wysupłał swoją część fotografii.

Myślał, że już nie zaboli - zabolało. Wyjął jednak obiecaną kartkę z Tajlandii, pokazał mu palmy na plaży i uroczyście przeczytał:

„Kochany, plaża jest gorąca i gorące jest morze. I myślę gorąco o Tobie. Jak by tu było cudownie, gdybyś Ty był! Całuję, Agata”.

Wsunął kartkę w jego łakomą dłoń. Blondyn czytał uważnie, udając, że czyta byle jak... Zwrócił pocztówkę, po czym ruchem skąpca zabrał ze stołu swój skrawek fotografii.

- Żałowała pana... dlatego napisała - powiedział.

Nie potrzebował niczyjej litości. Znowu poczuł niechęć, nawet nienawiść do tego człowieka. Niech jeszcze raz mnie sprowokuje... jedno nieostrożne słowo... bulgotał w nim gniew. Blondyn zamknął się w sobie, jakby nic go nie obchodził jego gniew.

- Dupek... ale z pana dupek - powtórzył.

- Po to mnie pan tu ściągnął...?

- Jest jeszcze kilka rzeczy, które chcę powiedzieć.

- Nie muszę tego słuchać!

Blondyn wstał, chciał płacić rachunek! Zaprotestował, nie pozwoli, by jakiś dupek za niego płacił. Nagle zwarli się ze sobą jak dwa zjeżone psy.

Pojawił się ochroniarz, ponury typ podobny do kłody drzewa, której siekierą zrobiono kilka nieznacznych wcięć. Rozdzielił ich z trudem, lecz pewnie, jak siłacz, który odgina dwie części podkowy.

- To jest, kurwa, porządny lokal... jak się bić, to na cmentarz - zachrypiał. Usadził ich na krzesłach - a jak się pije tylko piwo bez panienek, to nie będzie zgody... Dwie czyste! - wrzasnął do kelnerki.

Nie chcieli pić, ale wypili. Przysiadły się do nich dziewczyny, szybko zmyły się spłoszone ich ponurymi minami. Potem przysiadły się dwie następne - ich już nie odprawiali.

Poszli razem, ale do dwóch osobnych pokoi. Wrócili po godzinie z niewyraźnymi minami, jak po badaniu prostaty.

O trzeciej w nocy byli już przyjaciółmi, nie szkodzi, że była to przyjaźń pijacka - dlaczego mamy ją cenić mniej od innych? Uścisnęli sobie dłonie, a ich imiona wypłynęły na wierzch, pokazując miękki brzuch.

W alkoholowym zamęcie patrzyli na dwie kręte ścieżki, które wytyczyła im dziewczyna, unikały punktów stycznych - zetknęły się dopiero dzisiaj.

Wezwali dwie taksówki, wgramolili się do jednej. Nie wiadomo, kto podał kierowcy adres.

Zanurzyli się w milczeniu jak w beczce ze smołą.

Znowu jacyś pojebańcy - pomyślał taksówkarz i podłożył nóż sprężynowy pod udo.

Zapłacili, wysiedli, taplając się w kałuży nieporadnie jak to pijani, potem wytrwale patrzyli, jak znika światło taksówki, okręt pogrążający się w odmętach nocy.

Niebo było pełne gwiazd. Tej nocy gwiazdy były jadowite jak szerszenie. Wirowały z taką mocą, że chwycili się swoich ramion, by nie upaść. W samym środku tego kosmicznego wiru stał dom jak betonowe pudełko zapałek.

Mocował się przez chwilę z kluczem - dorobił go po kryjomu w dniu, kiedy poczuł, że ją traci. W domu było ciepło i sennie.

Blondyn nie chciał wchodzić. Może lepiej, że ten palant zostaje - pomyślał, wkraczając do pokoju. W pokoju nie było nikogo. Zapalił górne światło, jego blask obierał go ze skóry.

Łóżko było pościelone. Przebiegł wszystkie pokoje.

Dom był pusty. Jej ulubiony piesek maskota siedział jak zwykle na fotelu. Chwycił go i ukręcił mu łepek. A róże zniknęły.

Blondyn siedział na progu.

- Znalazłeś tę kurwę? - pytał, nadając z trudem temu słowu właściwy kształt. To chyba nie był wyraz, którego chciał użyć.

Usiadł obok niego na schodku i pokręcił przecząco głową.

Był już świt. Spali na progu domu, odchyleni w dwie strony, jakby nawet przez sen obawiali się przesadnej bliskości. Obudził ich samochód. W bramie stała kobieta, ubrana w czarny elegancki kostium, bez maski makijażu, za to z maską niewyspania na twarzy. Stanęła przy furtce i patrzyła niepewnie w stronę ganku. W zaciśniętej dłoni trzymała telefon komórkowy...

- Mateusz - powiedziała słabym głosem, stając na palcach. - Mateusz, co tu robisz, czemu twoja komórka milczy...?

Blondyn zerwał się na równe nogi. On też wstał.

- Kto to? - zapytał. To było głupie pytanie, wiedział, że to jego żona.

Blondyn poprawiał zgniecioną marynarkę, wyjął z kieszeni krawat, chciał go wiązać. Nie zawiązał, gdyż z drugiej strony ulicy zajechała taksówka.

- No tak, mamy teraz moją starą- mamrotał, próbując połknąć kaca.

Tleniona blondyna była zbyt wzburzona, by zwrócić uwagę na drugą kobietę. Lekka nadwaga obdarzyła jej postać łagodnymi zaokrągleniami, maskując oczywistą dzikość wątroby. Kopnęła w furtkę i wbiegła do zaniedbanego ogrodu.

- Będzie cyrk, trzymaj się - wymamrotał do siebie, a potem spokojnie powiedział: - Daj ty spokój, nie rób afery, upiłem się, to wszystko...

Nie chciała spokoju.

- Upiłeś się... z dziwką, co mnie obudziła o świcie...?!

- Do pani też dzwoniła jakaś dziewczyna? - nieśmiało zapytała kobieta w czarnym kostiumie.

Nie dostała jednak odpowiedzi.

Słowa nie chciały już więcej rodzić się w mdłym i wilgotnym świetle poranka. Szli do samochodów prowadzeni pod rękę przez swoje żony. I odjechali, każdy w stronę swego przeznaczenia.

GŁOWA

Już jako mały chłopiec był zafascynowany, co dziewczynki mogą mieć między nogami? Wtedy poznał jedynie oszałamiają tajemnicę dziewczęcych majtek, gdy te niedostępne, małe istoty przewijały się na podwórkowym trzepaku. Leżał w łóżeczku i nie mógł zasnąć, a w kosmosie jego wyobraźni płynęły wyobrażenia tajemnic dziewczęcej płci, kosmiczne statki o fantastycznych kształtach. Przyszedł jednak dzień, gdy począł namacalnie wędrować szlakami tajemnicy.

Podróż zaczęła się od pani Jasi, gospodyni domowej, którą jego matka znalazła w bałaganie mazowieckiej wsi, w nadziei, że zaprowadzi porządek w domu. Ta prosta kobieta zapoznała go z tajnikami dojrzałej, jeśli nie przywiędłej damskiej tajemnicy, po czym odeszła w dal, którą nie wiedzieć czemu nazywa się siną, ze srebrnym serwisem pod pachą. Wtedy wszystkim dziewczętom wytrysnęły biusty i urosły łonowe grzywy.

Potem już sam uwodził kobiety albo je kupował. Było w nim coś takiego, coś tak gęstego, że przyciągał płeć żeńską, jakby wydzielał ukryty zapach, którym zniewalał swoje ofiary. Potem one szybko i gwałtownie odchodziły, porażone czymś dzikim, czego nie pojmowały, a co musiało być brakiem miłości. Te gwałtowne odejścia nie bolały go, czasami tylko czuł smugę żalu, podobną do przeciągu w ciemnym korytarzu, gdy ktoś na chwilę otworzy drzwi. Był to zapewne żal pająka, który nie zdążył wyssać całego miąższu z ofiary. Utrzymywał związki z kilkoma kobietami naraz, co zapewne było jednocześnie urozmaiceniem i zabezpieczeniem.

Z czasem zacierały mu się oblicza płci kolejnych kobiet, w jeden gorący punkt zlewała się chwila, gdy zatracał się w bezkresnych i pierwotnych równinach pleców, po których biegła jaszczurka języka. Pamiętał smak słodkiego soku wyciskanego z owoców piersi, mroczne i duszne kłębowisko wstydliwych włosów. Zbierał wspomnienia i pamiątki, które mogły pobudzać marzenia. Był właścicielem imponującej kolekcji łonowych włosów, miał takie trofea jak: damskie majteczki, pierścionki, parasolki, kapelusze. Doprawdy nie ma takiej rzeczy, której kobieta nie jest w stanie zostawić po szalonej nocy.

Uprawiał też zawzięcie i upiększał sztukę masturbacji. Marzył, by zaznać smaku oralnego seksu z samym sobą. Podjął intensywną gimnastykę i nawet zaczął uprawiać jogę. Chociaż zdecydowanie zbliżył się do swojego celu, brakowało mu jednak kilku centymetrów, aby spełnić swe autoerotyczne pożądanie.

Każda niedyspozycja organu rozkoszy napawała go panicznym lękiem, wystarczyła krostka na napletku, małe obtarcie lub przekrwienie żołędzi. Reagował jak malarz na groźbę utraty wzroku, muzyk zalękniony, że ogłuchnie. Chadzał do kilku lekarzy wenerologów, których odwiedzał na zmianę - żadnemu do końca nie ufał.

Przyszła jednak chwila, kiedy oddech niepokoju zagnieździł mu się w płucach i zaraził sobą wszystkie następne. Odkrył z przerażeniem, że zwierzątko jego seksu już nie chce podnosić swojej główki. Zaczął unikać kobiet i marzeń. Przestał chodzić do pracy. Coraz dłużej spał, sny miał bezwonne, budził się przyssany do sflaczałej i suchej piersi poranka jak wielkie głodne niemowlę.

Tego dnia padał deszcz, a tysiące kropel uderzało w parapet - koncert natury żegnał odchodzące lato. Czuł w sobie puste miejsce, wąskie i długie jak szyb osierocony przez windę, która powinna rozwozić mniej lub bardziej fikcyjne, ale zawsze życiodajne poczucie sensu istnienia. Od tego miejsca wiało szczególnie przenikliwym chłodem.

Przejrzał swoją kolekcję, jak dorosły przypomina sobie znaczki z dzieciństwa. Zamknął oczy, by przywołać jakieś bardziej jędrne i cielesne wyobrażenie z muzeum wspomnień... ale to, co przyszło, było wyleniałe, suche jak wiórek.

Powlókł się do łazienki, by ogolić kilkudniowy zarost. Odsłanianie twarzy sprawiało mu przykrość. Chociaż unikał własnego oblicza, dostrzegł, że nie wygląda ono tak samo jak niegdyś. W miarę golenia patrzył na siebie z coraz większym skupieniem. Ta twarz była jego, lecz niezupełnie. O ileż łatwiej byłoby wykrzyknąć do lustra - to nie ja, nastąpiła pomyłka, oddaj mi moją twarz! Oblicze było jednak nadal jego bezsporną własnością, chociaż oddalało się od dawnej podobizny, powoli, lecz nieubłaganie jak okręt, który odpływa od nabrzeża. Łysiał już od dawna, teraz jednak nie znalazł ani jednego włoska na głowie... zmienił się też jej kształt i coś jeszcze... co chyba najważniejsze, ale nieuchwytne.

Poszedł do kuchni uspokoić się gorącą herbatą. Wilgotna, lepka substancja na czole to tylko pot. Pił herbatę, parząc sobie podniebienie. I wrócił do łazienki. To była jego... chociaż nie jego głowa. Zmusił się żelazną siłą woli, by patrzeć na siebie uważnie. Nie miał już wątpliwości... Głowa zaczęła upodobniać się do... męskiego członka.

Kilkakrotnie odchodził od lustra, aby do niego wrócić. Potem mył głowę w gorącej wodzie, używając całej butelki szamponu, robił to gwałtownie, jakby chciał najpierw rozpienić, a potem zmyć ten szokujący obraz. Wycierając się, nagle poczuł, że odnajduje dawny i, zdawało się, zagubiony na zawsze zalążek przyjemności, tę małą pesteczkę, która dotykana i pocierana zaczęła rosnąć. Masował głowę ręcznikiem zniewolony tym narastaniem. Nagle zadzwonił domofon. Spojrzał w lustro. Głowa stała obnażona i nabrzmiała, a teraz nagle spłoszona więdła w oczach, by osiągnąć względnie przyzwoite, godne głowy wymiary.

Dzwoniła pani Flora, listonosz, której nie udało mu się uwieść przed rokiem, niosła poleconą przesyłkę. Szamotał się przez chwilę z ręcznikiem, otwierając drzwi, odruchowo włożył czapkę. Pani Flora stała ze swoją torbą, jakby od lat była w ostatnim miesiącu ciąży.

- Czytelny podpis - powiedziała jak zwykle, a on jak zwykle podpisał się nieczytelnie. - Zimno panu? - zapytała kobieta, patrząc na jego czapkę.

- Głowa mnie boli. Pokiwała swoją, poprawiła torbę.

- Czy to widać? - zaniepokoił się.

- Co ma być widać, to, że pan nieswój, to widać... ale rączki przy sobie - powiedziała nieco zalotnie mundurowa, pamiętając o jego awansach sprzed roku. Pod uniformem listonosza kryło się jednak miękkie kobiece serce, które po kryjomu żałowało zeszłorocznej odmowy.

- Chce pani, abym zdjął czapkę?

- A co mi tam, jak chce, to niech zdejmie.

- Jesteś pewna, Florciu?

Cofnęła się spłoszona tym czułym, osobistym tonem, i pewnie z tego zdziwienia przytaknęła. Wysupłał gorączkowo głowę z czapki. Wtedy poczuł, jak ona rośnie, jak nabrzmiewa. Zamknął oczy i pozwolił, by wysoko pod wilgotne, jesienne niebo uniósł go krzyk kobiety.

TAJEMNICA

W dniu swoich czterdziestych urodzin zamknął duży projekt dla swojej firmy. Jakby te okrągłe, chłodne i deszczowe urodziny były jakimś sukcesem. Po raz pierwszy od wielu lat wziął urlop, ale na razie nigdzie nie wyjedzie. Po tym całym zagonieniu przyjemnie będzie spotkać się ze sobą. Rozpoczął się pierwszy niedzielny ranek tego spotkania.

Apartament, który niedawno kupił na dwudziestym piętrze luksusowego bloku, miał panoramiczne okna, które otwierały widok na jesienną Warszawę. To miasto bez liści jest bezbronne jak naga i podstarzała kobieta. Gdzieś tam pod siwym dachem horyzontu, zdawało mu się, że widzi swoje dawne mieszkanie, gdzie snuje się smutek jego byłej żony. Rozwiódł się z nią trzy lata temu. To rozstanie nadal boli. W sądzie wziął całą winę na siebie, by po latach ujrzeć, że żona równie ciężko zapracowała na rozpad ich związku.

Niedawno, patrząc w lustro, nagle przemówił do swego odbicia - jestem zamożny! Dotychczas nie miał czasu, by to zauważyć. Amerykańska firma, dla której pracował, wymagała wiele i wiele płaciła. Stojąc przy oknie za plecami, czuł swoje mieszkanie, pachnące nowością, przestronne, urządzone przez znajomego projektanta wnętrz. W dole marszczyły się dachy budynków, dalej snuła się nitka Wisły - pomyślał, że wygląda jak żylak. Zasiadł w swoim fotelu. Poczuł, jak niepokój znika, a w jego miejsce rozsiada się leniwa pustka.

Każde życie jest zagrożone przez pustkę, dlatego tak maniacko wypełniamy je krzątaniną, tysiącami pozorów, głupstwami, które udają, że są ważne. Jakby nigdy nic snujemy plany na przyszłość, mądre, ale ślepe pająki. Są jednak chwile, gdy jak w blasku błyskawicy widać, że każdy z nas jest tylko małą, mięsną kulką obdarzoną oczyma i mózgiem, na cienkiej nitce zawieszonej w niczym. Tak czuł się, wisząc nisko, a zarazem wysoko, jakby szczyt był wierzchołkiem wywróconym do góry dnem.

Kiedy serce zamieniało mu się w sopel lodu, próbował je zwykle rozgrzać erotycznym wspomnieniem. Ale teraz nie mógł się skupić, myślał o kilku kobietach naraz, przenikały się, pojawiały się ze swoją płcią, udami, ustami, seksualna hybryda. W końcu pomyślał o Krystynie, czy pragnął jej jeszcze? Wyjechała na kilka dni, są razem, a jednak coraz bardziej osobno. Kiedy mieszka się w dzielnicach oddalonych przez brak czasu, erotyka staje się bezwonnym luksusem.

Przeszedł się nerwowo po pokoju i ponownie zasiadł w fotelu, by zapalić fajkę. Miał ochotę z kimś porozmawiać. Przejrzał notes, od razu trafił na kilku zmarłych. W notesie martwi prawie niczym nie różnią się od żywych. Nie potrafił skreślać tych, co odeszli, w lęku, że nadal jednak trochę żyją. Wstał, by otworzyć pocztę internetową, ale spłoszył go nadmiar listów, na które powinien odpowiedzieć. Zgasił komputer.

Przejrzał „Rzeczpospolitą” - oduczył się czytania, on, który kiedyś nałogowo czytał książki, teraz tylko przegląda prasę, przebiega przez kilkanaście telewizyjnych programów. Nagłówki politycznych tekstów przyprawiają go o mdłości.

Wystukał popiół z fajki, wstał, rozejrzał się jak widz, który w tłoku po spektaklu szuka najlepszej drogi wyjścia. Wrzucił na siebie sportową kurtkę, wyszedł z mieszkania i ruszył w stronę windy.

Kiedy odprowadzony czujnym spojrzeniem strażnika minął ogrodzenie, znalazł się w innym świecie. Mieszkańcy tego budynku, wyspy zanurzonej w nie najlepszej dzielnicy miasta, rzadko opuszczali swoją luksusową twierdzę inaczej niż samochodem. W bramie pobliskiego domu, którego skóra była chora na świerzb, ujrzał grupkę pijaków. Rozpoznał kilka twarzy, z każdym miesiącem bardziej opuchniętych, czerwonosinych. Alkoholicy w tym mieście tworzyli małe stada podobne do drapieżników, którym alkohol rozmiękczył kły i połamał pazury, nie byli agresywni, gaworzyli ochrypłymi głosami, które nie trzymały się swoich dawnych form. Pomyślał - ci polscy pijacy mają w sobie jakąś małą metafizykę, postrzępione supełki na duszy i kolorowe szkiełka po stłuczonych narodowych butelkach. Byli na wykończeniu, ale żywotni ponad miarę, chwilami nawet zazdrościł im dobrego humoru i stadnej solidarności.

Kilka razy przystawał, jakby prowadził psa na niewidzialnej smyczy. Nie wiedział, chce iść dalej, czy wracać? Pomyślał - tak ciężko pracuję dla świata, który już nie jest mój.

W drodze powrotnej, tuż przy bramie, spotkał dziewczynę. Ona też wydawała się rozbitkiem. Kiedy strażnik otworzył drzwi, weszła pewnie do środka, jakby mieszkała tu od dawna. Nie pamiętał jednak jej twarzy. Wyglądała na dwadzieścia lat z przecinkiem, który w tym wieku jest ruchomy i ledwie widoczny. Należał do mężczyzn, który mają wpisany w siebie odruch oceniania: ładna, brzydka, zgrabna... Wymykała się takiej definicji. A to, co uznał za małe zaniedbanie... to chyba ślad po łzach?

Wszedł do windy... po chwili wahania ruszyła jego śladem. Pomyślał - co za czasy, nawet w windzie takiego domu dziewczyna boi się mężczyzny o łagodnym wyrazie twarzy.

Była szczupła, zgrabna - lubił takie dziewczyny. Smukłość ukrywa w sobie więcej napięcia, miewa cięciwę i strzały, na które wrażliwe było jego serce. Szedł za nią cień smutku, taki cień zawsze go intrygował. Kiedy wybrał swoje piętro, ona po chwili wahania zdecydowała się na następne. Na tym ostatnim ulokowano jedynie kilka biur, zamkniętych tego dnia. Teraz był już pewien, że nie mieszka w tym domu.

Winda narusza naszą prywatną przestrzeń, kiedy są w niej tylko dwie osoby, które się nie znają, problem, co robić z oczami, urasta do dramatycznych wymiarów. Ludzie muskają tylko wzrokiem okolice twarzy, unikając intymności oczu - tylko czasami, niby przypadkiem, zamiotą coś rzęsami. Miała ładne oczy i kasztanowe włosy, których kolor wydał mu się naturalny.

Wychodząc, powiedział - dziękuję - odpowiedziała milczeniem. Stał chwilę przed drzwiami swego mieszkania, jakby nie był pewien, czy chce wejść? Nie mógł obrócić klucza, czyli znowu przez nieuwagę zostawił otwarte mieszkanie.

Postanowił zaparzyć herbatę, nalał wody do elektrycznego czajnika, ale myśl o nieznajomej nie dawała mu spokoju. Teraz był już pewien - jedynie dzięki niemu weszła do domu, bezwiednie ją tu zaprosił, jest zagubiona i nieszczęśliwa. Nie wiedział dlaczego, ale czuł się jakoś za nią odpowiedzialny...

Wyjrzał na korytarz - stała przy oknie z rozłożonymi ramionami, jakby chciała objąć krajobraz. Wyczuła jego spojrzenie. Obejrzała się. Nie zdążył się schować... trochę zawstydzony, powiedział:

- Ja też lubię ten widok, ma więcej nadziei niż ten z moich okien.

- Nie widzę tu żadnej nadziei, może latem? - mówiła cicho, ale stanowczo.

- To już jest kwestia usposobienia. Pani jest, podejrzewam, osobą melancholijną.

- Zdarza się - powiedziała nieco opryskliwie, jakby chciała zakończyć rozmowę.

- To nie jest dobra pora roku, największy optymista ma w listopadzie złe chwile...

Zapadło milczenie, które szybko stawało się niezręczne. Za to milczenie też czuł się odpowiedzialny.

- Mam optymistyczną herbatę, nazywa się „radość życia”, spróbuje pani? Wiem... nie znamy się, czasy są takie, że strach zawierać przypadkowe znajomości, nawet w imię radości życia, ale tym bardziej czasami powinniśmy...

Milczała. Poczuł się jak clown w cyrku, któremu nie wyszedł numer.

- OK - powiedziała, jakby wrzucała kamień do studni.

Weszła do mieszkania nieufnie - kot, który bada nowe pomieszczenie. Usiadła w fotelu, w jego ulubionym. Poczuł mały dyskomfort z tego powodu.

Nastawił czajnik, który szybko rozszumiał się.

- Jakoś zimno tu - powiedziała, rozglądając się po ścianach i chowając głowę w ramionach. Domyślił się, że mówi o obrazach.

- Tu wisi kilku czołowych polskich malarzy - wyjaśnił.

- Musiało być im zimno, kiedy malowali - zauważyła sarkastycznie.

Przełknął to nadspodziewanie łatwo, a przecież był dumny ze swojej kolekcji.

- Zresztą... to wszystko nie ma znaczenia - dodała, jakby z lekkim żalem.

Podał herbatę. Pijąc, trzymała oburącz kubek jak jego pierwsza dziewczyna. Być może właśnie to wzruszające, bliźniacze podobieństwo gestu skłoniło do go szczerości.

Zaczął opowiadać o historii kupna mieszkania, o swoim rozwodzie, nawet o pracy. Zwykle nie był wylewny, a teraz czuł nieprzepartą chęć, by na wtulone w siebie kolana tej nieznajomej wylać jakiś kawałek swojego życia. Oswoić ją, obłaskawić, nawet rozczulić - tego dnia bardzo potrzebował bratniej duszy.

Słuchała, jakby przycupnięta w sobie, nagle poprawiła włosy, a wtedy jej brązowe oczy nabrały blasku. Jednak z całej jej postaci biło jakieś nieszczęście. To też otwierało wrota jego zwierzeń. Ludzie w nieszczęściu są bezbronni, wydają się więc niegroźni dla naszej własnej bezradności.

- Jakoś tak dziwnie się porobiło... nigdy jeszcze w życiu nie miałem równie pewnej, dobrej sytuacji materialnej, a czuję się bardziej idiotycznie biedny niż kiedykolwiek.

- Dlatego zostałam zaproszona? - zapytała płasko.

- Tak - powiedział po chwili wahania - wyczułem pani samotność. Dwie manie nie znoszą się nawzajem, dwie histerie tym bardziej, a kłopoty... tak.

Nie zaprzeczyła. Miał jednak wrażenie, że czuje się nieswojo, jakby nie mogła przetrawić bliskości, która wytworzyła się bez jej woli między nimi. Pokazał jej małego słonika z kości, którego przywiózł z Afryki, starą rycinę i kilka fragmentów glazury z Holandii z czasów Vermeera, nieprzyzwoitą rzeźbę z Tajlandii... i nawet czarnego kota, z wygiętym grzbietem, zabawkę z dzieciństwa. Opowiedział, jak w stanie wojennym założył podziemne pismo studenckie, za co wylano go z uczelni, którą ukończył z opóźnieniem, dopiero po latach.

- Mieliśmy wtedy o co walczyć - powiedział z dumą, i zamilkł, jakby chciał od niej usłyszeć, co łatwo można usłyszeć od młodych - my już nie mamy o co walczyć, najwyżej o pieniądze.

Nie powiedziała tego. Zamknęła się w sobie mocno, jakby miała już nigdy się nie otworzyć. Bez pytania dolał jej herbaty, piła ją w skupionym milczeniu.

Wstała, by zbliżyć się ostrożnie do zwisającego bluszczu, który już nie może ukąsić, potem śmielej obejrzała kilka kwiatów; widać było, że coraz gorzej znoszą złe traktowanie, brak wody albo jej nadmiar. Fikusowi oberwała kilka uschniętych liści, podlała wszystkie pnącza. Robiła to, nie pytając o pozwolenie, jak ratuje się rannych. Poczuł wzruszenie, nawet łzy w oczach. Usiadła i wtuliła się głębiej w fotel, jakby chciała zasnąć w jego skórzanych ramionach. Wtedy poczuł pewność, że nosi w sobie tajemnicę, wokół niej jest skupiona. Zamknęła na chwilę oczy i otworzyła, jakby sprawdzała, czy świat wokół jest naprawdę. Dopiero teraz odniósł wrażenie, że po raz pierwszy mu się przygląda, dyskretnie i uważnie, a potem zerka w stronę drzwi, jakby na wszelki wypadek mierzyła w myślach odległość, kreśląc drogę ucieczki.

Zanurzył się w fotelu. Milczenie, które od jakiegoś czasu zaległo między nimi, na początku nieznośne, nagle przybrało inną barwę i zdawało się na swoim miejscu. Zamknęła oczy, a on też poczuł wielką senność.

Był bliski drzemki, kiedy ich stopy zetknęły się ze sobą, by odskoczyć w popłochu. Po chwili, nie otwierając oczu, położył dłoń na jej dłoni. Drgnęła jak schwytany pięciopalczasty motyl. Nie próbowała jednak uciec - przestraszony owad. Miał zawsze ciepłe ręce. Po kilku minutach poczuł, że jej dłoń topnieje. Kiedy była równie ciepła jak jego, podniósł ją delikatnie i podzielił na pięć palców. Stawiały niewielki opór, by zupełnie ulec.

- Pragnę cię - powiedział, ale to nie była prawda. Był tylko jej ciekaw.

- Mogę to zrobić ręką - powiedziała rzeczowo. Rozpięła mu rozporek. Pieściła go wprawnie, jak w publicznym miejscu, gdzie pośpiech jest wskazany.

Kiedy szczytował, umiejętnie zamknęła i otworzyła rękę. Nasienie pieczołowicie zgromadziła w obu dłoniach i ostrożnie wstała, by obdarzyć nim doniczkę, gdzie szarzała sucha ziemia po niedawno zmarłej roślinie.

Tak bardzo chciał się do niej przytulić, ale poszła umyć ręce. Poczuł się opuszczony, nawet wykorzystany. Zapinając spodnie, pokuśtykał do drugiej łazienki. Poprzez szum wody słyszał, że wróciła, rozmawiała przez telefon. Usiadł na brzegu wanny, czekał, by skończyła, nie chciał jej przeszkadzać. I była mu też potrzebna chwila samotności, może po to, by zbadać, jak bardzo czuje się teraz niezręcznie?

Kiedy wrócił do pokoju, zobaczył, że słuchawka przenośnego telefonu leży na dywanie, jak przedmiot rzucony w popłochu. Zajrzał do sypialni. Głuchą pustką świecił korytarz. Dlaczego jest otwarty balkon?

Wyjrzał przez okno. Mrówki i ludzie tak samo zachowują się, kiedy z nieba spada owad albo listek - biegną ku przybyszowi. Nie spojrzał tam po raz drugi, zamknął oczy i zobaczył ciszę.

Osunął się na fotel. Całym sobą próbował nie myśleć, jak mogą teraz wyglądać jej oczy, dłonie, włosy... Spojrzała na niego słuchawka telefonu. Podniósł ją ostrożnie jak narzędzie zbrodni. Położył palec na klawiszu „redial”, po chwili wahania... przycisnął.

- No i co!? - głos młodego człowieka nie brzmiał łagodnie. Milczeniem odpowiedział na jego uporczywe - halo!? Do kurwy nędzy, nie strasz mnie... bardzo cię proszę, nie lubię, jak się mnie straszy, nie znoszę - złościł się chłopak - odezwij się, no dobrze, możesz się nie odzywać, ja się tam, kurwa, nie boję... możesz to zrobić, jak chcesz, no zrób to, bardzo proszę... Dorotka, jesteś tam...

- Nie ma. Ona to zrobiła - powiedział spokojnie. Wyłączył telefon i rzucił brutalnie słuchawkę w kąt. Była przecież współwinna, ona też.

Podszedł do doniczki. Na suchej martwej ziemi widniał wilgotny ślad, jak zalążek nowego życia na ziemi jałowej. Jeszcze jedno złudzenie - pomyślał. I spazmatycznie zapłakał. Płakał strumieniem, potem rzeką, by dotrzeć do morza.

ZAZDROŚĆ

Popatrzył na zegarek. Nie był zadowolony z tego, co zobaczył. Jadwiga powinna być już w domu! Znowu poczuł lęk, gdzieś w okolicach słonecznego splotu. Najlepiej zadzwonić do pracy i dopytać się, kiedy wyszła? Ale trochę było mu wstyd... mówiąc bardziej precyzyjnie, wstyd był na razie większy niż niepokój. Zamiast telefonować, poszedł się wysiusiać. Jak zawsze do umywalki. Tylko tak prawdziwy mężczyzna może się porządnie wysikać, bez ryzyka kompromitacji. Potem przejrzał jej stare torebki. Znalazł kilka nieważnych biletów autobusowych, pogniecioną, zieloną chusteczkę... czy nie miała jej przy sobie, kiedy spotkali się po raz pierwszy? Jest coś bezgranicznie smutnego w pustych damskich torebkach, są jak mieszkania po zmarłych.

Usłyszał chrobot klucza w zamku. Usiadł w fotelu i udawał, że studiuje gazetę. Kątem oka przeczytał nagłówek - „Czy mafia rządzi Polską?”. Kupował czasami narodowe pisemka - przesadzają, ale część spisków musi być prawdziwa. Jak inaczej wytłumaczyć, że ten kraj się sypie?!

- Gdzie byłaś? - zapytał.

Tłumaczyła się, ale jak zwykle marnie - fryzjerowi zepsuł się aparat do suszenia włosów, dlatego trwało to tak długo. Pomyślał, że też właśnie ona musi mieć zawsze takiego pecha? Ma niby nową fryzurę, ale wygląda to na krótki fryzjerski numerek... co robiła potem? Podszedł, by ją pocałować. Bardziej musnął nosem, niż pocałował, a tak naprawdę to próbował zlokalizować zapachy, które przyniosła z miasta, i oddzielić woń perfum od obcych woni. Takie zapachowe skrawki czepiają się człowieka jak rzepy. Była w dobrym humorze, chyba nawet uśmiechała się do siebie. Ma jakieś miłe wspomnienia? Jak bardzo chciałby wiedzieć, gdzie ona naprawdę była i co teraz myśli?

Kiedy brała prysznic, przytknął ucho do drzwi, podsłuchiwał, jak woda szepce z jej ciałem. Zamknął oczy, wyobrażał sobie srebrne strumienie, które liżąjej piersi i skupiają się na różowych sutkach. Miała duże piersi. Lubił takie piersi u kobiet. Pomyślał - to na te cycki tak lecą faceci. Ujrzał nagle na tych piersiach obce, męskie dłonie. Otrząsnął się jak mokry pies, ale uczucie grozy trzymało się uparcie jego sierści.

Jej telefon leżał na stoliku. Nie było prawie niczego w poczcie głosowej, tylko jeden SMS od Beaty... ta Beata to lepsze ziółko. Nie było zapisanych rozmów, odebranych i nieodebranych. Jego serce, najpierw powoli, a potem szybciutko pobiegło po schodach na sam czubek wieży niepokoju, by spojrzeć w dół, w przepaść. Wyczyściła wszystko! To dlatego położyła komórkę na wierzchu jak przynętę. Mało brakowało, by ją połknął. Ona go jednak nie docenia. Kto z czystym sumieniem tak czyści telefon?

Wyszła z łazienki. Usiadła w fotelu i jakby nigdy nic zabrała się za przeglądanie pism kobiecych. Zapytał, czy zrobić jej herbatę? Spojrzała podejrzliwie i po chwili wahania powiedziała - tak. Postanowił być miły, nie może się zdradzić, że coś podejrzewa. Ostatnia burzliwa awantura nawiedziła ten dom dwa tygodnie temu. Najpierw ona wyprowadziła się, kiedy wróciła, puściły mu nerwy i wybiegł z mieszkania. Nic się wtedy nie wyjaśniło, raczej się ściemniło. Teraz wie, że do prawdy trzeba skradać się na palcach, powoli, wytrwale i po cichu.

Podał jej herbatę, sobie też nalał jak zwykle trzy czwarte szklanki. Przeszkadzał jej w czytaniu, chciał pogadać. Czasami podczas takiej niby byle jakiej rozmowy, gdzieś tam między słowami leży zapomniany okruszek, kolejny dowód w sprawie. Pewnie dlatego dialog im się nie kleił, ona musiała coś podejrzewać, pilnowała słów i tego wszystkiego, co jest między nimi - czyściła te miejsca jak nitką dentystyczną przerwy między zębami.

Otworzył telewizor, na kanale Eurosport zaczynał się właśnie pierwszy etap „Tour de France”, kolarze nad siodełkami unosili pośladki wychudzone od znoju pedałowania. Ścisz głos - mruknęła pod nosem. I tak od słowa do słowa... wypomniał jej dzisiejsze spóźnienie.

Gdzie była, u fryzjera?... ale potem? Wrócił do sprawy Stefana, jej kolegi ze studiów, romansowała z nim, jeszcze zanim się poznali, nie mógł wybaczyć tego romansu - Stefan to dureń! Podejrzewa, że nadal się spotykają.

Popukała się w czoło i jakby nigdy nic wróciła do swoich pism. Odparł, że jest inne miejsce, w które powinna się popukać. Odłożyła pisma i bezczelnie wzięła komórkę, by przy niej majstrować. Przeklęte telefony komórkowe, teraz już nie da się kobiety upilnować, wiadomości przemykają jak nietoperze, niosąc w pyszczkach miłosne listy.

Czas wyciekał jak powietrze z pękniętej piłki. W milczeniu, jakie rozsiadło się między nimi, takie wyciekanie jest przykre i do niczego nie prowadzi. W epokach zgody w finale wieczoru bywa chociaż wspólne łóżko. Teraz nie ma mowy, by spać w jednym łóżku. Może szkoda... Podczas seksualnych operacji czasami patrzy jej głęboko w oczy. Ale rzadko jest pewien, co ukrywa się na dnie jej spojrzenia. Zdrady kobiety powinny zostawiać trwałe ślady. To niegodziwa złośliwość natury, że zdradę tak łatwo można wymyć... trochę wody i mydła. Kiedyś interesował się wykrywaczami kłamstwa. Urządzenie jest bardziej niezawodne, niż się myśli. To skandal, że jedynie nieliczne instytucje mają wykrywacz. Powinny powstać prywatne zakłady, gdzie za niewielką opłatą można wykonać badanie.

Przykrył się kołdrą i zgasił światło. Począł sobie wyobrażać, jak jego Jadwigę podłączono do wykrywacza... Najpierw zgodziła się... a tu raptem odrzuca przewody i czmycha. O suka... - syknął. Przewrócił się na drugi bok, szukał trzeciego, nie znalazł, więc wstał. Cicho, na palcach wszedł do sypialni. Oddychała równo i pewnie. Dobrze śpi - pomyślał, nie ma wyrzutów sumienia.

Usiadł na krześle i podglądał jej sen. Nie jest już taka młoda, jak była - pomyślał i wzbogacił się o banalną refleksję - skoro minęło dziesięć lat od chwili, gdy się poznali, to trudno, by się nie zmieniła. Powinni mieć dzieci, na razie jednak walczą o pieniądze. Teraz na szczęście można bez trudu sprawdzić ojcostwo, to wielki wynalazek nowego wieku! Ludzie jeszcze nie wiedzą, jak to odmieni stosunki męsko- damskie. Te oszustki, perfidne krętaczki w sprawach dziecka nie będą mogły już kłamać, DNA je zdradzi! Mieć nie swoje dziecko, nic o tym nie wiedząc - ta myśl była tak gorzka, że miał ochotę zwymiotować.

Kiedy jej powieki drgnęły, spłoszył się i zebrał do ucieczki, ale nie otworzyła oczu, tylko zajęczała przez sen. Nie spodobał mu się ten jęk. Próbował go nie interpretować, poszedł do lodówki, by nową falę niepokoju zagryźć kawałkiem wędliny. Znowu będzie niewyspany, całe szczęście, że jutro jest niedziela. Podszedł do lustra i obejrzał się z profilu. Półmrok nieco złagodził owal brzucha. Miał brzuch, nie taki duży, koledzy dorobili się większych, ale jednak... Oj, niedobrze - szepnął i pomyślał, że na tę skargę zasłużyło jeszcze kilka ważnych rzeczy w jego życiu. Położył się i nie wiedzieć kiedy zasnął, a „oj, niedobrze” zasnęło razem z nim.

Rano udało im się nawiązać kontakt, najpierw był jakiś gest dłoni, potem zaproponowała, że zrobi mu kawę. Co ona knuje? - pomyślał, ale zgodził się.

Niedziela leniwie rozwijała swój dywan, na początku mokry od letniego deszczu, ale ten deszczyk szybko się wypadał. I zaświeciło słońce.

Poszli do kościoła na godzinę 11. Wziął ją pod ramię. Teraz była jego i tylko jego. I ludzie to widzieli. Poczuł nagle coś... nie było to duże, ale miękkie i ciepłe. Czy to jest szczęście?

Po drodze spotkał dwóch swoich pracowników, ukłonili mu się ze słowami - dzień dobry, panie dyrektorze - wymagał, by pracownicy okazywali mu szacunek.

Niemal pełen kościół wypełniały ludzkie szmery, jakby miała miejsce próba generalna przed mszą. Znaleźli dobre miejsce pod starą amboną, która pociemniała od tysięcy kazań, ale od kiedy pojawiły się mikrofony, wyszła z użycia. Miał tu dobry widok na obraz, który go intrygował - Judasz wskazuje swoim szponem na Chrystusa.

Poszli do spowiedzi. Najpierw ona. Zerkał w stronę konfesjonału. Ksiądz chylił się swoim uchem w stronę jej ust jak wierzba ku tafli jeziora. Miał wrażenie, że kapłan cierpi. Co też mu takiego opowiada? Skoro arcybiskup uwodził kleryków, to taki zwykły ksiądz... stłumił złe myśli w żołądku. Odeszła od konfesjonału z miną świętoszki, znał tę jej nabożną minę na pamięć. On też poszedł do spowiedzi, ale do innego księdza.

Potem przyjął komunię świętą, ale smak opłatka był gorzki. Kilka dni temu miał sen - przyjmuje opłatek, a jego usta zupełnie wbrew woli chwyta ją palec księdza i zaczynają go ssać. Coś okropnego, jaki sen!

Tylu ludzi w polskich kościołach, taki rozmodlony tłum, a tak wiele w tym kraju niemoralności, korupcji, zdrady. Jak to wytłumaczyć? Ludzie nie zasługują na pana Boga. Pomyślał o papieżu - jedyny człowiek godny zaufania.

Potem poszli na spacer, do parku. Kupili sobie lody i siedzieli na ławce, patrząc, jak przechadzają się ludzie, a bachory zachowują się zupełnie niemożliwie - rodzice im na wszystko pozwalają. Powinni mieć dziecko - syna oczywiście. On by go już dobrze wychował! Na razie czekają, muszą przecież powiększyć mieszkanie o jeden pokój. Chciała brać pigułki antykoncepcyjne, nie pozwolił - to grzech! Może więc poczęcie zdarzy się przypadkiem, wtedy uszanuje wyrok nieba.

- O której idziesz dzisiaj do matki? - zapytała.

- Jak zawsze o piątej - mówił niewyraźnie, gdyż zabierał się do zjadania wafelka, taki wafelek nasączony lodami jest najsmaczniejszy. - A ty, co będziesz robić?

- Idzie mój serial brazylijski.

- Idiotyzm.

- Dla ciebie, dla mnie nie. ; Chciał jej coś powiedzieć, tak żeby poszło jej w pięty,

ale na pobliskim stawie kaczor zaczął pokrywać kaczkę i nie było wiadomo, czy ta kaczka broni się, czy sprzyja mu?

W domu zjedli obiad, musi przyznać, że jego kobieta robi dobre obiady. Kotlet schabowy był taki soczysty, że rozpuszczał się w ustach.

Niedziela ślimaczyła się. Dlaczego te godziny nie mogą pobiec szybciej? Czas potrafi być taki złośliwy, raz goni, raz się wlecze, nigdy nie płynie w sam raz. Przebrał się i spędził trochę czasu w łazience.

- Jak matka? - zapytała.

- Już prawie nie kontaktuje, ale jakoś daje sobie radę - mówił, zawiązując buty.

Włączyła telewizor, czekając na serial, zanurzyła się w reklamie podpasek „Always”. Pocałował ją i wyszedł. Tramwaj przyjechał nadzwyczaj szybko, jakby się z nim umówił. Wysiadł na następnym przystanku, rozejrzał się... Wsiadł to tramwaju, który jechał na powrót. Spoglądając w okno swojego mieszkania, odchylił się do tyłu, na wszelki wypadek, by nie zostać zauważonym. Ogląda ten idiotyczny brazylijski serial - pomyślał, ze złością. Wysiadł na piątym przystanku i wolnym krokiem podążył ku wysokiemu budynkowi. Zawahał się, czy jechać windą, w końcu poszedł na piechotę, dla kondycji, dokładnie dziewięćdziesiąt cztery stopnie. Nasłuchiwał, stojąc pod drzwiami przez długą chwilę, potem zapukał - raz, przerwa, potem trzy razy.

Rozejrzał się, schody i korytarz były puste. Otworzyła drzwi. Ona też była u fryzjera!? Zablokował starannie zasuwkę i pocałował ją.

- Ślicznie wyglądasz w nowych włosach.

Tak naprawdę to te włosy bardzo go zaniepokoiły. Ona i żona, co za zbieg okoliczności.

- A ja się sobie nie podobam - spojrzała w lustro i poprawiła fryzurę.

Wyciągnął z kieszeni zawiniątko.

- Co to, prezent!? - klasnęła w dłonie - skórzane rękawiczki? - przymierzyła, ale nic nie powiedziała, więc domyślił się, że się nie spodobały.

- Jak twoja żona? - zawsze tak pytała, kiedy była z czegoś niezadowolona.

- Awanturuje się w kółko, masz szczęście, że jej nie znasz...

- Co znowu nakłamałeś? Że jedziesz do matki? Gdzie odwaga, panie dyrektorze?

- Ja nie muszę z niczego się tłumaczyć - zaczął się tłumaczyć.

Nie wiedział, co zrobić z rękami, więc zabrał się do rozpinania jej spódnicy. Odepchnęła go.

- Nic z tego. Twoja osobista sekretarka ma dzisiaj wolne...

Usiadł naburmuszony na kanapie. Ona zanurzała się w fotelu i zaczęła przeglądać „Galę”. Otworzył telewizor, kolarze zbliżali się do mety. - Ścisz głos - mruknęła pod nosem. Ściszył bez słowa. Po kwadransie, kiedy kolarze wpadli na metę, znowu zaczął się do niej dobierać. Była jednak uparta w swojej odmowie.

- To może zlobię królicka? - pytał, dziecinnie sepleniąc.

Milczała, nie odrywając oczu od pisma, była właśnie w dworku szóstej najbogatszej rodziny w Polsce i zwiedzała ich kuchnię. Przykucnął na stołku, dłonie nastawił jak uszy i zaczął piszczeć. Uparcie trzymała oblicze w powadze, ale na króliczka jak zwykle nie było siły, więc zaczęła chichotać - pan dyrektor, króliczek...

- Królicek zwolni chomicka z pracy, jak chomicek będzie niegzecny - piszczał, podskakując na stołku. Rozpiął rozporek, zeskoczył na podłogę i biegł ku niej na czworakach, machając swoim ludzkim nieludzkim ogonem.

BŁYSKAWICA

Niedaleko Barcelony jest góra, która nazywa się Montserrat. Wygląda, jakby Bóg stworzył ją w jakimś konkretnym celu. Jakie mamy jednak prawo, by pytać o Boskie cele, skoro nie znamy własnych?

Stoi na równinie, samotna, czerwonoruda, jakby ulepiona z piasku zmienionego w zastygły płyn przez uderzenie pioruna. Na jej szczycie jest klasztor. To ku niemu szły w ten dzień prześwietlony słońcem. Ona unoszona na krótkich, ale mocnych skrzydłach swoich dziewiętnastu lat, obok starsza siostra, która dźwigała zbliżający się nieuchronnie rozwód.

Trudno spotkać miejsce równie poświęcone kobietom - można powiedzieć - poświęcone im zdecydowanie po męsku. Ze ścian spoglądają surowe święte, bohaterki Starego i Nowego Testamentu, udają, że nie widzą przechodzących. Dostrzegła wśród nich swoją patronkę.

W krypcie stanęła przed czarną figurą Matki Boskiej, która w prawej dłoni trzymała złote jabłko szczęścia, gdy wysoko pod sklepieniem anioły grały na instrumentach. Miały uśmiech mężczyzny, z którym kilka tygodni temu przeżyła noc; jedną z tych, o których mówi się upojna, a która blednie, ale nigdy nie niknie, nawet po latach.

Tak właśnie uśmiechał się, kiedy nie odsunęła jego niepewnej dłoni ze swojego kolana. Przed oczami przemknęło jej kilka scen, jego oddech złączony z jej oddechem, splecione dłonie i stopy. I ten moment, gdy nastąpiło rozwiązanie wszystkich problemów, wydawało się, że raz na zawsze; ale to była tylko chwila, której pozwolono trwać dłużej, niż zwykle trwają chwile.

Wydawało się, że anioły patrzą z wysoka zgorszone kształtami jej wyobraźni - nawet w takim miejscu nie potrafiła nałożyć sobie smyczy. Wierzyła, że niektóre kościoły są zdolne czytać myśli wiernych; czy dlatego tak ciemnieją im ściany? Ten miał ściany niemal czarne, lecz nie przyszło jej do głowy, by nazwać je brudnymi.

Zakręciło jej się w głowie. Wyszła z krypty na drżących nogach. Powietrze głównej nawy było chłodne, pachniało kadzidłem - ten zapach ją uspokoił. Poczuła czyjś wzrok. Nie był to jednak wzrok anioła. Wystarczy jej zwykle jedno spojrzenie, by wiedzieć, czy mężczyzna jest interesujący. Jej poczucie męskiego piękna nie było oryginalne. Na estetyczne zmysły wyobraźni działały czarne, kręcone włosy, oliwkowa karnacja, na tym tle białe, równe zęby, oczy głęboko i pewnie osadzone, z ukrytym tuż pod powierzchnią tęczówki płomykiem uśmiechu. Stał kilkanaście metrów od niej - jej ideał! - nosiła go w sobie od chwili, kiedy stała się kobietą, a więc od niedawna, ale czuła, że to było sto lat temu. Kto nie czeka na takie spotkanie? Czy ta nadzieja, która może się spełnić wszędzie i zawsze, nie jest jednym z motorów życia?

Jakby na jej prośbę przeszedł obok, by rzucić kolejne spojrzenie, które już nie mogło być przypadkowe. Ta pewność zapaliła jej myśli. Odpowiedziała uśmiechem, nigdy jej nie zawiódł, może dlatego, że uruchamiała go tylko wtedy, gdy była go pewna. Ze snu wyrwał ją szorstki szept siostry:

- Nawet w kościele nie potrafisz się zachować!

Na zewnątrz katedry rozlewał się skwar, jak olej na rozpalonej patelni, ale na nogach i rękach czuła gęsią skórkę. Czy w tym miejscu nie była to czarcia skórka?

Stał oparty o mur okalający dziedziniec, jakby dopełniał mały wyłom, który przez setki lat czekał specjalnie dla nich. Uśmiechał się...

Podeszła z uśmiechem, jakby oddawała mu pocałunek. Jego i jej „hej” podały sobie ręce. Padło pytanie, które ćwiczą młodzi i starzy we wszystkich szkołach języka, w nadziei, że kiedyś będzie to najważniejsze pytanie ich życia. „Do you speak English?”

Mieli mało czasu, zresztą czas i słowa nie były już potrzebne. Siostra, czując powagę sytuacji, odeszła na bok. Wsunął jej do ręki karteczkę, dyskretnie, jak uczeń przekazuje koleżance ściągawkę. Nie patrząc w oczy, zapytał o imię.

- Monika? - pokiwał głową z powagą, jakby tego się właśnie spodziewał i teraz otrzymał potwierdzenie. Już wolny zbiegł po schodach, bezszelestnie, jakby nigdy go nie było.

Odwinęła kartkę, ostrożnie, jakby bała się, że wypadną z niej słowa. Był na niej magiczny znak nowego czasu, napisany pośpiesznym pismem adres z uśmiechniętą małpą w środku.

Wiedziała, że więcej go już nie zobaczy, znała prawa, które rządzą takimi spotkaniami, intuicyjnie czuła, jak niebezpiecznie byłoby je zmieniać. W Polsce ktoś na nią czekał, jego istnienie czuła na szyi w uścisku naszyjnika. Szła powoli, za nią siostra cicho jak cień.

Napisała do niego, z Warszawy. Jak mogła tego nie zrobić? Bała się, że po latach męczyć będzie ją magia pytania - co by było gdyby...?

Na jej list odpowiedziała cisza tak wielka i bez granic, że w mgnieniu wiecznej powieki wszystko wróciło na dawne ścieżki.

Zapomniała już kolor jego oczu, ale pamięta to wrześniowe, gorące popołudnie z górą we wstecznym lusterku spojrzenia, oświetloną błyskawicą słońca.

KUSZENIE KSIĘDZA TOMASZA

- Nie, o nie! - wykrzyknął ksiądz Tomasz i odwrócił głowę.

Prezerwatywa nadal jednak kołysała się w palcach kobiety. Była pełna jakiegoś obrzydlistwa i księdzu zebrało się na mdłości.

- Proszę to natychmiast zabrać!

Włożyła prezerwatywę do torebki, ułożyła delikatnie, jakby to było niemowlę.

- Ksiądz widzi, to jest dowód.

- Nie powinna pani tego do mnie przynosić.

- Ksiądz nie wierzył, więc musiałam pokazać. Ksiądz Tomasz pomyślał, że podczas pełnienia przez

kilkanaście lat posługi bożej nie przydarzyło mu się coś takiego. Zamknęła torebkę. Dopiero wtedy popatrzył na kobietę, ale tak, by nie spotkały się ich oczy. Raczej młoda, z nieco prowincjonalną, ale ładną twarzą w banalnej ramie złotych włosów, duży biust, krótka spódniczka w groszki obnażała nogi w seledynowych rajstopach, mocne ale zgrabne. Takie grube, a zgrabne - pomyślał.

- Mieszkam sama, proszę księdza, od dwóch lat nie miałam mężczyzny, nie chcę bez ślubu, bo to grzech, a w takiej jak nasza miejscowości niech ksiądz mi znajdzie odpowiedniego chłopa, same pijaki.

- Ksiądz nie jest od znajdowania mężów - powiedział zadowolony, że rozmowa zeszła na racjonalne tory.

- To trzecia w tym tygodniu, a wszystkie były pełne - westchnęła kobieta, jej twarz skrzywiła się w grymasie bezradności jak oblicze małej przestraszonej dziewczynki.

Ksiądz Tomasz poczuł, że sytuacja znowu wymyka mu się spod kontroli, a diabeł potężnie miesza ogonem w samym sercu świątyni.

- Mam tego dosyć - powiedział kategorycznie - proszę to zgłosić na komisariacie policji.

- A co ksiądz myśli, toż zgłosiłam, w same oczy temu komendantowi rzuciłam dowodzik rzeczowy! - kiedy podnosiła głos, na powierzchnię wypływał „wiejski akcent”.

- Sza, cicho, proszę mi w zakrystii nie rzucać prezerwatywami - mówił szeptem, ale stanowczo.

- Tu nie, tylko w komisariacie... a ksiądz wie, że ten komendant Kusiba to uszczypnął mnie w pośladek, cham jeden... ślad mam, takiego tam siniaka, że hej... mi to łatwo, proszę księdza, robią się siniaki, wszędzie, nawet nie trzeba mocno szczypać.

- Kusiba!? Co też pani opowiada, niemożliwe!? - ksiądz nagle przypomniał sobie, że wczoraj komendant spowiadał mu się. Podczas spowiedzi nic nie wspomniał o akcie lubieżnym. Takie czasy, że nikomu już nie można wierzyć. W czasach komunistycznych, kiedy komendant policji po kryjomu przychodził do spowiedzi, to niczego nie zatajał.

- Tylko uszczypnął? - zapytał szeptem.

- Jemu to zawsze ręce chodzą, wszystkie się skarżą, jednej znajomej to wsadził rękę pod spódnicę, jak przyszła z kradzieżą torebki. Na mojej osobie tego nie próbował... wie, że małe szczypanie to mu ujdzie... za inne to w łeb by dostał, dla mnie nie ma w takiej sprawie komendanta czy nawet...

Popatrzyła na księdza i speszona zamilkła. Domyślił się - chciał na nią nakrzyczeć, ale przecież nie powiedziała tego, co zamierzała. Uśmiechnął się mimowolnie. Musiała zauważyć ten uśmiech, gdyż nagle rozpogodziła się i z małą kokieterią powiedziała:

- No, księdzu to może bym nawet pozwoliła...

Zapadła nagle cisza, jakby oboje śmiertelnie zawstydzili się takiej możliwości. Każda kolejna minuta tej ciszy niepokojąco ją pogłębiała. Tak to bywa z ciszą, ona potrafi rozpędzić się jak samochód jadący z góry...

Ksiądz poczuł, że się spocił. Pomyślał - Jezus Maria, mam wilgotne plecy, coś takiego - jedna kropla spłynęła mu spod pachy ku biodru.

- To ja już pójdę - powiedziała kobieta, ale nadal siedziała, jakby nie miała wcale ochoty nigdzie iść.

- Tak, tak, z Bogiem, a wszystko będzie dobrze... prnszę tylko zamykać starannie drzwi. A jak to się powtórzy...

- To ja idę do księdza!

- Do mnie!? - ksiądz Tomasz wyciągnął ręce, jakby odpychał taką ewentualność. Chciał ponownie zaproponować policję, ale po tym, co usłyszał, było mu jakoś niezręcznie; a poza tym, tuż obok zażenowania, tliła się w nim iskierka ciekawości. Czy ona zmyśla? A jeśli to prawda, jak to wytłumaczyć?

- To się na pewno nie powtórzy - powiedział.

Kobieta chciała go pocałować na pożegnanie w rękę - nie pozwolił. Starowiny czasami go całowały, ale taka młoda - co za pomysł - nie jest przecież papieżem.

Został sam. Przeszedł się po pokoju kilka razy, tam i z powrotem. Czemu był taki zdenerwowany - nic się przecież nie stało. Czy ta kobieta nie jest szalona...? Chociaż nie wygląda na wariatkę, ma dobrą opinię w miasteczku. Pracuje jako urzędniczka w gminie, mieszka samotnie. Od tygodnia słyszy dźwięki lubieżne, kiedy zagląda do kuchni, nikogo nie ma, o świcie znajduje w koszu na śmieci pełne prezerwatywy. Coś takiego!

Ksiądz ukląkł, dotykając rękami drewna klęcznika. Stary klęcznik miał wytarte, wyślizgane podpórki, od tysięcy dotknięć dłoni, kolan, łokci wielu pokoleń księży i od szeptu niezliczonych modlitw. Ten klęcznik był dla niego nawet bardziej inspirujący religijnie niż kilka obrazów, które wisiały w zakrystii. Dotykając gładkiego drewna, miał czasami poczucie, że ściska doskonale gładkie dłonie Boga. Było mu to potrzebne szczególnie w chwilach zwątpienia, a ksiądz Tomasz jak jego wielki imiennik miał chwile słabości. Mimo takiego tłumu wokół, tylu ciekawych uszu i oczu otwartych na jego kazaniach, wesołej krzątaniny chrztów i smutnej pogrzebów, czuł się bardzo samotny, coraz bardziej. Czy jeśli tak jest, to znaczy, że nie wierzę dostatecznie głęboko? Kiedy odpowiadała mu cisza, czuł się jeszcze bardziej samotny. Cały ten świat wokół pędzi gdzieś jak szalony, a z nim Polska... niby wolna, ale inaczej zniewolona... Co z tego, że stoją twierdze świątyń, kiedy wokół potop barbarzyństwa... supermarkety, świątynie handlu, narastająca brutalność, pijaństwo, pazerność, zbrodnie i coraz liczniejsze samobójstwa. Tydzień temu taki dobry parafianin przywiązał sobie kamień do szyi i wskoczył do studni. Ludzie nadal chodzą do kościoła, ale wierzą jakby mniej, płyciej, młodzież zwykle stoi na dziedzińcu świątyni i gada jak na dyskotece. Czasami myślał, że może lepiej byłoby pracować w mieście, gdzie zło jest bardziej ukryte, a wiara ma więcej ścian, lecz koledzy z miasta zazdrościli mu jego małego miasteczka. Wszędzie dobrze, gdzie nas nie ma.

Miał przecież się modlić, ale skupienie nie przychodziło, myśli osuwały się jak kamyki, kiedy idzie się nieprzetartą górską ścieżką. W młodości nie dawał sobie rady z erotyką, miewał grzeszne sny, budził się mokry... z poczuciem winy. Wiedział o wielu kolegach w sutannach, którzy nie przestrzegali cnoty czystości - czasami zazdrościł kapłanom innych wyznań, że mogli mieć żony. Czy to nie jest zgodne z naturą? Miał niemal czterdzieści lat, a tak mało wiedział o zbliżeniu kobiety i mężczyzny. Jak więc podczas spowiedzi radzić w intymnych sprawach? Kościół od tysiąclecia prowadził moralne wojny, gnębiony za komunizmu, dzisiaj triumfuje... ale na odcinku seksualnym jest porażka. Kobiety już nawet nie spowiadają się z pigułek antykoncepcyjnych. Wystarczy otworzyć telewizję... kilka razy trafił na programy pornograficzne. Gasił telewizor, ale po chwili otwierał... Kiedy spowiadał się z tego koledze, ten wyśmiał go - „Tomaszu drogi, gdyby tylko tak księża grzeszyli, daj sobie spokój z poczuciem winy”. Był na początku oburzony na spowiednika, potem jednak odczuł ulgę. Dosyć z tym... zaczął się modlić, ale nadal potykał się o nowe myśli. Zrezygnowany poszedł do łóżka. Nie mógł jednak zasnąć. Majaczyły mu kobiece nogi w seledynowych rajstopach; „księdzu to może bym nawet pozwoliła” - co to znaczy? - zapytał sam siebie, a nieposłuszna wyobraźnia przyniosła odpowiedź.

W dwa dni potem ktoś zastukał do drzwi. Spojrzał na zegarek, była dziesiąta wieczorem. Gospodyni już poszła do domu, był sam. Mnożyły się napady na kościoły, w województwie siedleckim w minionym roku najwięcej zezwoleń na broń otrzymali księża. Otworzył szufladę i wyjął pistolet; ale nie czuł niepokoju, lubił go trzymać w dłoni - czy to jednak nie grzech odczuwać przyjemność, kiedy trzyma się w dłoni śmierć?

Na początku nie chciał wpuścić kobiety, co za godzina! - ale przecież w głębi duszy czekał na tą wizytę. Była w tej samej za krótkiej sukience, w butach na wysokim obcasie. Usiadła na krześle, chociaż o to nie prosił. Kiedy zasiadł naprzeciw, poczuł, że sprawia mu przyjemność widok jej prostodusznej twarzy. Teraz był pewien... nie ma jeszcze trzydziestu lat. Krępowała go sutanna - lepiej czułby się w cywilnym ubraniu, ale taki nawał pracy tego dnia, że nie zdążył się nawet przebrać.

Ma minę poważną, taką pewną siebie... myślał, patrząc z niepokojem na jej torebkę... Już chciał powiedzieć, by nie pokazywała mu tych świństw, ale nagle uśmiechnęła się, jakby odgadła jego myśli.

- Ja tego już nie mam. I wszystko już wiem.

Roześmiała się nieco głupkowato, ale tak serdecznie, że też poczuł ochotę na śmiech.

- To sąsiad podrzucał, zboczony, ale niegroźny, znają go koleżanki z urzędu, im też... Jest hydraulikiem, kilka razy zlew w kuchni naprawiał, dziwowałam się, że naprawia i naprawia, więc miał kiedy... a wcześniej to robił... wie ksiądz?

Miał wrażenie, że mówiąc te ostatnie słowa, chce mu zajrzeć w oczy jak w otwarte okna, więc szybko je zamknął. Poruszył ramionami, jakby coś z nich zrzucał, otworzył oczy, by powiedzieć:

- No, chwała Bogu, wszystko się wyjaśniło bez użycia czarnej magii. Co to za człowiek?

- Nie zna go ksiądz, on nie chodzi do kościoła.

- No tak - powiedział, jakby to było oczywiste. Zapadła cisza, nie patrzyli na siebie, ale było tak miło,

jakby jakieś święto po tylu niepokojach. Zaproponował, że zrobi herbatę.

Roześmiała się - nie, nie, to ja zaparzę - i pokręciła głową tak energicznie, że wydawało mu się, że sieje wokół śmiechem i światłem.

- Zaparzymy więc razem - postanowił. Pochylili się zgodnie nad imbryczkiem. Kiedy

wrzątek zabulgotał, poczuł nagle jej zapach; woń perfum, potu i ciała uderzyły mu do głowy w oparach herbaty. Chciał się bronić, ale był bezbronny. I pozwolił, by jej dłoń zanurzyła się w otchłaniach jego sutanny jak pracowita pszczoła w płatkach czarnego tulipana.

KRET

Wybiegła na klatkę schodową. Artysta we mnie docenił siłę obrazu. Bieliły się krągłe pośladki, a dojrzałe rozkołysane piersi zastygły w półmroku, w ciszy gęstej jak stary miód. Ta nagość zdawała się goła wielokrotnością ścian pełnych blizn i zaschłego brudu. Jej płeć, spłoszony kret wtulony w zakamarek ciała.

W środku nocy dom tylko udawał, że śpi; widział wszystko źrenicami wizjerów i dziurek na klucze - zawahała się. Nie było tam przepaści, w którą warto się rzucić, a tylko drzwi, gdzie można zastukać i poczekać, aż zostaną otwarte. Stanie wtedy w nich sąsiad, emeryt, w piżamie w paski, która pamięta czarno- białe lata sześćdziesiąte.

Przeczuwała, że nie wolno posuwać się o krok dalej. Odwróciła głowę, jakby u mnie szukała ratunku. W jej oczach znalazłem tylko wyraz bezmyślności. Nie miała gdzie wracać. Ja też byłem nagi, ale odmiennie, nie tak biały, pełny, i chroniła mnie stalowa rama półotwartych drzwi. Uciekała jednak nie przede mną, raczej przed sobą.

Chwyciłem ją za rękę, jak podrywa się na wędce rybę, i wrzuciłem na powrót do mieszkania. Łóżko było jedynym naturalnym dla nas miejscem, jak cela dla więźnia. Nagle zaczęła krzyczeć... Głośniej, coraz głośniej... był to wrzask krzywdzonej kobiety. Robiła krótkie przerwy, by ukradkiem ocenić, jak ten krzyk odbija się w lustrze mojej twarzy.

Pomyślałem o sąsiadach piętro niżej, mieszka tam kapitan policji kryminalnej. Jego żona, otyła jejmość, kilka lat temu poczuła do mnie żywiołową antypatię, kiedy widziała, jak idę w towarzystwie młodej i szczupłej dziewczyny. Jędrność sąsiadki zwiotczała ostatnio i nie mogłem oprzeć się wrażeniu, że to mnie właśnie oskarża o stan rzeczy, który zaistniał w jej organizmie. Wrzasnąłem - cicho! - i tylko dolałem oliwy do jej krzyku. Nagle, sam nie wiem kiedy, wymierzyłem jej policzek. To był mój debiut w biciu kobiet. Nie wyglądała na zaskoczoną, wprost przeciwnie - po uderzeniu jej twarz wracała do pionu, a uśmiech triumfu podobny do małego prześwitu w chmurze rozjaśnił kąciki ust.

Wtedy po raz pierwszy zrozumiałem, że można zabić drugiego człowieka, że ten akt może być przyjemny, bliski seksualnej ekstazy. Sąsiedzi uparcie nie reagowali na krzyki, nieczułe głuche czasy były dla mnie łaskawe. Ja w końcu też zobojętniałem. I ona miała dosyć. Zmęczona opadła na poduszki, w milczeniu, które było podobne do płaczu. Odwróciła się plecami, zakryła głowę kołdrą, a kształtny tyłeczek zerkał na mnie kudłatym oczkiem seksu. Mój drapieżnik podniósł główkę, jakby chciał zajrzeć jej w to oko, ale właściwa głowa powiedziała - nie.

Spałem w osobnym łóżku. Męczyły mnie koszmary. W jednym z nich zwiędła żona sąsiada otwierała dla mnie mięsny kwiat swojej płci, a ja zjadałem jego płatki, które miały smak wędzonej szynki.

Obudziłem się za wcześnie, z metalicznym smakiem niewyspania, z niechęcią do tego obcego ciała okutanego kołdrą, do czarnych skłębionych włosów. Kiedy spała, była jeszcze większą zagadką. Umyłem się i siadłem do komputera. Tylko w nim czułem się bezpiecznie. Nagle ktoś zastukał w półkę z książkami. Ze skłębionej pościeli, z czarnego strumyka włosów wystawała ręka tak biała, jakby należała do greckiej rzeźby, którą szalony archeolog zakopał płytko w moim łóżku.

- Pukam do serca tego pana - powiedziała z otchłani pościeli, a wtedy z rzeźby stała się pomnikiem poczucia winy, przykrytym płachtą tuż przed uroczystym odsłonięciem.

- Nie mam serca - odparłem, udając, że nadal jestem w ekranie.

- Co się stało z sercem?

- Podarte, wczoraj w nocy.

Nie wytrwałem jednak długo w swoim chłodzie. Po chwili byłem z nią na jednej wznoszącej fali. Wytrysnąłem w jej ciepłe i głębokie usta.

- Świntuch - wykrztusiła, połykając moje nasienie - w usta, za pierwszym razem...

Dziwią mnie kobiety, które mają żal do mężczyzny, że dobrowolnie coś robią, wedle formuły- ,jak możesz, bydlaku, doprowadzać mnie do takiego szaleństwa?”.

Jadła śniadanie z zapałem, jakby chciała zabić mój smak. Patrzyłem na nią - znaną, nieznaną.

Byliśmy przyjaciółmi z Internetu. Ona, emigrantka z Polski, mieszkała w Stanach, w małej miejscowości w Pensylwanii. Przyleciała wczoraj wieczorem. Z dwoma tobołkami i pięcioletnią córką. Dziewczynka była nieznośna - nawet kiedy nic nie mówiła, co zdarzało jej się tylko wtedy, gdy jadła lody. Bagaże nie miały kółek i były w sam raz dla młodego człowieka, który trenuje podnoszenie ciężarów. Nie byłem młodzieńcem ani ciężarowcem.

Tobołki okazały się nie tylko ciężkie, ale też nie- foremne, mój samochód buntował się... Kiedy w końcu upchnęliśmy bagaże, okazało się, że brakuje miejsca dla dziewczynki. Lubię dzieci, ale ją chętnie zostawiłbym na lotnisku. Rozpuszczona bestia zrobiła awanturę... dla niej było tam za ciasno. Pertraktacje trwały pół godziny. Zatęskniłem za swoim internetowym, higienicznym flirtem.

W końcu dojechaliśmy na Ochotę, gdzie mieszkała jej młodsza siostra. Nie wiedziałem, że ma taką ładną siostrę... Uczyła się grać na flecie. Zawsze zastanawiałem się, czy gra na flecie ma jakiś wpływ na seksualne życie. Transport bagaży bez windy, to była katorga. Złorzecząc, zataszczyłem walizkę na Golgotę czwartego piętra. Ledwie żywy zwaliłem się na kanapę, która jękiem sprężyn odpowiedziała na moją skargę. Obok siedziała dziewczynka, patrzyła w milczeniu w ścianę z wyrazem bezgranicznej rozpaczy. Nagle zaczęła mówić:

- Dlaczego tu nie ma telewizora? Dlaczego nie ma komputera? Po co myśmy tu przyjechali? - powtarzała maniacko kruszyna, mieszając język polski z angielskim. Jej matka próbowała w tym czasie wymienić się ze swoją siostrą wrażeniami z pięciu lat - przypominały dwa szampany, które wystrzeliły w siebie jednocześnie.

Czułem się intruzem. Z prób nawiązania kontaktu z dzieckiem nic nie wyszło - nie byłem telewizorem ani komputerem. W końcu odlepiła się od siostry, podjęła decyzje, wydała dyspozycje.

Jej mała podręczna walizeczka pojedzie ze mną, dziecko będzie oddane na noc do cioci... moja zamorska przyjaciółka z siostrą i znajomymi wybiera się do pubu. Nie mogłem jej towarzyszyć... miała przecież męża, a tam będą ich wspólni znajomi. Przyjedzie do mnie potem, na kolację. To nie był zły pomysł. Lubię czekać na przyjemność. Czekałem rok.

Zapadł wieczór, jakby ktoś dyskretnie zamykał drzwi. Kiedy minęła północ, mała walizka jak przybysz z innej planety ożyła i zaczęła zerkać w moją stronę, najpierw pogodnie, potem ironicznie. O drugiej, wściekły i opuszczony, poszedłem spać. Po godzinie wstałem i w desperacji otworzyłem jej bagaż. Serce biło mi mocno jak złodziejowi, kiedy otwiera sejf. Na wierzchu leżały spięte gumką pliki fotografii. Zdejmując ją, czułem się idiotycznie, jakbym nieprzytomnej kobiecie ściągał majtki. Ujrzałem obce mieszkania, nieznanych ludzi, wśród których była ona, taka obca w tym dalekim świecie. Na fotografiach powtarzał swoją twarz mężczyzna, który wydawał się jej mężem, błyszczały uśmiechy dziewczynki. To wszystko było bardziej wstydliwe od bielizny, do której też się dogrzebałem. Wnętrze walizki nic nie wyjaśniło. Upokorzony jak Adam, który dał się skusić jabłkiem, poszedłem spać.

Obudził mnie dzwonek. Była czwarta. Należę do ludzi, których nie wolno budzić w środku nocy w innej sprawie niż koniec świata. Przywiozła ją siostra. Przekazała mi roześmianą i pijaną- delikatnie, ale z wyraźną ulgą jak kłopotliwy bagaż. Patrzyłem, jak kształtny tyłeczek dziewczyny zbiega ze schodów i niknie w gorącej warszawskiej nocy. Tak już jest, że najbardziej pragniemy tego, co właśnie zbiega po schodach, by zniknąć na zawsze. Tak zaczęła się ta trudna noc, ze spektaklem na schodowej klatce...

Teraz jesteśmy w kuchni, jemy śniadanie, ruchy robaczkowe naszych przełyków przesuwają dwa jajka na miękko w kierunku żołądka w zakłopotanym milczeniu. W jej żołądku jest moje nasienie. Zawsze dziwi mnie, że to jest jakby nigdy nic... mniej, niż można się było spodziewać. Nasienie powinno świecić jak promieniotwórczy materiał. Im dłużej siedzieliśmy naprzeciw siebie, zjadając już tylko swoje milczenia, tym bardziej byłem pewien, że mieszka w niej zagadka, której nie widziałem w elektronicznych listach.

- Masz kochanka? - zapytałem.

- Męża? - udawała, że nie rozumie.

Byłem już pewien... w Stanach ma kogoś, ukrywała to przede mną w obawie, że mnie straci. Ukochany jej już nie chce... są tuż przed, a może nawet po rozstaniu. Okłamywała mnie przez rok naszego internetowego romansu. Byłem tylko deską ratunkową... protezą. Poczułem smak drewna w ustach. Trafnie odczytała moje milczenie. Wymieniliśmy się milczeniami, tym najbardziej dyskretnym dialogiem.

Minął rok od tego spotkania. Cisza zalęgła się nad oceanem między nami; ale kiedy budzę się w środku nocy, czasami słyszę, jak przez moją klatkę schodową przebiega jej kret.

KOLEKCJONERKA

Zabrało mi trochę czasu, zanim zrozumiałem, że jestem zakochany. Ta dziewczyna wydawała mi się jednak doskonale niedostępna. Zwykle zdobywałem kobiety, na których mi zależało. Teraz czułem nadzieję i trwogę. Istotę tego lęku miałem zrozumieć za jakiś czas.

Przyjechała do mnie, żeby pożyczyć książkę. Potrzebna była jej szybko, robiła zaocznie studia. Wszyscy żyjemy teraz w przyśpieszonym czasie - w pewnym sensie w czasie zaocznym.

Zaproponowałem wino - pewien, że odmówi. Wypiła dwa kieliszki, duszkiem, a ja poczułem coś w rodzaju żalu - Bordeaux rocznik 93 zasłużyło sobie na celebrację. Piła dalej, chociaż przyjechała samochodem. Poszła do toalety, słyszałem, że myje zęby - jak Bordeaux łączy się z pastą? Wkrótce mogłem to poczuć. Nie powinienem jej całować na pierwszym spotkaniu, nie powinna dać mi tak łatwo swoich ust, pachnących miętową pastą, która na dodatek nie była moja. Potem już wiedziałem - w torebce nosi pastę do zębów, obok prezerwatyw, pastylek na przeczyszczenie, obezwładniającego gazu - na który należy mieć pozwolenie - ona rzecz jasna go nie miała.

Rozebrała się szybko, sprawnie, jak na samochodowych wyścigach zawodowe ekipy zmieniają maszynom koła. Na niepewnym brzegu naszego romansu nie powinniśmy pieścić się w tak wyrafinowany sposób. Zwinęła się potem w kłębek jak kot, który napił się mleka. Wtuliła się we mnie i zasnęła. Myślałem, że przynajmniej zostanie na noc. Obudziła się już po godzinie - powiedziała, że musi wracać. Uważałem, że nie powinna jechać swoim samochodem. Nie posłuchała mnie. Zadzwoniłem na jej komórkowy telefon, prosiłem, by prowadziła wolno, ale nie za ostrożnie, policja wyczuwa pijacką ostrożność.

Na pożegnanie chciałem powiedzieć, „kocham” - powiedziałem „uwielbiam cię”.

- Ja ciebie też - odpowiedziała ciepło, jakby to słowo od dawna wygrzewało się na słońcu i czekało na podanie.

Spałem niespokojnie, w zapachu jej perfum i własnego potu na poduszce. Śniło mi się, że coś robię, czego nie mogę zrobić. Obudziłem się z ulgą. Jej smak i zapach niemal wywietrzał, więc przestraszyłem się, że ją stracę. Na poduszce zostało jednak małe wgłębienie, odcisk jej głowy. Nie schowałem tej poduszki. Wypiłem pośpiesznie kilka łyków kawy. Spojrzałem na zegarek, spałem za długo, była ósma. Zadzwoniłem. Nie było jej jeszcze w pracy, poczułem się zagubiony. Nie chciałem tak wcześnie dobijać się do jej komórki. Ubrałem się, zjadłem kanapkę, obejrzałem w BBC kilka nowych krwawych ochłapów ludzkiego szaleństwa. To się nie może dobrze skończyć, mruknąłem do siebie, gasząc telewizor - zgasł, jak kiedyś zrobi to wszechświat, skupiając się w jednym punkcie.

O 8.30 zadzwoniła Monika. Jak zawsze, punktualnie.

Opowiedziałem jej wczorajszy dzień, pomijając wieczorną przygodę. Chyba wyczuła, że w mojej opowieści jest czarna dziura.

O 9.20 byłem w biurze. W pracy najciekawsze są podsłuchane rozmowy pracowników, więc wyszedłem do toalety. Siedząc na zamkniętym sedesie zadzwoniłem na jej biurowy telefon. Miała miły głos, urzędowo miły. Podała mi swój adres e- mailowy - powiedziała, że nie znosi pisać, ale lubi otrzymywać listy. Dobrze trafiła. Piszę ładne listy, czasami nawet na prawdziwym papierze piórem z atramentem. Kto z mojej generacji jeszcze potrafi? Czy nie jestem więc jak most między starym i nowym?

Wystukałem szybko kilka listów. Odpowiedziała po godzinie, konwencjonalnie, ale ta ostrożność spodobała mi się. Boi się intymności, nie ma odwagi uczuć... nauczę ją.

Nie potrafiłem się skupić w pracy; myślałem o jej piersiach, o brzuchu, ustach. Nie mogła chyba być sama? Kim jest jej przyjaciel... może rozstała się niedawno? Pod koniec dnia wszystkie przedmioty i twarze miały na sobie jakiś ślad tej dziewczyny. Zadzwoniłem. W jej głosie wyczułem nutę niecierpliwości. Czy ktoś był u niej? Wkrótce jednak zaczęła uśmiechać się przez telefon, lubiła słuchać - ja lubiłem mówić. Dzisiaj nie ma czasu... jutro, wieczorem, w jej mieszkaniu... Nie przesłyszałem się.

Poczułem, że boli mnie nawet oddech ulgi. Jak po wybuchu, wróciła fala niepokoju. Chciałem być z nią blisko, ale bałem się tej bliskości, z wymianą potu, spojrzeń, oddechów, w których czasami widać dno naszych żołądków, bylejakości rannego wstawania, szumu spuszczanej w toalecie wody...

Poza tym przecież od lat byłem z kimś, kto mieszkał daleko. Spotykaliśmy się codziennie w telefonie, w e-mailu.

A teraz nawet kreśląc rzut pionowy sali konferencyjnej w nowym biurowcu, czułem delikatny dotyk jutrzejszego wieczoru. Dotykał mnie swoim brzegiem, jak kołnierz rozpiętej koszuli.

Nie mogłem zasnąć. Ja, który zasypiam o każdej godzinie w każdym miejscu. Rano byłem nieprzytomny. O 8.20 - zadzwoniła Monika z Londynu. Czekając na jej telefon, stroiłem głos, jak pieśniarz operowy szykuje się do występu. Nie pomogło. Po kilku moich słowach powiedziała - to teraz mów prawdę.

Przyznałem się. Powiedziała, że nie może zabronić takich spotkań, chociaż odchorowała kilka moich kolejnych kobiet - mówiła, że cały nasz związek jest chorobą, nie zawsze piękną. Rozumie, że pragnę mieć swoje życie, lecz nie wolno mi kłamać. Zapytała, czy chcę, aby nadal dzwoniła i pisała? Była w tym pytaniu jakaś ostateczna nuta.

- Tak - odpowiedziałem.

- Zadzwonię jutro - poczułem jej łzę na swoim policzku. Czułem się parszywie, ale tylko do chwili gdy odkryłem w sobie gniew. Jakie ma prawo karmić moje wyrzuty sumienia!? Ona, która codziennie leży pod swoim mężem, z zamkniętymi oczami, liczy do stu, potem czasami jeszcze raz!!! Poczułem się lepiej. Żal i wściekłość bywają lekarstwem.

Wieczorem już zupełnie spokojny kupiłem tyle kwiatów, ile zmieściło mi się pod pachą, i wsiadłem do taksówki. Mieszkała w eleganckim kondominium. Zaniepokoił mnie luksus tego domu.

Strażnik obejrzał mnie dokładnie, miałem nawet wrażenie, że zostałem obwąchany. Kiedy powiedziałem, do kogo jadę, uśmiechnął się zagadkowo. W windzie poprawiłem włosy i uczesałem dłonią twarz.

Kiedy otworzyła drzwi, poczułem dreszcz, jaki czują tylko zakochani. Chciałem pocałować ją w usta, nadstawiła policzek. Ogarnął mnie niepokój, czy nie ma kogoś w mieszkaniu? Byliśmy jednak sami. Niewielkie studio zostało urządzone ze smakiem.

- Nie ma czego zwiedzać - powiedziała to jednak z odcieniem dumy. Spojrzałem na zamknięte drzwi ozdobione zabytkową klamką, w tym otwartym na przestrzał mieszkaniu wyglądały jak przybysz z innego świata.

- Tam jest malutki pokój, prawie garderoba, wielki bałagan, nie ma co pokazywać.

Znowu piliśmy wino, tym razem nie robiła tego już tak łapczywie. Wydawała mi się bardziej spokojna, nawet skupiona w sobie. Wielu ludzi odzyskuje spokój w gnieździe własnego mieszkania. Tym razem miałem poważny kłopot, by przekroczyć granicę mówienia o wszystkim i o niczym. Czy nie zagadałem swojej szansy na czułość? Przecież już kochaliśmy się, więc skąd ten dystans i moje obawy? Położyłem dłoń na jej dłoni, była jak martwa. Spłoszony cofnąłem rękę. Minęły dwie godziny, a im więcej mówiłem, tym bardziej byłem pewien, że oddalamy się od siebie. Nagle ziewnęła, rozbrajająco szeroko, i zamknęła oczy. Wstałem, by się pożegnać - pocałowałem ją w policzek ze słowem „dobranoc”, które jednak ugrzęzło mi w gardle. Odpowiedziała pocałunkiem, ciepłym i wilgotnym. Zostałem. Przytuliła się do mnie. Była równie wilgotna, kiedy w nią wszedłem - wtedy zadzwonił telefon stacjonarny.

Wysunęła się spode mnie. Jej halo nie brało mnie zupełnie pod uwagę. Rozmawiała z kimś, kogo dobrze znała, taki dialog ma wyraźne kółka zębate, które idealnie pasują do siebie. Poczułem coś w rodzaju niepokoju, a może nawet zazdrości. Kilka razy powiedziała „OK”, „dokładnie” i wróciła do łóżka, by zająć poprzednią pozycję. Poczułem, że mój organizm buntuje się. Każdy mężczyzna wie, że nie wolno wtedy wpadać w panikę. Łatwo jednak mówić tonącemu - nie bój się. Na szczęście nie zdążyłem zatonąć, zadzwonił jej telefon komórkowy. Ponownie zostałem więc odstawiony na bok. Kiedy udałem się do łazienki, popatrzył na mnie z lustra osobnik podobny do mnie, lecz o kilka lat starszy, o kilkanaście głupszy. Odwróciłem się i pobyłem przez chwilę ze sobą. Wyszedłem z łazienki gotowy, by powiedzieć ukochanej, co myślę o stosunkach przerywanych telefonicznymi rozmowami. Słuchawka leżała na stoliku, a ona spała z rozłożonymi rękami jak dziecko. Brzeg jej uda w ostatniej chwili chował się pod błękitną fałdą kołdry.

Ubrałem się, zamówiłem taksówkę i wyszedłem. Kilkakrotnie zatrzymywałem się na schodach, a przyjazd taksówki potraktowałem jak wyrok.

Od kierowcy dowiedziałem się, że Polska jest w rękach Żydów i masonów.

- Nie mamy, panie, szansy, znowu nas wyruchali i zjedli - wycharczał wąsaty, brzuchaty taksówkarz i mlasnął, jakby zjadał parówkę.

- O pedałach pan zapomniał - powiedziałem.

- Pamiętam - odparł.

Popatrzyłem w jego wsteczne lusterko, czy mówi poważnie - spotkały się tam nasze oczy, zatrzymał dla mnie w lusterku słowiańskie, dobrotliwe spojrzenie, by potwierdzić wagę swoich słów.

Kiedy nazajutrz zadzwoniła Monika, kluczyłem między kłamstwem i prawdą- ale czułem, że wie, kiedy kłamię. Skróciłem rozmowę. Teraz przecież ważny był dla mnie inny telefon.

Aparat jednak milczał. Postanowiłem nie dzwonić pierwszy i trwałem przy tym postanowieniu aż do wieczora.

Odebrała telefon po tylu sygnałach, że nie odłożyłem słuchawki już chyba tylko z rozpaczy. Jej „halo” było doskonale obojętne, kamyk utoczony przez tysiące podniesień słuchawki. Oddychała szybciej niż zwykle.

- Nie jesteś sama? - zapytałem.

- Sama - odparła, ale miałem wrażenie, że irytuję ją i przeszkadzam.

Zamilkłem, czekając na przeprosiny za wczorajszy wieczór. Z natury małomówna skorzystała z okazji, by skwapliwie zanurzyć się w milczeniu. W końcu powiedziała:

- Zadzwonię do ciebie troszeczkę później.

Było w tym „troszeczkę” niewiele ciepła, ale wystarczyło, abym poczuł, że znowu żyję. Po godzinie jednak zacząłem umierać. Czułem, że piątkowy wieczór dryfuje nie wiadomo gdzie. Zadzwoniła, kiedy już traciłem nadzieję.

- Przepraszam, kiedy prasuję, zawsze jestem nie w humorze - powiedziała.

- Dobrze się spało... wczoraj?

- Bardzo dobrze - odpowiedziała. Z przykrością zauważyłem, że nie poczuła ironii w moim pytaniu.

Umówiła się ze mną na sobotę. Zaproponowałem teatr, wolała kino. Zasnęła pod koniec filmu. Pojechaliśmy do mnie. Poprosiłem, by wyłączyła komórkę - zrobiła minę dziecka, któremu zabieram zabawkę.

Należała do dziewczyn, które mają orgazm głęboko ukryty w swoim futerku. Kochając się z nią, nie myślałem o sobie, a tylko o niej. Zasnęła szybko, jakby się gdzieś śpieszyła, nawet nie zauważyła, że nie doszedłem na szczyt.

Kiedy obudziłem się - zegarek pokazał ósmą. Nie było jej kosmetyków, butów, płaszcza. Leżałem sam. Niedziela płynęła opornie i powoli, jak to się zdarza niedzieli.

Jej telefony włączały na przemian swoje sekretarki. Poczułem nienawiść do automatycznych sekretarek, jakby były urzędniczkami, które nie podnoszą słuchawek.

Rewolucja komunikacyjna doprowadziła nas do sytuacji, że milczenie kojarzy się tylko ze zdradą lub ze śmiercią.

Byłem nieprzytomny ze zdenerwowania, kiedy w końcu złapałem ją na komórkę.

Zwinnie wywinęła się z awantury... musiała wcześniej wyjść, była w małej miejscowości pod Warszawą u rodziców, poza zasięgiem telefonu. To tłumaczenie było niewystarczające, ale póki co brałem łapczywie, co mi dawała.

Przyjechałem do niej dopiero we wtorek. Chciała mi coś ważnego powiedzieć. Umierałem ze strachu. Byłem pewien: ma kogoś na stałe, to jest nasze ostatnie spotkanie...

Posadziła mnie na krześle, by ogłosić wyrok - nie jest zupełnie wolna... jest z Pawłem... raczej była z nim... jest przecież bardziej ze mną... z nim tylko trochę... to był nieudany związek... jest bałaganiarzem...

- Lubisz mnie, ponieważ lubię porządek? - zapytałem.

- Nie tylko dlatego.

Wiele zawdzięcza Pawłowi, więc ostateczne rozstanie z nim trochę potrwa; ale chce być ze mną i tylko ze mną... Kiedyś nie zgodziłbym się na taki układ, teraz powiedziałem - poczekam.

Pożegnaliśmy się podobno na chwilę, ale ta chwila trwała kilka dni. Milczenie miało złowrogi smak, uparłem się nie dzwonić pierwszy.

Nie zadzwoniłem. Za to ja pojechałem do niej, pewien, że zastanę tam jego... Chciałem wielkiej awantury, pięknej katastrofy... Była sama. Nadąsana, że jej nie uprzedziłem.

Rozcałowałem to nadąsanie. Miała je nawet w plecach, które masowałem długo i wytrwale. Odkryłem magiczne miejsca w stopach, na pośladkach, pod łopatkami. Kiedy leżeliśmy potem przytuleni do siebie, obiecała, że z nim zerwie.

Nazajutrz oświadczyła mi, że Paweł już został odsunięty. Żal jej było chłopaka, załkała przez telefon nad jego losem i nad swoją wiarołomnością. Pomyślałem - to przykre, że rozpacza, ale chyba dobrze, że ma sumienie?

Roberta, właściciela hurtowni, poznałem w kawiarni - chciała usłyszeć, co o nim myślę? Był biznesmenem z Lublina, przyznała, że ją adoruje. Miał to wypisane na twarzy, wyglądał, jakby był nieustannie głodny. Wodził za nią oczami jak pies za panią, która nosi miskę z jedzeniem; a ona wodziła go na pokuszenie, kołysząc biodrami. Żal mi go było, nie czułem się zazdrosny, ten facet nie miał szans. Traktowałem go więc serdecznie, ale nieco protekcjonalnie. Chyba wiedział, że z nią sypiam, patrzył na mnie jak na człowieka, który bywa w raju. Nie potrafił być dla mnie niemiły, ale byłem pewien, że po kryjomu życzył mi gwałtownej śmierci. Po tygodniu poczułem, że nastąpił okres naszego zbliżenia. Sypiała u mnie, ja u niej. Paweł często do niej dzwonił, czasami jeszcze spotykała się z nim, ale wierzyłem, że łączy ich tylko przyjaźń.

Pozwoliłem, chociaż niechętnie - by poszła sama na bal maskowy. Uparłem się nie być zazdrosnym.

Przyjechała do mnie o pomocy. Znowu prowadziła wóz po alkoholu. Była przebrana za anioła i za diabła... pod płaszczem gniotły się anielskie skrzydła, a ogonek był tak długi, że musiała go trzymać w ręku, by nie plątał się między nogami. Na czole sterczały jej małe różki. Pachniała papierosami, perfumami, winem i sukcesem. Nie ma nic bardziej intrygującego dla mężczyzn niż kobieta, która jest skrzyżowaniem anioła i diabła, zapewne więc nie starczyło jej palców, by owijać wokół nich mężczyzn. Z jej relacji zrozumiałem, że najbardziej oszołomiła sobą Bogdana, szefa wielkiej firmy reklamowej. Miał żonę i dwójkę dzieci w Brukseli. Wrażenie, jakie na nim zrobiła, było tak duże, że nawet w moich ramionach nie mogła uwolnić się od wrażenia, jakie to zrobiło na niej. Tym energiczniej wchodziłem diabłu pod ogon, odsuwając mu delikatnie anielskie skrzydła.

Rano zadzwoniła Monika. Po pierwszym moim słowie ujrzała w łóżku dziewczynę - skaleczona powiedziała, że zadzwoni później.

A ona ciągle spała jak kot, kiedy czuje się bezpiecznie. Przez godzinę siedziałem obok, podglądałem jej sen. Niewidoczne dla mnie chmury marszczyły jej czoło, drżały powieki uderzane wewnętrznym podmuchem. Poczułem żal, że nie mogę wejść w te sny. Pewnie dlatego ustami dotknąłem jej rzęs. Zadrżały, przestraszyłem się, kiedy otworzyła oczy. Zamknęła je, uśmiechnęła się. Wszedłem pocałunkiem w ten uśmiech.

Wieczorem jedliśmy obiad we włoskiej restauracji. Płomyk świecy pozwolił mi głębiej zajrzeć jej w oczy. Znaliśmy się już trzy tygodnie, a dopiero teraz zrozumiałem, co tak mnie intrygowało w jej oczach. Wyraz nieodpowiedzialności, całkowitej nieodpowiedzialności. Podobnie swawolny ognik w spojrzeniu mają czasami dzieci.

Zaniosłem to spojrzenie do domu, gdzie wracałem już sam. Byłem zaniepokojony, ale wzruszał mnie wdzięk jej niedojrzałości. Nazajutrz pojechaliśmy do moich znajomych. Rozmawialiśmy o sztuce i polityce. Nie odezwała się nawet jednym słowem. Kiedy byliśmy już sami, powiedziała - masz dziwnych znajomych, nic nie rozumiem z tego, co mówili - wyglądała na urażoną.

Kilka razy podsłuchałem, jak rozmawiała przez telefon z koleżankami. Kiedy była pewna, że jej nie słyszę, stawała się gadatliwa, paplała, jakby pluskała się w wannie pełnej piany. Z mężczyznami zawsze rozmawiała ostrożnie, jakby szła po polu minowym, patrząc uważnie pod nogi. Ze mną najchętniej milczała.

Z Bogdanem spotkała się jeszcze kilka razy, niestety odkryłem, że kupował jej kosztowne prezenty, nowy telefon komórkowy należał do najtańszych. Z Pawłem pojechała na targi do Łodzi. Spędzili tam noc. Mieli mieszkać w osobnych pokojach. Byłem zazdrosny, chociaż Paweł wydawał się już niegroźny. Z Robertem chciała tradycyjnie spotkać się we trójkę, ale ja już nie godziłem się, by uczestniczyć w tych spektaklach.

Paweł, Robert, Bogdan... te imiona w nic się nie układały, ale za każdym stał inny mężczyzna. Czekało mnie jeszcze spotkanie z byłym księdzem, który zszedł na złą drogę - nigdy jeszcze nie widziałem równie spłoszonego człowieka. Pojawił się też kuśnierz, stracił dla niej głowę, kiedy mierzyła w jego sklepie futro z szynszyli. Ponury typ o obliczu norki. Gangstera z Wołomina nie próbowała mi przedstawić, na szczęście. Za to opowiadała o nim... nieustannie. Edek, pseudonim

Trzonek, miał być ważną figurą w podwarszawskiej miejscowości, znanej z mafijnych porachunków. Jak takiej subtelnej istocie mogła imponować naga, pozbawiona mózgu siła?

Czasami zastanawiałem się, skąd ma czas i energię, by podtrzymywać te wszystkie kontakty? Liczba zalotników uspokajała mnie. Ktoś, kto pracuje w fabryce czekolady, nie może lubić czekolady. W ostateczności wystarczy jedna tabliczka tygodniowo. Tą tabliczką byłem ja.

Zdarzały się jednak takie chwile, gdy traciłem pewność siebie i czułem, że wymyka mi się - czy nie była podobna do kota, który chodzi własnymi drogami?

Monika nadal dzwoniła, codziennie. Może tak już jest, że wszyscy wymykają się wszystkim. Cierpiała, mogłem niemal dotknąć jej bólu. Gdzieś w tle jej uczucia majaczył mi od czasu do czasu jej maż, śmiertelnie w niej zakochany. Zalewał ją spermą, o której próbowałem nie myśleć - czułością, o której czasami myślałem.

Zbierałem siły, by mojej ukochanej powiedzieć o tej drugiej, która jest daleko, nie ma więc prawa być zazdrosna - ale bałem się.

Zima przyszła niespodziewanie. Równie niespodziewanie spotkałem ją na ulicy. Nie wiem, jakie piękne istoty oddały swoje skalpy na futro, wyglądała, jakby w nim się urodziła. Skąd ma takie futro? Nadal nie wiedziała, że na nią patrzę. Wydawało mi się, że jest coś brutalnego w wyrazie jej twarzy oprawionej w zwierzęcy puch - nie wiedziałem, że może mieć taką twarz. Ale ten grymas od razu zniknął, kiedy mnie zobaczyła.

Miała do mnie żal o to przypadkowe spotkanie. Coraz częściej miała żal o rzeczy, które nie są zależne od człowieka, kieruje bowiem nimi przypadek. Złościła się jak dziecko, które nie uznaje praw rządzących światem - nigdy jednak nie krzyczała, częściej milczała, nadąsana.

Dopiero po jakimś czasie zorientowałem się, że to ona dyktuje wszystkie zasady naszej gry, która wtedy wydawała mi się podwójna jedynie w serdecznym sensie tego słowa. Spotykałem się z nią dwa, trzy razy w tygodniu, nie częściej - była zawsze zajęta. Sam nie wiem, kiedy zacząłem za nią pisać semestralne prace. Podjąłem nawet kroki, by zebrać materiał, który miał nam posłużyć do stworzenia pracy magisterskiej.

Pewnego dnia wieczorem, jednego z tych wieczorów, który był nasz, w restauracji, którą tak lubiłem, zaczęła mówić po hiszpańsku z siedzącymi przy sąsiednim stoliku cudzoziemcami

- Znasz ten język? - zapytałem, spłoszony.

- Troszeczkę - odparła skromnie, ale ja przecież słyszałem, że mówiła płynnie...

W kilka dni potem w osłupienie wprawiła mnie czarna limuzyna, najnowszy model BMW.

- Dostałam go w prezencie - uśmiechnęła się nieznacznie. Znałem ten jej triumfalny uśmiech - wkładała go ledwie widocznie na usta, gdy odnosiła jakiś sukces.

- I ty, ty przyjęłaś taki, taki... prezent?! - słowa potykały się o siebie.

Widząc moje wzburzenie, przestraszyła się. Wtuliła głowę w ramiona jak uwięziony ptak.

- A co miałam zrobić?

Była w tym pytaniu nagle rozbrajająco bezradna, jak dziecko. Próbowałem tłumaczyć - nie przyjmuje się takich prezentów, chyba że od męża lub ojca, nigdy od gangstera.

- Ale Edek jest porządny gangster, fajny facet - powiedziała.

- Idiotka!!! - wrzasnąłem.

Popłakała się. Ja też się popłakałem. Płakałem nad sobą, nad nią, nad naszą niedojrzałością. Obiecała oddać samochód. Podobno chciała to zrobić wczoraj, ale bała się zapytać mnie o zdanie.

Jak zawsze, kiedy miała wyrzuty sumienia, kochała się ze mną gorliwie, gotowa na każdą pieszczotę. Peszyła mnie jej seksualna dzikość, przepleciona wyrzutami sumienia.

- Uderz mnie w twarz - szepnęła, gryząc mnie w ucho.

Nie chciałem, ugryzła jeszcze raz, zabolało.

- Mocniej - szepnęła błagalnie.

Z piekącym boleśnie uchem spełniłem już łatwo jej życzenie, a im mocniej biłem, tym bardziej wydawała się szczęśliwa.

Samochodu nie oddała. Podobno Trzonek zdenerwował się, a jego lepiej nie denerwować... nie chciał na powrót przyjąć prezentu. Poczułem, że wszystko zmierza w złą stronę. Byłem zmęczony. W pracy nie mogłem się skupić. Na nieszczęście dla kraju, na szczęście dla mnie kryzys w budownictwie pogłębiał się z każdym miesiącem.

To były fatalne dni. Zerwała ze mną Monika. Zwierzyłem się, że kocham dziewczynę. Odłożyła słuchawkę. Myślałem, że na chwilę - zrobiła to na zawsze. Kazała mi przecież mówić prawdę. Nie wiedziałem jeszcze wtedy, że szczerość należy do najbardziej względnych rzeczy w świecie rzeczy bezwzględnych.

Przez tydzień badałem dziurę po Monice. Łączyła się gdzieś z otchłanią kosmosu. Czasami myślę, że jest w świecie pierwotne źródło energii i czułości, wspólny zbiornik, który w naszej epoce zaczyna się wyczerpywać. Podobnie jak cierpliwość całej planety wobec jej pasożytów. Czy Monika nie zastępowała mi matki, która nigdy nie była na tyle blisko, abym był jej pewien do końca?

A ta dziewczyna była moją kochanką i córką. Nawet jeśli wydawała się emocjonalnie niedojrzała, z tej słabości płynął jej wdzięk. Monika opiekowała się mną, jej czułość dawała mi siłę, by opiekować się dziewczyną. Moniką opiekował się jej mąż, im bardziej zdradzany, tym bardziej troskliwy. Komu więc moja ukochana przekazywała cząstkę mojej dla niej czułości? Wchodziłem na ścieżkę myślenia, która wiedzie w mrok.

Wsiadłem do samochodu i ruszyłem w ten mrok... Okna jej mieszkania były czarne. Pojechała do Krakowa - tak brzmiała oficjalna wersja. Strażnik przywitał mnie serdecznie, gadałem z nim czasami o wszystkim i o niczym. Miałem wrażenie, że znowu uśmiechnął się zagadkowo, bo wie coś, czego nigdy mi nie powie.

Zapasowe klucze znalazłem kilka dni temu w jej szufladzie. Schowałem je do kieszeni, odruchowo - powiedzmy, że je pożyczyłem. Drzwi znały mnie, nie stawiały oporu. Każde mieszkanie ma swój odmienny zapach. W tym znajomym mi zapachu, bez niej, było coś niepokojąco obcego. Zapaliłem ostrożnie małą, boczną lampkę, usiadłem na kanapie, tam gdzie zwykle. Automatyczna sekretarka mrugała czerwonym okiem. Spojrzały na mnie tajemnicze drzwi z ozdobną klamką. Nacisnąłem, były zamknięte. Obejrzałem klucze od mieszkania, wisiał przy nich mały kluczyk... pasował do tych drzwi.

W pokoiku stało gęste, zatęchłe powietrze, mała lampka rzuciła skąpe i mdłe światło, co potęgowało poczucie zaduchu. Pokój wyglądał na biblioteczne pomieszczenie, ściany zostały obudowane półkami, książek jednak stało tam niewiele. Ta zbieranina przedmiotów mogła przyprawić o zawrót głowy. Wydawały się zupełnie przypadkowe, ale porządek, w jakim je ułożono, sugerował co innego.

Obok rzeźby z bursztynu stał pozłacany, niegus- towny przyrząd do pomiaru atmosferycznego ciśnienia, a dwie murzyńskie maski wisiały na wolnym kawałku ściany. Jakiś zdumiewający organ w formalinie, chociaż doprawdy obrzydliwy, wydawał się tu na miejscu. Pod tym obiektem wisiała karteczka przytwierdzona pineską - „Podarek od Sergiusza Kowalskiego, ordynatora chirurgii na Szaserów, lat 45, przystojny blondyn”. Inne przedmioty miały podobne insygnia. Szybko wypatrzyłem secesyjną szkatułkę, którą dałem jej niedawno. Martwiłem się, że nie stanęła w salonie na stoliku. Co robiła tutaj? Karteczka informowała - „Krzysztof Marzecki, architekt lat 29”.

To byłem ja. Zawstydziłem się, że nazywam się Marzecki. Teraz próbowałem odczytać wszystkie napisy na raz, ogarnąć całość... ale było to niemożliwe.

Znalazłem pustą butelkę po winie, które kiedyś piliśmy. Czytałem - „wieczór, z K.M 1. 29, u mnie, 12 sierpnia 2002 roku...” Był też mały posążek Buddy, który w tajemniczy sposób zniknął z mojego biurka. Sztuczny penis monstrualnych rozmiarów nosił tajemnicze insygnia „ZW, al 8,1. 33/6”. Wisiało kilka pejczów - jeden był nawet z ozdobną rączką. Ale bardziej poruszyła mnie gruszka do lewatywy. Jaki rodzaj erotycznej pamięci może reprezentować lewatywa?! Napis głosił - „Robert, 1. 25 igraszki czerwcowej nocy”. Kuśnierza można było łatwo poznać po ogonach rozmaitych futrzaków. Kilkanaście krawatów też miało swoje imiona i adresy. Przedmioty układały się według kilku kluczy. Były m.in. pamiątki z egzotycznych wysp, tłoczył się zbiór przedmiotów najwyraźniej przywłaszczonych sobie po kryjomu, były prezenty, a też pamiątki kolacji w luksusowych restauracjach. No i te pejcze z lewatywą... Całość można określić jednym słowem - łupy!

Wyszedłem jak archeolog po wstrząsającym odkryciu, skorzystałem z życzliwości ściany, by osunąć się na dywan.

Mieszkanie oddychało, pojękiwała lodówka, skrzypiała podłoga, w sąsiednim mieszkaniu ktoś siusiał. Ostatnia, już osobna kropla spadła mi niemal na głowę, a wodospad spuszczanej wody sprawił ból. Nagle rozległ się stukot, jakby otwierano drzwi, to włączyła się automatyczna sekretarka. Wzburzony mocny męski głos, który liczył, że natrafi na jakiś opór, zmagał się jedynie z własnym echem.

- Ja zamorduję... kurwa! Dlaczego wyłączasz komórkę?! Nie rób tego więcej. Jeśli się nie odezwiesz w ciągu godziny... to, kurwa, jadę do agencji towarzyskiej!

Odsłuchałem całą taśmę. Tłoczyło się kilkanaście głosów, faceci, w różnym stopniu poirytowania, były groźby, błagania, kilka potwierdzeń spotkań. W tej rozdrażnionej menażerii tylko jeden głos był czuły i należał do mnie, niestety - „gdzie jesteś kochana, odezwij się”. Niektóre głosy ucieleśniłem bez trudu, najdonioślej gardłował kuśnierz, a były ksiądz szeptał jadowicie. Szybko pogubiłem się w złowrogim labiryncie żalu i wdzięczności, dat i godzin, romantycznych uniesień i wulgarnych czułości.

Spojrzałem w lustro. Zdziwiłem się - moja twarz była cała, włosy mi nie posiwiały, uszy, broda, nawet usta były na swoim miejscu.

Moja miłość jak po uderzeniu błyskawicy spopielała i została oprawiona w nienawiść. Roztrzaskałem pięścią lustro. Chciałem krwi, niestety moja dłoń była cała, za to twarz teraz w kawałkach wyglądała o wiele lepiej. Byłem człowiekiem klęski, od pięści do jelit. Musiałem uczynić coś wielkiego, niebotycznego, na miarę swego nieszczęścia. Postanowiłem popełnić samobójstwo w tym pokoju łupów. Zrezygnowałem, kiedy pomyślałem, że mnie zasuszy i położy na najwyższej półce.

W wiszącym na ścianie kalendarzu znalazłem adres krakowskiego hotelu - czy tam się zatrzymała? Nie miałem wątpliwości, że kopuluje z Pawłem. Pojechałem na dworzec i wsiadłem do ekspresu. W Krakowie miałem być o północy.

Kiedy pociąg ruszył, postanowiłem, że zaduszę ją krawatem, który dostałem od niej w prezencie. Uwolniłem od jego fałszywego uścisku szyję i schowałem do kieszeni, ale on jak wąż co chwila wysuwał swój jadowity łepek.

Przez trzy godziny podróży myślałem o krzywdach, jakich doznałem, wyobraźnia otwierała mi kolejne przepaście. Kreśliłem różne scenariusze spotkania... byli oboje z Pawłem w łóżku, on był na niej, nie, ona na nim... jest sama, ale pachnie obcym samcem... wypiera się... wymuszam zeznania, dusząc ją krawatem. Pociłem się ze złości, coś do siebie gadałem, jęczałem i warczałem. Starsza pani, która siedziała ze mną w przedziale, w popłochu przeniosła się do innego wagonu.

Taksówka wiozła mnie do hotelu „Pod Różą” przez miasto puste i płaczące deszczem. Portier popatrzył na mnie spode łba. Przejrzał wykaz gości. Była w pokoju numer 45.

Marudził, że wolałby nie dzwonić o tak późnej godzinie. Nie wiem, co było w moich oczach, ale kiedy spojrzałem w jego, podniósł słuchawkę.

Miała nieprzytomny, zaspany głos, nie przestraszyła się - czy była więc sama?

- Śniłeś mi się... jesteś w Krakowie... w hotelu...? ...chodź szybko do mnie...!

W drzwiach rzuciła mi się na szyję. Poczułem, jak krawat wypełza z kieszeni i zsuwa się na ziemię. Była naga, zawsze spała nago, ciepła, pachnąca papierosami i snem - papierosami? - przecież nie pali papierosów - ale ta myśl zatrzymała się w pół drogi zamknięta w pocałunku.

SYZYF

Ten rozdział ma zamknąć jego książkę, ale słowa poruszały się leniwie jak odmrożone mrówki. Nadal nie był pewien, gdzie jest mrowisko? Popatrzył głębiej w lustro monitora - Narcyz, który dożył wieku średniego i przestał być zadowolony ze swojej twarzy. Poczuł samotność, była jak wydrążona w środku kula. Ktoś użył jego ręki, by podnieść słuchawkę i wystukać numer.

- Ach, to ty - jej słowa polizały go po twarzy delikatnym, chropowatym języczkiem. Poczuł, że odzyskuje siły.

- Próbuję pisać, nie mogę się skupić.

- Dlaczego? - czuł, że czeka na odpowiedź, którą już miała ułożoną w głowie. Dał jej, co chciała.

- Myślę tylko o tobie.

- To przyjedź - szepnęła.

Kochać zaczęli się już w drzwiach. Kiedy przenieśli się na łóżko, po raz kolejny odkrył, że uwielbia jej pupę - najbardziej skupiony w sobie, zaokrąglony i wdzięczny tyłeczek, jaki był w jego rękach.

Kiedy leżeli przytuleni do siebie, zapytała... - kochasz mnie? - szybko wycofała się, jakby bała się odpowiedzi... - nie mów nic, nie mów... pomilczymy, przytul się mocniej...

Na ulicy głowił się nad brzydotą i nudą tego miasta. Jak to możliwe, że takie miejsce rodzi piękne dziewczyny? Było mu rześko, jak zwykle gdy przebiegł kilka kilometrów - udany seks kojarzył mu się z bieganiem. Kiedy zajechał pod swój dom, poczuł niepokój. Dlaczego telefon nie dzwoni? Spojrzał z wyrzutem na mrugający zielonym okiem aparat. Zgasił silnik i patrzył z żalem na bramę wejściową, odrapaną i poklejoną plastrami ogłoszeń. Nie miał ochoty ściskać jej metalowej dłoni. Zamknął oczy i ujrzał nudę, która zjadała swój własny ogon.

Zapalił silnik i zadzwonił do Joanny. Jak zwykle brakowało jej czasu, ale umówiła się z nim w pubie. Błyskotliwość tej dziewczyny zawsze ujawniała jakiś nowy płomyk.

Czekała na niego przy stoliku schowanym w najciemniejszym kącie. Pomyślał - ona też ma w sobie podziemne, mroczne korytarze, w których ukrywa przerażenie życiem. Oczy dziewczyny były brązowe jak esencja herbaty. Rozgadała się - opowiedziała o kilku książkach, które ostatnio przeczytała. Zdziwił się.

- Jestem ostatnim pokoleniem, które jeszcze załapało się na wartości - powiedziała z dumą. Roześmiał się. Nagle poczuł stopę na swoim udzie, miała czułą stopę, która wolna od bucika potrafiła zmienić się w dłoń. Z pewnością doprowadziłaby go do finału, ale po spotkaniu z Martą to nie było takie proste. Wyszli z pubu i jak tydzień temu zrobili to w budce telefonicznej. Oboje mieli słabość do miejsc, gdzie są odciski tysięcy palców i stóp. Udawała, że rozmawia przez telefon, łasiła się do publicznej słuchawki, zardzewiałej od przytuleń, szeptów i krzyków; mówiła jej czułe słówka, gdy on wykonywał swój erotyczny taniec.

Potem zaproponował, że gdzieś usiądą – porozmawiają - na szczęście nie miała czasu. Wsiadł do samochodu, a kiedy pomachała mu ręką, poczuł na sercu braterski plasterek.

Alicja mieszkała po drodze, ona zawsze była po drodze i zawsze miała czas. Jej mąż był zwykle w podróży, więc mogła zajmować się tylko sobą. Czytywała wiersze liryczne i potajemnie, co mu kiedyś wyznała - pisała poezje. Ten romantyzm kontrastował z postacią jej męża, otyłego jegomościa, za którego najpewniej wyszła dla pieniędzy. Igrając z jej płcią, doznawał szczególnej satysfakcji, rozpalał ogień, który należy do finansowego imperium tego bydlaka - dla niej to też stanowiło zapewne jakąś formę zemsty. Czy dlatego ich seks bywał gorzko namiętny? Nie była piękna, ale działała na niego. Lubiła w chwilach ekstazy gadać sprośności - to typowe dla kulturalnych, ale nadpobudliwych erotycznie kobiet, które tłumią swoje pierwotne instynkty. Tego wieczoru czuł, że jest już tylko byłym mistrzem świata...

Potrzebował teraz chwili spokoju. Dziecko Olgi pewnie już spało? Była o wiele starsza od niego, ale jak na kobietę czterdziestoletnią miała znakomitą figurę. Jej wiek fascynował go. Lubił na jej ciele te wszystkie miejsca z lekka nadgryzione zębem czasu, nagłą zmarszczkę, wzruszające pofałdowania. Takie uszczerbki stanowiły część dojrzałej urody Olgi - jak blizna potrafi rozświetlić doskonale piękną twarz; jak drogocenne naczynie, które posklejane czasami wygląda szlachetniej. Po wyczerpującym dniu jej zamiłowanie do seksu oralnego było wielką zaletą.

Nie miał już w sobie erotycznego paliwa oprócz energii języka. Siła jej skurczów budziła niepokój - chwilami bał się, że zostanie połknięty jak ten Jonasz i wyląduje w żołądku macicy. Gdy jak zwykle po burzy nastąpiła cisza - pomyślał - jak to przyjemnie, że ona nigdy o nic nie pyta.

Kiedy zbliżył się do swego domu, jak zmora położyła mu się na piersi troska - jakie powinno być zakończenie książki? Bez dobrej puenty jest jak wspinaczka bez szczytu.

W drzwiach tkwiła zwinięta kartka. Przeraził się - znowu ta szalona dziewczyna z sąsiedztwa, co upiera się, że jest z nim w ciąży. Na szczęście to był liścik od Agaty - miała aerobik w pobliskiej siłowni. Poczuł gniew - przecież prosił ją, by uprzedzała, kiedy chce wpaść!

Czuł się mieszanką zapachu kilku kobiet, nie miał jednak ochoty na kąpiel - żal zmywać taki dorobek dnia. Spryskał się ulubionymi damskimi perfumami i włączył komputer - dopiero w otwartym monitorze jest u siebie. Od kilku dni dręczy go problem - jego bohater na próżno szuka obiektu miłości; zaopiekował się kotem, miał przygodę w pociągu, ucieka z kochanką przez okno... to wszystko poskładał w kilka opowieści, nadal jednak nie widzi zakończenia.

Odszedł od komputera i popatrzył w lustro. Coraz mniej lubił swoją twarz, kilka siwych włosów wskazywało drogę, którą będzie kroczyć bez względu na to, w ilu jeszcze kobietach zanurzy się... Ta myśl sprawiła mu przykrość, jakby ktoś bliski popełnił wobec niego nietakt. Zrobiło mu się zimno. Było cicho, tak cicho, że usłyszał swój żołądek. Miasto spało, ale ten sen nie miał w sobie nadziei.

Przytulone do siebie spały też dwa telefony. Nawet to odczuł jako odtrącenie. Otworzył pocztę elektroniczną. Przybyło kilkadziesiąt listów. Jaka szkoda, że Basia mieszka w Chicago, to bardzo męczące uprawiać z nią seks nad oceanem. Czy masz jakieś miejsce na ramieniu, gdzie mógłbym położyć swoją głowę? - napisał. I wysłał rakietę w internetowy kosmos, w stronę Ameryki. Poczuł się opuszczony przez to zdanie i jeszcze bardziej samotny. Tak samotny, że ujrzał sto tysięcy chorób, które przyczaiły się w dżungli jego ciała i czekały, by rzucić mu się do gardła. Połknął trzy proszki nasenne, popił winem, podkulił nogi i wtulił się w pępek poduszki.

TOMASZ JASTRUN - ur. 1950. Poeta, prozaik,

eseista, krytyk literacki, reporter.

W latach 70. i 80. związany z ruchem opozycyjnym. Laureat

nagród, m.in.: Fundacji Roberta Gravesa, Fundacji

Kościerskich, nagrody Kulturalnej NSZZ Solidarność za

poezję z okresu stanu wojennego, nagrody Dziennikarzy

Niezależnych im. A. Słonimskiego i nagrody literackiej

paryskiej „Kultury”.

Od 1986 roku stały felietonista paryskiej „Kultury”. Od roku

1990 dyrektor Instytutu Polskiego w Sztokholmie i attache

kulturalny w Szwecji. Felietonista m.in. „Twojego Stylu”,

„Rzeczpospolitej”, miesięcznika „Architektura”.

spis treści

Morderca i dziecko

Urodziny

Intruz

Gorący lód

Zielone oczy

Jak wytresowałam lwa

Twórczy niepokój

Noc

Drugi brzeg

Rzęsistek

Konik polny

Mole

Dzień życia i śmierci

Karminowe majteczki

Klatka

Klucz

Dziurka Jak Marzenie

Balkon do nieba

Randka z mrokiem

Rozbitkowie

Róże i krew

Głowa

Tajemnica

Zazdrość

Błyskawica

Kuszenie księdza Tomasza

Kret

Kolekcjonerka

Syzyf