Kompetencje opiekuna osoby starszej i niepełnosprawnej

Opiekun to osoba powołana do sprawowania opieki dla innej osoby, gdy ta takiej opieki potrzebuje. Opiekun powinien zadbać o potrzeby życiowe osoby oddanej mu pod opiekę.

Rolą opiekuna jest pomoc podopiecznym w czynnościach życia codziennego, sprawowanie opieki w każdej sytuacji oraz aktywizowanie podopiecznego z wykorzystaniem rehabilitacji lub terapii zajęciowej. Dbanie o pacjenta i jego otoczenie, akceptowanie i poszanowanie godności osobistej, jego zamiłowań i nawyków, to podstawy dobrej opieki. Opiekun niesie pomoc, wspiera i zajmuje się chorymi w ich własnym domu. Pomaga im dbać o higienę osobistą, utrzymywać dobre stosunki rodzinne, uczy rodzinę pogodzić się i radzić z chorobą bliskiej osoby. Obowiązkiem każdego opiekuna jest zachowanie tajemnicy zawodowej.

Kompetencje i charakterystyka dobrego opiekuna

Dobry opiekun, niekoniecznie musi być pielęgniarką. Posiadając odpowiedni zasób wiedzy i doświadczenie, aby pomóc choremu. Uczestniczenie w szkoleniach pozwoli opiekunowi również na rozpoznanie zagrożeń zdrowotnych u pacjenta, ustalenie niezbędnego zakresu pomocy i szybkie reagowanie w potrzebie. Bycie opiekunem osoby starszej to coś więcej niż praca. Poza kompetencjami niezbędna jest cierpliwość, odporność psychiczna, intuicja, empatia, wrażliwość i odpowiedzialność. Stały kontakt wzrokowy z chorym, rozmowa, informowanie o wykonywanych czynnościach przyczynia się do nawiązania i utrzymania lepszego kontaktu z chorym, pomaga obserwować pacjenta, a co za tym idzie dostrzec nawet najmniejsze zmiany zdrowotne. Doświadczony opiekun potrafi właściwie zorganizować opiekę, aby móc przygotować podopiecznego do samoopieki i samopielęgnacji. Potrafi wykonać toaletę całego ciała, zmienić bieliznę osobistą i pościelową pacjenta, zadbać o higienę otoczenia, zmierzyć ciśnienie tętnicze krwi, temperaturę, a także zastosować profilaktykę przeciwodleżynową u pacjenta obłożnie chorego. Zmiany zachodzące w organizmie u osób starszych stwarzają możliwości zaspokajania potrzeb bio-psycho-społecznych i duchowych traktując każdego podopiecznego w sposób indywidualny.

Do zadań i kompetencji opiekuna osoby starszej należy:

• nawiązywanie kontaktu z podopiecznym

• diagnozowanie potrzeb, problemów, warunków życia osoby starszej i udzielanie pomocy w ich zaspokajaniu

• ocenianie sprawności podopiecznego w wykonywaniu codziennych czynności oraz utrzymania higieny osobistej i otoczenia

• pomoc osobie starszej w codziennych czynnościach domowych

• opracowanie z podopiecznym indywidualnego planu działania

• współpraca ze specjalistami świadczącymi usługi na rzecz osób starszych

• udzielanie wsparcia emocjonalnego osobie starszej i jej rodzinie

Usługi o charakterze gospodarczym:

• dokonywanie zakupów

• porządkowanie mieszkania

• załatwianie spraw w instytucjach

Pomoc w postaci usług opiekuńczych przyznawana jest na wniosek klienta pomocy społecznej po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego przez pracownika socjalnego i ustaleniu przez niego wskazań do uzyskania pomocy w charakterze usług gospodarczych.

Usługi o charakterze pielęgnacyjnym:

• mycie

• ubieranie

• karmienie

• przeprowadzanie lub przemieszczanie z łóżka na fotel itp.

• pomoc w zakresie czynności życia codziennego itp

Usługi opiekuńcze:

• pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych,

• opieka higieniczna – zalecona przez lekarza

• pielęgnacja

• zapewnienie kontaktu z otoczeniem

Zaufanie

Budując kontakt z osobami starszymi należy pamiętać o:

• Rodzaju niezbędnego wsparcia

• Dostosowaniu stopnia zaangażowania do potrzeb

• Zbudowaniu zaufania

• Szacunku

• Konsekwencji

• Odpowiedzialności

Zaufanie to najważniejsza relacja, jaka może powstać pomiędzy ludźmi. Jest podstawą szacunku, wzajemności, opieki, troski szczególnie w kontakcie z osobą starszą.

Zasady zaufania:

• Wymaga czasu

• Wymaga uważności

• Wymaga zaangażowania

• Polega na odwzajemnionych relacjach

• Oparte o zbudowanie wiarygodności (to co mówię – to robię)

• Buduje się długo – może być zniszczone w jednym momencie

• Zaufanie nie jest środkiem do celu

• Nie można zbudować zaufania bez respektowania wartości

• Jest często niewidoczne choć można je wyrazić

• Jest zmienne w czasie i w wyniku zdarzeń

• Nie ma substytutów / zamienników zaufania

• Redukuje niepewność

• Traktuje ludzi uczciwie

• Można je dać / sprawdzić słowami i gestami

• Nie każdemu udaje się / można zaufać

• Nie we wszystko udaje się / można zaufać

Chcąc zbudować zaufanie z drugą osobą potrzebne jest przestrzeganie powyższych zasad i pamiętanie, że w każdy może przyjąć inny czynnik (zasadę, wartość) jako najważniejsze w zaufaniu. Ludzie starsi z reguły albo zupełnie nie ufają, albo są nadmiernie ufni. Wynika to z wcześniejszych doświadczeń lub postępującej starości (dziecinnienie, zniedołężnienie, potrzeba pomocy).

Jeżeli podopieczny nie chce nam zaufać warto zadać pytanie : dlaczego?

Odpowiedź powinna pomóc w dostosowaniu postępowania, zachowania, komunikowania przez opiekuna tak, aby rozwiać wszystkie wątpliwości.

Zaufanie zdobywa się etapami i w czasie (dłuższy, krótszy).

Analiza, obserwacja, sprawdzanie świadome / nieświadome (nieufność) jest obecne i uzasadnione. Dlatego trzeba bardzo uważać, aby zdobyty % zaufania nie stracić powodując lęk, niepewność przez np. brak stałego zaangażowania czy chęci.

„Starość we wszystko wierzy. Wiek średni we wszystko wątpi. Młodość wszystko wie.”

Oscar Wilde

4