CIEMNOŚCI KRYJĄ ZIEMIĘ – 3 TYPY KOMUNISTÓW:

Inkwizycja hiszpańska (Wielki Inkwizytor Tomas)– jako model stalinizmu; Nowa wiara chrześcijańska – jako model komunizmu; Barbarzyńcy – jako model faszyzmu.

CIEMNOŚCI KRYJĄ ZIEMIĘ JAKO DALSZY CIĄG KORDIANA:

METAFORA HISTORYCZNA CIEMNOŚCI KRYJĄ ZIEMIĘ:

"Ciemności kryją ziemię" to opowieść o Wielkim Inkwizytorze, Torquemadzie - twórcy nieubłaganie konsekwentnej machiny terroru, machiny zapewniającej trwanie systemowi, którego istotą jest przemocą narzucona jedyna, wszechogarniająca Prawda. Opisuje proces funkcjonowania ideologii, proces wcielania jej w życie. Kształtowanie się systemów. Przedstawienie genezy systemów totalitarnych i w pewien sposób rozliczył się także z własną przeszłością.

WĄTKI AUTOBIOGRAFICZNE W CIEMNOŚCIACH:

Andrzejewski w okresie stalinizmu był jednym z najaktywniejszych pisarzy wiernych ustrojowi.

ZNACZENIE TYTUŁU CIEMNOŚCI KRYJĄ ZIEMIĘ:

Tytuł stanowi nawiązanie do III części "Dziadów" Adama Mickiewicza: „Zaszło słońce, wołają astronomy z wieży. Ale dlaczego zaszło, nikt nie odpowiada. Ciemności kryją ziemię i lud we śnie leży, lecz dlaczego śpią ludzie żaden z nich nie bada. Przebudzą się bez czucia, jak bez czucia spały”. Metaforyczny tytuł pokazuje w jakiej sytuacji znajduje się świat opisywany przez Andrzejewskiego. Ciemność występująca równocześnie ze snem obejmującym wszystkich ludzi jest symbolem zniewolenia, panowania zła. Wobec tak groźnych sił jednostka nie może wiele zdziałać. W efekcie musi się podporządkować, bo tego wymaga ówczesna sytuacja polityczna

MIAZGA I JEJ ZWIĄZKI Z WESELEM:

Powieść Miazga miała z założenia przypominać "Wesele" Wyspiańskiego. Różnica miała tu wyglądać iż postacie miały być umieszczone w realiach znanych Andrzejewskiemu, mieszaniu środowisk, konfrontacja ludzi z różnych sfer społecznych. Najciekawsze, to odgórne założenie, że ślub, na który zostali zaproszeni aktorzy, pisarze, dygnitarze, że cała przygotowywana od dawna impreza w Jabłonnie odbędzie się, ale bez ślubu.

BRAMY RAJU – DLACZEGO JAKUB NIE DOSTAŁ ROZGRZESZENIA?

Spowiedź Jakuba jest odkryciem prawdy. Okazuje się że Jakubowi nie objawił się Bóg, który miał go rzekomo wezwać do zorganizowania krucjaty. Ów wyprawę wymyślił hrabia Ludwik. A raczej była to chęć spełnienia zmarłego hrabiego marzenia o odbiciu Jerozolimy. Gdy zakonnik dowiedział się o prawdziwych motywach krucjaty odmówił mu rozgrzeszenia.

KRUCJATA W BRAMY RAJU – KTO WYMYŚLIŁ I DLACZEGO?

Krucjatę wymyślił Jakub, aczkolwiek w spowiedzi u zakonnika wychodzi na jaw że krucjatę wymyślił tak naprawdę hrabia Ludwik. Jakub podjął się wyprawy po śmierci Ludwika, który chciał spełnić marzenie ów Ludwika o odbiciu Jerozolimy. Zszedł do wioski i poinformował jej mieszkańców, że usłyszał głos Boga, nakazującego mu zebrać dzieci i poprowadzić je w drogę do Ziemi Świętej, ponieważ tylko ich niewinność może spowodować odzyskanie Jerozolimy.

METAFORA HISTORYCZNA:

Autor umiejscowił swoje rozważania na temat sensu poświęcenia w imię idei w średniowieczu. Wtedy to uważano, że skutecznym sposobem walki z Saracenami będzie wysłanie przeciwko nim krucjaty dzieci, które swą niewinnością miały nawrócić pogan. Krucjaty miały miejsce wtedy rzeczywiście w XIII wieku i doprowadziły do śmierci wielu tysięcy dzieci,

SYMBOLIKA ŚMIERCI ZAKONNIKA:

Zakonnik dowiadując się prawdy o iluzji krucjaty chciał zatrzymać idące dzieci. Został jednak przez nie stratowany. Widzimy tutaj, że jednostka nie jest w stanie przeciwstawić się grupie ludzi, która silnie wierzy w swoje ideę.

SIŁA IDEOLOGII NA PRZYKŁADZIE BRAMY RAJU:

Całemu przedsięwzięciu towarzyszy fanatyzm. Droga do celu jest pełna zaślepiania i determinacji. Żaden uczestnik krucjaty nie podejmuje wyzwania by zrozumieć sens i samą ideę podróży, każdy z nich ślepo wierzy w słowa jednego człowieka. Perswazji, jaką posługują się bohaterowie, towarzyszy nieszczerość, nie prawdomówność, która prowadzi „dzieci” na drodze do swoich własnych celów. Wiara ukazana jako pretekst do przyciągnięcia tłumów do idei krucjaty. Bóg, religia, wiara to tylko preteksty, za którymi ukrywają się żądni władzy lub opętani ludzie. Pozorne poczucie zjednoczenia.

RELACJE MIĘDZY: JAKUBEM I ALEKSYM → Aleksy kocha Jakuba. LUDWIKIEM I ALEKSYM → tą dwójkę łączył związek homoseksualny, w spowiedzi u zakonnika wychodzi również na jaw iż Aleksy nie pośpieszył z pomocą tonącemu Ludwikowi.

*SYMBOLIKA TYTUŁU BRAMY RAJU:

Tytuł powieści należy rozumieć symbolicznie: oznacza on bramy Jerozolimy, ale jednocześnie odwołujecie do każdego celu, jaki wyznacza sobie człowiek w życiu.

*MOTYWY WYSTĘPUJĄCE W POEZJI BACZYŃSKIEGO:

Tematy jakie poeta podejmuje w swojej twórczości można podzielić na cztery płaszczyzny: *Moralność i etyka, rozważania o konieczności podjęcia walki o wolność ojczyzny; związki człowieka z historią i jej wpływ na jego życie; *Tragedia pokolenia Kolumbów – brak młodości, rozdarcie pomiędzy obowiązkiem walki a chęcią „normalnego” życia; *Świadectwo czasów wojny – opis świata i wojennych obowiązków; *Przyroda i nierealny świat.

*CECHY CHARAKTERYSTYCZNE TWÓRCZOŚCI BACZYŃSKIEGO:

Bardzo urozmaicona metaforyka; Poezja intelektualna; Dychotomia świata przedstawionego – opozycyjnie zestawiony czas sprzed i w trakcie wojny; Występowanie zagadnień historiograficznych – szukanie odpowiedzi na pytanie o sens historii i miejsce człowieka w jej toku; Katastrofizm generacyjny – ukazuje tragizm pokolenia wychowanego w pokoju, a skazanego przez historię na zagładę, nauczonego zabijać. Jest to tzw. czas tragiczny; Ma na sobie wyraźne znamię literatury okupacyjnej ponieważ tworzył w czasie tzw. Apokalipsy.

BACZYŃSKI O SWOIM POKOLENIU:

Poeta przemawia niekiedy głosem pokolenia, a jego wiersze stają się jakby dokumentem losu całej generacji postawionej w sytuacji ostatecznej (tu np. Pokolenie - pesymistyczna wizja pokolenia czasu wojny, doświadczonego jej cierpieniem i okrucieństwem; Młodzi ludzie Zmuszeni by dorosnąć w czasie, odebrano im plany i marzenia, zamiast mieć beztroską młodość musieli stanąć do walki). Ukazuje również zezwierzęcenie młodych.

BACZYŃSKI W NAWIĄZANIU DO CZECHOWICZA I SIELANKA ZAPRZECZONA:

Twórczość poetów jest naznaczona katastrofizmem, natomiast poezję Baczyńskiego ale u niego jest to „poezja apokalipsy spełnionej". Natomiast Józef Czechowicz Stosuje obrazowanie przypominające biblijną apokalipsę: płomienie, płacz i krzyk ludzi, blask, huk. Czechowicz uważał, że to człowiek zniszczy siebie i innych doprowadzi do zagłady i nie zrozumie nigdy swego błędu, dalej będzie zmierzała w stronę śmierci. Sielanka zaprzeczona - Cała twórczość młodego Baczyńskiego wyraża więc wątek apokalipsy dokonanej, spełnionej, poezja przepełniona jest tym katastrofizmem.

RELIGIJNOŚĆ I STOSUNEK DO ZABIJANIA, WALKI I WOJNY BACZYŃSKIEGO:

Pisarz uważa religię jako ucieczkę przed odpowiedzialnością za zło, okazuje niechęć do niej. Uważa że życie trzeba cenić a religia nie jest pośrednikiem w tym cenieniu. Baczyński narażał się na zarzut nieortodoksji wobec nauki Kościoła. Znienawidzony stosunek do zabijania. Neguje wojnę → wojna to przekleństwo, człowiek tworzy cywilizację i ją niszczy. Niechęć poety do wojny, związane z religijnością poety (Miserere, Historia).

*EROTYKI BACZYŃSKIEGO:

Erotyki poświęcone żonie, Barbarze Drapaczyńskiej - wykraczające poza dotychczasowe konwencje liryki miłosnej, ukazujące portret kobiety w znacznym odrealnieniu, stającej się częścią natury, jakby w niej roztopionej.

*LIRYKA BACZYŃSKIEGO:

Lirykę Baczyńskiego charakteryzuje impresyjność i neoromantyczna uczuciowość stanowiąca wyraźny pomost do tradycji romantycznej. Jego sposób obrazowania jest "awangardowy, konstruuje on swój "pejzaż składając go z elementów różnych światów: natury, historii, uczuć i myśli. Piętrzy symbole, zbliżając się do wizyjnej poetyki surrealizmu i snu. Związki tej liryki z historycznym doświadczeniem można dostrzec w podejmowanej problematyce- egzystencjalnej, etycznej i historiozoficznej, a także w powracającym motywie śmierci. Włącza to Baczyńskiego w nurt poezji katastroficznej.

SCHARAKTERYZUJ TYRTEJSKI OKRES TWÓRCZOŚCI BACZYŃSKIEGO

Poeta żył w czasach przypominające apokalipsę, w której rzeczywistość zdawała się istnieć jako odkształcone realia. Tworzył w obliczu krwi i śmierci, co przyczyniło się do zmiany dotychczasowej poezji marzeń i piękna w poezję tyrtejską. W swoich wierszach (tu np. Z głową na karabinie) pokazywał i podkreślał że walka w obronie własnego kraju staje się patriotycznym obowiązkiem każdego Polaka.

MOTYW APOKALIPSY U BACZYŃSKIEGO (MISERERE):

W utworze widać przerażenie człowieka, którego wszystkie plany, marzenia dotąd jak najbardziej realne i do spełnienia zamieniły się w stos gruzów, wspomnienia, sny przestały istnieć zastały przywalone złem. Wielkość tragizmu i okrucieństwa wojny jest nie do pojęcia.

KATASTROFIZM U BACZYŃSKIEGO (Z GŁOWĄ NA KARABINIE):

Katastrofizm na formę spełnioną – jest już dokonany i nie ma przed nim ucieczki. Katastrofizm generacyjny (tu: wiersz „Z głową na karabinie”) powoduje to między innymi zderzenie dwóch czasów → przeszłość i teraźniejszość. To powoduje stworzenie nienaturalną i tragiczną kompozycję młodości i śmierci oraz wojny i Arkadii. W pięknym krajobrazie, który w normalnych warunkach zapewne by zachwycał, dokonuje się dramat człowiek.

*RODZAJE KATASTROFIZMU U BACZYŃSKIEGO:

- Katastrofizm historyczny - historia świata to historia ciągłych wojen; - Katastrofizm generacyjny - ; - Katastrofizm generacji – dramat pokolenia.

OKRES TYRTEJSKI W POEZJI BACZYŃSKIEGO – SCHATAKTERYZUJ:

Autor nawiązuje do utworów antycznych. Jego poezja jest pocieszająca, taka która pomaga przetrwać trudne chwile. Przypomina że trzeba walczyć i się nie poddawać. Nawołuje do walki w obronie ojczyzny, zachęca do udziału w wojnach.

NAKREŚL 3 WYBRANE SYTUACJE OPISANE W SZKICACH PIÓRKIEM:

NARRACJA → CECHY U BOROWSKIEGO:

Narracja utworów jest zawsze pierwszoosobowa , a narratorem, a zarazem bohaterem Opowiadań Tadeusza Borowskiego jest młody mężczyzna – Tadek. W każdym kolejnym opowiadaniu postać narratora-bohatera pełni nieco inną funkcję i różni się od pozostałych. Narrator nie jest wszechwiedzący i nie wnika w motywacje czy uczucia ludzi.

TADEK – BOHATER OPOWIADAŃ BOROWSKIEGO → JEGO KREACJA:

Jest postacią, która wzbudza kontrowersje. Występuje we wszystkich opowiadaniach, wiąże i spaja cały cykl. Przed pobytem w obozach Tadek był studentem tajnego Uniwersytetu Warszawskiego i młodym, początkującym poetą. Trafił do obozu - w czasie wojny więziono go w Birkenau, Oświęcimiu oraz w innych obozach koncentracyjnych. Głodzony i maltretowany, zaczął akceptować warunki życia narzucane przez Niemców. Za wszelką cenę pragnie żyć. Nie traci nadziei, mając jednocześnie do niej żal. Dzieli z osadzonymi ciężki los skazanych, potrafi dostosować się do obozowych warunków. Nie analizował swojego stanu psychicznego.

DALSZE LOSY (etapy) WOJENNE TADKA:

BEHAWIORYZM:

Borowski w swoich opowiadaniach wykorzystuje technikę behawiorystyczną, a mianowicie przedstawia człowieka tylko opisując jego zachowanie, wygląd czy język, nie skupia się na przedstawienie go poprzez myśli czy przekonania. To pozwala mu osiągnąć obiektywizm, dzięki czemu nie komentuje i pokazuje jedynie suche fakty.

PORÓWNAJ STRATEGIĘ NARRACYJNĄ BOROWSKIEGO JAKO AUTORA OPOWIADAŃ I HERLINGA-GRUDZIŃSKIEGO JAKO AUTORA INNEGO ŚWIATA:

Borowskiego perspektywa narracyjna była perspektywą człowieka całkowicie przystosowanego do koncentracyjnego porządku, ale nie oznaczało to że był on z tym pogodzony. Tutaj Vorarbeiter Tadek, który nienawidził obozu, przeklinał go jak wszyscy. Ale był w obozie i aby przeżyć, musiał podporządkować się jego regułom. Jest stale skupiony na sobie i zupełnie pozbawiony wyobraźni. Nie wie i nie chce wiedzieć, co myślą i czują inni. Narrator został przez Borowskiego przedstawiony w dwojakiej roli ofiary i wspólnika zbrodni.

Herling-Grudziński natomiast przedstawia narratora nacechowanego twardością i surowością. Pojawia się nawet coś na styl pogardy, której narrator nie jest w stanie czy też nie chce całkiem opanować. Stosunek narratora do wszystkich upadających pod ciężarem niezawinionych przez

siebie grzechów współtowarzyszy niedoli, walczących do końca o przetrwanie, jest nacechowany autentycznym współczuciem i prawdziwą caritas.

STOSUNEK BIAŁOSZEWSKIEGO DO GATUNKÓW LITERACKICH:

Białoszewski kształtował swoją twórczość na sprzeciwie wobec już utartych i konwencji i norm artystycznych. Takie „wymieszanie” gatunków możemy zaobserwować na przykładzie „Pamiętnik z powstania warszawskiego”. Ma on oczywiście cechy pamiętnika takie jak np. jest zapisem wydarzeń kolejnych dni powstania (nie jest to dokładny ciąg kolejnych dat), czy fakt uczestnictwa autora w opisywanych wydarzeniach, ale można zaobserwować tutaj też elementy charakterystyczne dla reportażu takie jak np. relacja jest tak skonstruowana, by oddać atmosferę ginącego miasta czy relacja przeważa nad komentarzem autora, jest ona dynamiczna (krótkie, treściwe zdania, równoważniki zdań), a także charakterystyczne dla dziennika tu np. autor ukrywa swój dystans czasowy w stosunku do opowiadanych wydarzeń, zapiski są opatrzone zwykle datami dziennymi. Zatem możemy stwierdzić że autor miesza gatunki, a utwór jest „międzygatunkowy”, bo zawiera elementy charakterystyczne dla wielu gatunków literackich.

WYMIEŃ CECHY OKRESU TWÓRCZOŚCI BIAŁOSZEWSKIEGO NAZWANEGO „OBROTAMI SŁÓW”

W tym czasie autor pisał i tworzył poezję lingwistyczną. W utworach swoich wykorzystywał mowę potoczną, utarte zwroty językowe, przejęzyczenia, błędy, zabawę słowami. Poeta posługuje się słowami z języka codziennego, na ogół pospolitymi i potocznymi, często nie liczy się z zasadami gramatycznymi.

BIAŁOSZEWSKI MIRON JAKO POETA LINGWISTYCZNY:

Białoszewskiego uważa się za twórcę polskiej poezji lingwistycznej, która w centrum swoich zainteresowań stawia język mówiony i wykorzystuje jego możliwości znaczeniowe. W swoich wierszach wykraczał poza granice przyjętego języka literackiego, rozbijał jego schematyzm. Interesowały go takie zjawiska jak mowa wykolejona, zakłócona błędem lub nieporadnością, bełkotliwa gadanina, przejęzyczenia i przypadkowe zbiegi okoliczności językowych, inercja i automatyzm.

CZY PAMIĘTNIZ Z POWSTANIA WARSZAWSKIEGO JEST GATUNKOWO PAMIĘTNIKIEM? UDOWODNIJ!

Utwór nie jest do końca podporządkowany normą charakterystycznym dla gatunku. Ma on cechy charakterystyczne dla gatunku ponieważ został spisany po latach, a wszystkie pojawiające się wątki nie są osobistymi przeżyciami autora → czasem to spisane wydarzenia z życia innych ludzi. Jest to perspektywa cywila, zapis tragedii ludzi, śmierć miasta.

ETAPY TWÓRCZOŚĆI BIAŁOSZEWSKIEGO:

Poeta (tu, np. pierwszy zbiór poetycki – Obroty rzeczy), Prozaik (tu. Pamiętnik z powstania warszawskiego), działacz teatralny (tu, np. stworzył wraz z przyjaciółmi Teatr Osobny)

FILOZOFIA ŻYCIA POETY – BIAŁOSZEWSKI:

Białoszewski udowodnił, że poeta może być filozofem, moralistą, nawet mistykiem, w ogóle nie przejmując się normami poprawnej polszczyzny. Liczyło się u niego życie, które chciał i potrafił zamienić w dzieło sztuki. Każdą chwilę starał się przekazywać bardzo uważnie, koncentrując się na rzeczach, które zwykle umykają naszej świadomości. Drogę od niewiele znaczącego szczegółu do spraw ostatecznych przebywał w jednej chwili, a śladem tej niezwykłej wędrówki są jego zaskakujące, często bardzo dowcipne wiersze. Z czasem świadomie upodabniał je do swojej prozy, całą twórczość zamieniając w wyjątkowy dziennik przeżyć i zdarzeń.

*REIZM U BIAŁOSZEWSKIEGO:

Poezję Białoszewskiego określa się mianem reizmu (od łac. res – rzecz) ze względu na upodobanie poety do opisywania przedmiotów i zachwycania się nimi. Świadczy o tym chociażby tytuł jego pierwszego tomiku - “Obroty rzeczy”. Najpierw wyodrębnia ona rzecz z jej naturalnego otoczenia i uwalnia od przypisanej funkcji, a następnie traktuje ją jak formę, która może skojarzyć się z zupełnie innymi przedmiotami, a przez to przywołać “tłumy” nowych rzeczywistości. W oczach poety łyżka staje się monstrancją, a połamane krzesło świecznikiem.

*BIAŁOSZEWSKI A TRADYCJA:

Białoszewski miał podejrzliwy stosunek do wszelkiej tradycji, ale nie odrzucał jej w sposób automatyczny. Niektóre wzorce całkowicie ignorował, niektóre zaś traktował poważnie. Najbardziej cenił style i gatunki poezji dawnej przeznaczone do odtwarzania na głos, w formie śpiewu lub recytacji. Twierdził, że tylko “głośna” poezja naprawdę działa na odbiorców. Jego twórczość na tle epoki przedstawia się jako osobna - nigdy nie uległ modom ani konwencjom literackim. Bronił się przed wpływami, zarówno kręgów artystycznych, jak i politycznych. To spowodowało, że jego debiut możliwy był dopiero bardzo późno. Poeta zadebiutował jako dojrzały już twórca w 1956 roku, w czasie odwilży politycznej.

*CECHY POEZJI BURSY:

brutalność, wulgarność i dążenie do łamania wszelkich zastanych konwencji formalnych i tematycznych.

MAŁE MIASTECZKA W POEZJI BURSY:

„Mam w dupie małe miasteczka” to zakończenie wiersza Sobota.

WIARA, NADZIEJA I MIŁOŚĆ U BURSY:

Poeta ukazuje w wierszu pt. MIŁOŚĆ - miłość pozbawioną romantyzmu, będącą przeciwieństwem miłości duchowej. Cielesny aspekt tego pięknego uczucia, według poety, jest tylko tymczasowym zamiennikiem, który z czasem umrze śmiercią naturalną. Autor doskonale pokazał ważny aspekt tu nawet dzisiejszych stosunków międzyludzkich, w których coraz rzadziej zwracamy uwagę na czyjeś uczucia, podporządkowujemy sobie innych i wykorzystujemy ich.

BURSA O SYTUACJI SWOJEGO POKOLENIA – SCHARAKTERYZUJ (krytycznie i jako jego rzecznik):

Wskazuje na trudną sytuację w jakiej było dane im żyć i że wyjście z niej też nie było łatwe, tu chęć ludzi do życia „normalnie”, ale niestety nie mają do tego warunków. Z drugiej strony natomiast oskarżał całe swoje pokolenie, w tym także siebie, o konformizm i brak reakcji wobec ucisków ze strony władzy.

BURSA JAKO DEMISTYFIKATOR MITU MAŁEJ STABILIZACJI:

W swojej poezji wyrażał bunt przeciwko socjalizmowi, demaskował jego ideologię i schematyzm, był uważany za wyraziciela nastrojów i niepokojów swego pokolenia.

ODBRĄZOWIENIE MITU POETY I ARTYSTY → BURSA:

NIE MA NA LIŚCIE!!!! → MARIAN BRANDYS O SWOJEJ RODZINIE W DZIENNICZKU:

JEZIORO BODEŃSKIE – UPADEK MITU INTELIGENTA:

Utwór jest swego rodzaju próbą rachunku sumienia polskiej inteligencji. Wydaje się być szczerą próbą znalezienia odpowiedzi na pewne pytania moralno-etyczne, które stawiali sobie wówczas Polacy myślący. Ta powieść bardzo dobrze oddaje nastroje i etyczne wahania polskiej elity intelektualnej i jest jednym z czołowych świadectw tamtej epoki.

JEZIORO BODEŃSKIE – ŻYCIE JAKO KREACJA:

Główny bohater przeżywa swojakom autokreację. Wyobraźnia narzuca mu deformującą sytuacje rzeczywistości. Bohater zdaje się żyć swoją wyobraźnią i ucieka do niej, niż ażeby żył obozową rzeczywistością.

JEZIORO BODEŃSKIE → KOMIZM:

Komizm wyłania się w scena gdy dochodzi do odczytu pt. Ja i mój naród. Pomyślany niezwykle serio odczyt przekształca się w happening, podczas którego toczy się pojedynek na miny. Następuje akt wyzwolenia, zerwania z narodowymi stereotypami.

JEZIORO BODEŃSKIE – KOBIETY W ŻYCIU GŁÓWNEGO BOHATERA:

Suzanne → Francuska – bohater podczas flirtu z nią wciela się w romantycznego artystę, umęczonego za cierpiącą ojczyznę, marzy o ucieczce, o wielkiej realizacji obowiązku patriotycznego, o budzeniu sumień rodaków. Jednak z ulga dowiaduje się, że prawdziwa ucieczka jest niemożliwa.

Janka Birmin → w połowie polka, przyjechała z Krakowa, ojciec Anglik - łączy ich przyjacielski układ. Przy niej bohater może poczuć się naprawdę sobą.

WSPÓLNE CECHY CHARAKTERYSTYCZNE BOHATERÓW OPOWIADAŃ FILIPOWICZA:

W każdą z postaci Filipowicz wykorzystuje umiejętność jakby wejścia w skórę kreowanej postaci. Pojawiają się w jego utworach ludzie samotni, niedopasowani. Zwłaszcza kobiety, tak jak nieśmiała bohaterka jednego z opowiadań, która wybiera się na niedzielną wycieczkę, by trochę pobyć z ludźmi, bo w jej życiu zupełnie nic się nie dzieje. Ale jest zbyt nieśmiała, nie potrafi się przemóc, zagadać, włączyć we wspólną zabawę.

FILIPOWICZ – OBRAZ ZWYKŁEGO OBYWATELA CZASU WOJNY I PRL'u:

TYRTEIZM I ANTYTERTYIZM U GAJCEGO:

SPECYFIKA WCZORAJSZEMU NA TLE TWÓRCZOŚCI GAJCEGO:

W wierszu mamy do czynienia z pojawiającą się próbą dokonania swego rodzaju bilansu życia. Do głosu dochodzą sprzeczne dążenia "ja" lirycznego. Monolog szybko przeobraża się w dialog, który oddaje konflikt wewnętrzny. Bohater liryczny nawet mówi do "Siebie wczorajszego" niczym do odrębnej postaci typu „Ufałeś”. Daje się wyczuć rozczarowanie zaistniałą rzeczywistością. Wiara, optymizm, zaufanie legło w gruzach zapowiedzi katastrofy i w obliczu wojny. Zderzenie spokojnych wspomnień z "wczoraj" z tym, co dzieje się podczas wojny. Pojawia się konieczność walki. Poeta ma świadomość, iż trzeba wszystko diametralnie zmienić.

WIDMA GAJCEGO – SCHARAKTERYZUJ:

Poemat „Widma” utrzymany jest w nastroju katastroficznym. Przed odbiorcą rozciągnięte zostają profetyczne wizje końca świata. Bardzo licznie pojawiają się nawiązania do Biblii i zawartych w niej symboli. Rzeczywistość poematu Gajcego przesiąknięta jest grozą i niesamowitością. Budzi zdziwienie i sprzeciw, zdaje się, że zaprzecza ona istnieniu Boga. Świat znajduje się w szponach szatana, nieustannie napełniany jest ciemnością.

WIDMA → KREACJA PODMIOTU LIRYCZNEGO:

Podmiotem lirycznym jest człowiek z pokolenia Kolumbów, który zwraca się do Boga. Bohater liryczny odznacza się postawą prometejską. Nie daje się skusić szatanowi, postanawia poświęcić swoje życie walce za ojczyznę, chce przywrócić jej dawny, przedwojenny kształt.

GAJCY O SWOJEJ POEZJI:

Gajcy nadaje ważną rolę swojej poezji, poeta to ktoś wyjątkowy nie obowiązują go zasady, może być moralny ponad moralnością mieszczańską. Jego poezja ocali wartości, pokaże co było ważne w społeczeństwie. Tu np. "Do potomnego" to przesłanie skierowane do przyszłych, powojennych pokoleń. Nienaruszalne, odwieczne i niezależne od historii jest następstwo pokoleń. Gajcy zwraca się zatem do kogoś, kto przyjdzie po nim i będzie odwracał się wstecz, by nazwać epokę poety, by uczyć się o niej jak historii. Poeta szuka w gwiazdach zarysu swego potomka, próbuje odgadnąć przyszłość.

MOTYWY RELIGIJNE U GAJCEGO:

W np. Widmach to podmiot liryczny jest kuszony przez szatana (jak Konrad w Dziadach), obraz apokalipsy.

GŁOWACKI – ANTYGONA W NOWYM JORKU → POWIĄZANIA Z ANTYGONĄ SOFOKLESA:

Zarówno tytułem, jak i treścią nawiązuje do antycznej tragedii Sofoklesa – Antygony. Wprowadził do swojej sztuki archetyp Antygony i przez ten pryzmat spojrzał na zastaną rzeczywistość. Bezdomni w Tompkins Square Park to efekt "tu i teraz", ale też "wszędzie i zawsze" rzeczywistości. Historia sumienia, wyeksponowana dzięki losom Anity i jej zmarłego kochanka Johna, aktualna była w czasach Kreona i aktualna jest tu i teraz.

NAWIĄZANIA DO MICKIEWICZA W TRANS-ATLANTYK:

Utwór jest kpiną z „Pana Tadeusza” i całej trylogii. Udawany patriotyzm. najbardziej wyraźnym nawiązaniem do Mickiewicza jest ostatnia scena „Trans-Atlantyku, czyli zabawa, która przypomina poloneza z „Pana Tadeusza”. W powieści Gombrowicza ostatnia scena nie jest jednak hołdem dla tradycji sarmackiej i polskiej szlachty. W „Trans-Atlantyku” widzimy towarzystwo wymieszane, w którym znajdują się zarówno intelektualiści, jak i ludzie prości, a wszyscy bawią się w rytm muzyki ludowej. Widzimy, że folklor pełni rolę spoiwa, wspólnej świadomości kulturowej, która pozwala wspólnie bawić się Polakom. Oprócz psów pojawiają się ogiery, kobyły, muchy, papugi, konie, szaraki, szczury, charty, wróble, żaby, rysaki, itd. W powieści obecne jest jakieś zwierzęce szaleństwo, widać to nawet w terminologii, jakiej używają bohaterowie.

*MOTYWY ZWIERZECE W TRANS-ATLANTYK:

Bardzo charakterystyczne w „Trans-Atlantyku” jest występowanie zwierzęcych motywów, rekwizytów, nazw i opisów. Cała powieść przepojona jest zwierzęcością. Jest ich bardzo wiele, uwagę zwracają w szczególności te z pałacu Gonzala, który przecież sam jest „nie bykiem, lecz krową”. Pojawiają się tu psy skrzyżowane z innymi zwierzętami, i tak biega gdzieś: „piesek boloński, z pudlem skrzyżowany, bo ogon miął pydla a sierść foksteriera(…)”

KIM BYŁA TYTUŁOWA IVONA I CO SIĘ Z NIĄ STAŁO?

Dziewczyna mało interesującej i milczącej, którą poślubia kierowany kaprysem Książę. Bierna i obojętna Iwona budzi wyrzuty sumienia, nienawiść, agresję i ujawnia ukryte instynkty swojego otoczenia. Iwona ginie więc jakby przez przypadek podczas precyzyjnie wyreżyserowanej uczty, kiedy na skutek własnej niezgrabności dławi się rybią ością.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE DZIENNIKA GOMBROWICZA, WYMIEŃ:

Jego dzienniki są nie tylko relacją o życiu pisarza, ale także zbiorem refleksji filozoficznych, literackich czy szerzej kulturowych.

CO TO ZNACZY, ŻE GROCHOWIAK MIAŁ BYĆ TURPISTĄ?

TURPIZM – Brzydki; Był fascynacją tym co odrzucone przez kulturę wysoką. Grochowiak w swojej twórczości po części wybrał tę drogę, a swój wybór tłumaczył – walorami poznawczymi i artystycznymi. Brzydota pozwala zbliżyć się do prawdy i kusi różnorodnością i bogactwem form. Estetyka brzydoty jest w tym ujęciu buntem przeciwko konwencjom literackim, a także obyczajowym. Jego liryka, zwana przez niektórych "liryką śmietników" odrzuca tradycyjne, sztuczne wzorce i polemizuje z uwznioślonym pojmowaniem roli poety i poezji. W jego oczach mitologiczne, uświęcone tematy nie są więcej warte niż obrazy codziennej szarzyzny.

NAWIĄZANIA DO EGZYSTENCJONALIZMU W DRAMATURGII GROCHOWIAKA, WYMIEŃ:

EROTYKI GROCHOWIAKA – SCHARAKTERYZUJ:

Jego erotyki (np. wiersz Do pani) pełne są osobliwych rekwizytów a także motywów anatomicznych (żebra). Ten fizjologizm i piętrzące się obrazy wskazuje na związki Grochowiaka z tradycją baroku.

MOTYWY EGZYSTENCJALNE W CHŁOPCY GROCHOWIAKA:

- upływ czasu, - przemijanie, - starość

ZBIGNIEW HERBERT WOBEC TOTALITARYSTÓW I TERRORU:

Nie zgadzał się na władzę bazującą na zastraszaniu i terrorze, był świadomy i wiedział że nie mógłby w żadnym wypadku zaprzedać się reżimowi.

RODZAJE LIRYKI U HERBERTA:

Poeta tworzy w nurtach liryki:

1. W nurcie klasycznym - poeta odwołuje się do trwałych mitów i wartości kultury, które stanowią o łączności pokoleń, np. "Apollo i Marsjasz"

2. Nurt moralistyczny - analizuje podstawowe zagadnienia egzystencji, problemy moralne i etyczne. Jego utwory niosą uniwersalne przesłanie, np. wiersze z cyklu Pan Cogito.

CYKL WIERSZY HERBERTA O PANU COGITO – SCHARAKTERYZUJ:

Autor w całym cyklu przedstawia człowieka myślącego (skąd też wywodzi się imię Pana - „Cogito ergo sum” – „Myślę, więc jestem”). Nasz bohater przemierza świat, podejmuje się analizie podstawowych zagadnień egzystencji, podejmuje problemy etyczne czy moralne. Autor moralizuje. Pan Cogito o cnocie, Pan Cogito o postawie wyprostowanej ukazany jest człowiek żyjący we współczesnym świecie, pojawia się kryzys wartości, rzeczy materialne wychodzą na pierwszy plan. Człowiek powinien być wiernym swoim ideałom i nie zginać karku nawet pod presją władzy.

HERLING-GRUDZIŃSKI O WIERZE I RELIGI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ NA PODSTAWIE OPOWIADAŃ, PRZYKŁADY:

Nawet w najbardziej ekstremalnych sytuacjach człowiek powinien wierzyć i mieć nadzieję. Wiara w Boga nie przynosi wolności od cierpienia, ale daje spokój w cierpieniu. Utwór pt. „Wieża” ukazuje nam wzorzec godny naśladowania, udowadnia, że pomimo cierpienia można godnie przejść przez życie z wiarą i nadzieją, ale także pokazuje nam jak cierpienie może zniszczyć człowieka gdy odwróci się on od Boga.

HERLING-GRUDZIŃSKI I JEGO DZIENNIK SPISANY NOCĄ – CECHY CHARAKTERYSTYCZNE:

Dziennik pisany nocą jest czymś z gatunkowego pogranicza: pomiędzy dziennikiem a esejem. Bywa, że esej się rozrasta i tworzy zamknięta całość. Jest to przede wszystkim zapis myśli, doświadczeń intelektualnych. Jest tyleż dziennikiem, co pamiętnikiem. Narrator opowiada o świecie, który ogląda, jest jego komentatorem. Zawiera klasyczne zapisy dziennikowe obok esejów poświęconych sztuce, komentarzy politycznych i utworów fikcyjnych.

*HERLING-GRUDZIŃSKI PRZEDSTAWIENIE KATA I OFIARY W INNYM ŚWIECIE:

W relacji kata z ofiarą autor pokazuje obraz zbliżony do prawdy o człowieku. W świecie przepełnionym cierpieniem, nędzą, egzystencjalnym poniżeniem nie jest wolny ani kat ani tym bardziej ofiara. W świecie okrucieństwa dokonuje się często samosądu. Pojawia się motyw deheroizacji, który ingeruje nie tylko w „świat przedstawiony” utworu i relacje pomiędzy bohaterami, ale służy demitologizacji postaw.

*OBRAZ I SYTUACJA KOBIET W INNYM ŚWIECIE:

Kobiety od samego początku pobytu w łagrze, znajdywały się na gorszej pozycji, narażone na wiele niebezpieczeństw. Jednym z nich były nocne łowy podczas to, których recydywiści polowali na kobiety a potem grupowo gwałcili. Najbardziej narażone były nowoprzybyłe nieświadome zagrożenia. Ciągle nękane z wolna sięgały dna. Nie można więc, źle oceniać postępowania samych kobiet, gdyż to miejsce i sytuacja wymusiły na nich takie a nie inne zachowania. Jedno jest pewne, ich pozycja była tragiczna.

INNY ŚWIAT – POWIEŚĆ CZY ZBIÓR OPWIADAŃ?

Jest to powieść zawierająca w sobie 11 opowieści; zawiera to powieść z elementami eseju i opowiadania powstała po II wojnie światowej. Pokazuje chłodną relację, nie przesyconą zbytnim ładunkiem emocji, lecz nie pozbawioną refleksji filozoficznych. Przedstawia Świat łagru sowieckiego, w którym "preparuje się więźnia" - tzn. człowiek popada w stan, w którym "uczucia i myśli obluzowują się", "pomiędzy skojarzeniami powstają luki" - coś na kształt tępoty, posłuszeństwa, uległości - po to, aby przeżyć lub choćby uniknąć bólu, czy głodu. Obozowe zniewolenie - to fizyczne i psychiczne złamanie człowieka. Charakterystyczną cechą struktury powieści są różne opisy i uogólniające, ważkie komentarze.

KLAMRA PARYSKA W INNYM ŚWIECIE:

Świat łagru sowieckiego, w którym "preparuje się więźnia" - tzn. człowiek popada w stan, w którym "uczucia i myśli obluzowują się", "pomiędzy skojarzeniami powstają luki" - coś na kształt tępoty, posłuszeństwa, uległości - po to, aby przeżyć lub choćby uniknąć bólu, czy głodu. Obozowe zniewolenie - to fizyczne i psychiczne złamanie człowieka.

BOHATER W INNYM ŚWIECIE – KREACJA:

Bohater i jednocześnie narrator jest podobieństwem autora. Narrator opowiada historie, które tam miały miejsce z perspektywy człowieka wolnego, człowieka, który odzyskał swe życie. Nastawiony jest on na przekazanie prawdy o koszmarze Jercewa. Bohater chce przeżyć ale ta chęć nie jest to chęcią przeżycia ze wszelką cenę. Nie chce utracić człowieczeństwa.

ODWOŁANIA DO DOSTOJEWSKIEGO W INNYM ŚWIECIE:

Wielokrotnie Herling - Grudziński odwołuje się do powieści Dostojewskiego „Zapiski z martwego domu”, czyniąc cytaty z niej punktem wyjścia nie tylko do snucia opowieści, ale również swoich bardzo osobistych refleksji. Już na samym wstępie przytacza fragment z Dostojewskiego, czyniąc go mottem utworu, będącym jednocześnie aluzją do tytułu: „Tu otwierał się inny, odrębny świat, do niczego niepodobny(...)”. W każdym momencie naszego życia jesteśmy odpowiedzialni za nasze czyny i zachowania. Autor zapoznawszy się z lekturą Dostojewskiego, zdziwiony jest jej ciągła aktualnością.

RELIGIJNOŚĆ U GRUDZIŃSKIEGO:

Autor prowadzi uporczywe poszukiwania Boga i Jego obecności w życiu człowieka. Interesują go przede wszystkim kolejne etapy naszej egzystencji, w których cierpienie jest tak silne, że zabić może wiarę w miłosierdzie boskie, lub w istnienie Boga w ogóle, ale może tez zarazem wyzwolić człowieka z obojętności, zmusić do głębszej analizy siebie samego i do wyczucia obecności drugiego człowieka. Dlatego prezentuje on swych bohaterów w sytuacjach krańcowych, które stawiają ich przed największym lękiem, największym bólem, przed śmiercią. Idea pielgrzymstwa, tak związana z sytuacją emigracji zewnętrznej i wewnętrznej pisarzy (tu, np.. Wieża - prezentuje on swych bohaterów w sytuacjach krańcowych, które stawiają ich przed największym lękiem, największym bólem, przed śmiercią. Rolą pisarza-emigranta politycznego, który twórczością stara się przeciwstawiać złu)

biblijnej symbole: i tak Trędowaty to Hiob „umarły dla świata”, ostatnie chwile Sycylijczyka (nauczyciela) to wyjście pod kamienną górę, śmierć w piątek jak Chrystusa na Golgocie, krzyż, korona cierniowa jako obrączka - to znak zaślubin cierpienia dla wolności wewnętrznej, ukamienowanie psa Miracolo - to ukamienowanie niewinnego, posłańca prawdy, świętego.

CZŁOWIEK WOBEC CIERPIENIA, NIESZCZĘŚCIA I ZŁA U GRUDZIŃSKIEGO:

Zło coraz częściej opatrzone słowem "tajemnica". Jednostka u Herling –Grudzińskiego bywa już z góry naznaczona piętnem zła. Uległości bohaterów wobec niszczącej potęgi zła.

KIM BYLI PIĘKNI DWUDZIESTOLETNI, WYMIEŃ, PODAJ PRZYKŁADY:

MAPA POGODY IWASZKIEWICZA – WYJAŚNIJ ZNACZENIE TYTUŁU TOMU:

Autor apeluje o poszukiwanie pogody wewnętrznej zwłaszcza przez obcowanie z naturą.

WYMIEŃ 3 TYTUŁY Z MAPY POGODY:

- Pogody lasu, - Gromniczne ciche polecenie, - Pośrodku tryska wysoka fontanna

MAPA POGODY JAKO POŻEGNANIE SIĘ Z ŻYCIEM:

Topos pożegnania ze światem, przestrzeń spraw ostatecznych. Wszystko w naturze przemija. To co przemijające zapowiada swój koniec. Metafizyczna tajemnica bytu odsłania mu się w kontakcie ze zjawiskami natury. Tutaj autor żegna się z życiem używać stylu najprostszego, w przekonaniu że tylko taki język odpowiada problematyce ostatecznej. Dzieło stanowi jakby bilans życia z perspektywy starości.

RODZICE ROMKA (WZLOT) A RODZICE JEANA BAPTYSTY CLEMENCE (UPADEK) PORÓWNAJ:

KATEGORIA POŚWIĘCENIA W OPOWIADANIACH IWASZKIEWICZA, PRZYKŁADY:

WYJAŚNIJ ZNACZENIE TYTUŁU MAŁA APOKALIPSA:

Tytuł książki Tadeusza Konwickiego „Mała apokalipsa” nawiązuje do biblijnego Nowego Testamentu i ostatniej jego księgi, czyli Apokalipsy świętego Jana. W języku potocznym poprzez „apokalipsę” określa się zjawiska przerażające, tajemnicze, które zwiastują jakiś koniec: świata, narodu, kultury. W utworze odnaleźć można wiele podobieństw do biblijnej Apokalipsy. „Mała Apokalipsa” to utwór o końcu świata. Ukazuje upadek konkretnego państwa i społeczeństwa, choć równocześnie sugeruje upadek całego świata, stając się wizją globalnej zagłady. Tytułowa „Mała Apokalipsa” odnosi się przede wszystkim do upadku świata głównego bohatera, żyjącego w totalitarnym systemie komunistycznym.

*TRAGIZM W MAŁA APOKALIPSA:

Tragizm rozgrywa się na kilku płaszczyznach dotycząc nie tylko pojedynczych postaci, ale i całego kraju. Tragizm „Małej apokalipsy” to przede wszystkim tragizm głównego bohatera - polega na jego bierności, mężczyzna żyje tak, że jego życie przepływa obok niego. Samotnie koczuje w zapuszczonym mieszkaniu w centrum Warszawy. Od lat nie może stworzyć niczego wartościowego.

PORÓWNAJ STRATEGIĘ NARRACYJNĄ W KRONICE WYPADKÓW MIŁONYCH I DOLINIE ISSY:

Kronika wypadków miłosnych -

Dolina Issy Miłosza → W powieści Miłosza dominuje specyficzny tok narracji – z dziecięcej perspektywy Tomasza (choć narrator mówi w trzeciej osobie), pogłębionej jednak przez świadomość dorosłego.

*DOLINA ISSY → DWIE PŁASZCZYZNY TEKSTY:

Miłosz wyodrębnia dwie płaszczyzny tekstu – po pierwsze, zmysłową urodę krainy dzieciństwa, namacalną niemal, sensualną przyrodę o różnych porach dnia i nocy oraz przestrzeń ludzkiej działalności – dworek w Giniu, kościół, cmentarz; po drugie, warstwę filozoficzną – pytania o sens istnienia, o czynniki kształtujące tożsamość człowieka, o relacje między „ja” i „nie-ja”, o świadomość jako błogosławieństwo i przekleństwo, o dobro i zło, o vanitas, życie i śmierć.

CZYM GATUNKOWO JEST KALENDARZ I KLEPSYDRA, UDOWODNIJ:

Utwór nie jest w pełni jednym konkretnym gatunkiem literackim. Posiada on cechy dziennika, eseju, recenzji, łączy w sobie cechy prozy dokumentalnej i fikcji. Zawiera wspomnienia, anegdoty z życia towarzyskiego i literackiego, czy też spojrzenie na rzeczywistość, refleksje pisarza na temat współczesnej literatury, sylwetkę kota Iwana, relacje z podróży do Chin i Ameryki, recenzje filmów i książek. Dlatego trudno jednoznacznie go określić.

SYLWA:

Forma piśmiennictwa popularna w okresie staropolskim, zwłaszcza w kręgach szlacheckich, obejmująca niejednorodne formalnie teksty zapisywane "na gorąco" i wyróżniające się różnorodną tematyką. Literatura sylwiczna bywa też pisana w okresie postmodernizmu. W praktyce oznacza wymieszanie gatunków literackich, zmienność poetyki i nastroju, stosowanie stylizacji i cytatów, dodatków graficznych. Ich wielowątkowość zahacza często o elementy autobiograficzne.

PODAJ ARGUMENTY WYSUWANE PRZEZ ŚRODOWISKA ŻYDOWSKIE PRZECIWKO I ZA WYBUCHEM POWSTANIA W GETCIE WARSZAWSKIM:

MIEJSCE AKCJI TRISTIANA 1946 – SKĄD SIĘ TAM WZIĘLI BOHATEROWIE?

Akcja powieści rozgrywa się w Anglii, a konkretnie w Kornwalii, w okresie powojennym. do Wandy przyjeżdża dwudziestodwuletni syn Adam (z polski). Mężczyzna, który przeżył piekło wojny i piekło obozu jest dla kobiety obcym człowiekiem, zostaje ochrzczony mianem Tristana. Mężczyzna zostaje uratowany przez studentkę chemii, laborantkę pracującą w szpitalu, do którego zaprowadził go przyjaciel matki. Kathleen staje się Izoldą (Kathleen jest kobietą, która w swym życiu odgrywa określone role, jest niczym aktorka na scenie). Losy bohaterów zaczynają nierozerwalnie splatać się losami Tristana i Izoldy. Stanowią odbicie miłości średniowiecznych kochanków. [Wanda-matka Adama]

LEKCJA MARTWEGO JĘZYKA – WYTŁUMACZ ZNACZENIE TYTUŁU: → NIE MA NA LIŚCIE LEKTUR!!!!!

SCHARAKTERYZUJ ZWIĄZEK MIŁOSNY BOHATERA SOLARIS:

Wątek miłosny cechuje się szczególnym napięciem i dramatyzmem. Jest tutaj pokazany Kris Kelvin i Harey → jego była partnerka. Odtrąciwszy jej uczucie, mężczyzna nieumyślnie pchnął ją do samobójstwa. To trauma, z którą od lat żyje, z którą trudno mu się pogodzić, która z niewiadomego powodu powraca – dosłownie rzecz ujmując, przywrócona do życia przez ocean Solaris. Naukowiec z własnej woli oddaje się we władanie kobiecego mirażu, stając się przy tym tragicznym romantycznym kochankiem wyjętym żywcem z kart XIX-wiecznych powieści – toczącym wewnętrzną walkę o prawo uczucia do czegoś, co nie ma prawa istnieć. Cierpienie Krisa Kelvina nie usuwa się na dalszy plan sprawy Kontaktu, a „Solaris” nie staje się romansem.

NIE MA NA LIŚCIE LEKTUR!!!! → CECHY POEZJI LIPSKIEJ, KTÓRE ŁĄCZĄ JĄ Z NOWĄ FALĄ:

CECHY WOJENNEJ TWÓRCZOŚCI MIŁOSZA, WYMIEŃ:

Jego twórczość z okresu wojennego cechuje większa prostota, jak gdyby poeta postawił w tym czasie na zrozumiałość i dostępność wierszy. Często podejmuje temat realiów życia w okupowanej przez Niemców Warszawie. Charakterystycznymi dla tego okresu są takie utwory jak „Miasto”, „Błądząc” czy „Rzeka”.

MIŁOSZ O WOJNIE W SWOJEJ POEZJI – SCHARAKTERYZUJ:

W Campo di Fiori pokazuje obojętność na czyjąś śmierć, ponieważ to zjawisko jest w tamtym czasie powszechne i tłum jest już obojętny na śmierć. Tłumna znieczulica na cierpienie i ogrom zła. Niemożność porozumienia się na wzgląd innej perspektywy.

MIŁOSZ O ROLI POETY W SPOŁECZEŃSTWIE:

Uważa, że poeta jest rozdarty między natchnieniem (dejmonium) a czytelnikiem.

WYJAŚNIJ POJĘCIE – KETMAN:

Czesław Miłosz w „Zniewolonym umyśle” nazwał tym określeniem postawę artystów i intelektualistów doby siermiężnego stalinizmu, którzy musieli udawać, że im zależy na budowaniu marki PRL-u, na głoszeniu propagandy, na odgrywaniu z góry rozpisanych ról.

NIE WIEM O CO TU CHODZI ;/ → CO ŁĄCZY SŁONIA Z PRL-EM?

CO ŚWIADCZY O NOWOCZESNOŚCI W ATOMICACH → MROŻEK „WESELE W ATOMICACH”?

Na wsi w posiadaniu chłopów znajduje się nie ziemia, lecz laboratoria, reaktory, zakłady chemicznej syntezy. Typowe jest również wysokie wykształcenie mieszkańców Atomic: dzieci uczęszczają na uniwersytet, panna młoda posiada sześć patentów z dziedziny biochemii, brat panny młodej to uczony, kolega narratora jeszcze z katedry. Zmieniły się zajęcia chłopów, nie uprawiają już ziemi, lecz np. walcują blachę na zimno.

*GROTESKA W WESELE W ATOMICACH:

Pisarz ukazuje świat zniekształcony, absurdalny, owe cuda techniki znajdują się w rękach chłopów, wprawdzie z wykształceniem uniwersyteckim, ale wyglądających, zachowujących się i żyjących jak chłopi z XIX-wiecznej wsi. Groteska powstała z połączenia dwóch sprzecznych ze sobą rzeczywistości: fantastycznej przyszłości, w której możliwe są niezwykłe osiągnięcia techniki, z zacofaną rzeczywistością tradycyjnej wsi. Bardzo znane, swojskie elementy obyczajowości wiejskiej łączy Mrożek z elementami cywilizacji ery atomowej, np.:- panna młoda otrzymuje posag, ale nie, jak to było w zwyczaju, kawał ziemi, lecz siłownię, a w malowanym kufrze trzyma nie stroje, ale sześć patentów z dziedziny biochemii; Cała rzeczywistość Atomic zbudowana została z połączenia elementów z przyszłości z elementami przeszłości, co dało groteskową wizję cywilizacji. Przyszłość została przez autora ukazana „w krzywym zwierciadle”, jest satyrą na postęp ukierunkowany jedynie na rozwój techniki.

CO NOSIŁ W TECZCE PROTAGONISTA MONIZY CLAVIER?

KTO Z KIM JEST SPOKREWNIONY W TANGU?

Młody człowiek (Artur) – syn Stomila i Eleonory, młody chłopak, student medycyny i filozofii; Ala – kuzynka i narzeczona Artura ; Stomil – ojciec Artura, wynalazca-nieudacznik; Eleonora – żona Stomila; Osoba zwana Babcią – Eugenia; Eugeniusz – brat Eugenii, wuj ArturA; Edek – typ spod ciemnej gwiazdy, partner Eugenii i Eugeniusza do gry w karty; kochanek Eleonory

STREŚĆ ZAKOŃCZENIE EMIGRANTÓW:

W finale dokonuje się synteza wartości obu grup społecznych, zwiastująca przełamanie powstałych barier. W finale wygłasza on monolog, w którym próbuje wzbudzić w sobie i swym towarzyszu nadzieję, robotnik jednak już go nie słucha, ponieważ śpi. To, co nastąpi po obudzeniu się bohatera, pozostaje wielką niewiadomą.

ZINTERPRETUJ ZAKOŃCZENIE MIŁOŚCI NA KRYMIE:

JAK SIĘ ZMIENIŁA WIEŚ PO 1945 ROKU NA PODSTAWIE KAMIENIA NA KAMIENIU?

NOWAK O ANTYKOMUNISTYCZNEJ PRAKTYCE W DIABŁACH:

POSTAĆ ŻYDA W A JAK KRÓLEM A JAK KATEM BĘDZIESZ, SCHARAKTERYZUJ:

NIE MA NA LIŚCIE!! → 3 CHARAKTERYSTYCZNE CECHY POEZJI POŚWIATOWSKIEJ

NIE MA NA LIŚCIE!! → POŚWIATOWSKA O ŚMIERCI:

NIE MA NA LIŚCIE!! → EROTYKI POŚWIATOWSKIEJ – SCHARAKTERYZUJ:

REAKCJE KAZIUKA (KONOPIELKA) NA KOLEJNE UMIEJĘTNOŚCI JEGO DZIECI WYNIESIONE ZE SZKOŁY:

SKĄD SIĘ WE WSI (AWANS) WZIĄŁ NAUCZYCIEL?

HOLOCAUST W POEZJI RÓŻEWICZA

Poeta ukazywał przede wszystkim okropieństwa masowych egzekucji, nieludzkich warunkach w obozach koncentracyjnych.

RÓŻEWICZ O WOJNIE:

W „traktat moralistyczny” widzimy wojnę jako lawinę, której nie można zatrzymać. Jeden człowiek nie jest w stanie nic zmienić, zatrzymać tej plagi jaką jest wojna. Pisał o wojnie - prosto, ale sugestywnie, żeby kolejne pokolenia mogły uświadomić sobie, na czym polegało okrucieństwo tamtych czasów.

PORÓWNAJ KARTOTEKĘ I KARTOTEKĘ ROZRZUCONĄ:

„Kartoteka” to nowa wersja wcześniej napisanej „kartoteki rozrzuconej”, która była pierwszą sztuką Różewicza. W „Kartotece rozrzuconej” przenosi akcję „Kartoteki” we współczesność– czas destabilizacji po przełomie ustrojowym. W „Kartotece” bohater nic nie chce, nic nie robi, nie ma żadnych idei, rezygnuje z wszelkiego działania. Natomiast z „Kartoteki rozrzuconej” dowiadujemy się o jego dalszym życiu. Wiemy, że się ożenił, ma już dorosłą wnuczkę, brał udział w niektórych wydarzeniach politycznych. Bohater Kartoteki jest odizolowanym reprezentantem swojego pokolenia, dla którego druga wojna światowa była pierwszym, wstrząsającym przeżyciem i który wyszedł z niej w pewien sposób okaleczony. Nowa, komunistyczna rzeczywistość przedstawiona w Kartotece rozrzuconej jeszcze bardziej pogłębiła upadek tego pokolenia.

*POEZJA RÓŻEWICZA:

Poezja Różewicza jest prosta, język bardzo często potoczny i dosadny. Tylko w taki sposób można było przekazać wiarygodnie doświadczenia czasów wojny. A jego twórczość charakteryzuje się dążeniem do prostoty wyrazu.

RóżEWICZ O POEZJI I POETACH WSPÓŁCZESNYCH – SCHARAKTERYZUJ:

Poezja nie ma szans na przetrwanie w obliczu wojny, nie będzie wstanie zachować swoich wartości. Nie pomoże przeżyć i uchronić przed piekłem wojny – tu kryzys kulturalny i kryzys wartości.

ESEJE DLA KASANDRY – WYMIEŃ 3 CHARAKTERYSTYCZNE CECHY:

- podział na podrozdziały, osobne cząstki, nie ma między nimi związku logicznego; każda cześć mówi nam coś swoją treścią, ale i przekazuje wartości ogólne; - zawiera własne poglądy, a także ludzi,o których pisze, poznał ich osobiście; - dwa plany -> opis zdarzenia dotyczącego samej Kasandry, oraz wnioski związane z widzeniem przyszłości także w świecie współczesnym; - klasyczne wyznaczniki eseju w utworze

OKOLICZNOŚCI ŚMIERCI TYTUŁOWEGO WSZARZA:

Tytułowy wszarz zostaje „skazany” za chęć zabicia jeńców. Wszarz kopie bardzo wolno swój grób, w końcu żołnierze mu pomagają, okazuje się, że dół jest wypełniony wodą. Żebrak wrzuca do niego liście i kładzie się na nich. Wszarz zostaje zabity przez Zbirka (młody żołnierz), który po zabiciu żebraka twierdził, że miał ochotę dziś kogoś zabić.

DLACZEGO ZGINĘLI WŁAŚCICIELE TYTUŁOWYCH BUTÓW?

Właściciele „butów” okazali się być tzw. Własowcy, którzy brali udział w napadzie na Warszawę. Dowódca Polaków (Raf) postanawia ich zabić za zbrodnie przez nich dokonane.

JAK LEKTURA CONRADA WPŁYNĘŁA NA BOHATERA LISTU DO JULIANA STRYJKOWSKIEGO?

DLACZEGO HENRYCZEK WRACA DO GETTA (POCZĄTEK)?

Henryczek, młody Żyd, ucieka z getta, a później do niego wraca z postanowieniem, że powinien godnie zginąć. [po nocy z dziwką odzyskuje władzę nad swoim losem (los jest zależny od przypadku i oprawcy- motyw egzystencjalny- tu on sam może zdecydować czy zginie i w jaki sposób)]

CECHY NARRACJI W POCZĄTEK:

Narracja jest dopasowana do postaci - raz gorączkowa,niespokojna jak młodość, raz wyważona i stateczna; bohaterowie są trudni, niejednoznaczni, z krwi i kości.

JAK I DLACZEGO WYBUCHŁ ANTYSEMITYZM W ARRAS?

MIŁOŚĆ KOBIETY I MĘŻCZYZNY W TWÓRCZOŚCI SZYMBORSKIEJ

NAWIĄZANIA DO DZIEŁ SZTUKI W TWÓRCZOŚCI SZYMBORSKIEJ:

*MOTYW ANTYCZNY U SZYMBORSKIEJ:

Wśród odwołań antycznych w twórczości poetyckiej Szymborskiej wysuwa się niewątpliwie tematyka mitologiczna, której reinterpretacja zmierzała do określenia stosunku poetki do świata, do egzystencji ludzkiej, do praw władających życiem współczesnego człowieka.

SZYMBORSKIEJ WIERSZE O UCZUCIACH I EMOCJACH – SCHARAKTERYZUJ:

Są to wiersze analizujące uczucia. Nie pisze jednak o swoich uczuciach, są to opisy uczuć i emocje innych ludzi – które zaobserwowała.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE NARRACJI W CHLEBIE RZUCONYM UMARŁYM → NIE MA NA LIŚCIE LEKTUR!!!

RODZAJE MIŁOŚCI W POEZJI TWADOWSKIEGO, WYMIEŃ:

Miłość do Boga i bliźniego Twardowski realizuje poprzez uczynki, najprostsze posługi kapłańskie.

POEZJA JAKO EWANGELIZACJA NA PODSTAWIE WIERSZY TWARDOWSKIEGO – SCHARAKTERYZUJ:

FRANCISZKANIZM U TWARDOWSKIEGO:

Poeta ukazał człowieka na równi ze zwierzętami, nie idealizuje go.

WOJACZEK JAKO BUNTOWNIK – SCHARAKTERYZUJ:

Nie brzydził się światem dlatego, że naznaczony był socjalistycznymi ideologiami, lecz dlatego, że przedstawiał mu się jako koszmar pozbawiony sensu i boleśnie nudny. Destrukcyjna postawa, alkoholizm, skandale i igranie ze śmiercią były siłą napędową jego poezji, jednocześnie doprowadziło go to tragicznego końca. Poezja Wojaczka zanurzona jest w estetyce turpistycznej i porusza przede wszystkim tematy dotyczące śmierci i miłości, fascynacji kobiecością i cielesnością.

POEZJA NOWEJ FALI – PROGRAM ARTYSTYCZNY:

PROGRAM POETYCKI POKOLENIA '68 – SCHARAKTERYZUJ I PODAJ PRZYKŁADY WIERSZY ILUSTRACYJNYCH:

Program artystyczny i ideowy Nowej Fali najpełniej został wyrażony w książkach krytycznych: Nieufni i zadufani Stanisława Barańczaka (1971 r.), Świat nie przedstawiony Juliana Kornhausera i Adama Zagajewskiego (1974 r.), Ironia i harmonia Stanisława Barańczaka (1973 r.). Dwie alternatywne tendencje w poetyce nowofalowców. Pierwszą z nich nazywa „poetyką napisu” - odsyłała ona do konkretnych sytuacji, rzeczy, wydarzeń i świata pozapoetyckiego. Stąd też w wierszach nowofalowych pełno konkretnych (zarówno realnych, jak i fikcyjnych) osób, nazw miast, ulic, obiektów użyteczności społecznej. „Poetyka napisu” uobecnia się niejednokrotnie już w samym tytule utworu (np. Z listu Maryli Wereszczakówny Ryszarda Krynickiego, Pan tu nie stał Stanisława Barańczaka). Drugą tendencję w poetyce Nowej Fali stanowi nurt lingwistyczny, czyli taka klasa wypowiedzi poetyckich, w których gra z funkcjonującymi kodami jest szczególnie intensywna.

PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE MIĘDZY TWÓRCZOŚCIAMI POETÓW POKOLENIA '68:

Między poetami tego pokolenia istniały od początku różnice poglądów, wzorów literackich i strategii poetyckich.

POKOLENIE '68:

Praktyka poetycka pokolenia wchodziła nieustannie w konflikt z zafałszowaniami, czy stereotypami fabrykowanymi przez mass media, poddana ciśnieniu politycznej propagandy. Dążyła do wydobycia treści życia istotnych pod względem moralnym oraz do odnowienia obywatelskiej wrażliwości przez metodyczną niezgodę na stereotypy i ideologiczne umówienia. Korzystała w tym z do świadczeń poezji lingwistycznej.

EROTYKI WOJACZKA:

Fascynacja kobiecością i cielesnością to jeden z głównych motywów, który przejawia się w jego twórczości. Erotyzm, seksualna ekspresja łączy się nierozerwalnie ze śmiercią. Cechą literatury tego poety było przeplatanie głębokiego liryzmu i pragnienia czułości.

MAREK HŁASKI JAKO PISARZ CZARNEJ PROZY:

tzw. czarna proza zapoczątkowana głośnym debiutem M. Hłaski, penetrująca zakazane dotąd strefy rzeczywistości, była jednym z przejawów buntu. Czarna proza Hłaski ma swoisty humor, dowcip i wdzięk.

FENOMEN HŁASKI:

Jego opowiadania są jednak nie tylko dokumentem patologii społecznej. Fenomen Hłaski polega przede wszystkim na tym, że nikt w polskiej prozie (i prawie nikt w światowej) nie stworzył w tak młodym wieku tak wnikliwych i dojrzałych portretów psychologicznych, jak on w NP. Krzyżu, Zbiegu. Proza Hłaski ma niezwykle szeroką skalę - od piękna do brzydoty i okrucieństwa z pogranicza sadyzmu, jak w odrażających opisach znęcania się nad kobietami.