Milowe kroki w rozwoju
wczesne dzieciństwo I (0-18 m.ż.)
ROZWÓJ MOTORYCZ Y
Przekłada zabawkę z jednej ręki do drugiej [6 m.ż.]
Chwyt pęsetowy [10 m.ż.]
Samodzielnie stoi przytrzymując się [10 m.ż.]
Raczkuje w sposób skoordynowany [11 m.ż.]
Stawia kroki trzymane za rękę [12 m.ż.]
Rysuje ołówkiem kreski [12 m.ż.]
Potrafi jeść samodzielnie, a także pić z kubka bez rozlewania [18 m.ż.]
Przenosi zabawki z miejsca na miejsce [18 m.ż.]
ROZWÓJ POZ AWCZY
Rozpoznaje znane przedmioty i miejsca, rozumie czynności powtarzające się systematycznie [4 m.ż.]
Ogląda zabawkę w swojej rączce [4 m.ż.]
Spogląda na przedmiot, który upadł [6 m.ż.]
Wskazuje palcem przedmiot, który chce otrzymać [9-11 m.ż.]
Wskazuje palcem przedmioty, aby zainteresować nimi dorosłego [12-14 m.ż.]
a sygnał pokazuje części ciała na lalce [15 m.ż.]
Rozpoznaje kilka przedmiotów na kartach książki i wskazuje je, jeśli się je wymieni [18 m.ż.]
Ciągnie serwetkę, aby dosięgnąć zabawkę [15 m.ż.]
Wykonuje proste polecenia [12 m.ż.]
Wypowiada jedno lub dwa sensowne słowa [12 m.ż.]
ROZWÓJ SPOA
ECZ O-EMOCJO AL Y
Śmieje się głośno gdy się je zaczepia [6 m.ż.]
Reaguje radośnie na zabawę w chowanego za meblami [koniec 8 m.ż.]
Wyraz
nie rozpoznaje obce osoby [9-10 m.ż.]
Naśladuje ruch mieszania łyżką w garnuszku [12 m.ż.]
Powstrzymuje się przed czynnością na dz
więk słowa  nie [12 m.ż.]
Zna własne imię (odwraca się na zawołanie) [15 m.ż.]
Tuli lalkę i układa ją w łóżeczku lub wózku [18 m.ż.]
wczesne dzieciństwo II (18 m.ż.  3 r.ż.)
ROZWÓJ MOTORYCZ Y
Dobrze posługuje się łyżką [21 m.ż.]
Nawleka koralik [30 m.ż.]
Potrafi skoczyć do przodu nie upadając [30 m.ż.]
Potrafi przekręcać gałkę by otworzyć drzwi, odkręcać słabo zakręcone pokrywki słoików, rozpinać i zapinać zamek błyskawiczny
[2 r.ż.]
A
apie piłkę z odległości 2 m [36 m.ż.]
Myje ręce mydłem i wyciera je [34 m.ż.]
Modeluje z plasteliny kulki, placki, kółka, rogaliki itp. [3 r.ż.]
Chodzi samo po schodach, stawiając nogi na przemian [3 r.ż.]
ROZWÓJ POZ AWCZY
Umie pokazać przynajmniej 5 części ciała na obrazku przedstawiającym lalkę [21 m.ż.]
Umie pokazać kilkanaście rysunków przedstawiających różne przedmioty, zabawki, zwierzęta [21 m.ż.]
Potrafi spełniać złożone polecenia i odnajdywać przedmiot, którym uprzednio się bawiło [2 r.ż.]
Potrafi uzupełnić wkładankę (koło, trójkąt, kwadrat) wkładając figury do otworów [27 m.ż.]
Zadaje pytania  co to? ,  gdzie? ,  jak? ,  dlaczego? [3 r.ż.]
Rysuje różne bazgroty i różnie je nazywa [3 r.ż.]
ROZWÓJ SPOA
ECZ O-EMOCJO AL Y
Wykonuje polecenia, np.  podnieś lalkę i połóż ją na stole [21 m.ż.]
Spełnia proste polecenia dotyczące codziennych sytuacji domowych [20 m.ż.]
Jest wrażliwe na pochwałę i naganę słowną [30 m.ż.]
Jest zdolne do okazania współczucia [30 m.ż.]
Jest zdolne do uczestniczenia w zabawach, odbywających się według pewnych reguł [3 r.ż.]
Próbuje pocieszać, gdy ktoś jest smutny [2 r.ż.]
Podporządkowuje się regułom gry:  raz ja  raz ty [3 r.ż.]
 średnie dzieciństwo  wiek przedszkolny (4-6 r.ż.)
ROZWÓJ MOTORYCZ Y
Sprawnie chodzi, biega, skacze i wspina się
Wchodzi i schodzi ze schodów stawiając nogi naprzemiennie
Jest w stanie opanować kombinacje ruchowe (bieg i skok, bieg i kopnięcie piłki itp.)
Potrafi opanować kilka czynności ruchowych jednocześnie
A
atwo uczy się nowych umiejętności ruchowych (jeżdżenie na rowerze, na rolkach, pływanie itp.)
Duża potrzeba ruchu (głód ruchu)
Dobrze radzi sobie z czynnościami samoobsługowymi
Samodzielnie myje ręce i twarz
Ubiera się i rozbiera bez pomocy [4-5 r.ż.]
Potrafi zapinać guziki
Potrafi posługiwać się sztućcami
Rysuje schematy człowieka i przedmiotów
Potrafi skomponować rysunek przedstawiający wiele obiektów
ROZWÓJ POZ AWCZY
Odróżnia pismo od tego, co pismem nie jest [3-4 r.ż.]
Potrafi rozpoznawać proste kształty geometryczne i kilka liter [5-6 r.ż.]
Umie w przybliżeniu kopiować kształty liter
Poprawnie nazywa kolory
Potrafi rozpoznawać i imitować melodie [4 r.ż.]
Potrafi utrzymywać tonację i rytm melodii [5 r.ż.]
Mówi wyraz
nie, choć podczas wymawiania dwóch lub trzech sąsiadujących spółgłosek mogą wystąpić trudności
Rozumie i potrafi tworzyć komunikaty dotyczące relacji przestrzennych [4 r.ż.]
Dobrze orientuje się w otoczeniu (rozpoznaje drogę do znanych miejsc)
Potrafi ujmować kolejność zdarzeń
Stosuje proste strategie pamięciowe (np. powtarzanie, skojarzenia sytuacyjne, podobieństwo wyrazów)
Potrafi porównywać, szeregować i klasyfikować obiekty [5-6 r.ż.]
Potrafi rozwiązywać problemy w sferze percepcyjno-wyobrażeniowej
Rozumie proste relacje przyczynowo-skutkowe [4 r.ż.]
Posługuje się symbolami (zabawa, rysunek)
Odróżnia przekonania na temat rzeczywistości od samej rzeczywistości [4 r.ż.]
Rozumie kłamstwa i żarty ( świat na opak ) [5-6 r.ż.]
Odróżnia myślenie od innych form aktywności i wie, że jest ono aktywnością wewnętrzną
Dostrzega, że przekonania różnych osób na temat tego samego elementu rzeczywistości mogą się różnić [4-5 r.ż.]
W konwersacji potrafi uwzględniać punkt widzenia rozmówcy
Sprawnie komunikuje się w sprawach codziennych [4 r.ż.]
Tworzy neologizmy [3-5 r.ż.]
Rozumie i samodzielnie konstruuje proste opowiadania
Zadaje mnóstwo pytań ( złoty wiek pytań ) [4-5 r.ż.]
Potrafi planować własne działania (zorganizować bieżącą aktywność)
Próbuje opisywać siebie uwzględniając własne przekonania, emocje i cechy [4 r.ż.] [jednak obraz własnej osoby jest bardzo
konkretny, składają się na niego imię, posiadane rzeczy, codzienne zachowania; nie odwołuje się jeszcze do takich cech,
jak np. pomocny, przyjazny, prawdomówny, skupia się raczej na cechach zewnętrznych]
Odróżnia prawą i lewą stronę ciała
ROZWÓJ SPOA
ECZ O-EMOCJO AL Y
awiązuje pierwsze przyjaz
nie (oparte na kryteriach zewnętrznych)
Odtwarza role społeczne w zabawie
Potrafi bawić się z rówieśnikami [4 r.ż.]
Rozumie własne emocje
Rozumie emocje innych osób
Umie mówić o własnych przeżyciach emocjonalnych
Potrafi ocenić przyczyny podstawowych reakcji emocjonalnych, choć zwraca uwagę głównie na czynniki zewnętrzne
Umie przewidywać zachowania związane z emocjami wyrażanymi przez inne osoby
Potrafi powstrzymać się od natychmiastowego działania i ujawniania emocji
Potrafi dostosowywać się do poleceń, próśb i norm
 póz
ne dzieciństwo (6/7  10/12 r.ż.)
ROZWÓJ MOTORYCZ Y
Potrafi stać na jednej nodze kilkanaście sekund z zamkniętymi oczami [6 r.ż.]
Przeskakuje sznur rozciągnięty na wysokości 20 cm, odbijając się obiema nogami [6 r.ż.]
Potrafi złapać małą piłkę ręką (na komendę  uwaga hop ) [6 r.ż.]
Uczestniczy w grach zespołowych i sportach
Gwałtownie rośnie  zjawisko gwałtownego skoku wzrostu [między 6. a 8. r.ż. występuje zjawisko gwałtownego skoku wzrostu,
po 8 r.ż. zmniejsza się tempo wzrostu wysokości ciała]
Osiąga pełną harmonię ruchów [na początku tego okresu dziecko ma opanowane wszystkie podstawowe formy ruchowe, dalej
następuje doskonalenie tych form i tworzenie ich kombinacji, np. chwytu z biegiem, rzutu z rozbiegu itp.; harmonia
ruchów w 11/12 r. ż..]
W rysunku opanowuje schematy (człowieka, owoców, kwiatów, przedmiotów); stopniowo przedmioty zbliżają się do
naturalnego wyglądu [dominuje realizm wizualny  w 7/8 r.ż. dziecko stara się, aby przedstawiany obiekt był taki jak
w rzeczywistości]
ROZWÓJ POZ AWCZY
Osiąga dojrzałość szkolną
Uwaga zaczyna mieć w większym stopniu charakter dowolny [do 5 r.ż. ma charakter mimowolny, póz
niej zaczyna być
kontrolowana przez wewnętrzne reguły, np. strategię selektywnego przeszukiwania, jest to wynikiem dojrzewania CUN i
uczenia się]
Pamięć staje się mniej mechaniczna, a bardziej logiczna [dziecko stara się zrozumieć treść, od 7 r.ż. wzrasta tendencja do
porządkowania, kategoryzowania informacji]
Wykorzystuje rozmaite strategie pamięciowe (np. kategoryzowanie) [w 7 r.ż. bezgłośnie powtarza, w 10 r.ż. regularnie
kategoryzuje, aby skutecznie się czegoś nauczyć]
Rozumie wzajemne relacje zachodzące pomiędzy całością a jej częściami
Wytwarza się pojęcie stałości liczby, długości, wagi i objętości
Pojawia się myślenie logiczne, przyczynowo-skutkowe [możliwe między innymi dzięki zdolności do decentracji czyli ujmowania
cech rzeczywistości z różnych punktów widzenia oraz dzięki zdolności do tworzenia serii]
Zaczyna rozumieć pojęcia społeczne (wielka przyjaz
ń, ważne zadanie, długie oczekiwanie) [pod koniec tego okresu doskonalą się
umiejętności posługiwania się pojęciami abstrakcyjnymi]
Osiąga umiejętność czytania, pisania i liczenia [początkowo odwzorowuje, następnie pisze ze słuchu, czyli potrzebuje bodz
ca
akustycznego, na końcu z pamięci i to zaczyna osiągać w 2 klasie czyli około 8 r.ż.]
Tworzy rozbudowane opowiadania [około 6 r.ż. większość to modyfikacje, np. znanych bajek, ok. 10 r.ż. zaczyna przedstawiać w
opowiadaniu konflikty wewnątrzosobowe, np. motywacyjne]
Posiada rozbudowany słownik (do 10 tys. słów)
Rozumie wieloznaczne słowa [co staje się podstawą rozumienia metafor i humoru  tu językowego, wcześniej w przedszkolu
humor sytuacyjny]
Dostosowuje komunikat do potrzeb partnera [inaczej opowiada o obrazku wtedy, gdy osoba go widzi i wtedy, gdy go nie widzi]
ROZWÓJ EMOCJO AL O-SPOA
ECZ Y
Rozumie i deklaruje chęć niesienia pomocy w różnych sytuacjach [około 10/11 r.ż.]
Wzrasta znaczenie kontaktów z rówieśnikami
Poszerza się wiedza o ludziach i zjawiskach społecznych
Uczy się pojęcia normy oraz posłuszeństwa wobec norm grupowych jawnych, a póz
niej ukrytych [uświadomienie, rozumienie
norm, potrafi je zwerbalizować, a nie tylko się dostosowywać]
awiązuje relacje bliskie, oparte na stawianiu wymagań z przyjaciółmi tej samej płci [od 9 r.ż.]
Jest zdolne do kierowania się normą społeczną jako zewnętrznym kryterium w ocenie prawidłowości zdarzenia lub moralności
czynu
Dokonując ocen moralnych potrafi wziąć pod uwagę intencje, motywy sprawcy i jego realne możliwości zachowania zgodnego z
normą [10-11 r.ż.]
Zaczyna różnicować osoby będące z
ródłem autorytetu [np. poprzez porównywanie ze sobą poszczególnych nauczycieli]
Staje się zdolne do regulowania emocji innych osób (wie, w jaki sposób powstają emocje i jak nad nimi panować) [rozszerza się
zakres strategii regulujących: konceptualizacja emocji, tj. refleksja nad nimi i werbalizowanie oraz dystansowanie się, tj.
samoświadomość tego, jak powstają emocje i jak je kontrolować; potrafi np. znalez
ć sposób złagodzenia gniewu innego
dziecka]
Potrafi wyrażać swoje emocje pozytywne i negatywne zgodnie z normami społecznymi
Potrafi ukrywać swoje emocje przed innymi [ok. 11 r.ż.]
Potrafi nazwać czynniki wywołujące bardziej złożone emocje, jak duma, zazdrość, poczucie winy
Pojawiają się aspiracje i pasje poznawcze, satysfakcja z pracy i poczucie zazdrości
Rośnie zdolność rozumienia uczuć złożonych i ambiwalentnych
Tworzy się obraz samego siebie [początkowo związany ze szkołą, około 11/12 r.ż. spada gwałtownie zaufanie do siebie,
prawdopodobnie z powodu wchodzenia w okres dojrzewania]