WIELKIE WYPRAWY MORSKIE HISZPANÓW I PORTUGALCZYKÓW. PRZYCZYNY, CELE, PRZEBIEG,
SKUTEK.
1) Sytuacja, która doprowadziła do wypraw . Pod koniec średniowiecza istniał
duży popyt na przyprawy korzenne, zaś przyczyną tego popytu był fakt , że
ówczesne rolnictwo nie mogło wytworzyć dostatecznej ilości paszy by jej
wystarczyło nautrzymanie pogłowia. Jesienią zabijano większą część pogłowia,
następnie mięso wędzono i peklowano. Następowały całe miesiące spożywania.
Ostrymi przyprawami starano się poprawić smak i zapach konserwowanego mięsa i
przyrządzanych z niego potraw. A tymczasem tzw. wyspy korzenne znajdowały się w
dzisiejszej Azji Płd-Wsch. z głównym portem Malakka. Wystarczy powiedzieć, że
funt goździków w Malacce kosztował 2 dukaty a w Londynie na giełdzie kosztował
213 dukatów. Skąd to się brało? Wszyscy Malajczycy kupowali goździki na
poszczególnych wyspach i zawozili je do portu Malakka, tam sprzedawali je
zamożniejszym kupcom. Sułtan Malakki pobierał odpowiednie cło i podatki. Kupcy
malajscy przewozili towar na statkach do portu Kalkuta w Indiach. Następnie
kupcy ,którzy przejmowali towar przewozili go do portu Aden. Z Adenu karawanami
dostarczano towar do Bejrutu, Kairu, Damaszku. Z tych portów towar zabierali
Wenecjanie i przewozili do Wenecji a stamtąd ciężkimi wozami droga lądową
przyprawy wędrowały do Niderlandów, Angli, Niemiec i Francji. Drogi były
wówczas niebezpieczne gdyż Turcy Osmańscy po zajęciu Konstantynopola czynili
pewne przeszkody w prowadzeniu handlu. 2) Motywacje i cele monarchów
finansujących wyprawy. Pierwszym władcą, który postanowił w jakiś sposób
przejąć zyski z handlu przyprawami korzennymi był władca Portugalii Henryk
Żeglarz. Zaczął on snuć plany, w jaki sposób możnaby dotrzeć do wysp korzennych
z opłynięciem Afryki i pominięciem przymusowego pośrednictwa. Obok tej
motywacji występowały również inne : krążyły np. legendy o chrześcijańskim
królestwie Księcia Jana (Afryka Wsch.-obecna Etiopia). Wszystko to pobudzało
wyobraźnię władcy, który utworzył placówkę promującą zamorskie wyprawy.Sam
władca nie dokończył skutków swoich przedsięwzięć (zmarł w 1460 r.),ale jego
dzieło podjęli jego następcy. 3) Przebieg wypraw. Problemy i sposoby ich
przezwyciężania.
Poszukiwania posuwały się w dwóch kierunkach . Jedni myśleli o dotarciu do
Indii przez opłynięcie Afryki. Próby te podejmowali głównie żeglarze
portugalscy. Posuwając się na południe Portugalczycy odkrywali kolejno : Wyspy
Kanaryjskie i Azory, ujście Senegalu, a w 1471 r. przekroczyli równik . W 1487
r. do Indii wyruszył Bartłomiej Diaz dotarł aż do płd krańca Afryki i nazwał go
przylądkiem Burz. Potem nazwę zmieniono na przylądek Dobrej Nadziei.
Druga koncepcja była wyciągnięciem wniosku, że ziemia jest kulą. Skoro tak ,to
płynąc wciąż na zachód również powinno się dotrzeć do brzegów Azji. Tak
rozumował m.in. Krzysztof Kolumb. Zainteresował on swoim pomysłem królową
hiszpańską Izabelę Kastylijską, która sfinansowała wyprawę. Niewielka eskapada
złożona z trzech statków wypłynęła pod dowództwem Kolumba na Atlantyk w
sierpniu 1492 r. i po 70 dniach żeglugi dotarła 12 października do lądu-wyspy
San Salvador .Kolumb odkrył w trakcie tej wyprawy również Kubę i Haiti. Sądził
że dotarł do Indii. Z tego błędnego przekonania wyprowadziły go dalsze wyprawy
,w trakcie których odkrył szereg wysp w pobliżu wybrzeży Ameryki środkowej i
wybrzeża Ameryki południowej przy ujściu rzeki Orinoko. Dopiero po śmierci
Kolumba zrozumiano ,że został odkryty nowy ląd. Nazwano go Ameryką od imienia
florenckiego podróżnika Amerigo Vespucci ( który pierwszy stwierdził, że
odkryta przez Kolumba ziemia jest nieznanym dotąd lądem i dał opis tej ziemi ).
Żeglarze portugalscy chcąc znaleźć drogę do Indii zmagali się z trudnościami
podróży wzdłuż brzegów Afryki. Po wielu nieudanych próbach Vasco da
Gama-dowódca niewielkiej floty złożonej z 4 okrętów dotarł do wód oceanu
Indyjskiego i przybył do zachodnich brzegów Indii koło Kalikatu[(20.05.1498
r.),(wypłynął w 1497 r. z Lizbony )]. Dość długo Hiszpanie nie potrafili
przedostać się z Oceanu Atlantyckiego na Ocean Indyjski , aby dotrzeć do Indii
drogą zach. Udało się to dopiero Ferdynandowi Magellanowi . W 1519 r. wyruszył
on z Hiszpanii do Ameryki i płynąc wzdłuż wschodnich wybrzeży Ameryki Płd
odkrył między lądem a wyspą Ziemią Ognistą-cieśninę(cieśnina Magellana). Tędy
przeprawił się na Ocean Spokojny i dotarł do Wysp Mariańskich, skąd skierował
się ku Filipinom, gdzie w walce z tubylcami zginął. Jego towarzysze przez Ocean
Indyjski dotarli do wybrzeży Afryki, stąd zaś przedostali się do Hiszpanii
(1522 r.). Z wysp odkrytych u wybrzeży Ameryki przez Hiszpanów a także
bezpośrednio z Europy szły dalsze wyprawy. Najwięcej odkryć dokonali hiszpańscy
awanturnicy szukający złota-zwani konkwistadorami=zdobywcami .Jeden z nich
Vasco Balboa w 1513 r. udał się do Panamy. Tam znad Zatoki San Miguel ujrzał
jako pierwszy Europejczyk Ocean Spokojny. Przez kilka lat Hiszpanie próbowali z
Kuby opanować Płw Jukatan. Udało się to Ferdynandowi Cortezowi ,który w 1519 r.
wyruszył na wyprawę z 500 żołnierzami .Wylądował na Jukatanie ,założył tam bazę
wypadową, a następnie ruszył w kierunku Meksyku, docierając aż do stolicy
państwa Azteków Tenochtitlanu. Wykorzystując waśnie wewnętrzne wśród Indian
Cortez aresztował władcę Azteków ,dokonał masakry mieszkańców i rozpoczął
podbój całego kraju. Państwo Azteków przestało istnieć, a z nim cywilizacja
stworzona przez ten lud . W 1531 r. na podbój państwa Inków wyruszył Franciszek
Pizarro z 180 żołnierzami. W 1533 r. w ręce Hiszpanów wpadła stolica Inków-
Cusco. I tu została zniszczona cywilizacja. Dalsze wyprawy hiszpańskie
doprowadziły do opanowania prawiecałej Ameryki Płd z wyjątkiem Brazylii, która
stała się łupem Portugalczyków.
Konsekwencje wypraw morskich. Początkowo kolonizację prowadziły dwa narody:
Portugalczycy i Hiszpanie .W Ameryce Portugalczycy prowadzili kolonizację
Brazylii natomiast Hiszpanie pozostałych terenów. Na początku XVI w. podbili
oni dwa indiańskie królestwa: Azteków i Inków oraz przejęli znajdujące się tam
kopalnie złota i srebra. Owo złoto i srebro zasiliło skarbiec króla Hiszpanii i
Portugalii ale nie przyniosło im szczęścia. Hiszpanie przeznaczyli swe zasoby
na zbudowanie silnej armii, a zamówienia na broń ,odzież dla tej armii lokowali
w Niderlandach. Niderlandy natomiast były ściśle powiązane z rynkiem angielskim
dzięki czemu owo złoto przyczyniło się do rozwoju gospodarczego Anglii i
Niderlandów co z kolei pozwoliło w drugiej połowie stulecia pokonać Hiszpanów.
Rezultaty: Hiszpania i Portugalia stały się państwami mocarstwowymi. -
posiadały liczne kolonie na nowo odkrytych ziemiach do Europy napłynęły duże
-ilości złota, co spowodowało rewolucję cen -poszerzyły się horyzonty
geograficzne Europejczyków. Morskie wyprawy Europejczyków były możliwe dzięki
takim wynalazkom jak :zastosowanie igły magnetycznej, wynalezienie nowego
statku dalekomorskiego o nazwie karawela