Systemy Transakcyjne
Wprowadzenie
Na wstępie, warto jest postawić pytanie, dlaczego każdy uczestnik
rynku finansowego powinien posługiwać się systemem transakcyjnym oraz
dlaczego system transakcyjny stanowi niezbędne oraz fundamentalne
narzędzie w rękach każdego inwestora, który rozpoczyna przygodę w
którymkolwiek segmencie rynku finansowego ?
System transakcyjny jest zbiorem tez i twierdzeń stanowiących
pewną spójną całość, obejmujący również zasady organizacji poszczególnych
działań, mających prowadzić do określonych wyników inwestycyjnych.
Podobnie jak ma to miejsce w przypadku wielu innych dziedzin działalności
biznesowej, również w odniesieniu do inwestycji na rynkach kapitałowych,
bez przygotowanego wcześniej planu działania trudno byłoby odnieść
sukces.
Jeżeli nie wiemy, gdzie chcemy dojść, jak mamy odnalez
ć drogę do
celu ?
System transakcyjny stanowi przede wszystkim wzór postępowania
oraz zachowania się przy wystąpieniu danej sytuacji rynkowej  wzór, który
może zostać powielony w każdej kolejnej transakcji. Bez opracowanego
schematu działania dla konkretnej sytuacji obserwowanej na rynku, trudno
byłoby wyeliminować niepotrzebne emocje, prowadzące do
niezdecydowania oraz subiektywności przeprowadzanej analizy. W praktyce,
prowadziłoby to do procesu inwestycyjnego opartego w wysokim stopniu na
uznaniowości.
Wśród profesjonalnych inwestorów rynków finansowych istnieją
zwolennicy wielu różnych metod oraz koncepcji rynkowych. Najważniejsze
jest jednak, aby posiadać daną koncepcję, odpowiadającą w pełni
preferencjom inwestora, którą następnie będzie można przekształcić we
właściwy system transakcyjny. Jeżeli tak skonstruowany system posiadać
będzie odpowiednią wartość oczekiwaną, można wtedy założyć, iż w
znacznym stopniu będziemy przygotowani do zawierania transakcji na
rynkach kapitałowych.
Uznaniowość w realizacji procesu inwestycyjnego w znacznej liczbie
przypadków prowadzić będzie do załamania się realizacji przyjętej strategii.
Brak jasno sformułowanych zasad zajęcia, utrzymywania pozycji oraz wyjścia
z rynku, może doprowadzić do najtrudniejszej sytuacji jaka może spotkać
inwestora  sytuacji, gdy nie będzie wiedział co ma zrobić z otwartą pozycją.
W takich okolicznościach mogą dać o sobie znać niepotrzebne emocje,
często prowadząc do pochopnych oraz błędnych decyzji inwestycyjnych.
www.traderteam.pl 1 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Z tego względu, inwestując środki na rynku niezbędne jest posiadanie
wypracowanych mechanizmów działania  swego rodzaju sprawdzonej
instrukcji, która będzie wspomagać proces decyzyjny w każdym momencie
oraz niezależnie od obserwowanej sytuacji rynkowej. Biorąc pod uwagę fakt,
iż inwestorami kierują dwie główne siły cenotwórcze  chciwość oraz strach,
jasno sprecyzowane zasady pozwalają się w pewnej mierze od nich uwolnić.
Na rynku, brak decyzji to także decyzja.
W momencie, gdy posiądziemy umiejętność wypełniania wskazań
systemu bez zastanowienia, emocje podczas dokonywania transakcji będą
oddziaływać w znacznie mniejszym stopniu na realizowany proces
inwestycyjny. Dlatego też, system transakcyjny dla początkującego inwestora
to przede wszystkim niezbędne narzędzie umożliwiające kontrolę własnych
zachowań, którego brak może prowadzić do podejmowania destrukcyjnych
decyzji inwestycyjnych.
System właściwy
Podstawą tworzenia każdego systemu transakcyjnego jest poznanie
samego siebie, swoich podstawowych silnych oraz słabych stron, co pozwoli
na wypracowanie schematu działania dokładnie odzwierciedlającego cechy
charakteru danego inwestora. Dopóki nie poznamy dokładnie swojej natury,
nie będziemy w stanie dopasować systemu transakcyjnego do swojego stylu
gry i na dłuższą metę nie będziemy go stosować.
Wykres 1. Najważniejsze elementy sukcesu w inwestowaniu
y
ródło: Opracowanie własne
www.traderteam.pl 2 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Prace nad stworzeniem systemu transakcyjnego powinny zostać
rozpoczęte od podjęcia próby dostosowania systemu do indywidualnych
preferencji użytkownika, poprzez zdefiniowanie założeń systemu
transakcyjnego. Pierwszy krok stanowi określenie własnych oczekiwań co do
opracowywanego systemu  musimy doskonale wiedzieć jakie rezultaty
chcemy osiągnąć przy pomocy konstruowanego systemu.
Przy definiowaniu oczekiwań co do systemu transakcyjnego może
pojawić się szereg czynników, jakie zostaną poddane analizie. Wśród
najistotniejszych, należy wymienić oczekiwaną stopę zwrotu, okres w jakim
zakładana stopa zwrotu ma zostać osiągnięta, wielkość kapitału
inwestycyjnego czy maksymalny dopuszczalny poziom ryzyka. Jednakże, ze
względu na fakt, iż system transakcyjny jest kwestią wysoce
spersonalizowanÄ…, odpowiadajÄ…cÄ… preferencjom danego inwestora,
oczekiwania, co do poszczególnych składowych systemu mogą się znacząco
różnić. Przykładowo, jednego z inwestorów będzie satysfakcjonować
jedynie wysoka stopa zwrotu, bez względu na liczbę generowanych przez
system sygnałów, horyzont inwestycyjny czy liczbę błędnych wskazań
systemu, podczas gdy inny inwestor będzie w stanie zaakceptować niższą
stopę zwrotu, przy jednoczesnym założeniu mniejszych odchyleń od
wartości początkowej zainwestowanego kapitału.
Określenie własnych oczekiwań powinno zająć około 50% czasu
poświęconego na opracowanie systemu.
Tom Basso
Biorąc pod uwagę fakt, iż sukces na rynku jest w stanie zapewnić
jedynie system, który do nas pasuje, kolejnym krokiem po ustaleniu naszych
oczekiwań co do tworzonego systemu, powinno być zdefiniowanej
własnych możliwości. Zakres pojęcia  własne możliwości jest bardzo
szeroki, zawierając w sobie między innymi czas, jaki planujemy poświęcić na
dokonywanie transakcji, zdolności matematyczne czy programistyczne lub
też silne oraz słabe cechy naszego charakteru, warunkujące rynkowe
powodzenie danego systemu. Przykładowo, posiadając umiejętność
przyznania się do błędu, inwestor będzie w stanie zaakceptować system
transakcyjny, który generować będzie jedynie 30% trafnych sygnałów.
Ponadto, inwestor który w ciągu tygodnia dysponuje jedynie kilkoma
godzinami czasu wolnego, które planuje wykorzystać na inwestowanie, nie
będzie w stanie zaakceptować systemu transakcyjnego operującego w
niskim horyzoncie inwestycyjnym, generującego kilka lub kilkanaście
sygnałów dziennie.
www.traderteam.pl 3 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Stąd też, tak istotne jest, aby prace nad tworzeniem systemu
poświęcić na dokładne sprecyzowanie naszych oczekiwań, a następnie
skonfrontować je z dostępnymi możliwościami.
Sygnały transakcyjne
Na etapie, kiedy zakończone zostały prace nad sprecyzowaniem
oczekiwań odnośnie tworzonego systemu oraz zostały one skonfrontowane
z możliwościami, jakimi dysponuje inwestor, kolejny krok stanowić będzie
wypracowanie mechanizmów, które pozwolą na realizację zakładanych
wyników inwestycyjnych. Właściwy system transakcyjny składa się z wielu
elementów, tworzących jedną spójną całość, jednak wśród kluczowych
części składowych, wspólnych dla każdego systemu transakcyjnego należy
wymienić:
Zasady otwarcia pozycji  ustalenie momentu wejścia na rynek,
Zasady utrzymywania pozycji,
Zasady zamknięcia pozycji - ustalenie momentu wyjścia z pozycji.
Zasady otwarcia pozycji Zasady otwierania pozycji mimo, iż stanowią jedynie niewielką część
składową systemu transakcyjnego, pełnią istotną rolę w jego budowie. Zbyt
wczesne lub zbyt póz
ne otwarcie pozycji może znacząco wpłynąć na
wielkość zajmowanej pozycji czy rozmiar potencjalnej straty lub zysku, a
przez to na całkowity wynik na transakcji. Z tego względu, w trakcie prac
nad tworzeniem systemu należy dokładnie sprecyzować warunki
transakcyjne, które mogą opierać się na wielu założeniach, przykładowo:
Przebicie linii trendu,
Odbicie od linii trendu,
Powstanie sygnału na jednym, bądz
grupie wskaz
ników,
Przecięcie się średnich,
Przecięcie średniej przez cenę,
Powstanie pewnej sekwencji na wykresie,
Odpowiednie otwarcie/zamknięcie ceny w danym interwale,
Powstanie określonej geometrii,
Ukazanie siÄ™ pewnej formacji na wykresie.
Warunkiem transakcyjnym może być jeden konkretny sygnał, bądz

też kombinacja wielu sygnałów, wzajemnie się potwierdzających i
zwiększających prawdopodobieństwo zrealizowania zyskownej transakcji.
Nie sposób wymienić wszystkich przykładowych warunków transakcyjnych,
a wymienione powyżej koncepcje zajęcia pozycji rynkowej nie wyczerpują
liczby dostępnych możliwości determinacji momentu wejścia na rynek.
www.traderteam.pl 4 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Zadaniem każdego inwestora jest wybranie takich zasad otwarcia
pozycji, które najbardziej odpowiadają jego oczekiwaniom oraz
możliwościom, jak również tworzą spójną całość z pozostałymi elementami
systemu.
Wybierając najlepsze zasady otwierania pozycji możemy posłużyć się
samodzielnie skonstruowanÄ… tabelÄ…, przedstawiajÄ…cÄ… podstawowe wady
oraz zalety poszczególnych sygnałów wejścia. Bazując na własnych
obserwacjach, każdy inwestor jest w stanie poddać obiektywnej analizie
dany sygnał wejścia oraz zaakceptować lub wyeliminować go w dalszych
pracach nad systemem. Po stworzeniu tego typu tabeli może okazać się, że
niektóre ze sposobów wejścia w rynek nie odpowiadają założeniom
inwestora, a tak pomniejszona lista do 1-3 warunków transakcyjnych
umożliwia przejście do kolejnego etapu pracy nad systemem.
Tabela 1.
Przykładowa tabela oceny sygnałów wejścia na rynek
Przecięcie się średnich Formacje techniczne
Identyfikacja formujÄ…cego siÄ™
Wysoka trafność sygnałów
trendu w jego poczÄ…tkowym etapie
Zalety
Jasno zdefiniowane poziomy
-
Stop Loss/ Take Profit
Niewielka liczba sygnałów
Sygnał znacznie opóz
niony
transakcyjnych
Wady
Fałszywe sygnały w trendzie
-
bocznym
y
ródło: Opracowanie własne
Utrzymywanie pozycji W momencie, gdy zdefiniowane zostały zasady otwarcia pozycji,
kolejny krok w pracy nad systemem stanowi sprecyzowanie zasad
utrzymywania otwartej pozycji rynkowej. Każdy inwestor powinien
wiedzieć, w jaki sposób postępować z otwartą pozycją rynkową, która
zaczyna przynosić zyski. Rozwiązaniem, może być samodzielne korygowanie
wartości Stop Loss wraz z osiąganiem przez rynek nowych minimów/
maksimów cenowych lub też, zastosowanie ruchomego poziomu obrony
posiadanej pozycji tzw. Trailing Stop Najistotniejsze przy definiowaniu
wartości zlecenia Stop Loss czy Trailing Stop jest odpowiednie wyważenie,
które nie przeszkodzi otwartej pozycji w generowaniu zysków, ale również
nie doprowadzi do oddania zbyt dużej części wypracowanego wcześniej
zysku, gdy sytuacja rynkowa odwróci się na niekorzyść inwestora.
www.traderteam.pl 5 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Obliczenia odnośnie wartości Trailing Stop mogą zostać oparte na
zakresie zmienności rynkowej w przyjętym interwale na danym
instrumencie transakcyjnym. Przy zastosowaniu metod utrzymywania
pozycji opartych na samodzielnej korekcji wartości zlecenia Stop Loss,
zastosowanie mogÄ… znalez
ć poziomy cenowe wyznaczone wskazaniami
średnich ruchomych, jak również poziomy nowych minimów/ maksimów
cenowych.
Wyjście z pozycji Określenie zasad wyjścia z posiadanej pozycji rynkowej jest
prawdopodobnie najtrudniejszym zadaniem, jakie stanie przez inwestorem
opracowującym system transakcyjny. Zdecydowana większość tworzonych
systemów transakcyjnych nie posiada ściśle sprecyzowanych mechanizmów
zamykania pozycji, koncentrując się jedynie na sposobach wejścia na rynek.
Należy jednak pamiętać, iż o wielkości potencjalnej straty czy zysku z pozycji
rynkowej nie decyduje moment wejścia na rynek, a moment jego
opuszczenia. Dlatego też, zaleca się dokładne opracowanie koncepcji
wychodzenia z posiadanych pozycji, zarówno w przypadku pozycji stratnych,
jak i zyskownych.
Błędem popełnianym przez większość początkujących inwestorów
Trailing Stop
jest skupianie siÄ™ jedynie na warunkach transakcyjnych  zasadach
otwierania pozycji. Wejście w odpowiednim momencie na rynek nie jest
trudnym zadaniem, gdyż niemal zawsze jest dogodny moment do zawarcia
transakcji. Problemem jest jednak odpowiednie wyjście, które będzie
współgrało z pozostałymi elementami systemu transakcyjnego.
Stosunkowo najprostszy system zamykania pozycji rynkowych może
zostać oparty na wykorzystaniu funkcji Trailing Stop. Jednakże, koncepcja
Trailing Stop posiada charakterystyki, które uniemożliwiają jej zastosowanie
w poszczególnych koncepcjach systemów. Przykładowo, Trailing Stop z
powodzeniem może stać się częścią składową systemu transakcyjnego
podążającego za trendem, jednakże w okresie braku ściśle określonej
tendencji rynkowej może przyczynić się do ograniczania zysków, poprzez
zamknięcie pozycji przy większym ruchu korekcyjnym.
Take Profit
Inną z metod wyjścia z zyskownej pozycji jest zastosowanie zlecenia
realizujÄ…cego zysk Take Profit. Zlecenie Take Profit automatycznie zrealizuje
siÄ™ i zamknie z zyskiem pozycjÄ™ w momencie, kiedy rynek osiÄ…gnie
zdefiniowaną w zleceniu wartość. Przykładowo, wielkość Take Profit może
zostać zdefiniowana na poziomach cenowych wynikających ze wskazań
formacji technicznych  flag, chorągiewek, trójkątów, formacji głowy i
ramion czy podwójnych szczytów, jak również na poziomach istotnych
wsparć czy oporów.
www.traderteam.pl 6 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Inne koncepcje mogą zakładać realizację zlecenia Take Profit na
poziomie:
Stałej wartości w pipsach dla każdego zlecenia np. 50 pipsów,
Stałej ilości waluty w jakiej prowadzony jest nasz rachunek np. 1500
PLN/transakcja,
Procentowej wielkość zysku w stosunku do naszego kapitału np. 3% kapitału
na transakcjÄ™.
Wymienione przykłady definiowania poziomów Take Profit mogą
zostać odpowiednio zmodyfikowane przez inwestora, aby w jak
najpełniejszy sposób odzwierciedlać oczekiwania co do tworzonego
systemu. Przykładowo, wielkość Take Profit wyrażona w pipsach nie musi
być stała dla każdego zlecenia, a może zostać uzależniona od przyjętej
techniki zarządzania kapitałem. Metoda stała ilości waluty może zostać
skorygowana do oczekiwanych miesięcznych wypłat środków z depozytu,
odpowiadających np. 10 wielkościom Take Profit. Mechanizm ustalania
wielkości Take Profit, jako procentowej wielkości zysku w odniesieniu do
posiadanego kapitału przeznaczonego na inwestycje, może być obliczany
każdorazowo przy każdej kolejnej pozycji, bądz
odpowiednio skalowana, po
osiągnięciu kolejnych poziomów wielkości kapitału np. co każde 1000 PLN
na rachunku, powiększamy pozycję o 1 mini lot.
Stop Loss
Wymienione wcześniej sposoby zamykania pozycji  Trailing Stop
oraz Take Profit  znajdujÄ… zastosowanie jedynie dla transakcji zyskownych.
Należy jednak pamiętać, iż każdy system transakcyjny generować będzie
pewien procent mylnych sygnałów, prowadzących do stratnych pozycji.
Fundamentalnym zadaniem każdego inwestora rynków finansowych nie
powinna być próba uniknięcia stratnych transakcji, a wypracowanie
mechanizmów pozwalających na minimalizację wielkości strat. W tym celu,
zastosowanie może znalez
ć zlecenie obronne Stop Loss, pozwalające na
automatyczne zamknięcie stratnej pozycji, w momencie, gdy rynek osiągnie
ustaloną w zleceniu wartość. Zlecenia Stop Loss mogą zostać oparte na
zasadach omówionych przy zleceniu Take Profit:
Stałej wartości w pipsach dla każdego zlecenia np. 30 pipsów,
Stałej ilości waluty w jakiej prowadzony jest nasz rachunek np. 500
PLN/transakcja,
Procentowej wielkość straty w stosunku do naszego kapitału np. 1-2 %
kapitału na transakcję.
www.traderteam.pl 7 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Poziom zlecenia Stop Loss, poza wymienionymi przykładami, które
mogą zostać poddane modyfikacji i personalizacji, może wynikać ze także ze
wskazań analizy technicznej  formacji technicznych czy poziomów wsparć/
oporów. Należy mieć na uwadze, iż nawet najlepszy system transakcyjny,
charakteryzujący się wysoką trafnością 60 -70 %, w określonych warunkach
rynkowych może wygenerować serię 5-8 stratnych pozycji. W tym celu,
niezbędne jest ścisłe przestrzeganie przyjętych koncepcji ograniczania
straty, z wykorzystaniem zlecenia Stop Loss.
Ręczne zamknięcie pozycji
Poza wymienionymi zautomatyzowanymi sposobami zamknięcia
pozycji, stosuje się również techniki samodzielnego wyjścia z rynku. Znaczna
część profesjonalnych uczestników rynków finansowych nie wprowadza
zdefiniowanych zleceń obronnych Stop Loss do systemu, ustalając jedynie
poziom cenowy, przy którym decydują się na ręczne zamknięcie pozycji
(ang. mental stop). Metoda ta, w znacznej liczbie przypadków, pozwala na
uniknięcie sytuacji, kiedy rynek osiąga poziomy cenowe, gdzie potencjalnie
mogą koncentrować się zlecenia obronne Stop Loss innych inwestorów, aby
doprowadzić do realizacji tychże zleceń, a następnie rynek powraca na
poprzednio obserwowane poziomy (ang. stop hunting). Jednakże, w
odniesieniu do ręcznego sposobu zamykania pozycji, należy być niezwykle
konsekwentnym i w momencie, gdy rynek osiąga zakładane wcześniej
poziomy cenowe natychmiast przystąpić do zamknięcia pozycji.
Niekonsekwencja przy samodzielnej realizacji zleceń wyjścia z rynku,
szczególnie w rękach niedoświadczonego inwestora może doprowadzić do
powstania istotnych strat lub niezrealizowania zysku.
Rozwiązaniem często stosowanym przez bardziej doświadczonych
inwestorów, jest jednoczesne zastosowanie w opracowanym systemie kilku
alternatywnych sposobów wyjścia z pozycji, uzależnionych od aktualnej
sytuacji rynkowej. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku warunków
otwarcia pozycji, wykorzystane rozwiązanie może opierać się na jednym
konkretny sygnale, bÄ…dz
ich kombinacji. Ze względu na niezwykle szeroką
gamę sposobów zamykania pozycji, zaprezentowane zostały jedynie
przykładowe sposoby wyjścia z rynku. Zadanie, jakie stoi przed inwestorem
w trakcie prac nad tworzeniem systemu transakcyjnego, jest wybranie
mechanizmów zamykania pozycji, które najbardziej odpowiadają przyjętym
założeniom oraz takich, które wraz z pozostałymi elementami tworzą jedną,
spójną całość.
www.traderteam.pl 8 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Po zakończeniu etapu opracowywania zasad oraz mechanizmów
Horyzont inwestycyjny
otwierania, utrzymywania oraz zamykania pozycji, kolejnym krokiem przy
konstruowaniu systemu transakcyjnego jest zdefiniowanie horyzontu
inwestycyjnego, w którym inwestor będzie operował. Determinacja
właściwego interwału czasowego stanowi niezwykle istotną kwestię,
uzależnioną od preferencji danego inwestora oraz od czynników takich jak
czas poświęcony na inwestowanie czy oczekiwana trafność systemu. Błędne
określenie horyzontu w jakim inwestor będzie dokonywał transakcji lub
całkowity brak zdefiniowanego interwału czasowego, może skutkować
popełnieniem kosztownych błędów, przykładowo przetrzymaniem stratnej
pozycji lub zbyt wczesnym i pochopnym otwarciem/ zamknięciem pozycji.
Stąd, niezbędne jest, aby przed zajęciem pozycji rynkowej dokładnie
wiedzieć, jak długo pozostać na rynku i które z sygnałów generowanych
przez rynek należy uwzględniać w podejmowanej analizie.
Wybór określonego horyzontu inwestycyjnego może w znacznym
stopniu rzutować na wyniki osiągane przez tworzony system transakcyjny.
Inwestorzy dokonujący transakcji w horyzoncie krótkoterminowym
(interwał czasowy M1  H4) spotkają się ze znacznie większą liczbą
sygnałów generowanych przez system każdego dnia. Jeżeli dany sygnał
płynący z systemu zostanie z pewnych względów zignorowany przez
inwestora, w niewielkim odstępie czasu może pojawić się kolejny sygnał
zajęcia pozycji, pozwalając pozostać w kontakcie z rynkiem każdego dnia.
Duża liczba transakcji pozwoli na znacznie przyspieszony proces kapitalizacji
oraz wykorzystanie mechanizmu procentu składanego, pozwalającego na
reinwestycję osiąganych zysków oraz szybszy wzrost krzywej kapitału.
Ponadto, znaczna liczba przeprowadzanych transakcji pozwala na ciągłą
kontrolę poprawności działania systemu oraz ewentualną implementację
niezbędnych zmian.
www.traderteam.pl 9 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Inwestowanie w horyzoncie krótkoterminowym charakteryzuje się
jednakże pewnymi cechami, które mogą dyskwalifikować ten interwał
czasowy wśród poszczególnych inwestorów. Podstawową wadą systemów
transakcyjnych operujących w krótkim horyzoncie są wysokie koszty
transakcyjne, zwiÄ…zane ze znacznÄ… liczbÄ… przeprowadzanych transakcji.
Analiza wyników inwestycyjnych realizowanych przez system może wskazać,
iż koszty transakcyjne stanowić będą 20-40% osiąganych zysków. Nie bez
znaczenia może być również czas spędzony przez ekranem komputera oraz
kwestie związane ze znaczną liczbą mylnych sygnałów generowanych przez
system, a przez to wymagania co do psychiki inwestora, zmuszajÄ…ce do
zawierania dziesiątek transakcji, z których jedynie część może okazać się
zyskowna.
Systemy transakcyjne operujące w horyzoncie długoterminowym nie
angażują inwestora czasowo w tak znacznym stopniu, jak ma to miejsce w
horyzoncie krótkoterminowym. Ponadto, niewielka liczba sygnałów oraz
realizowanych transakcji może wpływać korzystnie na wyniki systemu,
poprzez generowanie niskich kosztów transakcyjnych. W długim interwale
czasowym możliwa jest również realizacja transakcji o bardzo wysokim
wskaz
niku zysku do ponoszonego ryzyka, wpływająca korzystnie na niskie
obciążenie psychiczne inwestora.
Jednakże, inwestowanie w horyzoncie długoterminowym posiada
również istotne wady, które mogą okazać się nie do zaakceptowania przez
niektórych inwestorów. Opierając się przede wszystkim na podążaniu za
trendem wyższego rzędu, inwestor narażony jest na istotne wahania
portfela. W takiej strategii inwestycyjnej wskazania systemu nakazujÄ…
pozostaje na rynku również w momentach istotnych korekt cenowych,
które w znaczny sposób mogą ograniczać wielkość realizowanych zysków.
Ponadto, sygnały transakcyjne pojawiają się stosunkowo rzadko, przez co
ominięcie jednego z sygnałów systemu może skutkować oczekiwaniem na
kolejne wskazanie systemu przez kolejne tygodnie.
Strategia systemowa
PosiadajÄ…c sprecyzowane mechanizmy otwierania, utrzymywania
oraz zamykania pozycji, jak również zdefiniowany horyzont inwestycyjny,
można przystąpić do kolejnego etapu prac nad tworzeniem właściwego
systemu transakcyjnego.
www.traderteam.pl 10 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Opracowane wcześniej elementy składowe systemu posłużą dalszym
badaniom i ocenom skuteczności systemu, poprzez oszacowanie poniższych
parametrów systemu transakcyjnego:
Trafności
Stosunku Zysku/ Ryzyka (Risk/Reward Ratio)
Kosztów transakcyjnych
Częstości transakcji
Poślizgów cenowych (ang. slippage)
Modelu zarządzania kapitałem
Trafność
Trafność systemu transakcyjnego oznacza prawdopodobieństwo, iż
transakcje dokonywane na podstawie systemu będą zyskowne. Wartość
trafności danego systemu transakcyjnego kalkuluje się jako iloraz
zyskownych transakcji w odniesieniu do wszystkich zrealizowanych
transakcji i najczęściej wyraża w ujęciu procentowym.
!
ść = × 100%
!
Im wyższą trafnością charakteryzuje się opracowywany system
transakcyjny, tym lepiej dla inwestora, jednakże w praktyce trudno jest
spotkać systemy transakcyjny, który charakteryzowałby się trafnością
wyższą od 60-70%. Przy określonych pozostałych warunkach systemu,
wysoka trafność nie gwarantuje, że dany system będzie zarabiał.
Przykładowo, system posiadający 90% trafność  90% sygnałów
generowanych przez system skutkuje zyskownÄ… transakcjÄ…, podczas gdy
10% sygnałów generuje stratną transakcję  jest w stanie doprowadzić
inwestora do bankructwa. Jeżeli, taki system nie będzie posiadał
odpowiednich mechanizmów zarządzania stratnymi pozycjami lub też
inwestor, nieprzyzwyczajony do błędnych sygnałów wskazywanych przez
system, będzie przetrzymywał stratną pozycję, może okazać się, iż 10%
błędnych wskazań systemu będzie w stanie doprowadzić do większych strat,
niż zysk wygenerowany w 90% poprawnych wskazań systemu. Stąd też,
niezmiernie istotnÄ… kwestiÄ… przy budowaniu systemu transakcyjnego jest
kalkulacja wielkości średniego zysku oraz średniej straty przypadającej na
jednÄ… transakcjÄ™.
www.traderteam.pl 11 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Współczynnik Risk/Reward Ratio (często stosowany w skróconej
Risk/Reward Ratio
formie jako RR Ratio) oznacza iloraz średniego zysku na transakcję, w
odniesieniu do średniej straty na transakcję. System który zawiera
opracowane trzy podstawowe elementy składowe, tj. zasady otwierania,
utrzymywania i zamykania pozycji, może zostać przetestowany pod kątem
kalkulacji współczynnika RR Ratio. W przypadku, gdy uzyskany współczynnik
jest niezadowalający w porównaniu do założeń użytkownika, należy
powtórnie przeanalizować każdy z elementów składowych systemu.
Å› Ä™
/ =
Å› Ä™
Jeżeli pieniężna wartość transakcji zyskownych równa jest pieniężnej
wartości transakcji stratnych, współczynnik RR Ratio równy będzie 1.
Dążeniem każdego inwestora opracowującego własny system transakcyjny
powinno być dążenie do osiągnięcia jak największych wartości RR Ratio, a
sam współczynnik jest składową systemu znacznie istotniejszą od trafności
danego systemu transakcyjnego. Jednakże, jak ma to miejsce
w każdym innym elemencie systemu transakcyjnego, również w odniesieniu
do współczynnika RR Ratio jego wartości pozostają względne i różne dla
przyjętych rozwiązań transakcyjnych. Przykładowo, dokonując transakcji w
niskim horyzoncie inwestycyjnym, trudno będzie zrealizować wysokie
wskazania współczynnika RR Ratio, podczas gdy inwestując w horyzoncie
długoterminowym będzie to łatwiejsze do osiągnięcia.
Wartość oczekiwana systemu
Dysponując kalkulacjami dotyczącymi trafności systemu oraz
współczynnikiem RR Ratio, inwestor jest w stanie dokonać wstępnych
szacunków co do tego, czy dany system będzie generować dodatnią stopę
zwrotu. W tym celu, niezbędne jest oszacowanie wartości oczekiwanej
systemu transakcyjnego (ang. Expected Value, w skrócie EV)
= × - ×
gdzie:
EV  wartość oczekiwana systemu transakcyjnego,
AW  średnia wielkość zyskownej transakcji,
P(W)  prawdopodobieństwo wystąpienia zyskownej transakcji,
AL  średnia wielkość stratnej transakcji,
P(L)  prawdopodobieństwo wystąpienia stratnej transakcji.
www.traderteam.pl 12 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Przykład 1.
Inwestor opracował metody transakcyjne pozwalające na osiągnięcie
80% trafności systemu, który charakteryzuje się identyczną wielkością
osiÄ…ganego na transakcji zysku, w odniesieniu do straty  RR Ratio wynosi 1.
Kalkulacja wartości oczekiwanej takiego systemu przestawia się
następująco:
= 1 × 0.8 - 1 × 0.2
Wartość oczekiwana takiego systemu transakcyjnego jest dodatnia,
co oznacza, iż stosując się do wskazań tego systemu inwestor będzie
notował dodatnią stopę zwrotu na inwestowanym kapitale. Wartość
oczekiwana równa 0.6 oznacza, iż stosując się do wskazań systemu,
inwestor może spodziewać się 0.6 PLN zysku przy 1 PLN zainwestowanym
na rynku.
Przykład 2.
Inwestor posiada system transakcyjny charakteryzujÄ…cy siÄ™ 40%
trafnością, jednakże osiągane wielkości zysku, w odniesieniu do straty są
trzykrotnie wyższe  RR Ratio wynosi 3. Kalkulacja wartości oczekiwanej
takiego systemu przestawia się następująco:
= 3 × 0.4 - 1 × 0.6
Podobnie jak w poprzednim przykładzie, wartość oczekiwana
systemu transakcyjnego jest dodatnia. Tak samo jak w poprzednim
przykładzie, wartość oczekiwana równa 0.6 oznacza, iż stosując się do
wskazań systemu, inwestor może spodziewać się 0.6 PLN zysku przy 1 PLN
zainwestowanym na rynku.
www.traderteam.pl 13 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Jak można zaobserwować na powyższych przykładach, dwa znacząco
różne systemy transakcyjne są w stanie wygenerować identyczne wskazania
wartości oczekiwanej danego systemu. Pierwszy system transakcyjny
charakteryzował się wysoką trafnością 80%, jednakże wielkość RR Ratio
równa była 1  w transakcjach zyskownych zarabiał tyle, ile tracił w
transakcjach stratnych. W przypadku drugiego systemu transakcyjnego,
który charakteryzował się o połowę niższą trafnością 40%, wielkość RR Ratio
była równa 3, przez co nadal pozostawał on zyskownym, zarabiając na
transakcjach zyskownych trzykrotnie więcej, niż tracąc na błędnych
wskazaniach systemu.
Zaprezentowane powyżej przykłady wartości oczekiwanej systemów
transakcyjnych wskazują, iż dwa elementy systemu transakcyjnego 
trafność oraz RR Ratio  są ze sobą ściśle powiązane. Jeżeli system
transakcyjny charakteryzuje się niską trafnością, niezbędne jest aby posiadał
wysokie wskazania RR Ratio. Jeżeli natomiast opracowany system
transakcyjny posiada bardzo wysoką trafność, współczynnik RR Ratio może
być równy lub bliski 1, a taki system nadal będzie generować dodatnią stopę
zwrotu. Najbardziej istotne na tym etapie prac nad systemem jest
obliczenie, czy opracowywany system posiada wartość oczekiwaną wyższą
od 0. Jeżeli analiza danych historycznych wskazuje, iż system notuje ujemne
wielkości wartości oczekiwanej, nie będzie on w stanie zarabiać w długim
terminie. Ponadto, kalkulacja wartości oczekiwanej pomija bardzo istotne
kwestie kosztów transakcyjnych, mogących w istotny sposób rzutować na
osiÄ…gane przez system wyniki inwestycyjne.
Koszty transakcyjne
Przy tworzeniu systemu transakcyjnego niezbędne jest aby pamiętać
o fakcie, iż na jego wyniki zawsze będą miały wpływ koszty transakcyjne.
Przy założeniu pozostałych czynników niezmienionych, system który
generuje wiele sygnałów będzie osiągał niższą stopę zwrotu, w porównaniu
do systemu generującego ich mniej. Mimo, iż na rynku Forex koszty
transakcyjne są znacząco niższe, niż na innych rynkach np. akcji, dla graczy
krótkoterminowych mogą nadal stanowić istotną kwestię w analizie
osiąganych przez system rezultatów. Warto więc przeliczyć, jaką część
średniego zysku czy średniej straty stanowią koszty transakcyjne i podjąć
ewentualne działania mające na celu minimalizację ponoszonych kosztów,
np. poprzez zastosowanie innego sposobu filtrowania sygnałów
generowanych przez system.
www.traderteam.pl 14 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Na wielkość ponoszonych przez inwestora kosztów transakcyjnych
Częstość transakcji
wpływa przede wszystkim częstość transakcji, czyli liczba zawieranych
transakcji ogółem w określonym czasie np. w ciągu dnia, tygodnia czy
miesiąca. Wysoka liczba generowanych sygnałów przez system nie tylko
zwiększa koszty transakcyjne, ale może również wpływać na jego wyniki. W
praktyce przyjmuje się zasadę, iż wzrost ilości generowanych sygnałów o
10% powinien iść w parze z poprawieniem wyników systemu o 20% -
jedynie wtedy taki zabieg uznać można za opłacalny.
Jednakże, wprowadzenie mechanizmów mających na celu
ograniczenie ilości generowanych przez system sygnałów może skutkować
znaczącym spadkiem liczby tychże sygnałów lub ich brakiem w pewnych
momentach, gdyż zastosowane reguły mogą okazać się zbyt rygorystyczne
dla powstania odpowiedniej ilości sygnałów. Podobnie, jak ma to miejsce
przy innych elementach systemu, również w przypadku częstości transakcji
niezbędne jest wypracowanie optimum, zapewniającego równowagę
pomiędzy liczbą sygnałów niezbędnych do osiągnięcia założeń systemowych
oraz liczbą mylnych wskazań systemu, które mogą zostać wyeliminowane.
Poślizgi cenowe (ang. slippage)
Obliczając oczekiwaną skuteczność naszego systemu, bądz

dokonując jakichkolwiek obliczeń na podstawie danych historycznych
niezbędne jest, aby uwzględnić fakt występowania poślizgów cenowych na
które inwestor może nie mieć wpływu. W przypadku oceny systemu,
którego wyniki zostały poddane analizie opierając się na danych
historycznych, a oceny systemu którego wyniki znane są ze stosowania go
przy realnych inwestycjach mogą się znacząco różnić. Wyniki systemu
osiÄ…gane na rzeczywistych transakcjach rynkowych w zdecydowanej
większości obserwacji będą gorsze od wyników zanotowanych podczas
testów bazujących na danych historycznych. Powodem tego mogą być
poślizgi cenowe, bądz
błędy inwestora spowodowane brakiem dostatecznej
koncentracji czy też zwykłą pomyłką przy egzekucji zleceń. Na poszczególne
elementy systemu jako całości inwestor nie ma wpływu, lecz musi o nich
pamiętać przy tworzeniu zarówno systemu jak i samych wyobrażeń do co
jego ram i finalnego kształtu.
www.traderteam.pl 15 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Każdy z wymienionych elementów składowych systemu jest
Model zarządzania kapitałem
niezwykle istotny w funkcjonowaniu systemu transakcyjnego jako całości,
jednak w żaden sposób nie precyzuje wielkości pozycji, jaka powinna być
zajęta przy wystąpieniu danego sygnału transakcyjnego. W tym celu,
profesjonalni inwestorzy rynków finansowych stosują modele zarządzania
kapitałem. Zarządzanie wielkością pozycji, wraz ze zdefiniowaniem
momentu wyjścia z pozycji, może okazać się najtrudniejszym zadaniem
przed jakim stanie inwestor tworzący system transakcyjny. Często okazuje
się, iż nawet niewielka ingerencja w modelu zarządzania kapitałem jest w
stanie w sposób diametralny zmienić wyniki systemu transakcyjnego.
Najlepsi spekulanci rynków finansowych, zarządzający aktywami
wielkości setek milionów dolarów, osiągają trafność stosowanych systemów
transakcyjnych na poziomie 35-50 %. Oznacza to, że mylą się w ponad
połowie swoich decyzji inwestycyjnych, jednak mimo to odnotowują
wysokie stopy zwrotu. Kluczem do ich sukcesu rynkowego jest zarzÄ…dzanie
wielkością pozycji  zyskowne transakcje są kilkukrotnie większe od
stratnych. Ze względu na fakt, iż zarządzanie wielkością pozycji jest bardzo
obszerną dziedziną tworzenia właściwego systemu transakcyjnego,
omówione zostało w oddzielnej prezentacji.
Podsumowanie
Budowa systemu transakcyjnego stanowi niezwykle ciężką pracę,
która może trwać miesiącami, a nawet latami. Każdego dnia rynek
zachowuje się inaczej, codziennie dostarczając nowych doświadczeń oraz
pomysłów, które mogą zostać opracowane i włączone do tworzonego
systemu. Dzięki obserwacji zachowań uczestników gry rynkowej, możliwe
jest ciągłe udoskonalanie systemu, bądz
dopasowywanie go do aktualnych
sytuacji panujÄ…cych na rynku.
Opisowi każdego zagadnienia zaprezentowanego w powyższej
publikacji mogłaby zostać poświęcona oddzielna kilkusetstronicowa książka.
Jesteśmy jednak pewni iż, wskazówki zawarte w tym opracowaniu pozwolą
wykonać solidną pracę nad systemem, który w konsekwencji będzie w
stanie generować stałe zyski w długim terminie. O tym, jaki będzie
opracowywany system zależy tylko i wyłącznie od jego twórcy oraz pracy,
jaką włożył w jego opracowanie. Najlepsze systemy transakcyjne w historii
rynków finansowych umożliwiły swoim twórcom nie tylko osiągnąć
bogactwo, ale również stawały się fundamentem dla wielu funduszy
inwestycyjnych, które pozwalały zarabiać posiadaczom jednostek ich
uczestnictwa.
www.traderteam.pl 16 www.admiralmarkets.pl
Systemy Transakcyjne
Najważniejsze jest, aby przed rozpoczęciem konstruowania, a
następnie stosowania danego systemu wyznaczyć realistyczne cele, jakie
miałyby być przy jego pomocy osiągnięte. Bez tego, żaden inwestor nie
będzie wiedział dokąd ma on go zaprowadzić. Kolejnym krokiem będzie
skonfrontowanie oczekiwań co do systemu, z możliwościami twórcy, co
doprowadzi do wyklarowania się kluczowych punktów systemu 
mechanizmów zawarcia pozycji, utrzymania jej, a następnie wyjścia z rynku.
Analiza danych historycznych pozwoli na oszacowanie oczekiwanej trafności
systemu oraz wielkości RR Ratio, co umożliwi wstępną kalkulację wartości
oczekiwanej systemu  podstawowego wskaz
nika informujÄ…cego, czy
przyjęte założenia będą w stanie zapewnić rynkową przydatność systemu.
Uwzględniając następnie częstość transakcji, koszty transakcyjne lub
ewentualne poślizgi cenowe oraz przede wszystkim  przyjęty model
zarządzania kapitałem  twórca systemu będzie mógł dokonać niezbędnego
oszacowania, czy wypracowany system transakcyjny będzie generować
dodatniÄ… stopÄ™ zwrotu.
www.traderteam.pl 17 www.admiralmarkets.pl
23 kwietnia 2008